Πολύμνια

Ο Ηρακλής αφού κυρίεψε την Οχαλία και έστειλε την Ιόλη και τα λάφυρα στην Τραχίνα, θέλησε να τιμήσει το Δία γι’ αυτό πήγε στο ακρωτήριο Κηναίο της Εύβοιας όπου έχτισε βωμό. Ετοίμασε όλα τα απαραίτηταγια μια μεγαλοπρεπή ευχαριστήρια θυσία. Προηγουμένως όμως είχε πει στο Λίχα, τον κήρυκά του, να του φέρει από το παλάτι της Τραχίνας ένα χιτώνα και ένα ιμάτιο που ήταν συνήθεια να φοράνε στις θυσίες.

Όταν έφτασε η συνοδεία στην Τραχίνα και η Διηάνειρα έμαθε από το Λίχα ποια ήτν η Ιόλη και ότι ο Ηρακλής την αγαπούσε, την κυρίεψετυφλή ζήλια, αλλά δεν το έδειξε. Δέχτηκε την Ιόλη ευγενικά και διέταξε να την περιποιηθούν βασιλικά στο παλάτι. Θυμήθηκε όμως το ερωτικό φίλτρο που της είχε δώσει ο Κένταυρος Νέσσος πεθαίνοντας και επειδή νόμισε πως έχανε την αγάπη του Ηρακλή, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το φίλτρο για να τον ξανακερδίσει.

Ετοίμασε τη λαμπρή φορεσιά για τη θυσία, αφού προηγουμένος άλειψε το χιτώνα με το αίμα του Νέσσου, προσέχοντας όλα αυτά να τα κάνει μακριά από τις αχτίνες τουήλιου και τις φλογες της φωτιάς, καταπώς την είχε ορμηνέψει ο Κένταυρος. Αφού τελείωσε έκλεισε τα ρούχα μέσα σε ένα ξύλινο κουτί και τα έδωσε στο Λίχα να τα πάει στον Ηρακλή, λέγοντάς του αυτά τα ρούχα να μην τα φορέσει άλλος εκτός του Ηρακλή, να μην δει το χιτώνα το φως του ήλιου ή η λάμψη της φωτιάς και να τον φορέσει κατάσαρκα. Με τις οδηγίες αυτές ξεκίνησε ο Λίχας για την Εύβοια.
Όταν είχε πια φύγει ο Λίχας η Δηιάνειρα μπήκε στο δωμάτιο της να μαζέψει το κομμάτι το μαλλί με το οποίο είχε αλείψει το χιτώνα με το αίμα, όμως είδε ένα παράξενο πράγμα: η τούφα είχε γίνει άφαντη και στη θέση της υπήρχε μια φούχτα στάκτη μέσα σε άσπρο αφρό. Τότε κατάλαβε ότι αυτό έγινε επειδή είχε πετάξει το μαλλί σε μέρος που το είδαν οι ακτίνες του ήλιου και αμέσως κατάλαβε ότι αφού το αίμα του Κενταύρου εξαφάνισε το μαλλί, θα μπορούσε να κάνει κακό στον Ηρακλή. Τότε κατάλαβε ότι ο Νέσσος την είχε εξαπατήσει και ότι μόνο που επιθυμούσε την ώρα που πέθαινε χτυπημένος από το βέλος του Ηρακλή, ήταν να τον εκδικηθεί. Και πράγαματι οι φόβοι της δεν άργησαν να βγουν αληθινοί.

Όταν έφτασε ο Λίχας στο ακρωτήριο Κηναίο με τα δώρα της Δηιάνειρας ο Ηρακλής είχε ετοιμάσει τα σφάγια για τη Θυσία. Δώδεκα ταύρους για το Δία, δύο για τον Ποσειδώνα, μία δαμάλα για την Αθηνά και άλλα, όλα μαζί εκατό. Ο Ηρακλής φόρεσε το χιτώνα, άναψε τη φωτιά και άρχισε τη θυσία. Καθώς φούντωνε η φωτιά για τη θυσία, ο ιδρώτας έτρεχε στο κορμί του Ηρακλή και ο χιτώνας κόλλαγε πάνω του. Σε λίγο άρχισε να ενεργεί το αίμα του Νέσσου και φριχτοί πόνοι έσκισαν το κορμί του.
Φώναζε, καταριόταν το Λίχα που βρήκε τέτοιο φρικτό και ύπουλο τρόπο να τον θανατώσει, μα εκείνος έλεγε πως ήταν έργο της Δηιάνειρας. Ο Ηρακλής μέσα στους αβάσταχτους πόνους του άρπαξε το Λίχα και τον πέταξε με το όρμή πάνω στους βράχους, που το κεφάλι του θρυμματίστηκε.Τρομαγμένοι όλοι κοίταζαν τον Ηρακλή να σφαδάζει και να κυλιέται σρτο χώμα σαν λαβωμένο ζώο. Καθώς προσπαθούσε να ξεκολλήσει το χιτώνα από πάνω του, τραβούσε μαζί και ολόκληρα κομμάτια σάρκες και ούρλιαζε φριχτά. Τέλος παρακάλεσσε τον Ύλλο και τους ανθρώπους του να τον πάρουν από εκεί, και εκείνοι τον έβαλαν σε ένα καράβι να τον πάνε στο παλάτι στην Τραχίνα.

Στο μεταξύ έμαθε το φοβερό κακό η Δηιάνειρα που άθελά της προκάλεσε στον Ηρακλή και δεν άντεξε τον πόνο, πήρε ένα μαχαίρι το έχωσε ανάμεσε στα πλευρά της και σκοτώθηκε. Ο Ηρακλής όμως ούτε στην Τραχίνα μπορούσε να ησυχάσει από τους τρομερούς πόνους. Έβλεπε το τέλος τοπυ να πλησιάζει και ζήτησε να πάνε μακριά από την πόλη. Προηγουμένως όμως φώναξε τον Ύλλο και τον έβαλε να ορκιστεί πως θα πάρει την Ιόλη γυναίκα του μετά το θάνατό του. Ύστερα έδωσε εντολή και τον πήγαν έξω από την πόλη, Τον πήγαν στην ψηλότερη κορυφή της Οίτης, έκοψαν ξύλα βελανιδιάς και αγριελιάς καέκαναν ένα σωρό. Τότε πρόσταξε ο Ηρακλής να τον βάλουν επάνω και ζήτησε από το παιδί του, τον Ύλλο, να βάλει φωτιά για να τον λυτρώσει από το μαρτύριό του. Ο Ύλλος όμως δεν άντεχε να το κάνει αυτό και ο Ηρακλής ζήτησε τη χάρη αυτή από τον πρώτο περαστικό. Αυτός ήταν ο Φιλοκτήτης, που έτυχε να περνάει από εκεί, ο οποίος δέχτηκε να ικανοποιήσει την επιθυμία του. Ο Ηρακλής για να τον ανταμείψει του χάρισε το τόξο και τα βέλη του. Αμέσως ο Φιλοκτήτης έβαλε φωτιά στα ξύλα.

Τότε έγινε κάτι θαυμαστό. Ξαφνικά άρχισε να αστράφτει και να βροντά, ενώ ένα πυκνό σύννεφο κατέβηκε σκέπασε την πυρά, όταν διαλύθηκε, είδαν ότι ο Ηρακλής δεν ήταν εκεί και έτσι όλοι πίστεψαν πως ανέβηκε στους θεούς. Του έκανα αφιερώματα, όπως αυτά που κάνουν στους ήρωες και στους ημίθεους, και έφυγαν για την Τραχίνα, διαδίδοντας παντού όσα έγιναν πάνω στο βουνό.

Μαζί με το σύννεφο ανέβηκε και ο Ηρακλής στον Όλυμπο, όπου τον δέχτηκαν οι θεοί δίπλα τους. Ακόμα και η Ήρα συμφιλιώθηκε μαζί του.Ο Ηρακλής παντρεύτηκε την Ήβη, την κόρη του Δία και τη Ήρας, και έμεινε πια αγέραστος για όλα τα χρόνια πάνω στον Όλυμπο.
Σιγά σιγά οι άνθρωποι άρχισαν να τιμούν τον Ηρακλή σαν θεό, να φτιαχνουν ιερά του και να του προσφέρουν θυσίες.

Οι φωτογραφίες του αρχαιολογικού χώρου είνα από την Πυρά του Ηρακλή στην Οίτη.

Κοντά στις Θερμοπύλες ζούσαν οι Κέρκωπες, δυο αδέλφια πο λέγονταν Σίλλος και Τριβαλός. Κατάγονταν από την Οιχαλία,μητέρα τους ήτα ν η Θεία, κόρη του Ουρανού και πατέρας τους ο Ωκεανός. Τα δυο αδέλφια ήταν γνωστά για τις πονηριές τους και τις απάτες τους. Έκλεβαν, εξαπατούσαν, λήστευαν, ιδίως τους περαστικούς, και ήταν ο τρόμος όλων των ανθρώπων. Η μητέρα τους τους είχε προειδοποιήσει να φυλάγονται από τον Μελάμπυγο, δηλαδή αυτόν που έχει μαύρο πισινό.Όταν Ο Ηρακλής υπηρετούσε την Ομφάλη έτυχε να περάσει από εκεί και κουρασμένος έπεσε να κοιμηθεί στη σκιά ενόε δέντρου. Οι Κέρκωπες περνώντας από εκεί τον είδαν κοιμισμένο και σκέφτηκαν να του πάρουν τα όπλα του που ήταν αφημένα δίπλα του. Έσκυψαν να τα πάρουν αλλά την ώρα εκείνη ξύπνησε ο Ηρακλής και τους είδε με τα όπλα στα χέρια, τους έπιασε, τους έδεσε τα πόδια και τους κρέμασε με το κεφάλι κάτω σε ένα μακρύ ξύλο που το πέρασε στους ώμους του κι έτσι συνέχισε το δρόμο του.

Αυτοί βλέποντας τα μαυρισμένα από τον ήλιο τριχωτά οπίσθια του Ηρακλή θυμήθηκαν τα λόγια της μητέρας τους και άρχισαν να λένε αστεία στον Ηρακλή. Ήταν τόσο νόστιμα και πετυχημένα τα αστεία τους που έκαναν τον Ηρακλή να γελάσει τόσο πολύ που τους άφησε ελεύθερους να φύγουν.

Ο Ηρακλής από την Τραχίνα που έμενε πήγε στο μαντείο του Απόλλωνα στους Δελφούς να ρωτήσει πως θα λυτρωθεί από την αρρώστεια που τον είχε πιάσει πάλι. Η ιέρεια Ξενόκλεια δε του έδωσε χρησμό γιατί τον θεωρούσε ακόμα μιασμένο από το φόνο του Ίφιτου, και του είπε ότι ο Απόλλωνας δεν βρισκόταν εκεί. Ο Ηρακλής θύμωσε πολ, ήθελε να ληστέψει το ναό και άρπαξε το μαντικό τρίποδα και τον πήγε στο Φενεό, στην Κόρινθο. Εκεί ο Ηρακλής ήθελε να φτιάξει δικό του μαντείο. Ο Απόλλωνας πήγε να πάρει τον τρίποδα και συγκρούστηκε με τον Ηρακλή.Η σύγκρουση εξελίχτηκε σε μια πραγματική μάχη. Ο Δίας για να προφτάσει τα χειρότερα έστειλε ένα κεραυνό ανάμεσα τους και τους χώρισε. Λένε πως ο Ηρακλής και ο Απόλλωνας μετά συμφιλιώθηκαν και έχτισαν μαζί μια πόλη το Γύθειο στη Λακωνία. Ο Δίας όμως ανκοίνωσε στον Ηρακλή την απόφασή του για το φόνο του Ίφιτου: Για να ξεπλύνει το μίασμα και να μπορέσει να αποζημιώσει τον πατέρα του Ίφιτου, έπρεπε να πουληθεί σκλάβος και να υπηρετήσει την Ομφάλη.

Η Ομφάλη ήταν βασίλισσα των Λυδών. Έμεινε εκεί τρία χρόνια και υπηρώντας την Ομφάλη λυτρώθηκε από την αρρώστεια του και με τα λεφτά που πήρε αποζημείωσε τον Εύρυτο, τον πατέρα του Ίφιτου.

Δεξιά φωτοραφία : Ηρακλής και Ομφάλη

Ο Ηρακλής γνωρίζουμε ότι εκτέλεσε τους 12 άθλους κατά διαταγή του Ευρυσθέα. Κατά τη διάρκεια ενός άθλου, καθώς πήγαινε να τον εκτελέσει ή καθώς γύριζε, του τύχαιναν εμπόδια, δυσκολίες, είτε συγκρούσεις με κακούργους ή με απειλητικά παράξενα όντα, γενικά καταστάσεις που έπρεπε να υπερνικήσει. Τα κατορθώματα αυτά αποτελούν τα “Πάρεργα”. Όμως ο Ηρακλής έκανε και άλλα κατορθώματα έξω από τον κύκλο των 12 άθλων. Δεν ήταν με εντολή του Ευρυσθέα, αλλά ήταν αποτέλεσμα δικής του πρωτοβουλίας και ονομάζονται “Πράξεις”.Οι “Πράξεις” διακρίνονται στις εξής εκστρατείες:
στην Ανατολική Μεσόγειο και Μικρά Ασία: στην Τροία, κατά του βασιλιά Λαομέδοντα, στην Κω, κατά του βασιλιά Ευρύπυλου.
Στο Πελοποόνησο: στην Ήλιδα,κατά του βασιλιά Αυγεία, στην Πύλο, κατά του βασιλιά Νηρέα και στη Σπάρτη, κατά του βασιλιά Ιπποκόοντα.
Και τέλος μία στη Βόρεια Ελλάδα, στη Θεσσαλία στους Δρύοπες και στους Λαπίθες.

Με αφορμή το περιβαλλοντικό μας πρόγραμμα “Γεωπεριβαλλοντικά – Γεωμυθολογικά μονοπάτια της Βοιωτίας”, εμείς, τα παιδιά της Δ2 και Ε1 του 4ου. Δημοτικού Σχ. Λιβαδειάς. με τις δασκάλες μας Βοζιάρη Ελένη και Νιαβή Βασιλική, υπεύθυνη του περιβαλλοντικού προγράμματος, επισκεφτήκαμε την πόλη της Θήβας ακολουθώντας τα χνάρια του Ηρακλή.

Η ξενάγησή μας ξεκίνησε μπροστά από το Μουσείο με ξεναγό μας τον κ. Γιάννη Φάππα, αρχαιολόγο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας Θήβας. Πήραμε τον κεντρικό δρόμο της πόλης και προχωρήσαμε προς το κέντρο. Η πρώτη μας στάση ήταν στο Μυκηναϊκό ανάκτορο. Ο χώρος αυτός ήταν μεγάλος και διακρίνονταν πολλά δωμάτια. Στο πρώτο δωμάτιο, βρέθηκαν από τις ανασκαφές – έρευνες αντικείμενα χρυσά, πολύτιμοι λίθοι, από το Ιράν, Αφγανιστάν και Αίγυπτο καθώς και αγγεία από την Κρήτη. Επίσης εντοπίστηκαν αμφορείς με τους οποίους μετέφεραν το λάδι που αγόραζαν. Επάνω στους αμφορείς ήταν γραμμένος με γραμμική γραφή Β ο τόπος προέλευσης του λαδιού. Στο δωμάτιο αυτό υπήρχε και μια σπουδαία τοιχογραφία, η οποία φυλάσσεται στο Μουσείο, η οποία παριστάνει την πομπή πέντε γυναικών που κρατούσαν στα χέρια τους προσφορές για κάποια θεά.
Στο δεύτερο δωμάτιο βρέθηκαν πολλά αντικείμενα φτιαγμένα από λαζουρίτη λίθο. Στο ίδιο αυτό χώρο υπήρχε και ένας κλασικός ναός που πιθανόν να ήταν της θεάς Δήμητρας ή της θεάς Αθηνάς.
Στη συνέχεια αφού περάσαμε μια μικρή πλατεία που την κοσμούσε μια προτομή του ποιητή Πίνδαρου λίγο πιο πέρα κάναμε τη δεύτερη στάση μας. Και εδώ ήταν ένα μυκηναϊκό ανάκτορο, στο οποίο όμως συνεχίζονται οι ανασκαφές.
Σε αυτό το χώρο φαίνονται καθαρά οι δυο περίοδοι οικοδόμησης. Οι τοίχοι που ήταν κατασκευασμένοι με μικρές πέτρες ήταν από παλαιότερο κτίσμα που πιθανόν είχε κτιστεί γύρω στο 1700 ή 1600 π.Χ., ενώ οι τοίχοι με τις πιο ογκώδεις πέτρες ήταν νεότερο κτίσμα, γύρω στο 1200 π.Χ. δηλαδή εκείνη την εποχή που η μυθολογία μας τοποθετεί και τον Ηρακλή.
Σε αυτή την ανασκαφή βρέθηκε ένα ξίφος με χρυσά καρφιά, αιχμές από δόρατα, χάλκινες και από οψιανό και πολλά κομμάτια από σπασμένα αγγεία και αμφορείς που φυλάσσονται στο Μουσείο. Σε κάποιο σημείο του κτιρίου διακρίνουμε καθαρά ίχνη φωτιάς. Όπως μας εξήγησε ο αρχαιολόγος μας αυτό το κτίριο ενδεχομένως να καταστράφηκε από πυρκαγιά.Μεγάλο το ενδιαφέρον μας για την ανασκαφή. Αυτό το αντιλήφθηκαν και οι άνθρωποι που εργάζονταν εκεί γι’ αυτό μας παρουσίασαν τα τελευταία ευρήματά τους, τα οποία δεν ήταν και λίγα.Πιάσαμε στα χέρια μας κομμάτια από αμφορείς που μόλις είχαν ελευθερωθεί από το χώμα που τα σκέπαζε αιώνες. Τι όμορφα που ήταν! Τι σχέδια και τι χρώματα! Ανεπανάληπτη εμπειρία, δεν πιστεύαμε σε αυτά που βλέπαμε! Είμαστε πολύ τυχεροί που παρακολουθήσαμε μια “ζωντανή”ανασκαφή! Η χαρά μας δεν περιγράφεται.

Αφού αφήσαμε τους ανθρώπους να συνεχίσουν την ανασκαφή, εμείς συνεχίσαμε την πορεία μας για να συναντήσουμε τον Ηρακλή, δηλαδή να
επισκεφτούμε στο σπίτι του. Φτάσαμε σε μια από τις Επτά Πύλες της πόλης, τις Ηλέκτρες Πύλες, που βρίσκονται στη σημερινή οδό Αμφίονος. Ενώ όλα τα οικοδομήματα της αρχαίας πόλης της Θήβας ήταν κτισμένα εντός των τειχών της, το σπίτι του Ηρακλή ήταν στην εξωτερική πλευρά, δίπλα από τις Ηλέκτρες πύλες.
Από την ανασκαφή έχει έρθει στην επιφάνεια ένα μέρος του σπιτιού του Ηρακλή, που βρίσκεται στο αριστερό κομμάτι της πύλης καθώς εισέρχεται κανείς στην πόλη. Το σπίτι του Ηρακλή αργότερα μετατράπηκε σε ναό προς τιμή του αλλά και των παιδιών του. Κατά την ανασκαφή βρέθηκαν υπολείμματα από στάχτες και αυτό μαρτυρεί ότι υπήρχε βωμός.

Πολλές οι απορίες μας, αλλά μια ήταν που μας απασχολούσε ιδιαίτερα: “πώς γνωρίζουν οι αρχαιολόγοι ότι αυτό ήταν το σπίτι του Ηρακλή;”
Ο αρχαιολόγος μας και πάλι μας έλυσε, με πολλή προθυμία, την απορία μας. Μας διευκρίνισε ότι στη διάρκεια των ανασκαφών σε ένα χώρο βρίσκουμε διάφορα αντικείμενα, θεμέλια κτιρίων, τμήματα τοίχων κ.ά. τα οποία τα μελετάμε και τα χρονολογούμαι σύμφωνα με τον τρόπο κατασκευής τους, διαβάζουμε αρχαίες πηγές που αναφέρονται στη συγκεκριμένη περιοχή και καταλήγουμε στα συμπεράσματά μας. Έτσι έγινε και με το σπίτι του Ηρακλή.Κατά την ανασκαφή βρέθηκαν επιγραφές σε αγγεία, που ήταν προσφορές στον Ηρακλή, και είχαν επάνω γραμμένο το όνομά του.
Εμείς με τη σειρά μας, τραβήξαμε τις αναγκαίες φωτογραφίες, οι οποίες θα μας βοηθήσουν στην εργασία μας.

Αρχίσαμε να ανηφορίζουμε στο λόφο όπου τοποθετείται ο ναός του Ισμηνίου Απόλλωνα. Ήταν ένας ευρύχωρος ναός, σχήματος παραλληλογράμμου, που είχε την είσοδό του από την ανατολή. Φτιάχτηκε γύρω στο 800 π.Χ., αρκετά μετά από την εποχή του Ηρακλή, και σώζονται ελάχιστα απομεινάρια του που μαρτυρούν την ύπαρξή του. Χαρακτηριστικό του τρόπου κατασκευής του είναι ότι οι αρχιτέκτονες δεν σχεδίασαν μόνο το ναό αλλά υποδείκνυαν στους τεχνίτες και πώς θα τοποθετηθούν οι κίονες και οι πέτρες. Σε έναν πεσμένο κομμάτι από κίονα, είδαμε χαραγμένο επάνω του τη λέξη ΕΞΩ, δηλαδή αυτό το σημείο έπρεπε να μπει από την εξωτερική πλευρά.

Αφήνοντας το ναό του Ισμηνίου Απόλλωνα πήραμε το δρόμο για τους θολωτούς μυκηναϊκούς τάφους, που φημολογείται ότι ήταν των παιδιών του Οιδίποδα. Κατά την ανασκαφή βρέθηκαν πολλά κτερίσματα, ξεχωριστή ήταν μια κοσμηματοθήκη από ελεφαντόδοντο. Οι τάφοι ήταν στολισμένοι με τοιχογραφίες.

Όμως ήρθε η ώρα που η ξενάγησή μας, στην πόλη του Ηρακλή, τη Θήβα, έφτασε στο τέλος. Ήταν όλα τόσο ενδιαφέροντα που δεν καταλάβαμε πώς πέρασε η ώρα, και βεβαία δεν αισθανθήκαμε καμία κούραση.

Ευχαρηστήσαμε τον αρχαιολόγο μας , κ. Γιάννη Φάππα για όλα όσα μας είπε και μας φανέρωσε. Στο δρόμο της επιστροφής για τη Λιβαδειά δώσαμε την υπόσχεση στους εαυτούς μας ότι του χρόνου που θα λειτουργήσει το Αρχαιολογικό Μουσείο θα επισκεφτούμε και πάλι την πόλη της Θήβας για να δούμε όλα αυτά τα ευρήματα από κοντά.