Picasso
Ο Πάμπλο Πικάσο είναι παγκοσμίως γνωστός ως ένας από τους πιο σημαντικούς και διάσημους καλλιτέχνες του 20ου αιώνα.
Γεννήθηκε στην Ισπανία το 1881 και μεγάλωσε εκεί πριν περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του δουλεύοντας ως Καλλιτέχνης στη Γαλλία.
Σε όλη τη μακρά πορεία της καριέρας του δημιούργησε περισσότερους από 20.000 πίνακες, σχέδια, γλυπτά, κεραμικά και άλλα αντικείμενα, όπως κοστούμια και σκηνικά θεάτρου.
Γιατί είναι τόσο σημαντικός ?
Η ικανότητα του Πικάσο να παράγει έργα σε μία εκπληκτική γκάμα στυλ τον έκανε ιδιαίτερα σεβαστό όσο ζούσε. Μετά τον Θάνατό του το 1973 η αξία του ως καλλιτέχνη και η έμπνευση για άλλους καλλιτέχνες έχει αυξηθεί.
Ως καλλιτέχνης και καινοτόμος, είναι υπεύθυνος για τη συν ίδρυση ολόκληρου του Κυβιστικού Κινήματος μαζί με τον Ζωρζ Μπρακ.
Ας παρακολουθήσουμε ένα βίντεο με τα σημαντικότερα έργα του Πικάσο : 3′ 14”
https://www.youtube.com/watch?v=VUTkSpvFGaw
Κυβισμός
Ο Κυβισμός ήταν ένα πρωτοποριακό καλλιτεχνικό κίνημα που άλλαξε για πάντα το πρόσωπο της ευρωπαϊκής ζωγραφικής και γλυπτικής ενώ ταυτόχρονα επηρέασε τη σύγχρονη αρχιτεκτονική, τη μουσική και τη λογοτεχνία . Πήρε το όνομά του από την ελληνική λέξη «κύβος». Η επιρροή του Κυβισμού ήταν τόσο εκτεταμένη ώστε σε άλλες χώρες να εμπνευστούν και να δημιουργηθούν παρακλάδια όπως τα στυλ του Φουτουρισμού, του Νταντά και του Κονστρουκτιβισμού.
Χαρακτηριστικά του κυβισμού είναι οι καθαρές φόρμες , το περίγραμμα και τα γεωμετρικά σχήματα.
Στα έργα τέχνης κυβιστών τα αντικείμενα χωρίζονται, αναλύονται, και συν θέτονται ξανά σε μια αφηρημένη μορφή – αντί οι καλλιτέχνες να αποδίδουν τα αντικείμενα από μια συγκεκριμένη γωνία, τα διαιρούν σε πολλαπλές απόψεις, βλέποντας έτσι ταυτόχρονα πολλές διαφορετικές διαστάσεις ή όψεις των αντικειμένων.
Ο κυβισμός πέρα από τις ιδιαίτερες διαστάσεις που παίρνει σε κάθε χώρα, λόγω της διαφοροποίησης του στυλ των εκπροσώπων του, περνάει από δύο φάσεις:
τον αναλυτικό και τον συνθετικό κυβισμό.
- Ο Αναλυτικός Κυβισμός -που κορυφώνεται ανάμεσα 1910-1912 και που είναι η πρώτη φάση του Κυβισμού -ονομάζεται έτσι γιατί αναλύει, σχεδόν διαλύει τη φόρμα, το αντικείμενο, ένα πρόσωπο, ένα πορτρέτο, μια νεκρή φύση, για να ξαναφτιάξει ένα καινούριο, μια νέα εικόνα που ανταποκρίνεται σε μια νοητή παρά ορατή πραγματικότητα.
- Ο Συνθετικός Κυβισμός που ακολουθεί (1912-1914 και μετά), ονομάζεται έτσι γιατί ο καλλιτέχνης συνθέτει στη ζωγραφική επιφάνεια διάφορα στοιχεία. Πλάι στο χρώμα που επανεμφανίζεται και στα σχήματα που είναι απλά, πλακάτα και που περιγράφουν σχηματικά και συνοπτικά τα αντικείμενα, δημιουργούν ένα παιγνίδισμα μέσα-έξω σε χώρο ακαθόριστο, είναι και η χρήση διάφορων υλικών εκτός από την παραδοσιακή μπογιά (μικτή τεχνική).
Κολάζ
Ο Πικάσο και ο Μπρακ παρατήρησαν ότι η επανάληψη των στοιχείων στα έργα τους δημιούργησε πιο απλές, γεωμετρικές φόρμες. Πολλές απ΄ αυτές αλληλεπικαλύπτονται και μοιράζονται το ίδιο χρώμα. Άρχισαν λοιπόν , να προσθέτουν στα έργα τους κομμάτια από χαρτί συσκευασίας, ταπετσαρίας, εφημερίδες, παρτιτούρες μουσικής, πακέτα από τσιγάρα και άχρηστα υλικά. Ανακάλυψαν έτσι το κολάζ, μία τεχνική που τους επέτρεπε να δημιουργήσουν μία ακόμη πιο αινιγματική και ακατάστατη μορφή.
Αυτή η επαναστατική μορφή τέχνης οδήγησε τους καλλιτέχνες να δημιουργήσουν επαναστατικά γλυπτά έργα τέχνης που δεν είχε ξαναδεί ο κόσμος.
« Κάθε πράξη δημιουργίας είναι πρώτα απ΄ όλα μία πράξη καταστροφής.» Πάμπλο Πικάσο
Φύλλα εργασίας Κιθάρα πάνω στο τραπέζι
Φύλλα εργασίας Κολάζ με κιθάρα- Ανάλυση – Σύνθεση
Β’ Μέρος
«Οι τρεις Μουσικοί» 1921
Υλικό : Λάδι σε καμβά
Πότε και που:
Αυτό το περίφημο έργο που τώρα βρίσκεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, είναι μέρος μιας σειράς που ζωγραφίστηκε ενώ βρισκόταν με την οικογένεια του στο Fontaineblueau το καλοκαίρι του 1921. Σηματοδοτεί μία επιστροφή στο συνθετικό κυβισμό και το διαρκές φανταστικό του Comedia dell Arte. Ο Πικάσο από τον πρώτο καιρό που βρέθηκε στο Παρίσι και μετά η συνεχής σχέση του με τον εκλεπτυσμένο κόσμο του μπαλέτου, μέσω της συζύγου του και μέσω της δουλειάς του σχεδιάζοντας και κουστούμια για τον Ντιάγκιλεφ, είναι εμφανής παντού.
Το Three Musicians είναι ένας μεγάλος πίνακας με πλάτος και ύψος πάνω από δύο μέτρα. Είναι βαμμένο στο στυλ του συνθετικού κυβισμού και δίνει την όψη κομμένου χαρτιου.
Ας παρακολουθήσουμε μία σειρά από μικρά βίντεο για παιδιά και τους τρεις Μουσικούς του Πικάσο. :
- 3′ https://www.youtube.com/watch?v=74cQ_YeZQOc&list=PLthEHOaewmmMrcADN-BNRxRIeT1Fm3BZU
- 1′ 12” 3 Musicians https://youtu.be/mesQqYtRyB8?feature=shared
- 1′ 12” Team Alberts Musicians.avi https://www.youtube.com/watch?v=nHQ9M6_zWNg&list=PLthEHOaewmmMrcADN-BNRxRIeT1Fm3BZU&index=6
- 0’37” https://www.youtube.com/watch?v=_a3EBNlKArU&list=PLthEHOaewmmMrcADN-BNRxRIeT1Fm3BZU&index=3
- 1’55” Three Musicians, A stop motion Project https://www.youtube.com/watch?v=avBQAaAHGo8&list=PLthEHOaewmmMrcADN-BNRxRIeT1Fm3BZU&index=5
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΟΥΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΤΟ ΕΡΓΟ :
| 1. Περιγράψτε τι βλέπετε σ’ αυτό το έργο. |
| 2. Τι σας κάνει εντύπωση σ’ αυτό το έργο; |
| 3. Πώς διαπιστώνουμε ότι οι τρεις φιγούρες είναι μουσικοί; |
| 4. Τι υπάρχει πάνω στο τραπέζι; |
| 5. Τι όργανα κρατούν οι μουσικοί; |
| 6. Πιστεύετε ότι ο καλλιτέχνης δούλεψε το έργο του με μοντέλα ή με τη φαντασία του; |
| 7. Μπορείτε να επινοήσετε μια δική σας ιστορία για την παρουσία αυτών των τριών μορφών στον πίνακα; |
| 8. Θεωρείτε ότι ενδιέφερε τον καλλιτέχνη να αναπαραστήσει με λεπτομέρειες τους ανθρώπους; |
| 9. Στο έργο κυριαρχούν τα τετράγωνα και τα ορθογώνια σχήματα και οι γωνίες. Ωστόσο, υπάρχουν λίγες καμπυλόσχημες φόρμες. Πού είναι αυτές και γιατί τις προσέθεσε ο καλλιτέχνης; |
| 10. Περιγράψτε την εναλλαγή των χρωμάτων στο έργο. Πώς συνδέονται αυτά μεταξύ τους και τι ατμόσφαιρα δημιουργούν; |
| 11. Βρείτε τις γραμμές και τους άξονες της σύνθεσης. |
| 12. Ποιο θα μπορούσε να είναι το μήνυμα που θέλει να μεταδώσει ο καλλιτέχνης μ’ αυτό το έργο; |
Παρουσίαση έργου :
Διακρίνουμε κυβιστικά στοιχεία με:
-αυστηρές, καθαρές και επίπεδες φόρμες
– χρήση επίπεδων χρωμάτων και θεματολογία που αναπαριστά νεκρές φύσεις και ανθρώπινες φιγούρες.
Στο έργο απεικονίζονται:
Τρεις μορφές, ένας αρλεκίνος, ένας πιερότος και ένας μοναχός, που κάθονται μπροστά σε ένα τραπέζι και κρατούν μουσικά όργανα και μια παρτιτούρα. Οι φιγούρες του πιερότου και του αρλεκίνου, που απαντούν συχνά στη ζωγραφική του Πικάσο, προέρχονται από το ιταλικό λαϊκό θέατρο του δρόμου, την Κομέντια ντελ Άρτε (Commedia dell’ Αrte)*, και από τις καρναβαλικές παραδόσεις.
Οι μορφές είναι ζωγραφισμένες σε μέγεθος μεγαλύτερο από το φυσικό και είναι επίπεδες. Το καφετί φόντο του έργου συμβάλλει στο να αναδειχτούν οι εντάσεις που δημιουργούν το άσπρο χρώμα στη στολή του πιερότου* και στην παρτιτούρα, καθώς και οι κοκκινοκίτρινοι ρόμβοι στη στολή του αρλεκίνου*. Δεν υπάρχει φωτοσκίαση και το έργο είναι ζωγραφισμένο με χρώματα πλακάτα (επίπεδα), των οποίων το σχήμα μάς θυμίζει χαρτόνι ή μεταλλική επιφάνεια.
Τι κρύβει ? :
Κάτω από το τραπέζι, στα πόδια του πιερότου, βρίσκεται ξαπλωμένος ένας σκύλος, ζωγραφισμένος με καφέ σκούρο χρώμα και εμφανή τα χαρακτηριστικά του τριχώματός του. Η σκιά του κεφαλιού του σκύλου εμφανίζεται στον τοίχο αριστερά.
Συμβολισμός έργου :
Η σύνθεση θυμίζει αναμνηστική φωτογραφία τριών φίλων μεταμφιεσμένων με αποκριάτικα ρούχα ή μια σκηνή από θεατρικό έργο. Μοιάζει επίσης με πρόβα ορχήστρας. Θεωρείται πιθανόν ο Πικάσο να έχει απεικονίσει τον εαυτό του στη θέση του αρλεκίνου και δύο ποιητές φίλους του στις άλλες μορφές. Τον Απολινέρ στη θέση του Πιερότου και τον Ζακόμπ στη θέση του μοναχού.
Ο πίνακας αποτελεί μια αλληγορία του καλλιτέχνη ως ερμηνευτή (ηθοποιού ή εκτελεστή), ένα βασικό και συχνά επαναλαμβανόμενο θέμα στο αυτοβιογραφικό έργο του Πικάσο. Χαρακτηριστικό του έργου είναι η αυστηρή γεωμετρική του σύνθεση και η κωμική διάθεση που αποπνέει.
Ο Πικάσο ζωγράφισε ξανά αυτό το έργο σε διάφορες παραλλαγές. Σήμερα το κοινό μπορεί να έχει συνηθίσει σε πρωτότυπες αναπαραστάσεις, αλλά την εποχή που δημιουργήθηκαν οι «Τρεις μουσικοί», με τις επίπεδες και τετράγωνες φόρμες τους, έρχονταν σε μεγάλη αντίθεση με τη νατουραλιστική απόδοση και τις ακαδημαϊκές επιταγές.
|
ΓΩΣΣΑΡΙ |
| Αρλεκίνος: |
| Είναι υπηρέτης, πολύ φτωχός και πολυμήχανος κατεργάρης. Το περίφημο κοστούμι του με τους πολύχρωμους ρόμβους είναι μια εξέλιξη του συνδυασμoύ διάφορων ρούχων τα οποία ήταν αντιπροσωπευτικά της φτώχειας του. |
| Commedia dell’ Arte: |
| Μορφή αυτοσχέδιου θεάτρου, το οποίο ξεκίνησε τον 16ο αιώνα από ομάδες καλλιτεχνών που ταξίδευαν, έστηναν μια σκηνή στον δρόμο και διασκέδαζαν το κοινό με ταχυδακτυλουργικά και ακροβατικά τεχνάσματα, αλλά και με συμβατικά θεατρικά έργα. Η δράση των έργων περιστρεφόταν γύρω από γραφικούς χαρακτήρες με συγκεκριμένα κοστούμια, μάσκες, χοντροκομμένα αστεία κτλ. Τέτοιοι χαρακτήρες ήταν ο Αρλεκίνος, ο Πουλτσινέλα, η Κολομπίνα κ.ά. |
| Πιερότος: |
| Είναι γελωτοποιός, ο οποίος φορά μια φαρδιά άσπρη στολή με μεγάλα κουμπιά και έχει το πρόσωπό του βαμμένο άσπρο. |
Τι μας λέει το πίσω μέρος του πίνακα για την Ιστορία του? Ας παρακολουθήσουμε ένα βίντεο από το Μουσείο ΜοΜα της Νέας Υόρκης : 7’18”
https://www.youtube.com/watch?v=VMy90xfyrnc
| ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ |
| 1.Για να κατανοήσετε τον ρόλο των επιπέδων στο έργο του Πικάσο, μπορείτε με διαφανές χαρτί (ριζόχαρτο) να σχεδιάσετε:
α) τα πιο σκοτεινά σχήματα (π.χ. Το φόντο), β) τα αμέσως επόμενα σε ένταση σχήματα και γ) τα πιο φωτεινά σχήματα. |
| 2.Ψάξτε για διάφορα μοτίβα στο σπίτι σας, σε βιβλία ή σε περιοδικά και σχεδιάστε τα. Επινοήστε μια σύνθεση ή ζωγραφίστε μια «νεκρή φύση» στην οποία θα υπάρχουν τα μοτίβα αυτά. |
| 3. Με αφορμή το έργο του Πικάσο, μιλήστε για τις Απόκριες, για τις μεταμφιέσεις ή για το θέατρο, για τα κοστούμια του θεάτρου, για τις κωμωδίες, για τους ηθοποιούς και για τους ρόλους.
4. Κάντε αναπαράσταση του έργου με τους τρεις μουσικούς αλλάζοντας ρόλους ανά ομάδες. Βρείτε τα αντικείμενα που κρατάνε και τα έπιπλα. Εάν έχετε όρεξη φορέστε χρώματα και ρούχα που ταιριάζουν στον πίνακα. Τραβήξτε μία αναμνηστική φωτογραφία και καταγράψτε τις εντυπώσεις σας.
5. Δημιουργήστε μικρές ομάδες των τριών ατόμων και με χαρτά, χαρτόνια και άλλα υλικά προσπαθήστε να φτιάξετε τη δική σας σύνθεση τριών μορφών με επίπεδα όπως του Πικάσο. Πάρτε έμπνευση από εσάς τους ίδους και φανταστείτε πως είστε εσείς οι τρεις μουσικοί. Πως φαντάζεστε το αποτέλεσμα? Διάσταση τελικού έργου έως Α3. Υλικά : χαρτιά , πολύχρωμα χαρτόνια, εφημερίδες, χρώματα όπως μαρκαδόροι, παστέλ , κόλλα , ψαλίδι. Χρησιμοποιήστε τα εικαστικά ημερολόγια ώστε να κρατήσετε σημειώσεις και να κάνετε προσχέδια. |
Φύλλο Εργασίας άσκησης 5:
Μερικά παραδείγματα από έργα μικρών μαθητών :
Ομαδική φωτογραφία του Πικάσο με τους συνεργάτες καλλιτέχνες του στη δημιουργία σκηνικών
Γ’ μέρος
Οι Κιθάρες του Πικάσο
Σε μία μεγάλη σειρά από έργα του ο Πικάσο ερευνά, όπως είδαμε και παραπάνω ,τη φόρμα μουσικών οργάνων. Άλλες φορές παρουσιάζονται μόνα τους και άλλες σαν μέρος μιας σύνθεσης – νεκρής φύσης. Το βιολί, το κλαρίνο αλλά περισσότερο η κιθάρα είναι που συγκίνησε με τον ήχο και τη φόρμα της τον Πικάσο ώστε να ασχοληθεί μαζί της ιδιαίτερα.
Το εργαστήριο του ήταν γεμάτο από αυτές τις περίεργες κιθάρες. Μάλιστα οι επισκέπτες φίλοι και φιλότεχνοι που τις έβλεπαν, τον ρωτούσαν : « τι είναι ? Ζωγραφική , Γλυπτική ? Τις κρεμάμε στον τοίχο, τις στήνουμε σε βάση?» Και ο Πικάσο απαντούσε με αινιγματικό χαμόγελο : «Δεν είναι τίποτα απ΄’ όλα αυτά. Είναι….. La Quitarel”
Το 1912, αντί να ζωγραφίσει μία κιθάρα μάζεψε χαρτόνια, χαρτιά, σύρματα, χορδές και τα έκοψε, τα δίπλωσε και έφτιαξε μία δική του κιθάρα. Μία περίεργη κιθάρα, μία ήσυχη, χωρίς ήχο κιθάρα.Δύο χρόνια αργότερα, αποφάσισε ότι αυτή η κατασκευή ήταν μάλλον εύθραυστη. Πήρε λοιπόν κομμάτια από μέταλλο, λάμες και σύρματα και έπλασε μία νέα διαφορετική κιθάρα. Μία κιθάρα « ανάποδη» που μοιάζει σαν να έχει το μέσα έξω. Παράλληλα ανακάλυψε ένα νέο τρόπο να κάνει γλυπτική.
Τις δύο αυτές κιθάρες τις χάρισε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, ΜοΜα της Νέας Υόρκης. Το ΜοΜα παρουσίασε τις δύο κιθάρες μαζί με 70 άλλα σχέδια, κολάζ, κατασκευές και φωτογραφίες του Πικάσο σε μία έκθεση με τίτλο Picasso Guitars 1912 -1914
Ας παρακολουθήσουμε ένα βίντεο του μουσείου ΜοΜα στη Νέα Υόρκη από την αποκατάσταση της κιθάρας του Πικάσο:
https://www.youtube.com/watch?v=YwnfVj5qeo4
Παρατήρησε την εικόνα της «ανάποδης» κιθάρας του Πικάσο ……
- Γιατί να διαλέξει την κιθάρα ο Πικάσο ως αντικείμενο μελέτης? Φαντάζεστε γιατί?
- Ποια σχήματα , ποιες φόρμες δημιουργούν την κιθάρα?
- Πόσα επίπεδα αναγνωρίζεις σε αυτήν. Μπορείς να τα μετρήσεις?
- Από ποιες οπτικές γωνίες είδε την κιθάρα ο Πικάσο και έφτιαξε όλα αυτά τα επίπεδα?
- Τι κράτησε από την μορφή της αληθινής κιθάρας και γιατί?
- Τώρα που έχεις μάθει για τον Κυβισμό και το έργο του Πικάσο πως σου φαίνεται η κιθάρα αυτή?
- Θα έβαζες ένα έργο σαν αυτό στο σπίτι σου?
Ιδέα για Δημιουργία :
Με χαρτόνια, χαρτιά και άλλα υλικά όπως κουτιά, φτιάξτε με τις ομάδες της προηγούμενης άσκησης μία δική σας κιθάρα. Το αποτέλεσμα θα είναι τριών διαστάσεων (3D) . Θα είναι μία κατασκευή που θα μπορεί να κρεμαστεί στον τοίχο ή ακόμα και να στηριχτεί σε μία βάση ως αντικείμενο – γλυπτό. Βάλτε τη φαντασία σας καθώς θα εμπνευστείτε από το έργο του Πικάσο. Χρησιμοποιήστε τα εικαστικά ημερολόγια ώστε να κρατήσετε σημειώσεις και να κάνετε προσχέδια.
Άσκηση _ Φύλλο Εργασίας για ομαδικό έργο :
Δες μερικά παραδείγματα έργων μαθητών Δημοτικού :
Παρακάτω ακολουθούν μερικές φωτογραφίες από το στούντιο του Πικάσο :
Site για τον Πικάσο:
15 διασκεδαστικά γεγονότα για τον Πικασο:
https://www.pablopicasso.org/picasso-facts.jsp
Τι δεν ξέρουμε για τον Πικάσο :
https://perpetual.gr/faces/pente-pragmata-pou-isws-den-gnwrizate-gia-ton-pablo-pikaso/
Πληροφορίες Λινκ :
https://www.thoughtco.com/analytical-cubism-183189
https://artsandculture.google.com/partner/moma-the-museum-of-modern-art
https://artsandculture.google.com/story/GwVh5Lg9G1yrJg
https://artsandculture.google.com/story/PgXRm8J028B8KQ
***Οι τρεις μουσικοί_ υλικό μελέτης από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο:
http://www.pi-schools.gr/content/index.php?lesson_id=27
http://www.pi-schools.gr/lessons/aesthetics/eikastika/afises/index.php?id=37&v=1
***Για τους τρεις μουσικούς με φύλλα εργασίας….Βλέπω- Σκέφτομαι- Αναρωτιέμαι
Πρόγραμμα από νηπιαγωγεία _υλικό _ στοίχοι ποιημάτων από τα παιδιά: https://www.popi-it.gr/nipiagogio-programmata/e-twin-mousikipinakothiki/treis-moysikoi-picasso/
Τραγούδι που έφτιαξαν : https://www.youtube.com/watch?v=33nTzn_mGhg&t=1s