Με ποιο τρόπο μπορούν ορισμένοι δημιουργοί να μετατρέψουν μια σύνθετη ιδέα σε μια συναρπαστική ιστορία; Ο σχεδιαστής κόμικς Αλέκος Παπαδάτος, η εικονογράφος Annie Di Donna και ο συγγραφέας και θεωρητικός του πολιτισμού Αβραάμ Κάουα, κατάφεραν να μεταμορφώσουν την ιδέα της δημοκρατίας, στο ομώνυμο graphic novel που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ίκαρος και στα αγγλικά από τις εκδόσεις Βloomsbury, σε μια ελκυστική ιστορία για την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού.Η πρότερη εμπειρία του Αλέκου Παπαδάτου και της Annie Di Donna από τη δημιουργία του διεθνούς μπεστ σέλερ Logicomix, που δημιούργησαν με τον συγγραφέα Απόστολο Δοξιάδη και τον θεωρητικό της πληροφορικής Χρίστο Χ. Παπαδημητρίου το 2008, μοιάζει να είχε καθοριστικό ρόλο στη σύνθεση των ιδεών και στην σχεδιαστική αμεσότητα και του νέου εγχειρήματός τους.Το Logicomix κατάφερε να προσεγγίσει με πρωτόγνωρο τρόπο την πολυδιάστατη προσωπικότητα και σκέψη του Βρετανού φιλοσόφου και μαθηματικού Μπέρτραντ Ράσελ, ανιχνεύοντας, εκτός των άλλων, και τη φύση της μαθηματικής λογικής. Το graphic novel Δημοκρατία αξιοποιεί την ιδέα της δημοκρατίας για να επικεντρωθεί σε μια κρίσιμη στιγμή στην περιπέτεια του ανθρώπινου είδους. Να προσεγγίσει τη γέννηση του δημοκρατικού πολιτεύματος, να στοχαστεί, με σύγχρονο τρόπο, πάνω στις έννοια της Ιστορίας και να αναδείξει τη διαχρονική σημασία του να είσαι πολίτης. Και όλα αυτά σε ένα μυθικό περιβάλλον, στο οποίο η αφήγηση συνυπάρχει με εκρηκτικά χρώματα, τις ζωηρές χειρονομίες και τα συναισθήματα δεκάδων ηρώων.
Κεντρικό πρόσωπο της δράσης είναι ο νεαρός ζωγράφος Λέανδρος. Είναι το μόνο επινοημένο πρόσωπο της ιστορίας, που υφαίνει αριστοτεχνικά γύρω από τη διήγηση του, λίγο πριν ξεκινήσει η Μάχη του Μαραθώνα (490 π. Χ), τα γεγονότα της εποχής που γεννήθηκε η δημοκρατία.
Όλα ξεκινούν στις αρχές του 5ου αιώνα π. Χ., «όταν ο Δαρείος, ο Βασιλιάς των Περσών έχει εξαπολύσει τον πανίσχυρο στόλο του στο Αιγαίο, ενάντια σε όλες τις ελληνικές πόλεις που του αρνήθηκαν γη και ύδωρ». Στην προσπάθειά του να τονώσει το ηθικό των συντρόφων του πριν από τη μάχη ενάντια στον εχθρό, ο Λέανδρος αρχίζει να τους διηγείται την ιστορία του. Έχοντας δει με τα μάτια του τις φρικαλεότητες των τυραννικών καθεστώτων αλλά και τη δημιουργία ενός νέου πολιτεύματος, ο Λέανδρος εξιστορεί μια ζωή γεμάτη ένταση, κινδύνους και μεγάλες ιδέες. Πρόκειται για μια πορεία μετάβασης, από το τέλος της εποχής των θεών στην πολύπλοκη γένεση της δημοκρατίας. Επικές σκηνές και συνταρακτικά γεγονότα ενσταλάσσονται μπροστά στα μάτια μας για να επισημάνουν πως η δημοκρατία αναδύθηκε από τη συνάντηση διαφορετικών στοιχείων: όχι μόνο από την τύχη και τις συγκυρίες, αλλά και από την ευφυΐα και τη γενναιότητα φωτισμένων ανθρώπων.
Ανάμεσα στα μυθικά και ιστορικά πρόσωπα που συναντάμε βρίσκονται η θεά Αθηνά που προτρέπει τον ήρωα να συνεχίσει να ζωγραφίσει και να αναμετρηθεί με τα όριά του, και φυσικά, ο Κλεισθένης, ο οποίος του διδάσκει τις δημοκρατικές αρχές. Η μετάβαση από τον παλιό κόσμο, που αντιπροσωπεύουν οι θεοί, στην ανθρωποκεντρική εποχή της δημοκρατίας είναι, άλλωστε, ένα ισχυρό, δομικό στοιχείο ολόκληρης της ιστορίας.
Αναρωτιέστε πόσο πιστό σε πραγματικά γεγονότα και εξακριβωμένα στοιχεία παραμένει το graphic novel, Δημοκρατία; Την απάντηση δίνει ο Αβραάμ Κάουα στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου: «Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες δουλέψαμε τη Δημοκρατία θυμίζουν εκείνες κάτω από τις οποίες δούλεψε το αγγείο του ο Λέανδρος: δεν είχαμε στα χέρια μας παρά φευγαλέες όψεις των ανθρώπων, των κινήτρων και των ιδεών που γέννησαν την Αθηναϊκή Δημοκρατία. Σαν τον πρωταγωνιστή μας, παλέψαμε κι εμείς να βγάλουμε νόημα από αντικρουόμενες καταγραφές και προκατειλημμένες ερμηνείες μιας ιστορίας πραγματικά παλιάς».
Αξίζει να επισημάνουμε, τέλος, τον εξαιρετικό σχεδιασμό και την εντυπωσιακή απεικόνιση της ιστορίας με την αξιοποίηση, σε σωστές δόσεις, διαφορετικών στοιχείων από ποικίλες τέχνες. Παρατηρώντας τις εκφράσεις των προσώπων των ηρώων, την ακρίβεια της απεικόνισης των χειρονομιών και του περιβάλλοντος σε κάθε καρέ, τις οπτικές γωνίες και την έκρηξη των χρωμάτων, ξεχνάς ότι κρατάς στα χέρια σου ένα graphic novel. Και νιώθεις ότι έχεις εισχωρήσει στο εσωτερικό ενός πολυεπίπεδου έργου τέχνης, στο οποίο η ποπ αισθητική συναντά τον κόσμο των ιδεών, τη φιλοσοφία, την Ιστορία, τη ζωγραφική, το επικό στοιχείο του Χόλιγουντ και το στοχαστικό σινεμά του Ακίρα Κουροσάβα.
