Myself, my school, my town!
Myself, My School, My Town: Δράση eTwinning για την επιτυχή μετάβαση από τον εαυτό στους άλλους
Φλίγκου Ιωάννα
M.Ed., Δασκάλα, Πειραματικό Δ.Σ. Παν/μιου Πατρών
fligou@yahoo.gr
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Το πρόγραμμα που παρουσιάζεται στην εργασία αυτή υλοποιείται από μαθητές-τριες της Γ΄ τάξης του Πειραματικού Δημοτικού Σχολείου Πανεπιστημίου Πατρών και παράλληλα από μαθητές-τριες, της ίδιας ηλικιακής ομάδας, ευρωπαϊκού σχολείου της Πολωνίας, στο πλαίσιο της δράσης eTwinning.
Η εν λόγω συνεργασία αποσκοπεί στην προαγωγή της διαθεματικότητας, της συνεργατικής, ανακαλυπτικής, βιωματικής μάθησης και της διαπολιτισμικότητας και η θεματική του αφορά σε τρεις άξονες: την παρουσίαση του εαυτού, την περιγραφή του εκάστοτε σχολείου και την περιήγηση στις πόλεις με αναφορές στα ιστορικά τους μνημεία.
Με την υλοποίηση του προγράμματος, που βρίσκεται σε εξέλιξη, αναμένεται η ανάπτυξη ευρωπαϊκών διαμαθητικών σχέσεων, η γνωριμία με διαφορετικές κουλτούρες μέσω της διάδρασης, η επαφή με διαφοροποιημένη διδασκαλία, η αποδοχή του εαυτού, η κοινωνικοποίηση των μαθητών-τριών, η έκφραση συναισθημάτων, η απόκτηση νέων εμπειριών, η δημιουργικότητα, η αγάπη για τη μάθηση, για το σχολείο, για τον τόπο μας, για άλλους τόπους.
Ta παιδαγωγικά, κοινωνικά και πολιτισμικά οφέλη είναι σημαντικά, καθώς, τόσο εκπαιδευτικοί όσο και μαθητές έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν, να ανταλλάξουν ιδέες και να αποτελέσουν μέλη μιας ευρωπαϊκής κοινότητας μάθησης, μέσω της χρήσης των Τεχνολογιών Πληροφορίας & Επικοινωνίας.
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: eTwinning, διαδραστικότητα, διαπολιτισμικότητα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο προσανατολισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το σύγχρονο σχολείο εστιάζει στην επίτευξη της κοινωνικής συνοχής σε ανοιχτές πλουραλιστικές κοινωνίες. Ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι πολυδιάστατος και η έννοια της γνώσης αναθεωρείται. Η κοινωνία της γνώσης συναντά την κοινωνία της πληροφορίας (Drucker, 1996).
Ο εκσυγχρονισμός της παιδείας ενισχύεται με την υλοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Μέσω αυτού επιχειρείται η αποτελεσματική ενίσχυση μαθησιακών και κοινωνικοποιητικών λειτουργιών του σχολείου, η δια βίου ανανέωση γνώσεων και δεξιοτήτων, η κριτική και διαλεκτική ικανότητα των μαθητών-τριών, η καλλιέργεια συνείδησης Ευρωπαίου πολίτη με την παράλληλη διατήρηση της εθνικής του ταυτότητας και της πολιτισμικής του αυτογνωσίας.
Η δράση eTwinning παρέχει τη δυνατότητα διακρατικής συνεργασίας μεταξύ ιδρυμάτων, προωθεί την ισότητα, αναγνωρίζει την ετερότητα και ενισχύει αφενός την εκμάθηση ξένων γλωσσών και αφετέρου την ανταλλαγή επιτυχημένων καινοτόμων εκπαιδευτικών πρακτικών σε διεθνές επίπεδο. Το διεπιστημονικό της περιεχόμενο προάγει εναλλακτικές μεθόδους διδασκαλίας, απόκτηση νέων ευρωπαϊκών εμπειριών που άπτονται των ενδιαφερόντων τόσο των μαθητών-τριών όσο και των εκπαιδευτικών και καλλιεργεί θετικές στάσεις-συμπεριφορές στον ρόλο τους ως ενεργοί Ευρωπαίοι πολίτες (C.I.D.R.E.E, 1999).
Mελέτες υποστηρίζουν ότι η καινοτομία είναι αποτελεσματικότερη, όταν προσεγγίζεται ως «διαδικασία» και όχι ως «γεγονός». Με γνώμονα την επικρατούσα αυτή άποψη και τα ενδιαφέροντα των παιδιών σχεδιάστηκε εξελικτικά, για το τρέχον σχολικό έτος, μία πεντάμηνη δράση (Δεκέμβριος-Απρίλιος) που υλοποιείται από μαθητές-τριες Γ΄ τάξης του Πειραματικού Δημοτικού Σχολείου Πανεπιστημίου Πατρών κι ενός ευρωπαϊκού σχολείου της Πολωνίας (Szkola Podstawowa Nr2, Gliwice, Poland). Η θεματική του στηρίζεται σε τρεις άξονες και αφορά στην αυτοπαρουσίασή τους, στην περιγραφή της σχολικής τους μονάδας και στην περιήγησή τους στην πόλη τους.
ΔΡΑΣΗ-ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Σύμφωνα με τον Rogers (1974), η αρμονία ανάμεσα στον τρόπο που ζει το άτομο την εμπειρία του και τον τρόπο που την αντιλαμβάνεται μέσα από τις επιδράσεις του περιβάλλοντος είναι ο καθοριστικός παράγοντας που θα επιτρέψει την ολόπλευρη ανάπτυξή του. Σε πρώτο επίπεδο γνωριμίας πραγματοποιείται στροφή στον εαυτό. Μέσω της αυτοαντίληψης, ενός οργανωμένου σχηματισμού των αντιλήψεων του εαυτού, το άτομο αναπτύσσει ανάγκη για θετική εκτίμηση. Οι μαθητές-τριες, με χρήση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του eTwinning, αυτοσυστήνονται και αποστέλλουν ηλεκτρονικά μηνύματα στους εταίρους τους. Διαθέτουν τους ατομικούς τους κωδικούς, ώστε να λειτουργούν ανεξάρτητα και αναλαμβάνοντας την ευθύνη τους. Δημιουργείται ένα θετικό, φιλικό κλίμα που ενθαρρύνει την εμπλοκή τους στη συνεργατική μάθηση (collaborative learning). Ενισχυτικά, κατασκευάζουν χριστουγεννιάτικες, ευχετήριες, προσωπικές κάρτες εν όψει των εορτών με παραλήπτες τους Πολωνούς και παραλαμβάνουν από εκείνους τοπικά γλυκίσματα. Η ιδέα της ανταλλαγής ευχών και δώρων τους ενθουσιάζει ιδιαίτερα.
Στη συνέχεια, σε βίντεο παρουσιάζουν τον εαυτό τους, με χρήση της αγγλικής γλώσσας, αναφερόμενοι στα χαρακτηριστικά της εξωτερικής τους εμφάνισης, στα εσωτερικά χαρακτηριστικά τους, στις κλίσεις, στα ενδιαφέροντά τους, στις προσδοκίες και στις επιθυμίες τους. Οι μαθητές της Πολωνίας αποδίδουν εικαστικά τους μαθητές-τριες που παρουσιάζονται. Μετά την προβολή των video της Πολωνίας, αντίστοιχα, παρακινούνται να ζωγραφίσουν έναν μαθητή της επιλογής τους, βασιζόμενοι στο κείμενό του. Η ζωγραφιά περικλείεται από τις λέξεις-κλειδιά που τον/την εκφράζουν. Ακολουθεί σύνθεση των προσωπογραφιών σε κολάζ και αποστολή αυτού στην Πολωνία.
Η αμοιβαία ανταλλαγή δράσης αποτελεί κίνητρο μάθησης, συναισθηματική ικανοποίηση και έχει ευεργετικές επιδράσεις ακόμη και στους μαθητές-τριες μειωμένης αυτοεκτίμησης που διστάζουν να εκφραστούν. Κάθε μέλος της ευρύτερης ομάδας επιτυγχάνει τον στόχο του, όταν και τα υπόλοιπα μέλη επιτυγχάνουν τους δικούς τους (McConnell, 1994). Στους μαθητές-τριες ανατίθενται σύνθετοι ρόλοι καθώς, λόγω ηλικίας, έρχονται πρώτη φορά σε επαφή με την αγγλική γλώσσα και παράλληλα ανακαλύπτουν τον εαυτό τους, γεγονός που αποτελεί προϋπόθεση για τη δυναμική της ομάδας και την ανάπτυξη σχέσεων.
Η σχολική ζωή προσφέρει καθημερινά ευκαιρίες για πολύπλευρες εμπειρίες που μεταβιβάζουν στο παιδί συναισθήματα αυτοεκτίμησης, αυτοεπιβεβαίωσης, εξωτερίκευσης συναισθημάτων και δεξιότητες, οι οποίες μπορούν να αποκτηθούν μέσω της ενεργούς συμμετοχής του παιδιού στη διαδικασία της μάθησης, με τη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος το οποίο δημιουργεί κίνητρα για ανακάλυψη, πειραματισμό, συνεργασία, επικοινωνία, αλληλεπίδραση. Το σχολείο αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της κοινωνικοποίησης του παιδιού. Στο στάδιο αυτό προετοιμάζουμε το έδαφος για την ομαλή μετάβαση από τον εαυτό στους άλλους και ειδικότερα συμπορευόμαστε, συνυπάρχουμε και συνδιαμορφώνουμε ένα κοινό περιβάλλον μάθησης με τους Πολωνούς.
Σε δεύτερο στάδιο, οι μαθητές προβαίνουν σε δημιουργία ψηφιακού φωτογραφικού άλμπουμ του σχολείου μας με εικόνες από το κτίριο, την τοποθεσία του σχολείου, τις σχολικές τάξεις, τις εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα σε αυτό, τα προγράμματα που υλοποιούνται και τους εκπαιδευτικούς ομίλους. Αναρωτιούνται τι σημαίνει το σχολείο για τους ίδιους και τους συμμαθητές τους, αποδίδοντας ερμηνείες για όσα λέγονται. Οι απόψεις καταγράφονται στο άλμπουμ. Από τους μαθητές-τριες της Πολωνίας ζητούμε την απόδοση λεζάντας σε κάθε φωτογραφία. Το αντίστοιχο γίνεται, από το σχολείο της Ελλάδας, για τους εταίρους μας. Επιπρόσθετα, απαντάμε μέσω Skype ερωτήσεις των μαθητών-τριών σχετικά με τη σχολική ζωή, τον τρόπο λειτουργίας του σχολείου μας, τα αναλυτικά προγράμματα, τις διδακτικές πρακτικές και τα γνωστικά αντικείμενα. Με τον τρόπο αυτό διαπιστώνουν τις εναλλακτικές μορφές εκπαίδευσης που υπάρχουν σε άλλα κράτη της Ευρώπης.
Η αγάπη για το σχολείο και κατ’ επέκταση τη μάθηση είναι το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας, που επιτυγχάνεται με έμμεσο, βιωματικό τρόπο, δίνοντας βάση στην ελευθερία και ανεξαρτησία των μαθητών-τριών. Χρησιμοποιούν την επινοητικότητά τους και αξιοποιούν τις Νέες Τεχνολογίες, για να προβάλλουν την πολυδιάστατη λειτουργία του σχολείου τους αλλά και τα διαφορετικά μεταξύ τους εκπαιδευτικά συστήματα. Οι μαθητές επικοινωνούν στο TwinSpace και στο Skype-εργαλείο τηλεδιάσκεψης ή με συνεδρίες chat. Συγκρίνουν την εργασία τους και γράφουν σύντομες θέσεις για αυτή. Τα παιδιά συνεργαζόμενα συμπληρώνουν, διορθώνουν και υποστηρίζουν το ένα τον λόγο του άλλου, επαναλαμβάνουν κάτι που έχει ειπωθεί, μαθαίνουν μέσω της επιχειρηματολογίας, μετακινούνται από την προσωπική υποκειμενική σκοπιά που βλέπουν τα πράγματα (Azmitia, 1999). Επιπλέον, έχουν την αίσθηση της αλληλϋποστήριξης, της βοήθειας των «συνεργατών» τους και της αλληλεπίδρασης, μέσω της αλληλεξάρτησης που στις διαδραστικές καινοτόμες εκπαιδευτικές πρακτικές έχει θετική χροιά. Κάθε μορφή αλληλεπίδρασης που αναπτύσσεται και δομείται από κοινού προσφέρει πλούσιο πεδίο εμπειριών και αρκετές ευκαιρίες για μάθηση και διδασκαλία (Hoogsteder, Meier & Elbers, 1999). Οι εκπαιδευτικοί επικοινωνούν μέσω e-mail, Google Docs, Skype, της πύλης του eTwinning και των κοινωνικών δικτύων (FB, TW).
Σύμφωνα με τον Bourdieau (1996), το σχολείο είναι η βασική οδός πρόσβασης στην κουλτούρα. Σχεδιάζει δρομολόγια για τη σκέψη, η οποία μπορεί να ξεδιπλώνεται με την εντύπωση της ελευθερίας και του αυτοσχεδιασμού. Το σχολείο και ο πολιτισμός είναι δύο επάλληλοι κύκλοι, όπου ο ένας αναπτύσσεται μέσα στον άλλο και τον τροφοδοτεί. Το πεδίο του σχολείου πρέπει να αλλάξει τις προτεραιότητες και τις ιεραρχήσεις του.
Ο τρίτος άξονας της δράσης πραγματεύεται τη σχέση σχολείου-πολιτισμού, μέσα από την πτυχή της τοπικής ιστορίας. Όπως ο άνθρωπος γεννιέται, μεγαλώνει, αναπτύσσεται και δημιουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, έτσι και ο τόπος έχει ανάλογη εξέλιξη. Κάθε τόπος έχει μία πορεία στον χρόνο. Αυτή η πορεία είναι η δική του ιστορία, η τοπική ιστορία του. Η γνώση της τοπικής ιστορίας είναι σημαντική για τα παιδιά που ζουν στον τόπο αυτό, διότι έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν καλύτερα τον τρόπο που κινούνται, κατανοούν τις συνθήκες και τον τρόπο ζωής και συμβάλλουν και τα ίδια στην ιστορία του τόπου τους. Ξεκινάμε μελετώντας τη μακραίωνη ιστορία της Πάτρας, τη φέρνουμε στον νου μας και αναλογιζόμαστε πράγματα που μας αρέσουν.
Σκέψεις και συναισθήματα για την πόλη μας, που κρύβει τα μυστικά της στα ιστορικά μνημεία της. Περιδιάβαση στα σοκάκια της παλιάς Πάτρας, ιστορίες που περιμένουν να ακουστούν, εκθέματα, σημαντικά πρόσωπα, ρίζες, καταγωγή και αίσθημα του ανήκειν. Ο Πατρέας μας φέρνει σε επαφή με τις πολιτιστικές έννοιες: μνημείο, αρχαιολόγος, ευρήματα και μας ξεναγεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάτρας. Εκεί υλοποιείται το εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Με μία ψηφίδα οδηγό» που αποσκοπεί στη γνωριμία των μαθητών-τριών με την τέχνη του ψηφιδωτού. Τα παιδιά, με τη βοήθεια της αρχαιολόγου, αναλύουν τα επιδαπέδια ψηφιδωτά που ανακαλύφθηκαν σε περιοχές της Πάτρας και φιλοξενούνται στο Μουσείο (learning by doing).
Ακολουθεί εκπαιδευτική επίσκεψη στο κέντρο της πόλης και ειδικότερα στο Δημοτικό Θέατρο Απόλλων, στο Ρωμαϊκό Ωδείο, στον Άγιο Ανδρέα και στο λιμάνι. Οι αντίστοιχες δράσεις πραγματοποιούνται από τους μαθητές-τριες της Πολωνίας για την πόλη τους. Διαφορετικές κουλτούρες και αξίες που τείνουν να συναντηθούν. Πολιτισμός, κουλτούρα, τρόπος ζωής, άνοιγμα στο μακροεπίπεδο της Ευρώπης και νοερό ταξίδι στην Πολωνία.
Υπό αυτό το πρίσμα, οι μαθητές συλλέγουν φωτογραφικό υλικό, κατασκευάζουν ταμπλό για κάθε μνημείο με πληροφορίες για την ιστορική του πορεία, συντάσσουν μικρά συνοδευτικά κείμενα στην αγγλική γλώσσα και δημιουργούν ταξιδιωτικό οδηγό, τον οποίο αποστέλλουν ταχυδρομικά στην Πολωνία. Το project ολοκληρώνεται με τη δόμηση ενός ερωτηματολογίου που αφορά στη συνολική εκτίμησή του. Συμπληρώνεται από τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς και μαθητές και βάσει αυτού διενεργείται συζήτηση γύρω από τα οφέλη, τις εμπειρίες, τις εκτιμήσεις, τη συνεργασία και τη λειτουργία της ομάδας. Η διάχυση των αποτελεσμάτων επιτυγχάνεται με την παρουσίαση του προγράμματος στους λοιπούς εκπαιδευτικούς και μαθητές της σχολικής μας μονάδας, την ανάρτησή του στην ιστοσελίδα του σχολείου και την ενημέρωση του Twinspace που προβάλλει τις ανωτέρω δράσεις (https://live.etwinning.net/projects/project/136303).
ΟΦΕΛΗ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Πολλές μελέτες έχουν υποστηρίξει την αποτελεσματικότητα του eTwinning στην παροχή ευκαιριών αυθεντικής μάθησης μέσω προγραμμάτων και ανάπτυξης των δεξιοτήτων του 21ου αιώνα (European Commission, 2013; Crawley et al., 2010a). Τα έργα eTwinning από τη φύση τους τονίζουν την ευρωπαϊκή διάσταση και την διαπολιτισμική εκπαίδευση, φέρνοντας μαθητές και εκπαιδευτικούς από διαφορετικές χώρες σε επαφή και ενισχύοντας την αμοιβαία κατανόηση.
Με την εφαρμογή της βιωματικής μάθησης, ως τεχνικής διδασκαλίας, επιδιώκουμε το έργο να ικανοποιήσει τις προσδοκίες κάθε μαθητή-τριας, να δώσει τη δυνατότητα συζήτησης γύρω από τις εμπειρίες που βιώνουν κατά τη διάρκεια υλοποίησης των δραστηριοτήτων, να εκφράζει τη συνολική εικόνα κάθε εμπλεκόμενου συμπεριλαμβανομένων των συναισθημάτων, των σκέψεων, των απόψεων, της προσωπικότητάς του.
Με την υιοθέτηση αυτής της πρακτικής φιλοδοξούμε να καταστήσουμε τα μαθήματά μας πιο ενδιαφέροντα και δημιουργικά, ώστε να αυξηθούν τα «εσωτερικά» ή εγγενή κίνητρα στους μαθητές για βελτίωση της ξένης γλώσσας (ανάγνωση, κατανόηση, γραφή, ομιλία) και των δεξιοτήτων Τ.Π.Ε., διεύρυνση των γνώσεων για τις ευρωπαϊκές χώρες και τον ενεργό ρόλο του Ευρωπαίου πολίτη, ανάπτυξη των συνεργατικών, αλληλεπιδραστικών, κοινωνικών τους δεξιοτήτων και έκφραση των συναισθημάτων τους για την πόλη τους.
Μαθαίνοντας να επικοινωνούν με άλλους Ευρωπαίους, κάνοντας πλάνα και επιλογές, παίρνοντας αποφάσεις από κοινού και επιχειρηματολογώντας καλούνται να μεταβούν από τη μηχανική παραγωγή της γνώσης στη δημιουργική μάθηση. Επίσης, ανακαλύπτουν και εκτιμούν την ποικιλότητα και τον πλούτο του ευρωπαϊκού πολιτισμού, κερδίζοντας εφόδια για την καθημερινή τους ζωή. Συνειδητοποιούν τη σημαντικότητα του να ακούν και να ενστερνίζονται την οπτική γωνία των άλλων. Γίνονται φορείς της αλλαγής.
Συνοψίζοντας, θα θέλαμε να αισθάνονται υπεύθυνοι μαθητές, ευπροσάρμοστοι σε νέα περιβάλλοντα μάθησης, οι οποίοι μπορούν να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να συνεργάζονται αποτελεσματικά με τους Ευρωπαίους εταίρους. Ας γίνει η δράση αυτή η «γέφυρά» τους προς την Ευρώπη.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Azmitia, M. (1999). “Αλληλεπίδραση συνομηλίκων. Εξελικτικά, θεωρητικά και μεθοδολογικά θέματα” στο Εξέλιξη του παιδιού στο κοινωνικό περιβάλλον (τομ. Β). Μαθησιακές σχέσεις στη σχολική τάξη. (Μτφ. Παυλογεωργάτου, Α.). Πάτρα: ΕΑΠ, 237-271.
Bourdieu, P. (1996). Οι Κληρονόμοι. Οι φοιτητές και η κουλτούρα. (Εισαγωγή: Ν. Παναγιωτόπουλος, μετάφραση: Ν. Παναγιωτόπουλος – Μ. Βιδάλη). Αθήνα: Ινστιτούτο του βιβλίου – Καρδαμίτσας.
C.I.D.R.E.E. (1999). Across the great divides: Διεπιστημονική διδασκαλία και μάθηση στο σχολείο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Εργασία μελέτης του Συνδέσμου των Παιδαγωγικών Ινστιτούτων της Ευρώπη. (Μτφ. Ν. Ηλιάδης & Α. Γαλανοπούλου). Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Crawley, C., Gilleran, A., Nucci, D., & Scimeca, S. (Eds.). (2010). Voices of eTwinning – Teachers talk. Brussels: Central Support Service for eTwinning & European Schoolnet.
Drucker, P. F. (1999), “Knowledge-worker productivity: the biggest challenge”, California Management Review, Vol. 41 No. 2, pp. 79-94.
European Commission. (2013). Study of the impact of eTwinning on participating pupils, teachers and schools. Luxemburg: Publications of the European Union. Ανάκτηση 29.08.2014: http://efc.idnet.net/publications/eTwinning%20Report.pdf
Hoogsteder, Μ., Meier, Ρ. & Elbers, Ε. (1999). ‘Αλληλεπίδραση παιδιού ενηλίκου, η από κοινού επίλυση προβλημάτων και η δομή της συνεργασίας’ στο Πολιτισμικοί κόσμοι της πρώτης παιδικής ηλικίας (επιμ.Woodhead, M., Faulkner, D. & Littleton, K.). Πάτρα: ΕΑΠ., σελ. 210-229.
McConnell, D. (1994). Managing open learning in computer supported collaborative learning environments. Studies in Higher Education, 19(3), 175–191.
Rogers, C. R. (1974). In retrospect: Forty-six years. American Psychologist, 29, 115-123.
