ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Σήμερα τα εκπαιδευτικά συστήματα των ευρωπαϊκών χωρών αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη πρόκληση ιστορικά. Όταν η οικονομία, οι ηθικές αξίες, οι κοινωνικές παροχές και η κοινωνική συνοχή καταρρέουν, η εκπαίδευση είναι αυτή που βάλλεται πρώτη. Τότε οι κυβερνήσεις έχουν να επιλέξουν ή το ξεπούλημα παιδείας και την υποβάθμισή της ή τη στήριξη και αναβάθμισή της. Το πόσο μακριά είναι τα σχολεία μας και το εκπαιδευτικό μας σύστημα από αυτά που θεωρούνται πρότυπα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εύκολα το διαπιστώνει κανείς.

Στη Φινλανδία, που παρουσιάζεται ως το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα της Ευρώπης, δεν υπάρχουν ιδιωτικά σχολεία.  Οι εκπαιδευτικοί ανήκουν στην ανώτερη κοινωνική τάξη με υψηλό γόητρο, έχουν υψηλό επίπεδο αποδοχής από γονείς κι εκπαιδευτικούς, εργάζονται σε εξαιρετικές συνθήκες υλικοτεχνικής υποδομής, έχουν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, μετεκπαίδευσης, μεταπτυχιακών, λαμβάνουν υψηλά κοινωνικά επιδόματα και μισθούς, νιώθουν υψηλή ικανοποίηση από το επάγγελμα αλλά εφαρμόζουν απολυταρχικές – αυταρχικές μεθόδους διδασκαλίας. Οι εκπαιδευτικοί είναι μόνιμοι και δεν υπάρχει επιθεωρητής και ατομική αξιολόγηση, καθώς περνούν από ειδικές σπουδές πριν εισέλθουν στην υπηρεσία. Το σχολικό περιβάλλον μοιάζει ιδανικό, με πλήρως εξοπλισμένες βιβλιοθήκες, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, γυμναστήρια, αίθουσες εκδηλώσεων και αίθουσες σίτισης. Κάθε μάθημα διεξάγεται σε διαφορετική αίθουσα, πλήρως εξοπλισμένη. Στους μαθητές παρέχονται δωρεάν μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας και ψυχολογική υποστήριξη.

Στη Γερμανία συναντάμε πλήθος επιλογών στα είδη των σχολείων, καθώς υπάρχουν τουλάχιστον οκτώ διαφορετικοί τύποι σχολείων γενικής εκπαίδευσης που προσφέρουν και τις βάσεις επαγγελματικής εκπαίδευσης, σχολεία προεπαγγελματικής κατάρτισης και τρεις τύποι κολεγίων επαγγελματικής εκπαίδευσης. Τα μαθήματα στα κύρια αντικείμενα προσαρμόζονται στις ατομικές ικανότητες των μαθητών. Ανάλογα με την έφεση και τις ικανότητές τους, οι μαθητές μπορούν να επιλέξουν να εμβαθύνουν σε συγκεκριμένα υποχρεωτικά μαθήματα ή να επιλέξουν νέα αντικείμενα. Τα γερμανικά σχολεία, περιλαμβάνουν γυμναστήρια, κολυμβητήρια, χώρους εστίασης και αποδυτήρια. Εργάζονται ειδικευμένοι επιστάτες, γραμματείς, καθαρίστριες και φύλακες. Αξιοσημείωτο είναι πως στη Γερμανία δεν υπάρχουν φροντιστήρια γενικών μαθημάτων ή ξένων γλωσσών. Όλη η δουλειά και η μελέτη γίνεται μέσα στο σχολείο. Ειδικοί σύμβουλοι αναλαμβάνουν τα παιδιά με παραβατική συμπεριφορά. Οι εκπαιδευτικοί επιμορφώνονται από μία έως δύο φορές το χρόνο με αντικείμενο κυρίως τη διδακτική πρακτική αλλά και την απόκτηση επιπλέον γνώσεων και ο μισθός τους κυμαίνεται από 44.823€ έως και 66.853€ μικτά ετησίως, σύμφωνα με το ΚE.ΜΕ.ΤΕ. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, τη χρονιά 2011 – 2012, στη Γερμανία υπήρξε αύξηση μισθών για τους εκπαιδευτικούς!

Σε ένα γαλλικό σχολείο το παιδί μαθαίνει ξένες γλώσσες, όπως ρώσικα και κινέζικα, παρακολουθεί μαθήματα κινηματογράφου και τεχνών, παρακολουθεί υποχρεωτικά μαθήματα κολύμβησης, κατ’ επιλογήν μαθήματα σκι και δεν υπάρχει μάθημα θρησκευτικών. Οι εκπαιδευτικοί είναι εκείνοι που επιλέγουν τα βιβλία των μαθητών. Σε ένα γαλλικό σχολείο βρίσκει κανείς πλήρως εξοπλισμένα εργαστήρια φυσικοχημείας, πλούσιες βιβλιοθήκες, όλα τα τεχνολογικά μέσα που απαιτούνται, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και ειδικούς για επαγγελματικό προσανατολισμό. Η μελέτη των μαθημάτων γίνεται και εδώ στο σχολείο. Οι εκπαιδευτικοί επιμορφώνονται υποχρεωτικά μια με δύο φορές το χρόνο επίσης και οι μισθοί τους κυμαίνονται από 26.169 ευρώ έως 47.847 ευρώ μικτά ετησίως.

Στην Ελλάδα τα πράγματα μοιάζουν πολύ διαφορετικά. Ένας μαθητής διδάσκεται μία ξένη γλώσσα, αλλά ακόμα και γι αυτή δε λαμβάνει καμία πιστοποίηση. Η δεύτερη ξένη γλώσσα (γαλλικά ή γερμανικά) αποκλείεται σιγά σιγά από τα Λύκεια. Τα μαθήματα είναι κοινά για όλους τους μαθητές της χώρας, με εξαίρεση κάποιες διαφοροποιήσεις στο Λύκειο, χωρίς να υπολογίζονται οι προσωπικές ανάγκες, οι επιθυμίες, τα ταλέντα και οι ιδιαιτερότητες των μαθητών. Οι κτιριακές υποδομές είναι, σε αρκετές περιπτώσεις, επιεικώς απαράδεχτες. Αυτό που συναντά κανείς είναι το ίδιο μονότονο αρχιτεκτονικό σχέδιο για όλα τα σχολεία, στέγες που στάζουν νερό, καλοριφέρ κλειστά τις κρύες μέρες του χειμώνα λόγω μικρής κρατικής  χρηματοδότησης, έλλειψη βασικών τεχνολογικών υποδομών (στις περισσότερες τάξεις χρησιμοποιείται ακόμα ο κλασικός πράσινος πίνακας με την κιμωλία που χρησιμοποιούνταν και πριν από πολλές δεκαετίες), ανυπαρξία γυμναστηρίων, βιβλιοθηκών και χώρων σίτισης. Εξοπλισμένα γυμναστήρια μέσα στο χώρο του σχολείου δεν υπάρχουν. Το 2011, επί υπουργίας Διαμαντοπούλου, οι υπεύθυνοι σχολικών βιβλιοθηκών κλήθηκαν να παραδώσουν τα κλειδιά. Ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί μέσα στα σχολεία δεν υπήρξαν ποτέ και η ειδική αγωγή διαλύεται καθημερινά, ιδιαιτέρως με  το άρθρο 39 του τελευταίου νομοσχεδίου του Υπουργείου.  Οι εκπαιδευτικοί δεν επιμορφώνονται τα τελευταία χρόνια από κανένα δημόσιο φορέα και ο μισθός τους δεν τους προσφέρει ασφάλεια, καθώς ξεκινά από τα 600 ευρώ και είναι από τους χαμηλότερα αμειβόμενους εκπαιδευτικούς στην Ευρώπη.

Σήμερα στην Ελλάδα η δημόσια εκπαίδευση πλήττεται ανεπανόρθωτα. Αφορμή η οικονομική κρίση, αιτία το καπιταλιστικό σύστημα διαχείρισης. Όπως δείχνουν τα εμπειρικά δεδομένα η υποβάθμιση των δύο βασικών λειτουργιών του κοινωνικού κράτους, της εκπαίδευσης και της υγείας, προέρχεται από την ιδιωτικοποίηση, την ελαχιστοποίηση των επενδύσεων και τη μείωση των χρηματοδοτήσεων (Wilson & Wise, 1986). Το ελληνικό σχολείο απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τα ευρωπαϊκά πρότυπα, από αυτό που τα συνδικαλιστικά όργανα παλεύουν να πετύχουν, από αυτό που η κοινωνία θα επιθυμούσε. Φαντάζουν όνειρο, όλα όσα είναι δεδομένα σε χώρες όπως η Γερμανία, η Φινλανδία, η Γαλλία. Η ιδιωτική εκπαίδευση, σε αντίθεση με τη Φινλανδία, προωθείται ολοένα και περισσότερο και οι μισθοί των εκπαιδευτικών, σε αντίθεση με τη Γερμανία, έχουν πιάσει τον πάτο του βαρελιού.

Η σύγκριση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος με ευρωπαϊκά συστήματα και της ελληνικής πραγματικότητας στα σχολεία με το μέσο όρο των ετέρων αναδεικνύει το τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα μας και η εκπαίδευση ειδικότερα. «Η εκπαίδευση είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Ποτέ δε θα πρέπει να είναι ένα ατύχημα της περίσταση, ούτε είναι ένα προνόμιο που θα διανεμηθεί με βάση τον πλούτο, το φύλο, τη φυλή, την εθνότητα ή γλώσσα» (Ban Ki-moon, Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ).