Πανηγυρικός 7ης Μαρτίου 1948
του δασκάλου Καρόλου Γεροβασιλείου
Κως, 7η Μαρτίου 2017
Σεβαστοί Θρησκευτικοί μας Πατέρες μας, αξιότιμοι εκπρόσωποι των δημοτικών αρχών και όλων των τοπικών φορέων, αγαπητά μας ένστολα αδέρφια που εκπροσωπείτε σήμερα τον Ενδόξο Στρατό μας! Συμπατριώτες και συμπατριώτισσες, αγαπημένα μας Ελληνόπουλα!
Με μεγάλη χαρά αλλά προπάντων με Ιδιαίτερη Εθνική Τιμή και Υπερηφάνεια αποδέχθηκα αμέσως την πρόταση της διευθύντριάς μου να αναλάβω το Χρέος και την Ευθύνη της ανάγνωσης του Πανηγυρικού για την Απελευθέρωση της Δωδεκανήσου. Χαρά και Τιμή ως Έλληνας Δάσκαλος, διότι συνταγματικό μας καθήκον είναι να κοινωνούμε τα Ελληνόπουλα Χριστό κι Ελλάδα. Υπερηφάνεια ως Μακεδόνας, Χρέος και Ευθύνη οικογενειακή ως Γεροβασιλείου – τυγχάνω Απόγονος Μακεδονομάχου, το δάσκαλο προπάππου μου, Ευάγγελο Γεροβασιλείου του Φιλίππου, δολοφόνησαν το 1907 στην αλύτρωτη βορειοανατολική Μακεδονία οι κομιτατζήδες.
Με την ιδιότητα του Δασκάλου θα απευθυνθώ σε σας σήμερα, οπότε σας ζητώ εκ των προτέρων να με συγχωρήσετε αν αισθανθείτε λιγάκι ως μέλη μιας νοητής μεγάλης τάξης.
Σίγουρα λιγότεροι και λιγότερες απ’ όσους κι όσες θα έπρεπε να είμαστε σήμερα εδώ, αλλά δεν πειράζει: ουκ εν τω πολλώ το ευ, ανέκαθεν, από τις Θερμοπύλες ως και τα τείχη της Κωνσταντινουπόλεως , στέκονταν λίγοι, διότι η Ελευθερία θέλει Αρετή και Τόλμη…
Έχει επικρατήσει ο όρος «Ενσωμάτωση», αλλά μπρος στα δικά μου μάτια περνάνε οι τσολιάδες των βορειοηπειρωτικών βουνών να εφορμούν, εφ’ όπλου λόγχη, φωνάζοντας «αέρα», οι ατρόμητοι υπερασπιστές των οχυρών της γραμμής Μεταξά, των οχυρών «που δεν παραδίδονται, αλλά καταλαμβάνονται», οι Κρήτες, γιαγιάδες και παππούδες, με τα δίκρανα εναντίων των επίλεκτων αλεξιπτωτιστών της Βέρμαχτ, οι Ιερολοχίτες στο Ελ Αλαμέιν και της Ταξιαρχίας του Ρίμινι και φυσικά οι χιλιάδες ανώνυμοι Έλληνες και ανώνυμες Ελληνίδες που αντιστάθηκαν σε Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους κατακτητές τα μαύρα χρόνια της Κατοχής. Κατά το δεύτερο Π.Π. το Δέντρο της Ελευθερίας ποτίστηκε με ποταμούς Ελληνικού Αίματος, που έφταναν για την Απελευθέρωση όχι μόνο της Δωδεκανήσου αλλά και της Βορείου Ηπείρου και της Ανατολικής Ρωμυλίας. Θυσίες που ήρθαν να προστεθούν σε δωδεκανησιακή εθνική προσφορά χιλιετιών! Τα Δωδεκάνησα ανταμείφθηκαν, έστω και τόσο καθυστερημένα, για τη διαχρονική τους προσφορά σε Αίμα σε όλους του Αγώνες για την Ελευθερία του Έθνους. Άξιζε σε τόσο Αίμα και σε τόσες Θυσίες και Εθνική Προσφορά, να γίνει η ανακατάληψη της Δωδεκανήσου με τα Όπλα, όπως και των νησιών του βορείου Αιγαίου δηλαδή, η λέξη «Ενσωμάτωση» ωχριά μπροστά στον Ηρωισμό και την Πατριωτική Αυτοθυσία ατελείωτων γενιών Δωδεκανησίων από την Αρχαιότητα και μέχρι και σήμερα.
Θα κλέψω μερικά λόγια από τον υπερήλικα συνάδελφο από τη Ρόδο, Φώτη Βαρελή, κατά τον Πανηγυρικό που εκφώνησε την 7η Μαρτίου 1988:
«Πολλά ξεχνιούνται με την αλλαγή των γενεών και με το γύρισμα των καιρών, πολλά μεταβάλλονται. Λαοί και γλώσσες λαών εξαφανίζονται προς το βάθος του παρελθόντος και ουδέποτε επανέρχονται. Όμως τούτη για μας η ημέρα ήρθε. Όσο κι αν βάρυνε ο χρόνος απάνω της, όσο κι αν η αυγή της ελληνικής της μοίρας χάνονταν σε διαδοχή οριζόντων, αυτή η μέρα ήρθε. ….. Ακούτε; Ακούτε; Ακούτε το φτερούγισμα των ψυχών των πεθαμένων μας. Είναι μαζεμένοι γύρω μας. Έρχονταν χρόνοι, έφευγαν χρόνοι, έρχονταν άνοιξες έφευγαν άνοιξες έρχονταν λαμπρές και λέγαμε κάθε χρόνο “και του χρόνου ελεύθεροι”, και φεύγανε πάλι, φεύγανε μαζί τους κι οι αθρώποι μας, γονιοί και φίλοι και παιδιά μας, και σήμερα να! ήρταν όλα! ήρταν όλοι! Ήρτεν η μέρα η μεγάλη… Είναι σήμερα…»
Και συνεχίζει ο Βαρελής, αναφερόμενος στον παπά του χωριού του:
«Χριστέ και Παναγιά μου, φώναξε. Έκλαιε. Χριστέ και Παναγιά μου! Ποια ήταν εκείνη η μέρα που κλαίγατε σεις και σας παρηγορούσαμε εμείς. Χριστέ και Παναγιά μου , θυμάστε που σας λέγαμε. “Σώπασε κυρα-Δέσποινα κι εσείς Άγιοι μην κλαίτε, πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά σας θα ναι”… Τα ‘παμε ‘μεις τα παιδιά, στην μητέρα μας, κι εκείνη παρηγορήθηκε…».
Μια λευτεριά, Θεέ μου, πληρωμένη πολύ ακριβά, πολύ ακριβά… Όχι, λοιπόν, «Ενσωμάτωση», παρακαλώ. «Απελευθέρωση» και «Ένωση με τη Μητέρα Ελλάδα»!
Το 1830 τα Δωδεκάνησα και η Σάμος, μετά από μια ανάσα Ελευθερίας, επεστράφησαν στην Υψηλή Πύλη, ως αντάλλαγμα για τη συμφωνία της σε ελεύθερο Ελληνικό κράτος. Μέχρι το 1912, που τα κατέλαβαν οι Ιταλοί. Η Δωδεκάνησος παρέμεινε σκλάβα, όταν όλα τα υπόλοιπα νησιά ελευθερώθηκαν. 131.332 Αδέρφια μας εγκαταλείφθηκαν στη μοίρα τους… Θυμίζω: σε σύνολο 141.482 ανθρώπων! Οι ελπίδες χάθηκαν… Παρά τα 600 χρόνια πίστης, υπομονής κι ατελείωτων αγώνων και θυσιών. Η υποταγή, η λήθη και η ιταλοποίηση φάνταζαν πια ως ο μόνος δρόμος. Η ειρήνη δεν λέει τίποτα για τους εκπατρισμένους και τους σκλάβους… Ειδικά, η εικοσαετία 1923-1943 στάθηκε η πιο επικίνδυνη για την ταυτότητα των Δωδεκανήσων.
Η θανάσιμη μοναξιά των Δωδεκανησίων ολοκληρώθηκε την 23η/9/1928, όταν ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος υπέγραψε στη Ρώμη με το Μουσολίνι το πενταετούς ισχύος σύμφωνο «φιλίας, συνδιαλλαγής και δικαστικού διακανονισμού». Η δήλωση του Βενιζέλου ότι «Δωδεκανησιακό Ζήτημα δεν υφίσταται μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, αλλά μόνο μεταξύ Ιταλίας και Δωδεκανήσου» επιτάχυνε τον εξιταλισμό. Οι Δωδεκανήσιοι δεν είχαν στον ήλιο μοίρα. Όλοι τούς είχαν εγκαταλείψει, τουλάχιστον επίσημα. Είναι να απορεί κανείς με τα τεράστια ψυχικά αποθέματα του δωδεκανησιακού λαού, ο οποίος συνέχισε τον αγώνα της επιβίωσης και της αντίστασης…
Η Εθνική Αντίσταση, παρόλη την εγκατάλειψη από το ελληνικό κράτος, ενάντια στον Αφελληνισμό τους, συνεχίστηκε. Στο κλείσιμο των ελληνικών σχολειών από τους Ιταλούς , οι Δωδεκανήσιοι απάντησαν με ένα νέο Κρυφό Σχολειό. Αυτή είναι και η ουσία. Ο Λαός και η ψυχή του λαού τούτου. Γιατί αν η Ένωση με την Ελλάδα, εύρισκε ένα λαό με άλλη θρησκεία, άλλη γλώσσα, άλλους πόθους, θα ‘ταν νομίζω σωστό να πούμε: «Η Ελλάδα, ως σύμμαχος των νικητών, κέρδισε τα Δωδεκάνησα που ήταν άλλοτε δικά της», ενώ εμείς τι λέμε τώρα; «Τα Δωδεκάνησα κέρδισαν την ελευθερία τους!». Ο λαός λοιπόν αυτός, που ύστερα από πολλούς αιώνες ενώθηκε με τις ρίζες του, σχεδόν ξεχασμένες και από την ίδια την ιστορία, βγήκε υγιέστατος ψυχικά, ρωμαλεότατος ηθικά και πνευματικά, ανόθευτος στα συναισθήματα και τη γλώσσα του, με πίστη και δύναμη μπρος στα πεπρωμένα του, που δεν διέφεραν καθόλου από την πίστη και δύναμη του υπόλοιπου ελληνικού λαού!
31η Μαρτίου 1947. Το πλήρωμα του Αβέρωφ αποβιβάζεται στη Ρόδο! Χιλιάδες ενθουσιώδους λαού, όλοι κι όλες αγκαλιάζονταν και φιλιούνταν από υπέρμετρη χαρά και πατριωτική συγκίνηση! Και τότε, με το που άρχισε να υψώνεται η Γαλανόλευκη στον ιστό, μονομιάς, σαν να ήταν ένας Άνθρωπος, όλοι οι παρευρισκόμενοι Δωδεκανήσιοι γονάτισαν στο χώμα! Γονάτισαν για να χαιρετήσουν τη Σημαία! Ένα θέαμα, που όσοι κι όσες το είδαν, εξιστορούν ότι δεν μπορεί να περιγραφεί με λόγια… Μόλις τελείωσε η τελετή παράδοσης, το μέγα πλήθος δε διαλύθηκε, αλλά όλοι μαζί βάδισαν προς το νεκροταφείο. Σύσσωμος ο δωδεκανησιακός λαός! Να πει στους νεκρούς του «ελευθερωθήκαμε, Αδέρφια! Τα Δωδεκάνησα ελευθερώθηκαν επιτέλους!». Απερίγραπτη η συγκίνηση. Οι απόγονοι ευχαριστούσαν τους προγόνους τους για το ότι τους μετέδωσαν το ελληνικό εθνικό φρόνημα! Μια αξέχαστη συνταρακτική σκηνή για όσους την έζησαν… Επτά αιώνες σκλαβιάς και κατοχής που δεν κατάφεραν να πλήξουν το φρόνημα και την ελληνικότητα τους… Η φωτογραφία, με τον τότε Δήμαρχο Γαβριήλ Χαρίτο και τους συμπατριώτες μας να στέκονται γονυκλινείς στην έπαρση της Ελληνικής Σημαίας στη Ρόδο, σε κάνει να συναισθάνεσαι το «δια πυρός και σιδήρου»…
Σώπασε κυρά Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις. Πάλι με χρόνια και καιρούς, πάλι δικά σου θα ναι… Διαχρονικό και επίκαιρο, όσο υπάρχουν ακόμη σκλαβωμένα Ελληνόπουλα…
Ξεκίνησε το 1821, έλαμψε το «Πάλι με χρόνια με καιρούς», βρόντηξε! Και η αστραπή του μας έδειξε το δρόμο. Και το μήνυμα σε όλους τους Αλύτρωτους Έλληνες και σε όλες τις σκλάβες Πατρίδες, στάλθηκε και από τα Δωδεκάνησα, έστω και με καθυστέρηση επτά αιώνων! Και να! Μόλις οκτώ χρόνια μετά την Απελευθέρωση των Δωδεκανήσων, το «Ένωσις ή Θάνατος» μεταλαμπαδεύτηκε από τα Δωδεκάνησα στην Κύπρο, με τον ένδοξο τετραετή αγώνα της ΕΟΚΑ και του Γεωργίου Γρίβα Διγενή ενάντια στον αγγλικό ζυγό! Τα Δωδεκάνησα κοιτάνε και τα σκλαβωμένα Ελληνόπουλα στη Βόρειο Ήπειρο, τη Βόρειο Μακεδονία, την Ανατολική Ρωμυλία, τον Πόντο και την Κωνσταντινούπολη και λένε μέσα τους: η ελπίδα ποτέ δεν πεθαίνει, τα ελεύθερα Αδέρφια μας μες στην ευδαιμονία τους μπορεί να μας ξέχασαν, αλλά η Παναγιά ακόμη είναι δακρυσμένη…
Αυτό ήταν το σημερινό μας μάθημα, παιδιά μου, Αδέρφια μου! Όσο για το μέλλον; Προσέξτε την Ελευθερία μας. Η Ελευθερία αποτελεί την πρώτη ύλη της ευδαιμονίας ενός ανθρώπου. Η Ελευθερία ζητάει όμως αυτογνωσία, αυτοπειθαρχία, σεβασμό και τιμιότητα στην εργασία μας. Ζητάει Αγάπη, Ανθρωπιά, Πατριωτισμό και Δικαιοσύνη. Επίσης, διαφυλάξτε ως κόρη οφθαλμού τη γλώσσα μας. Τίποτε άλλο πιο ακριβό από τη γλώσσα δεν κληρονομήσαμε από τους πατεράδες μας και τις μανάδες μας. Και τίποτε άλλο, πιο ακριβό από τη γλώσσα, δεν πρόκειται να δώσουμε κληρονομιά στα παιδιά μας. Σ’ όλη της τη διαχρονική πορεία, από τις πηγές του ποταμιού του γλωσσικού μας θησαυρού. Όχι κομμένη από κάποιο σημείο και ύστερα, γιατί θα ξεραθεί. Από τη Γλώσσα αντλούμε την Ιστορία μας, από εκει αντλούμε τις δυνάμεις του Έθνους μας, τις δυνάμεις μας…
Αν οι Δωδεκανίσιοι είχαν απωλέσει τη γλώσσα τους, τα μαύρα χρόνια των διώξεων του Μουσολίνι και της εγκατάλειψης από το Βενιζέλο και το ελληνικό κράτος, δε θα μιλούσαμε σήμερα για Απελευθέρωση…
Είμαστε δώδεκα νησιών βλαστάρια, μεγαλωμένα μες στον πόνο της σκλαβιάς,
που της Ελλάδας μας γινήκαμε καμάρια, της υπομονής και της παλλικαριάς.
Βλέπαμε τους παππούδες μας να κλαίνε και τους γονείς μας να θρηνούνε μυστικά
και τους δασκάλους μας ακούγαμε να λένε πως είμαστε από περήφανη γενιά.
Χρόνια, χρόνια, στης σκλαβιάς την καταφρόνια…
Μα σήμερα ας γιορτάσουμε τη μέρα αυτή που φτάσαμε
τη μέρα της Ελευθεριάς, ω της λευτεριάς, που βλάστησε τρανή.
αξιομνημόνευτες ημερομηνίες
4η Ιουνίου 1912
Οι αντιπρόσωποι των νησιών οργανώνουν το πανδωδεκανησιακό Συνέδριο της Πάτμου και κηρύσσουν τα νησιά αυτόνομη «Πολιτεία του Αιγαίου». Το ψήφισμα του Συνεδρίου και οι διαμαρτυρίες για τη μη τήρηση των υπεσχημένων από τους Ιταλούς έφτασαν στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, πήραν πλατειά δημοσιότητα και αφύπνισαν συνειδήσεις.
7η Απριλίου 1919
Οι ιταλικές αρχές επιχειρούν να παρεμποδίσουν τη διενέργεια πανδωδεκανησιακού συλλαλητηρίου για την ένωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα και στην ειρηνική εκδήλωση των κατοίκων αντέταξαν ένοπλη βία, με αποτέλεσμα να φονευθούν στο χωριό Παραδείσι ο ιερέας Παπαλουκάς και η Ανθούλα Ζερβού. Τα γεγονότα έμειναν στην ιστορία ως «Αιματηρόν Πάσχα».
1η Νοεμβρίου 1940
Δωδεκανήσιος ο πρώτος νεκρός αξιωματικός του ελληνοϊταλικού πολέμου: ο υπολοχαγός Αλέξανδρος Διάκος από τη Χάλκη έπεσε ηρωικά στα υψώματα της Τσούκας, την 1η Νοεμβρίου 1940. Την ίδια ημέρα, οι Ιταλοί συγκεντρώνουν σε στρατόπεδο (Concentramento), στην τάφρο του φρουρίου όλους τους άρρενες Δωδεκανήσιους Έλληνες υπηκόους.
9η Νοεμβρίου 1940
Ιδρύεται από Δωδεκανήσιους που ζουν στην Ελλάδα, καθώς και απ’ όσους κατορθώνουν να αποδράσουν από τα νησιά, το Σύνταγμα Εθελοντών Δωδεκανησίων, με πρωτεργάτη τον Ιωάννη Καζούλη και πρώτο προσωρινό διοικητή τον ταγματάρχη Μάρκο Κλαδάκη, από τη Σύμη.
9η Μαΐου 1945
Αγγλικές δυνάμεις και άνδρες του Ιερού Λόχου αποβιβάζονται στη Ρόδο. Ο λαός της πόλης και των χωριών, κρατώντας ελληνικές σημαίες, τους επιφυλάσσει αποθεωτική υποδοχή.
15η Μαΐου 1945
Φτάνει στη Ρόδο το θρυλικό καταδρομικό «Αβέρωφ» και μαζί του ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνός, με την ιδιότητα του Αντιβασιλέως, πρώτος Έλληνας αρχηγός που επισκέπτεται τα ελεύθερα πια Δωδεκάνησα.
31η Μαρτίου 1947
Ο Βρετανός διοικητής των συμμαχικών Δυνάμεων Κατοχής Δωδεκανήσου ταξίαρχος Α.Σ. Πάρκερ, παραδίδει τη Στρατιωτική Βρετανική Διοίκηση στον αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη. Αρχίζει η μεταβατική περίοδος της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοίκησης Δωδεκανήσου.
7η Μαρτίου 1948
Ο Βασιλεύς των Ελλήνων, Παύλος, και η Βασίλισσα Φρειδερίκη, μέσα σε φρενίτιδα ενθουσιασμού, φτάνουν στη Ρόδο συνοδευόμενοι από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Κωνσταντίνο Τσαλδάρη, υπουργούς, στρατιωτικούς και άλλους επισήμους. Επικεφαλής της Κεντρικής Δωδεκανησιακής Επιτροπής, οι πρωτεργάτες του δωδεκανησιακού αγώνα, ο ιατρός από την Κάλυμνο Σκεύος Ζερβός και ο πανεπιστημιακός καθηγητής Μιχαήλ Βολονάκης από τη Σύμη. Μετά την ανάκρουση του εθνικού ύμνου, ο υπουργός Εσωτερικών Πέτρος Μαυρομιχάλης διαβάζει από τον εξώστη του διοικητηρίου το Βασιλικό Διάταγμα «Περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα».
Από την προσφώνηση του Δημάρχου Ρόδου:
«Με την συντελουμένην σήμερον ενσωμάτωσιν της πολυπαθούς Δωδεκανήσου εις την Μητέρα Ελλάδα τερματίζεται μία οδυνηρά περίοδος της ελληνικής ιστορίας… (…) Υπό το κράτος της πλέον ισχυράς συγκινήσεως διά την εξαιρετικήν εύνοιαν την οποίαν η τύχη επεφύλασσεν εις εμέ, παραδίδω εις Υμάς, τους ανταξίους συνεχιστάς της αίγλης των Βασιλέων του Βυζαντίου (…) τας κλείδας της πόλεως της Ρόδου και των άλλων Δωδεκανήσων…»
Από το Διάγγελμα του Βασιλέως Παύλου προς το λαό της Δωδεκανήσου:
«Κατά την χαρμόσυνον αυτήν στιγμήν φέρω εις τους Έλληνας της Δωδεκανήσου τον αδελφικόν χαιρετισμόν του Ελληνικού Λαού. Η σημερινή αγία ημέρα, κατά την οποίαν ικανοποιείται ο ζωηρότερος παλμός της Ελλάδος, είναι η ευτυχεστέρα ημέρα της ζωής μου. Ευχαριστώ τον Θεόν διότι έλαχεν εις εμέ η τιμή να περιβάλω με την ενεργόν στοργήν μου την Δωδεκάνησον και να ίδω κυματίζουσαν την Κυανόλευκον εις τον Ελληνικόν ουρανόν της. Η σημερινή ημέρα επληρώθη με πολύ αίμα και πολλά δάκρυα, αλλά μόνον με αίμα και δάκρυα γράφονται ιστορίαι, όπως η Ελληνική. Η Δωδεκάνησος υπήρξεν (…) πάντοτε ένδοξον προπύργιον των αγώνων της Φυλής και μήτηρ υπερηφάνων και ανδρείων τέκνων. Υπήρξε πάντοτε πηγή ακτινοβολίας Ελληνικού πνεύματος. Η Δωδεκάνησος δεν είναι μόνον Ελληνική, είναι Ελλάς. Είμαι ευτυχής και συγκεκινημένος. Αισθάνομαι να πτερυγίζουν χαρμοσύνως γύρω μας αι ψυχαί των νεκρών αδελφών μας του τελευταίου ενδόξου πολέμου. Εν ονόματι της ικανοποιήσεως των ιερωτέρων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εν ονόματι της ενδόξου Ελληνικής Ιστορίας. Ενώπιον της αιωνίας Ελλάδος και ενώπιον του Παντοδυνάμου Θεού. Κυρώνω την προσάρτησιν της Δωδεκανήσου εις την μ