Η Πτολεμαΐδα (καθ. Πτολεμαΐς), πρώην Καϊλάρια (τα), είναι πόλη της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης στην δυτική Μακεδονία και η έδρα του δήμου Εορδαίας. Απέχει περίπου 28 χιλιόμετρα από την Κοζάνη, πρωτεύουσα της Π.Ε., και είναι η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Π.Ε. και της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.

Από τη δεκαετία του 1960, η εθνική οδός GR- 3/E65 παρακάμπτει την πόλη στην ανατολή. Χαρακτηρίζεται ως ενεργειακό κέντρο της Ελλάδος λόγω των θερμοηλεκτρικών σταθμών που εκμεταλλεύονται το λιγνίτη της περιοχής για παραγωγή ενέργειας.

Η ονομασία της πόλης προέκυψε από τον Πτολεμαίο, στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπου αργότερα αναγορεύτηκε Βασιλιάς της Αιγύπτου με το όνομα Πτολεμαίος Α΄ Σωτήρ (Λάγος). Άγαλμά του υπάρχει στην κεντρική πλατεία της πόλης.

Ο Πτολεμαίος ο Λάγου, υπήρξε στρατηγός, σωματοφύλακας και συμμαθητής του Μεγάλου Αλεξάνδρου καθώς και αγαπημένος μαθητής του Αριστοτέλη. Καταγόταν από την Εορδαία και προς τιμήν αυτού και της κόρης του Πτολεμαΐδας ονομάστηκε η πόλη.

Το προηγούμενο όνομα της πόλης ήταν Καϊλάρια (τα), και αποτελούνταν από μερικά χωριά. Η ονομασία Καϊλάρ (τούρκικα: Kayılar), σήμαινε “λάσπες”. Η αλλαγή της ονομασίας έγινε στα πλαίσια της αποκατάστασης της Αρχαίας Μακεδονικής ιστορικής κληρονομιάς της περιοχής, μετά την ενσωμάτωση της περιοχής στο Ελληνικό Κράτος. Έτσι και καθώς ήταν ευρέως διαδεδομένο στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, πολλά χωριά και πόλεις πήραν τα ονόματα τους από στρατηγούς του Μεγάλου Αλεξάνδρου.