Τα μαχαίρια

Ο χορός των μαχαιριών είναι ένας ποντιακός χορός για δύο άνδρες χορευτές. Πολλοί θεωρούν ότι το πιτσάκ’ (πιτσάκ’ οιν ), κλείνει το χορό Σέρρα.

Τα δύο πιο δυνατά παλικάρια που έμεναν ακούραστα από το χορό Σέρρα συνέχιζαν με το χορό των μαχαιριών.

Ο πιτσάκ’ είναι γνωστός χορός στον Πόντο από την αρχαία εποχή και η πλοκή του χορού είναι παρόμοια μ’ αυτήν που παρουσιάζει ο Ξενοφών.

Ο Ξενοφών στην «Κύρου ανάβαση» περιγράφει τη δεξίωση που έδωσε για τους Παφλαγόνες και τον χορό πιτσάκ ως εξής:

“Δύο Θράκες, στα Κοτύωρα, χορέψαν ένα χορό με συνοδεία φλογέρας, φορτωμένοι με τον οπλισμό τους, επέδειξαν δε μεγάλη ευλυγισία στα πηδήματα και στον χειρισμό των σπαθιών τους. Στο τέλος ένας από τους δύο όπως πίστεψαν οι καλεσμένοι χτύπησε θανατηφόρα τον άλλο, ο οποίος έπεσε καταγής, μιμούμενος με πολλή πειστικότητα τον πεθαμένο”.

Όπως και τότε, έτσι και στον Πόντο, ο χορός χορευόταν από 2 χορευτές που κρατούσαν μαχαίρια, με κατάληξη τον εικονικό θάνατο του ενός.

Ο νικητής της διαμάχης κέρδιζε την καρδιά μιας νέας κοπέλας, για χάρη της οποίας και δίδονταν αυτή η διαμάχη.

Μια σημερινή και πολύ συγκινιτική παραλλαγή, είναι οι δύο χορευτές, μετά την διαμάχη να πετούν τα μαχαίρια και να αγκαλιάζονται, δίνοντας ένα διαφορετικό μήνυμα.

Σέρα ή Πυρρίχιος

Σπουδαιότερος από τους χορούς του Πόντου είναι ο Πυρρίχιος (χορός της φωτιάς), που αποτελεί αρχαιοελληνική πολιτισμική κληρονομιά. Τον χόρεψαν οι Κουρήτες, οι Αθηναίοι στα Παναθήναια και οι Λάκωνες στα Διοσκούρεια. Οι Έλληνες του Πόντου τον διατήρησαν ζωντανό έως τις μέρες μας.

Ο Πυρρίχειος είναι οπωσδήποτε πολεμικός χορός και χορεύεται με όπλα. Ο Αριστοφάνης (450-388 π.Χ) αναφέρει ότι αυτός ο χορός ήταν στρατιωτικός και ένοπλος, ο δε Πλάτων (427-347 π.Χ.) περιγράφει τον Πυρρίχειο ως πολεμικό χορό με φάσεις άμυνας και επίθεσης και με τους χορευτές παρατεταγμένους με τα όπλα τους σε στρατιωτική διάταξη. Ο Όμηρος τον θεωρούσε ως ένα από τους σπουδαιότερους χορούς. Ο Πυρρίχειος χορός λέγεται και Σέρα, επειδή χορευόταν κυρίως κοντά στον ποταμό Σέρα της Τραπεζούντας.

Οι γρήγορες κινήσεις του σώματος, η σύσφιξη των χορευτών μεταξύ τους, η βίαια στροφή των ποδιών στο δάπεδο, οι συσπάσεις των μυών του σώματος, ο ενθουσιασμός που καταλαμβάνει τους θεατές όταν βλέπουν τους χορευτές, όλα αυτά προσδίδουν αίγλη και πρωτοτυπία στο χορευτικό αυτό σύμπλεγμα. Μπορεί κάποιος να κατατάξει τον Πυρρίχιο μεταξύ των διασημοτέρων χορών.

Παλαιότερα, ο Πυρρίχιος λεγόταν στην Κύπρο “πρόλις”, στην Μακεδονία “τελεσίας”, στην Κρήτη “ορδίτης ή επικρήδιος” στη Θράκη “κλαβρισμός”. Παραλλαγές του, σήμερα, στην Κρήτη είναι ο Πεντοζάλης (ή Πεντοζάλι) και ο πηδηχτός.

Κότσαρι

Το κότσαρι είναι ένας από τους γνωστότερους ποντιακούς χορούς και ίσως ο περισσότερο φημισμένος ποντιακός χορός μετά τον χορό σέρρα. Χορεύεται επίσης, από Αζέρους, Τούρκους, Κούρδους και Ασσύριους, ενώ αποτελεί τον εθνικό χορό των Αρμένων. Οι χορευτές πιάνονται από τους ώμους σε κύκλο ή ημικύκλιο. Τα βήματα-μέτρα του χορού είναι οκτώ και χωρίζονται σε δύο χορευτικές εικόνες. Η πρώτη χαρακτηρίζεται από τα τέσσερα πρώτα μέτρα, στα οποία εκτελούνται δυο κουτσά βήματα και δύο επιτόπιες αναπηδήσεις πάνω στην αριστερή φτέρνα. Τα επόμενα τέσσερα είναι απλά και μεταφέρουν το χορό προς τα δεξιά. Ο χορός κότσαρι παραδοσιακά ήταν αντρικός χορός. Σήμερα συμμετέχουν σε αυτόν και γυναίκες.

Ούτσαη

Παραδοσιακό Ποντιακό Τραγούδι

Τάξη: Στ 2016-2017