Verba volant, scripta manent

Ο προφορικός και ο γραπτός λόγος είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Είναι δυο μορφές λόγου, που η καθεμιά εξυπηρετεί συγκεκριμένες ανάγκες της επικοινωνίας. Ο προφορικός λόγος είναι ένα είδος λόγου που παρουσιάζει πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα. Πλεονεκτεί σε σχέση με το γραπτό, επειδή είναι πιο άμεσος,  ζωντανός και εκφράζει άμεσα το συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου. Επιπλέον είναι φυσικός, αυθόρμητος και παραστατικός, αφού συνοδεύεται από διάφορες εκφράσεις, ανεβοκατέβασμα του τόνου της φωνής ή χειρονομίες. Ακόμη εξυπηρετεί τις καθημερινές ανάγκες της επικοινωνίας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και από ανθρώπους που δεν ξέρουν γράμματα. Απ΄ την άλλη πλευρά μειονεκτεί, επειδή είναι πρόχειρος και όχι ιδιαίτερα οργανωμένος. Χάνεται εύκολα, είναι δηλαδή εφήμερος. Ακόμα είναι βιαστικός, ελλιπής και χαλαρός. Βέβαια, παρά τα μειονεκτήματά του, ο προφορικός λόγος είναι αναντικατάστατος σε πολλές περιστάσεις της καθημερινής μας ζωής.

Σε σύγκριση με τον προφορικό ο γραπτός λόγος παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα, επειδή είναι ιδιαίτερα προσεγμένος και διακρίνεται για την ακρίβεια, τη σαφήνεια και τη λογική οργάνωση των νοημάτων. Όχι μόνο δε χάνεται, αλλά επιτρέπει τη μεταβίβαση της γνώσης από άνθρωπο σε άνθρωπο και από γενιά σε γενιά. Εξυπηρετεί πιο σύνθετες ανάγκες της επικοινωνίας, όπως είναι η λογοτεχνία και η επιστήμη. Είναι διαχρονικός, επιμελημένος, με επιλεγμένες λέξεις και προσεγμένη σύνταξη. Είναι σαφής, εφόσον προηγείται σκέψη, μελέτη, σχεδιασμός. Έχει κύρος, είναι επίσημος και δυσκολότερα παρερμηνεύεται απ’ ό,τι ο προφορικός. Απ’ την άλλη μειονεκτεί, επειδή συχνά είναι τυπικός και απρόσωπος, χωρίς τη ζωντάνια και την αμεσότητα του προφορικού. Είναι ανέκφραστος, ως προς τα συναισθήματα και δε δίνει τη δυνατότητα άμεσης ανταπόκρισης. Επιπλέον, δε μπορούν να τον χρησιμοποιήσουν όσοι δεν ξέρουν γράμματα. Παρ’ όλα αυτά δεν παύει να είναι ο σοβαρός, έγκυρος, επίσημος και υπεύθυνος λόγος που σηκώνει το βάρος του πνευματικού πολιτισμού.

Αν μας ζητούσαν να διαλέξουμε, δε θα ήταν σωστό να προτιμήσουμε το ένα ή το άλλο είδος λόγου. Και τα δύο είναι πολύτιμα αφού εξυπηρετούν συγκεκριμένες ανάγκες.