Περί Αγγέλων

 Τα όντα που δηλώνονται με τους όρους των «υιών του Θεού» ή της στρατιάς των Ουρανών, αποτελούν την ουράνια αυλή του Γιαχβέ. Τα στοιχεία για την προέλευσή τους περιορίζονται στο κεφ. 6 της Γενέσεως. Πουθενά δε γίνεται όμως λόγος για τη δημιουργία τους (ἰδόντες δὲ οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων ὅτι καλαί εἰσιν, ἔλαβον ἑαυτοῖς γυναῖκας ἀπὸ πασῶν,ὧν ἐξελέξαντο. Γεν. 6,2).Ο Ιώβ επίσης αναφέρει τους υιούς του Θεού ως όντα που προυπάρχουν της δημιουργίας ὅτε ἐγενήθησαν ἄστρα, ᾔνεσάν με φωνῇ μεγάλῃ πάντες ἄγγελοί μου. Ιώβ 38,7. Ενώ ο ψαλμός 148, 1-6 αναφέρει τους αγγέλους πρώτους στη σειρά των δημιουργημάτων που οφείλουν να υπηρετούν το Θεό. Δεν υπάρχει σε αυτούς κανένα χοϊκό στοιχείο αν και σχεδόν πάντα παρουσιάζονται σε ανθρώπινη μορφή όταν έρχονται σε επαφή με τους ανθρώπους. Οι άγγελοι χαρακτηρίζονται ως απεσταλμένοι. Στέλλονται από το Θεό για να φέρουν ένα μήνυμα, μια εντολή ή μια υπόσχεση.Από την εποχή του Δανιήλ και εξής (2 αι) και υπό την επιρροή της ιρανικής αγγελολογίας παρουσιάζεται μια κάποια ιεραρχία στον κόσμο των αγγέλων όπου ο Μιχαήλ και ο Γαβριήλ παίζουν ένα αρχηγικό ρόλο.( Δαν. 9,21-10,13). Τα Σεραφίμ και τα Χερουβίμ δε δηλώνουν το σύνολο των αγγέλων αλλά αυτούς που ο Γιαχβέ όρισε για την υπηρεσία του προσώπου του. Η ρίζα «σαράφ»= καίω, είμαι θερμός ,δεν εξυπακούει ότι τα Σεραφίμ είχαν τη μορφή φιδιού αν και σε δυο χωρία οι όροι ταυτίζονται (Αριθ. 21,6 Δευτ. 8,15).Η παράσταση των Χερουβίμ πρέρχεται από τα «καριμπού», τα οποία στην ασσυροβαβυλωνιακή θρησκεία δηλώνουν ή τον πιστό που λατρεύει το Θεό του ή κάποια κατώτερη θεότητα που παρουσιάζει στο Θεό της την προσευχή των πιστών. Έχουν τη μορφή τεράτων με ανθρώπινο πρόσωπο και βρίσκονται ως φύλακες μπροστά σε ναούς ή παλάτια. Το ίδιο ακριβώς έργο του φύλακα του ιερού χώρου επιτελεί το χερούβιμ της Γένεσης.Χερουβίμ και Σεραφίμ έχουν ως αποστολή να εξασφαλίσουν τη θεία αγιότητα και να καταστήσουν δυνατή τη μετάδοσή της χωρίς κίνδυνο στον άνθρωπο. Το Ισραήλ βέβαια σίγουρα δανείστηκε πολλά στοιχεία από ξένες μυθολογίες. Οι δαίμονες είναι μερικές φορές αρχαίες χανανιτικές θεότητες. Ένας τουλάχιστον από αυτούς τους δαίμονες ενσωματώθηκε στο ισραηλιτικό τυπικό: κατά τη μεγάλη γιορτή του εξιλασμού, ο μέγας αρχιερέας έστελνε ένα τράγο στο Γιαχβέ κι έναν άλλο στον Αζαζέλ ( το μυστηριώδες όνομα υποδηλώνει μία σχέση με τράγο η ρίζα αζάζ σημαίνει ότι κάποιος είναι δυνατός και αλαζών). Ο Αζαζέλ ήταν ένας δαίμονας της ερήμου (Λευιτ. 16,22). Η έρημος θεωρείται ως ο τόπος που δρούσαν οι δαιμονικές δυνάμεις (Ης. 34,11-13,21 Λκ. 11,24). 

Σατανάς

Η λέξη απαντάται για πρώτη φορά ως κύριο όνομα στο βιβλίο των Παραλειπομένων (Ά Παρ. 21). Εκεί ο Σατανάς παίζει το ρόλο ενός αντίθεου. Η ρίζα STN (STM) εκφράζει μια κάποια εναντίωση, πράγμα που στο χώρο της νομικής μπορεί να δηλωθεί με τη μορφή της κατηγορίας ή της συκοφαντίας.Το πιο αρχαίο κείμενο όπου εμφανίζεται ο Σατανάς είναι ο Ζαχαρίας κεφ. 13 όπου παρουσιάζεται να κατηγορεί το μεγάλο αρχιερέα Ιησού.Από τη φύση του ο Σατανάς συνδέεται με τη γενική κατηγορία των «υιών του Θεού». Δεν είναι ένας παρείσακτος στην ουράνια αυλή του Γιαχβέ, αλλά βρίσκεται σε σχέση με τους αγγέλους σε προνομιακή κατάσταση, διότι ενώ αυτοί έχουν μία περιορισμένη αποστολή, ο Σατανάς έχει μεγάλη ελευθερία που του επιτρέπει να διασχίζει τη γη διότι η αποστολή του συνίσταται στην ανακάλυψη σε όλη τη γη των παραπτωμάτων και απιστιών των ανθρώπων και στην αναφορά τους στο Θεό.Από τη στιγμή που εναντιώθηκε στο Θεό (Α Παρ. 21) ο Σατανάς θα συγκεντρώσει στο πρόσωπό του όλες τις ενέργειες των κακών δυνάμεων, οι οποίες μέχρι τότε ήταν διασκορπισμένες σ΄ ένα πλήθος δαιμόνων ή πιο σωστά θα γίνει ο αρχηγός της στρατιάς των δαιμόνων, οι οποίοι εναντιώνονται στις ουράνιες ταξιαρχίες του Γιαχβέ.

Πηγή: Δημ. Καϊμάκη, 1995, Θεολογία Παλαιάς Διαθήκης