Ζωγράφος, γλύπτης, φωτογράφος, ο Δημήτρης Γέρος ανήκει στην κατηγορία των αβανγκάρντ post-surrealism καλλιτεχνών. Τα έργα του μας είχαν λείψει, γιατί είχε χρόνια να κάνει έκθεση στην Ελλάδα. Το Ιδρυμα Κυδωνιέως στην Άνδρο μας έδωσε αυτή την ευκαιρία. Η έκθεση με τίτλο Μήκος κύματος παρουσιάζει έργα των Σαράντη Καραβούζη και Δημήτρη Γέρου και είναι πραγματική εμπειρία.
Ο Νίκος Εγγονόπουλος έλεγε ότι υπερρεαλισμός σημαίνει αντιμετώπιση της ζωής με πάθος, μέχρι τις πιο ακραίες μεταφυσικές προεκτάσεις. Ο Δημήτρης Γέρος λέει ότι ο υπερρεαλισμός είναι το πάθος να βλέπεις τα πράγματα με μια άλλη ματιά. Η διαρκής ρήξη με το οριστικό. Και αποδέχεται το χαρακτηρισμό που του δίνουν οι ξένοι ως μετα-υπερ-ρεαλιστή καλλιτέχνη.
«Ο Εγγονόπουλος και ο Ντε Κίρικο» λέει «εμπνέονταν από το παρελθόν, από τη μυθολογία, και τα θέματα τους ήταν περισσότερο ιστορικά και αρχαιοελληνικά. Σήμερα οι καλλιτέχνες προβληματίζονται με πιο επίκαιρα θέματα, όπως είναι η καταστροφή του περιβάλλοντος και η απειλητική φύση, που είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, η ηχορύπανση, η μοναχικότητα του σύγχρονου ανθρώπου κ.ά.»
Τα τελευταία χρόνια ο Δημήτρης Γέρος ασχολείται πολύ με τη φωτογραφία. Διάσημοι συγγραφείς, όπως ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο Κάρλος Φουέντες, ο Μισέλ Τουρνέ, ο Γκορ Βιντάλ, ο θεατρικός’Εντουαρντ ‘Αλμπι και σύγχρονοι καλλιτέχνες, όπως η γλύπτρια Λουίζ Μπουρζουά, ο Τζεφ Κουνς, ο Αρμάν, ο Τομ Γουέζελμαν κ.ά., έχουν ποζάρει στο φακό του. Οι μάλλον σουρεαλιστικές αυτές φωτογραφίες έχουν κάνει το γύρο του κόσμου, έχουν εικονογραφήσει βιβλία και αφίσες για εκθέσεις, έχουν εκτεθεί σε γνωστές γκαλερί και μεγάλα μουσεία, όπως η National Portrait Gallery, το Βρετανικό Μουσείο, το Μουσείο του Μίσιγκαν κ.ά.
Ο γνωστός Αμερικανός τεχνοκριτικός Τζον Γουντ έγραψε ότι «Μόνο δύο ζωγράφοι υπήρξαν και σημαντικοί φωτογράφοι, ο Μαν Ράι και ο Δημήτρης Γέρος, δύο καλλιτέχνες που στην πραγματικότητα έχουν πολλά κοινά σημεία». Στο χρηματιστήριο της τέχνης οι τιμές των φωτογραφιών τον έχουν φτάσει σε ύψη-ρεκόρ.
Στη ζωγραφική ο Δημήτρης Γέρος βγήκε όπως μια φορά οι πρόγονοι του Ρουμελιώτες κλέφτες «βγήκαν στο κλαρί». Στα 18 του έκανε την πρώτη του έκθεση. Απόγονος τον οπλαρχηγού Πλατή, από μικρός φορούσε φουστανέλα.
Είχε εντυπωσιάσει και προβληματίσει την κοινωνία της Αθήνας δημιουργώντας για ένα διάστημα και έργα με ζωντανές κότες μέσα σε πολυεστέρα. Έχει μεταμορφωθεί σε δέντρο με μουντζούρες στο πρόσωπο, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό τα πρώτα σουρεαλιστικά του έργα.
Τα ζωγραφικά του έργα είναι γεμάτα σύμβολα, που απεικονίζουν τον κόσμο της φαντασίας του, τα τοπία της ψυχής και του ονείρου του: ένας ανθρωπάκος που τρέχει κυνηγώντας τις χίμαιρες ή τις ουτοπίες του, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό, τις ψευδαισθήσεις, τους εφιάλτες, τα όνειρα του, τις επιθυμίες και τις σκιές του. Ένα κόκκινο μήλο, ως ανάμνηση του χαμένου «παραδείσου», η υπαρξιακή αγωνία και η ανθρώπινη μοναξιά. Τα δέντρα, τα πουλιά μέσα σε καταπράσινους κήπους και χείμαρρους από παπαρούνες, θάλασσες και ψάρια. Όλα αυτά έχουν να διηγηθούν μία ιστορία που είναι σε μόνιμη ρήξη με την πραγματικότητα.
Ο Δημήτρης Γέρος έχει ακόμα τις ανησυχίες του έφηβου, που ψάχνει για την τελειότητα. Τα τελευταία πέντε χρόνια ασχολείται περισσότερο με τη φωτογραφία και περνάει τους χειμώνες στην Αμερική και τα καλοκαίρια στην Ελλάδα: «Η φωτογραφία μ’ ενδιέφερε πάντα και ήταν από τα κύρια εκφραστικά μου μέσα. Τη χρησιμοποιούσα για να διηγηθώ μια ιστορία και για να δημιουργήσω ένα έργο τέχνης. Στις πρώτες φωτογραφίες που έκανα δεν μ’ ενδιέφερε τόσο η τεχνική αλλά το μήνυμα. Τώρα μ’ενδιαφέρει πολύ και η τεχνική. Οι φωτογραφίες που κάνω συνήθως έχουν ύψος 2 μέτρα και είναι τεχνικά άρτιες».
Έχεις γνωρίσει και φωτογραφήσει μερικούς από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες των ημερών μας. Πώς τους έπεισες να σου ποζάρουν;
Τους περισσότερους τους γνώρισα στη Νέα Υόρκη και πρέπει να πω ότι δεν κουράστηκα πολύ να τους πείσω. Τον Έντουαρντ Αλμπι, για παράδειγμα, τον γνώρισα σε μια κοινωνική εκδήλωση. Είχε δει σε μια έκθεση μια φωτογραφία μου που είχε μεγάλη επιτυχία και έχει δη μοσιευτεί πολλές φορές, έναν έφηβο με σαλιγκάρια στο στήθος, και μου ζήτησε αστειευόμενος να τον φωτογραφήσω με τον ίδιο τρόπο.
Τώρα ετοιμάζεις ένα βιβλίο πάνω στα ποιήματα του Καβάφη.
Έχω εικονογραφήσει 65 ποιήματα του Καβάφη, το βιβλίο θα βγει τον επόμενο χρόνο στην Αμερική. Πολλοί διάσημοι καλλιτέχνες, όπως ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο Κάρλος Φουέντες, η Λουίζ Μπουρζουά, ο Τζεφ Κουνς, ο Αρμάν, ο Ζαν Μποντριγιάρ, έχουν ποζάρει γι’ αυτές τις φωτογραφίες. Τους επέλεξα προσεκτικά για να κάνουν τα «μοντέλα» μου, αφού ως καλλιτέχνες και προσωπικότητες είχαν σχέση με τα ποιήματα Για παράδειγμα, για το ποίημα «Τυανεύς γλύπτης» έχω φωτογραφήσει τον Αρμάν να δείχνει ένα δικό του γλυπτό, τον Ερμή, που είχε κάνει και ο γλύπτης του ποιήματος. Για την εικονογράφηση του ποιήματος «Ιθάκη» φωτογράφησα τον Μάρκες έξω από το σπίτι του στο Μεξικό να κρατάει στο ένα χέρι τα χειρόγραφα του και στο άλλο μια ομπρέλα. Ο Τζεφ Κουνς έχει φωτογραφηθεί για ένα κάπως αστείο ποίημα του Καβάφη που μιλάει για γαϊδουράκια και άλλα ζώα χωμένος μέσα σε ζωόμορφα παιδικά ποπ αρτ σωσίβια.
Ο Μάρκες είναι και προσωπικός σου φίλος. Μίλησε μου γι’ αυτόν.Αγαπώ πολύ τη Λατινική Αμερική, είναι ωραίοι άνθρωποι και οι συγγραφείς τους είναι πολύ σπουδαίοι. Μου αρέσει επίσης ο μαγικός ρεαλισμός που χαρακτηρίζει τα έργα τους και στην πραγματικότητα αντανακλά τη ζωή τους. Ο Μάρκες διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά των ηρώων των βιβλίων του. Είναι μια λαμπερή προσωπικότητα και παραμένει αρκετά εκκεντρικός ακόμη και αήμερα που έχει ξεπεράσει τα ογδόντα. Νομίζω ότι αυτή η εκκεντρικότητα είναι κληρονομική. Ο παππούς του Μάρκες, που ήταν χρυσοχόος, στα τελευταία του έφτιαχνε χρυσά ψαράκια, κι όταν τέλειωνε ο χρυσός τα έλιωνε και τα ξαναέφτι-αχνε απ’ την αρχή, έως το θάνατο του. Στην αρχαία Κολομβία έφτιαχναν πήλινα πέη… Ο Μάρκες στη χώρα του είναι μεγάλος σταρ, με φανατικούς οπαδούς. Ζει στην Πόλη του Μεξικού και έχει σπίτια στην Κολομβία, στην Καρταγένα και στην Μπογκοτά, αλλά δεν πηγαίνει συχνά, γιατί δεν είναι πολύ ασφαλής χώρα και γιατί τον τρομάζουν οι θαυμάστριες του, που όταν τον βλέπουν στο δρόμο ορμάνε επάνω του. Λένε ότι διαβάζοντας τα βιβλία του άλλαξε η ζωή τους κι εκείνος φοβάται μήπως σε κάποιες από αυτές άλλαξε η ζωή τους προς το χειρότερο και του ρίξουν βιτριόλι.
Ποιος άλλος καλλιτέχνης σε έχει εντυπωσιάσει;
Ο Αρακάουα, που είναι από τους πρωτοπόρους, εικαστικός καλλιτέχνης και αρχιτέκτονας. Τα τελευταία χρόνια έχει σταματήσει να ζωγραφίζει και ασχολείται με τις κατασκευές κτιρίων. Τώρα μόλις τελείωσε στο πιο ακριβό προάστιο της Νέας Υόρκης, στο East Hampton, ένα σπίτι που στοίχισε 5 εκατ. δολάρια και είναι η επιτομή της πρωτοπορίας. Το κάθε δωμάτιο έχει περισσότερα από 50 χρώματα σε τρίγωνα και τετράγωνα και τα έπιπλα -όταν αυτά θα έρθουν από την Ιαπωνία όπου κατασκευάζονται- θα τοποθετηθούν στο ταβάνι! Για να μπεις σ’ αυτό το σπίτι υποχρεώνεσαι να υπογράψεις υπεύθυνη δήλωση. Αυτό το σπίτι μού ζήτησε ο Αρακάουα να το φωτογραφήσω για να γίνει βιβλίο.Έχω ήδη κάνει αρκετές λήψεις και ο Αρακάουα ενθουσιάστηκε από το αποτέλεσμα, γιατί το έχω φωτογραφήσει, λέει, σαν ανθρώπινο σώμα, όπως δηλαδή το είχε φανταστεί.
Πώς ζει ένας σουρεαλιστής καλλιτέχνης;
Οι καλλιτέχνες γενικώς νομίζω ότι δεν ζουν όπως ο υπόλοιπος κόσμος. Τα τελευταία χρόνια, επειδή μένω λίγο καιρό στην Ελλάδα και έχω πολλή δουλειά, ζω μάλλον απομονωμένος. Μου αρέσει όμως να μένω μέσα και να κάνω την τέχνη μοτ. Βγαίνω σπάνια από το σπίτι και δυστυχώς -χωρίς να με τιμά και πολύ αυτό- δεν έχω χρόνο ούτε για τους αγαπημένους μου φίλους. Τα καλοκαίρια μου τα περνάω ακόμη στο σπίτι μου στη Μυτιλήνη, το οποίο όμως τώρα θέλω να πουλήσω, γιατί δεν έχω πια χρόνο για να πηγαίνω.
Αν είχες περισσότερο χρόνο, τι θα σου άρεσε να κάνεις;
Να πάω διακοπές, χωρίς τη φωτογραφική μηχανή μου, που τόσο μου λείπουν.
Είσαι άνθρωπος της παρέας ή μοναχικός;
Δεν είμαι καθόλου μοναχικός. Μου αρέσει να βρίσκομαι με φίλους, αλλά για να δουλεύω θέλω να μένω μόνος, δεν μπορώ κάθε μέρα να συναντώ ανθρώπους.
Ποιες είναι οι εμμονές σου;
Να επανέρχομαι στα παλιά μου έργα και να τα διορθώνω.
Τι σε ευχαριστεί περισσότερο;
Να βλέπω παλιούς μου πίνακες και να θυμάμαι πώς και γιατί τους έφτιαξα.
Τι σε φοβίζει;
Ο όχλος, που είναι απρόβλεπτος, καχύποπτος και καθοδηγούμενος.
Ποια είναι η λάθος εντύπωση που έχουν οι άλλοι για σένα;
Αυτοί που δεν με γνωρίζουν νομίζουν ότι είμαι δύστροπος, ιδιόρρυθμος, εκκεντρικός, απόμακρος κ.λπ. Αλλά δεν ενδιαφέρομαι καθόλου για τις εντυπώσεις που δημιουργώ. Μ’ ενδιαφέρει μόνο η γνώμη των στενών μου φίλων.
Η κριτική σε ενδιαφέρει;
Όχι, ούτε που τη λαμβάνω υπόψη. Ακούω μόνο τη γνώμη μερικών συναδέλφων που εκτιμώ και χαίρομαι όταν βρίσκουν κάποιο ενδιαφέρον στη δουλειά μου. Ξέρεις, η κριτική μόνο προσωρινά μπορεί να ωφελήσει έναν καλλιτέχνη. Η εκτίμηση των συναδέλφων όμως είναι αυτή που τον στηρίζει και τον καθιερώνει.
Πώς καλομαθαίνεις τον εαυτό σου;
Μόνο οι έμποροι έργων τέχνης με καλομαθαίνουν.
Πώς αντιμετωπίζει ένας καλλιτέχνης το πέρασμα του χρόνου;
Ο χρόνος με απασχολεί σοβαρά, γιατί έχω ένα σωρό ιδέες για έργα που θέλω να πραγματοποιήσω και φοβάμαι μήπως δεν προλάβω. Ελπίζω τουλάχιστον να καταφέρω να περιγράψω μερικά. Τι είναι αυτό που δεν θ’ αλλάξεις ποτέ; Το χαρακτήρα μου για τα καλά του σημεία και προσπαθώ να αλλάξω την κακή του πλευρά με τα ατελείωτα λάθη, που συνεχώς διορθώνω ένα και δημιουργώ δύο καινούργια… Και, παρόλο που συχνά το σκέπτομαι, δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να αλλάξω την τέχνη μου.
της ευγενιας καλτεζιωτη & φωτογραφίες: μερση τζιμοπουλου – από το ET Weekly / 17-8-2008
Σχετικές συδέσεις:
