Χριστουγεννιάτικα και Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα – Ο συμβολισμός
Η λέξη κάλαντα προέρχεται από την λατινική λέξη “calenda” η οποία σημαίνει αρχή του μήνα και είναι ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Τα κάλαντα είναι ουσιαστικά τραγούδια φτιαγμένα από το λαό με ευχές και παινέματα που συνέπιπταν με την έναρξη του χειμερινού ηλιοστασίου η οποία και σηματοδοτούσε την αρχή της νέας χρονιάς. Τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα σε όλη τη γειτονιά για να μεταφέρουν ευχές όπως: ευημερία, υγεία, ελπίδα, χαρά και αισιοδοξία για τη νέα χρονιά.
Τα χριστιανικά χρόνια τα κάλαντα των Χριστουγέννων σχετίζονταν με τη γέννηση του Χριστού. Ήταν τραγούδια που αντιπροσώπευαν το σύμβολο της ζωής και της γονιμότητας και που μετέφεραν οι καλαντιστές σε όλα τα σπίτια.
Έτσι, μετέδιδαν το χαρμόσυνο μήνυμα της νέας ζωής που θα αρχίσει να σηματοδοτεί και μία καινούργια περίοδο που ξεκινά τη νέα χρόνια. Τα μικρά παιδιά είναι οι μεσολαβητές ανάμεσα στον υλικό και τον πνευματικό κόσμο και σαν αγγελιοφόροι μεταφέρουν μηνύματα χαράς, ελπίδας και αισιοδοξίας για την καινούργια περίοδο που ξεκινά. Επίσης, λόγω της αθωότητας αλλά και της παιδικότητά τους, πιστεύεται ότι διώχνουν το κακό και φέρνουν το καλό.
Τα κάλαντα ως έθιμο
Τα κάλαντα αποτελούν ένα από τα λίγα έθιμα που διατηρούνται σε ολόκληρη την Ελλάδα σε αντίθεση με άλλα που με το πέρασμα των χρόνων απειλούνται να εξαφανιστούν.
Λόγω των παραλλαγών, που έχουν να κάνουν με τον χαρακτήρα της κάθε περιοχής χωρίζονται σε παραδοσιακά, αστικά και στα τοπικά. Σε διάφορες περιοχές οι στίχοι αλλάζουν όπως επίσης και ο ρυθμός τους ενώ όσους τα ψέλνουν τους συντροφεύουν τα μουσικά όργανα του κάθε τόπου.
Επίσης αλλαγές στους στίχους παρατηρούνται με την πάροδο των ετών. Για παράδειγμα σε μια παλιά τους εκδοχή οι στίχοι αναφέραν: «Βαστάει εικόνα και χαρτί, με το Χριστό το Λυτρωτή» ενώ τώρα στο συγκριμένο σημείο αναφέρεται: «Βαστά εικόνα και χαρτί, ζαχαροκάντιο ζυμωτή».
