Ικανότητες – Δεξιότητες (Ποια η διαφορά τους;)

 

Άσκηση Διερεύνησης του Εαυτού σου!!! (Ικανότητες)

Άσκηση Διερεύνησης του Εαυτού σου!!! (Δεξιότητες)

Με τις ικανότητές μας γεννιόμαστε. Είναι οι ιδιαίτερες δυνατότητές μας που φέρουμε, οι οποίες ολοκληρώνονται ή αναπτύσσονται με την επίδραση του περιβάλλοντος. Πολλές φορές αναφερόμαστε στις ικανότητές μας ως ταλέντα ή ιδιαίτερες κλίσεις που έχουμε. Όμως, δεν είναι πάντα εφικτό να καλλιεργήσουμε και να αναπτύξουμε αυτά τα ταλέντα ή τις ιδιαίτερες ικανότητές μας, αφού μπορεί να μην έχουμε τις κατάλληλες ευκαιρίες από το περιβάλλον μας. Για παράδειγμα, ένα παιδί που μεγαλώνει σε μια πολύ φτωχή χώρα και εξαναγκάζεται σε εργασία από πολύ μικρή ηλικία, δεν θα έχει προφανώς την ευκαιρία να αναδιπλώσει το ταλέντο του στα μαθηματικά, αφού μπορεί να μην πηγαίνει καν στο σχολείο. Με τον ίδιο τρόπο, κάποιο παιδί που έχει ιδιαίτερη κλίση στο πιάνο μπορεί να μην το μάθει ποτέ, αν έχει γεννηθεί σε ένα μικρό, απομακρυσμένο χωριό που δεν υπάρχουν ωδεία.

Οι δεξιότητες είναι ο βαθμός άνεσης και ταχύτητας που έχουμε κατά τη διεκπεραίωση κάποιου έργου στην κοινωνική και επαγγελματική μας δράση. Τις αποκτούμε κυρίως στη σχολική, κοινωνική και επαγγελματική μας δράση μετά από εξάσκηση και συστηματική εκπαίδευση. Για παράδειγμα, μπορούμε να πούμε για κάποιο άτομο ότι έχει/δεν έχει επικοινωνιακές δεξιότητες. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί με ευκολία/δυσκολία να χειριστεί τον λόγο, για να ασκήσει επιρροή ή απλά να διασφαλίσει τις καλές σχέσεις με τους γύρω του. Επίσης, ακούμε συχνά για «δεξιότητες στη χρήση Η/Υ» κ.λπ.

Συχνά, υπάρχει μια πολύ λεπτή διαφορά μεταξύ ικανότητας-δεξιότητας, σε σημείο που μπορεί να μην είμαστε σε θέση να πούμε επακριβώς αν είμαστε καλοί σε κάτι, επειδή το έχουμε ως έμφυτη ικανότητα ή επειδή το καλλιεργήσαμε με εξάσκηση. Ακόμη, πολλές φορές μπορεί να μην έχουμε έμφυτο κάποιο ταλέντο/κλίση, αλλά μέσω συστηματικής εξάσκησης να το καλλιεργήσουμε και να αποδώσουμε εξίσου ή και καλύτερα από κάποιο άτομο που μπορεί να το έχει ως έμφυτο.

Τα διάφορα επαγγέλματα, κατά την εξάσκησή τους, απαιτούν από τον επαγγελματία να έχει κάποιες συγκεκριμένες δεξιότητες ή ικανότητες. Έτσι, πολλές φορές θα ακούσουμε “αυτός είναι πολύ καλός στη δουλειά του”, εννοώντας ότι έχει τις δεξιότητες που τον καθιστούν κατάλληλο να ανταποκριθεί με επιτυχία στα καθήκοντά του. Κάποιες δεξιότητες που είναι αναγκαίο να υπάρχουν στην άσκηση κάποιου επαγγέλματος, μπορεί να μη χρειάζονται καθόλου σε ένα άλλο. Για παράδειγμα, για να είσαι καλός δάσκαλος θα πρέπει σίγουρα να έχεις πολύ καλές επικοινωνιακές δεξιότητες, κάτι που δεν χρειάζεται ιδιαίτερα αν είσαι ερευνητής σε κάποιο εργαστήριο και δουλεύεις κυρίως μόνος/η σου.

Μεταβιβάσιμες Δεξιότητες:

Είναι οι δεξιότητες που αποκτούμε από τη μάθηση και την πορεία μας στην παιδεία, τις οποίες μπορούμε να πάρουμε μαζί μας από τη μία βαθμίδα της εκπαίδευσης στην άλλη ή από τον έναν επαγγελματικό χώρο στον άλλο και να τις χρησιμοποιήσουμε ανάλογα με τις ανάγκες του παρόντος έργου που παράγουμε. Στην επαγγελματική μας πορεία ίσως χρειαστεί να αλλάξουμε επαγγελματικό χώρο ή ακόμα και επάγγελμα για περισσότερο από μία φορά, «κουβαλούμε όμως στις αποσκευές» μας τις δεξιότητες που αποκτήσαμε κατά την πορεία της παιδείας που είχαμε ή των επαγγελματικών μας εμπειριών. Για παράδειγμα, κάποιο άτομο που σπούδασε μαθηματικά μπορεί να αξιοποιήσει την αναλυτική σκέψη που απέκτησε, για να δουλέψει σε μια εταιρεία ερευνών κάνοντας στατιστικές αναλύσεις.

Κάθετες (ή Τεχνικές) Δεξιότητες:

Οι δεξιότητες που αναπτύσσονται μέσα από προγράμματα τυπικής π.χ μάθησης και μπορούν να δηλωθούν στο βιογραφικό μας σημείωμα, αφού πιστοποιούνται με σχετικό αποδεικτικό δίπλωμα όπως Απολυτήριο, Πτυχίο Πανεπιστημίου, Μεταπτυχιακό Τίτλο, Πιστοποιητικό Γνώσης συγκεκριμένου επιπέδου Ξένης Γλώσσας κ.λπ.

Οριζόντιες (ή Μαλακές) Δεξιότητες:
Τα Πτυχία και τα Πιστοποιητικά αποδεικνύουν μεν τις γνώσεις και το απαιτούμενο ακαδημαϊκό υπόβαθρο κάποιου ατόμου, δεν είναι όμως επαρκή για να αποτελέσουν το διαβατήριό του για την είσοδό του στην αγορά εργασίας. Στο ερώτημα τί κάνει κάποια άτομα πιο επιλέξιμα για πρόσληψη σε χώρους εργασίας ή τί κάνει πιο επιτυχημένους κάποιους επαγγελματίες από κάποιους άλλους, απαντούν κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, οι λεγόμενες οριζόντιες δεξιότητες.

Οι οριζόντιες δεξιότητες, περιλαμβάνουν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς που σχετίζονται κυρίως με τον τρόπο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με τον κοινωνικό μας περίγυρο. Αποκτούνται μέσα από την πορεία και τις εμπειρίες μας από τη ζωή και μέσα από περιβάλλοντα μη τυπικής μάθησης. Οι οριζόντιες δεξιότητες σχετίζονται με τη συναισθηματική νοημοσύνη και την ενσυναίσθηση, χαρακτηριστικά τα οποία προάγουν την ομαδικότητα, τη συνύπαρξη, και την ικανότητα ηγεσίας. Τα άτομα που έχουν αναπτυγμένες τις δεξιότητες αυτές μπορούν πιο εύκολα να προσαρμόζονται σε νέες συνθήκες εργασίες, είναι πιο ανθεκτικά σε κρίσεις και αγχογόνες καταστάσεις, μπορούν να επιλύουν και να ξεπερνούν προβλήματα, διαθέτουν εργασιακή ηθική και σεβασμό στο έργο των άλλων.

Το σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον εκτιμά όλο και περισσότερο τις οριζόντιες δεξιότητες και οι εργαζόμενοι, οι οποίοι επιδεικνύουν υψηλούς δείκτες σε αυτές θεωρούνται πιο αποτελεσματικοί, περιζήτητοι και επιτυχημένοι.

Δεξιότητες Διαχείρισης Σταδιοδρομίας

• Επαγγελματική Προσαρμοστικότητα

Ένα άτομο, κατά την επαγγελματική του πορεία, έχει να αντιμετωπίσει διάφορες μεταβάσεις και εναλλαγές. Αυτές τις εναλλαγές μπορεί να τις διαχειριστεί ομαλά και με επιτυχία μόνο αν καλλιεργήσει δεξιότητες ευελιξίας και προσαρμογής στους νέους επαγγελματικούς ρόλους που καλείται να αναλάβει. Αυτό συνδέεται στενά με την καλλιέργεια αυτοπεποίθησης από τον επαγγελματία, διερεύνησης του εαυτού και αυτογνωσίας, συνεχές επαγγελματικό ενδιαφέρον και περιέργεια. Είναι πολύ σημαντικό το άτομο να μπορεί να αναγνωρίζει ή ακόμα και να προβλέπει νέες εξελίξεις και δεδομένα στην αγορά εργασίας. Με αυτό τον τρόπο, θα προετοιμάζεται έγκαιρα και θα αναπτύσσεται επαγγελματικά, αποκτώντας νέες γνώσεις και δεξιότητες που θα το καθιστούν ανταγωνιστικό στην αγορά εργασίας.

• Επαγγελματική Ανθεκτικότητα

Μέσα στην επαγγελματική του πορεία, το άτομο πολύ συχνά έχει να αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις και αλλαγές στην εργασία που πολλές φορές γίνονται και ψυχοφθόρες. Τέτοιες καταστάσεις μπορεί να είναι η αύξηση των ωρών εργασίας χωρίς απαραίτητα να αυξάνεται και ο μισθός του εργαζομένου, ο μεγάλος φόρτος εργασίας, τα πιεστικά χρονοδιαγράμματα, οι κακές σχέσεις με συναδέλφους κ.ά. Για να μπορεί το εργαζόμενο άτομο να αντεπεξέρχεται και να επιβιώνει μέσα σε δύσκολες καταστάσεις, πρέπει να είναι εφοδιασμένο με αισιοδοξία, θετικότητα, αίσθηση ότι έχει το ίδιο τον έλεγχο της ζωής του, αυτοπεποίθηση, χιούμορ, ικανότητα να μετατρέπει την αποτυχία σε νέα προσπάθεια κ.ά. Πολύ σημαντικό είναι, επίσης, το άτομο να επιδιώκει την κοινωνική δικτύωση, ιδιαίτερα με πρόσωπα που μπορεί να το βοηθήσουν να βρει διεξόδους σε μελλοντικές επαγγελματικά δύσκολες περιστάσεις.

• Επιχειρηματικότητα-Καινοτομία

Με τον όρο επιχειρηματικότητα εννοούμε συγκεκριμένες δεξιότητες που μπορεί να αναπτύξει το άτομο για να γίνει ανταγωνιστικό στην αγορά εργασίας. Η επιχειρηματικότητα δεν είναι κατ’ ανάγκη η διοίκηση ή γενικά η ενασχόληση με κάποια επιχείρηση. Οι επιχειρηματικές δεξιότητες μπορούν να καλλιεργηθούν καθόλη την πορεία του ατόμου στην εκπαίδευση (τυπική και άτυπη) ακόμη και από το δημοτικό σχολείο, κάτι που προωθείται και από την Ε.Ε. Οι δεξιότητες αυτές, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν την καινοτομία, την εφευρετικότητα και την προώθηση νέων ιδεών, την ανάληψη ρίσκου και την αντοχή στον κίνδυνο, την ικανότητα της μετατροπής των αποτυχιών σε νέα πλάνα και ευκαιρίες. Επιπρόσθετα, οι επιχειρηματικές δεξιότητες περιλαμβάνουν την ικανότητα του ατόμου να συνεργάζεται και να είναι παραγωγικό σε ομαδική εργασία, να βρίσκει λύσεις σε προβλήματα, να έχει αυτοπεποίθηση και ικανότητα να διοικεί σωστά και δίκαια, καθώς και να εμπνέει με την προσωπικότητά του (ηγετικά χαρακτηριστικά). Άτομα που έχουν καλλιεργήσει τέτοιου είδους δεξιότητες συνήθως ξεχωρίζουν και είναι πιο ανταγωνιστικά στην αναζήτηση εργασίας. Ακόμη και εκεί όπου η εξεύρεση εργασίας είναι δύσκολη, υπάρχουν περιπτώσεις ατόμων που καινοτομούν έχοντας νέες ιδέες, με αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων. Κάποτε μάλιστα οι επιχειρήσεις αυτές έχουν δυναμικό εξάπλωσης και διάχυσης και σε άλλες χώρες. Τέτοιου τύπου επιχειρήσεις, οι οποίες ξεκινούν με μία καινοτόμα ιδέα και έχουν δυνατότητα εξάπλωσης, όπως π.χ. κάποια ηλεκτρονική εφαρμογή, είναι γνωστές με τον όρο «νεοφυείς επιχειρήσεις» ή με τον διεθνή όρο «startups».