ΕΝΟΤΗΤΑ 4Γ1 ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΟΣ, Η ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
5 Δεκεμβρίου 2017 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ
ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΟΣ
Πολλές φορές το φυσικό γένος ενός ουσιαστικού άλλοτε ταυτίζεται και άλλοτε όχι με το γένος που έχει στη γραμματική (γραμματικό γένος). Για παράδειγμα, το ουσιαστικό το αγόρι έχει φυσικό γένος αρσενικό, αλλά έχει γραμματικό γένος ουδέτερο, ενώ το ουσιαστικό ο μάγειρας έχει φυσικό και γραμματικό γένος αρσενικό.
Η ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
Θυμηθείτε την κλίση των ουσιαστικών από τις σελίδες 31-46 του σχολικού βιβλίου «Γραμματική της Νέας Ελληνικής Γλώσσας». Η ψηφιακή μορφή του είναι στη διεύθυνση:
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A112/621/4006,17971/
ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
A)Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΤΩΣΕΩΝ
Η ονομαστική είναι η πτώση που απαντά στο ερώτημα ποιος, ποια, ποιο ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση που δηλώνει το ρήμα.
Η γενική είναι η πτώση που απαντά στο ερώτημα τίνος (ποιου, ποιας, ποιου;).
Η αιτιατική είναι η πτώση που απαντά στο ερώτημα τι (ποιον, ποια, πιο;).
Η κλητική είναι η πτώση με την οποία απευθύνουμε πρόσκληση ή προσφώνηση σε κάποιον, κάποια, κάτι.
B) ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
1.Δικατάληκτα και τρικατάληκτα
Τα ουσιαστικά ονομάζονται δικατάληκτα, όταν έχουν δύο καταλήξεις στον ενικό και δύο στον πληθυντικό, και τρικατάληκτα, όταν έχουν τρεις καταλήξεις σε κάθε αριθμό.
2.Ισοσύλλαβα και ανισοσύλλαβα
Διακρίνονται σε ισοσύλλαβα όταν όλοι οι τύποι-πτώσεις έχουν ίδιο αριθμό συλλαβών, π.χ. μαθητής και ανισοσύλλαβα όταν ορισμένοι τύποι-πτώσεις εμφανίζουν μία επιπλέον συλλαβή, π.χ. παππούς).
3.Αρσενικά, θηλυκά, ουδέτερα
Ένας άλλος τρόπος κατάταξης των ουσιαστικών η διάκριση τους σε αρσενικά, θηλυκά και ουδέτερα, δηλαδή η διάκριση των κλίσεων σύμφωνα με το γένος.
4.Οξύτονα, παροξύτονα, προπαροξύτονα
Τα ουσιαστικά διακρίνονται ακόμη σε οξύτονα (όσα τονίζονται στη λήγουσα), παροξύτονα(όσα τονίζονται στην παραλήγουσα) και προπαροξύτονα (όσα τονίζονται στην προπαραλήγουσα).
Γ)ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
Ι. ΑΡΣΕΝΙΚΑ
| Καταλήξεις | Παραδείγματα | |||
| α/α | Ενικός | Πληθυντικός | Ενικός | Πληθυντικός |
| 1. | -ας (ισοσύλλ.) | -ες | πατέρας, μήνας, κήρυκας | πατέρες, μήνες, κήρυκες |
| 2. | -ης (ισοσύλλ.) | -ες | μαθητής, επιβάτης | μαθητές, επιβάτες |
| 3. | -ος (ισοσύλλ.) | -οι | βαθμός, δρόμος, ανήφορος | βαθμοί, δρόμοι, ανήφοροι |
| 4. | -ας(ανισοσύλλ.) | -άδες | ψαράς, ρήγας, τσέλιγκας | ψαράδες, ρηγάδες, τσελιγκάδες |
| 5. | -ης(ανισοσύλλ.) | -ηδες | καφετζής, βαρκάρης, φούρναρης | καφετζήδες, βαρκάρηδες, φουρνάρηδες |
| 6. | -ης | -ες, -άδες | αφέντης | αφέντες, αφεντάδες |
| 7. | -ές, -ούς(ανισοσύλλ.) | -έδες, -ούδες | καφές, παππούς | καφέδες, παππούδες |
| 8. | -έας(ανισοσύλλ.) | -είς | κουρέας | κουρείς |
ΙΙ. ΘΗΛΥΚΑ
| Καταλήξεις | Παραδείγματα | |||
| α/α | Ενικός | Πληθυντικός | Ενικός | Πληθυντικός |
| 1. | -α (ισοσύλλ.) | -ες | σπηλιά, εικόνα, αίθουσα | σπηλιές, εικόνες, αίθουσες |
| 2. | -η (ισοσύλλ.) | -ες | γραμμή, γνώμη, κάμαρη, χάρη | γραμμές, γνώμες, κάμαρες, |
| χάρες | ||||
| 3. | -η(ανισοσύλλ.) | -εις | γνώση, αίτηση | γνώσεις, αιτήσεις |
| 4. | -ος (ισοσύλλ.) | -οι | κιβωτός, ψήφος, μέθοδος | κιβωτοί, ψήφοι, μέθοδοι |
| 5. | -ά, -ού(ανισοσύλλ.) | -άδες, -ούδες | μαμά, πολυλογού | μαμάδες, πολυλογούδες |
| 6. | -ω (ισοσύλλ.) | — | πειθώ, Μάρω | — |
ΙΙΙ. ΟΥΔΕΤΕΡΑ
| Καταλήξεις | Παραδείγματα | |||
| α/α | Ενικός | Πληθυντικός | Ενικός | Πληθυντικός |
| 1. | -ο (ισοσύλλ.) | -α | φυτό, δέντρο, άτομο | φυτά, δέντρα, άτομα |
| 2. | -ι (ισοσύλλ.) | -ια | νησί, σπίτι | νησιά, σπίτια |
| 3. | -ος (ισοσύλλ.) | -η | δάσος, μέγεθος | δάση, μεγέθη |
| 4. | -μα(ανισοσύλλ.) | -ματα | πράγμα, μάθημα | πράγματα, μαθήματα |
| 5. | -ιμο(ανισοσύλλ.) | -ιματα | γράψιμο | γραψίματα |
| 6. | -ς (ανισοσύλλ.) | -τα | τέρας, καθεστώς | τέρατα, καθεστώτα |
| 7. | -ν (ανισοσύλλ.) | -ντα | ον | όντα |
| 8. | -ρ (ανισοσύλλ.) | -(τ)α | ήπαρ, πυρ | ήπατα, πυρά |
Δημοσιευμένο στην κατηγορία ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .
Πρόσφατα σχόλια