mparara's blog

Ήδη από τα πρώτα χρόνια δουλείας των μαύρων στην Αμερική (17ος αιώνας), οι δούλοι τραγουδούσαν κατά τη διάρκεια της εργασίας τους στις φυτείες, γεγονός που πολλοί ιδιοκτήτες ενθάρρυναν για να αποφεύγονται οι εξεγέρσεις. Τα τραγούδια αυτά ονομάζονται work songs. Η εκτόνωση αυτή μέσα από το τραγούδι, περιελάμβανε και τη χρήση τυμπάνων.

Τα σπιρίτσιουαλ προέκυψαν από την ενθάρρυνση των αφεντικών να τραγουδούν οι σκλάβοι τους ευρωπαϊκούς θρησκευτικούς ύμνους (hymns) . Όπως ήταν φυσικό, οι μαύροι τραγουδούσαν τους ύμνους αυτούς χρησιμοποιώντας τις αφρικανικές τους κλίμακες, με αποτέλεσμα το τραγούδι τους να διαφοροποιείται κατά πολύ από τον τρόπο των Ευρωπαίων. Η αφρικανική αντίληψη ως προς τον τρόπο απόδοσης της ευρωπαϊκής θρησκευτικής μουσικής έγινε γνωστή σαν σπιρίτσιουαλ ( spiritual singing = τραγούδια του πνεύματος ) και αργότερα μετονομάστηκε σε γκόσπελ ( gospel ) .

Η λέξη gospel αποτελεί ακριβή μετάφραση της ελληνικής λέξης “ευαγγέλιο”. Το περιεχόμενο των Gospel περιλαμβάνει κείμενα που αναφέρονται στη ζωή και τον λόγο του Ιησού. Φαίνεται πως η προσχώρηση των μαύρων στον χριστιανισμό, έδινε τη μοναδική διέξοδο στο να εκφράζουν τα  καταπιεσμένα τους συναισθήματα και να εκδηλώνονται με το σώμα και τη φωνή τους. Παράλληλα, ταυτίζονταν με τους Ισραηλίτες και τα δεινά που υπέστησαν μέχρι να φτάσουν στη Γη της Επαγγελίας.

Το χαρακτηριστικό των τραγουδιών αυτών  είναι η προφορική απόδοση στίχων και η επανάληψή τους από τους υπόλοιπους, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα συμμετοχής στο τραγούδι και σε αυτούς που δεν ξέρουν να διαβάζουν.

Αυτός ο τρόπος απόδοσης  έχει τις ρίζες του στην αφρικανική μουσική παράδοση  και οδηγούσε το πλήθος σε κατάσταση ομαδικής έκστασης. Τα παλαμάκια και το χτύπημα των ποδιών στο πάτωμα ήταν η φυσική ρυθμική συνοδεία στο τραγούδι.

Εδώ πρέπει να αναφερθεί το χαρακτηριστικό εκείνο που έκανε την μουσική (τραγούδι ) των μαύρων να διαφέρει από αυτή των Ευρωπαίων. Η αφρικανική παραδοσιακή μουσική, όπως και όλες οι παραδοσιακές μουσικές όλου του κόσμου, περιείχε στις κλίμακές της διαστήματα πολύ μικρότερα από αυτά της συγκερασμένης ευρωπαϊκής μουσικής κλίμακας. Δηλαδή εντός του μικρότερου δυνατού διαστήματος μεταξύ δύο νοτών -το ημιτόνιο της ευρωπαϊκής μουσικής-  στην αφρικανική μουσική υπάρχουν περισσότερες νότες, τα τεταρτιμόρια. Αυτό το “γλίστριμα” από και προς την κάθε νότα δεν είχε καμία σχέση με την τεχνική του ευρωπαίου τραγουδιστή. Όπως ήταν φυσικό, δόθηκε κάποιο όνομα στις νότες εκείνες που αλλοίωναν με τον δικό τους τρόπο οι αμερικανοί νέγροι: έγιναν γνωστές ως μπλου νότες ( blue notes). H εισχώρηση αυτή του αφρικανικού συστήματος τονισμού στο τραγούδι πέρασε και στα μουσικά ευρωπαϊκά όργανα , όταν οι μαύροι ξεκίνησαν να παίζουν τα μουσικά αυτά όργανα.

Πολλές φορές, τα σπιρίτσιουαλ χρησιμοποιούνταν ως κωδικοποιημένες πληροφορίες με οδηγίες για το πότε, το πού και το πώς θα δραπετεύσουν οι μαύροι. Μέσα σε αυτά υπήρχαν και προειδοποιήσεις για τους κινδύνους και τα εμπόδια της διαδρομής. Τα σπιρίτσιουαλ αυτά δημιουργήθηκαν κατά τον 19ο αιώνα, καθώς οι μαύροι μετακινούνταν μυστικά κατά μήκος των διαφόρων διαδρομών του υπόγειου σιδηρόδρομου. Γι’ αυτό και ονομάστηκαν Songs of the Underground Railroad ( τραγούδια του υπόγειου σιδηρόδρομου ).

Με το πέρασμα του χρόνου και αφού οι μαύροι δούλοι διασκεύαζαν τα ευρωπαϊκά λαϊκά τραγούδια, γεννήθηκαν τα γνωστά μας μπλουζ ( τέλη 19ου αιώνα), τα οποία έμελλαν να επηρεάσουν και να διαμορφώσουν τη μεταγενέστερη λαϊκή μουσική της Αμερικής. Τα μπλουζ είναι ένα μείγμα των gospel που προυπήρχαν όπως αναφέρθηκε, με τα χαρακτηριστικά της αφρικανικής παράδοσης, των work songs και των ευρωπαϊκών λαϊκών τραγουδιών. Έχει καταγραφεί από την ιστορία ότι τα μπλουζ είναι η βάση, η ρίζα της rock n roll μουσικής. Και καθώς η Αφρική, μέσα από τα φρικτά βασανιστήρια του λαού της, χάρισε σε ολόκληρο τον κόσμο την μουσική που τόσο αγαπήθηκε, αποτελεί την καρδιά της παγκόσμιας εξέλιξης της δημοφιλούς μουσικής.