Εθισμός είναι μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από εξάρτηση σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα αλλά και σε ουσίες. Προκαλείται από κάπνισμα, ναρκωτικά, αλκοόλ, τζόγος, διαδίκτυο κλπ. Υπάρχουν πολλά στάδια εθισμού. Ο εθισμός καθώς εξελίσσεται γίνεται τρόπος ζωής. Δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν παγιδευμένοι σε κάποιον από τους πολλούς εθισμούς.
Στην ουσία σήμερα αντιμετωπίζεται ως εθισμός σχεδόν κάθε συνήθεια που ακολουθείται εκτός μέτρου από ένα άτομο το οποίο γνωρίζει ότι δυσκολεύεται ή αδυνατεί να την κατευνάσει και πολύ περισσότερο να της δώσει ένα τέλος.
Η εξάρτηση υποδηλώνεται από την παρουσία τριών τουλάχιστον από τα παρακάτω συμπτώματα:
- Έντονη επιθυμία χρήσης της ουσίας
- .Ανάπτυξη ανοχής στη χρήση της ουσίας
- Παρουσία στερητικού συνδρόμου με τη μείωση ή τη διακοπή της χρήσης της ουσίας
- Ανάλωση σημαντικού χρόνου γύρω από τη συμπεριφορά χρήσης
- Εγκατάλειψη σημαντικών δραστηριοτήτων κοινωνικών, επαγγελματικών ή ψυχαγωγικών, λόγω της χρήσης.
Εμμονή στη χρήση της ουσίας, παρά το γεγονός ότι προκαλεί στο χρήστη σoβαρά σωματικά ή ψυχολογικά προβλήματα και δυσλειτουργίες σε κύριους τομείς της ζωής του. Ο εθισμένος συνεχίζει τη χρήση των ουσιών ή την καταναγκαστική συμπεριφορά, παρόλα τα επιβλαβή επακόλουθα και προσπαθεί να αποφεύγει συστηματικά την υπευθυνότητα και την πραγματικότητα, ενώ τείνει να απομονώνει τον εαυτό του από τους άλλους λόγω της ενοχής και του πόνου.
Υπάρχουν επίσης αρκετά ήδη εθισμού που απασχολούν μεγάλο μέρος πληθυσμού όπως:
- Ο εθισμός στο αλκοόλ:
Το αλκοόλ είναι ναρκωτικό. Απλά είναι νόμιμο. Με τον όρο αλκοολισμός, δεν εννοούμε απλώς και μόνο την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ. Εννοούμε την εσωτερική απώλεια ελέγχου, την ανάγκη του ατόμου να καταναλώνει αλκοόλ με κάθε ευκαιρία και την εμφάνιση ανεξέλεγκτης συμπεριφοράς κατά την χρήση. Το άτομο που πάσχει από αλκοολισμό χάνει σταδιακά, την ελευθερία του απέναντι στο αλκοόλ. Το μετατρέπει σε κεντρικό άξονα της ζωής του, χάνοντας οποιοδήποτε ενδιαφέρον για δουλειά, σπίτι, υποχρεώσεις και γενικά ανθρώπινη ζωή.
2.Εθισμός στο τσιγάρο:
Η ψυχολογική εξάρτηση της νικοτίνης αναπτύσσεται μέσω ενός μηχανισμού που λέγεται μαθημένη μάθηση, δηλαδή ο καπνιστής ανάβει τσιγάρο με τον καφέ, ανάβει τσιγάρο στο διάλειμμα της εργασίας του και γενικώς όταν νομίζει ότι χαλαρώνει. Όταν αισθανόμαστε πιεσμένοι, αγχωμένοι και σε κατάσταση στρες, ανάβουμε τσιγάρο. Αυτό ουσιαστικά νομίζουμε ότι δρα αγχολυτικά, ενώ στην πραγματικότητα χρησιμοποιούμε ένα εργαλείο για να διώξουμε τα δυσάρεστα συναισθήματα. Οι καπνιστές κάνουν χιούμορ για την εξάρτησή τους, ώστε να μην έρχονται αντιμέτωποι με την πραγματικότητα, η οποία λέει ότι καταφεύγουν σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.Το άτομο ξέρει ότι βλάπτει τον εαυτό του αλλά αρνείται να το δεχτεί. Ακόμη οι καπνιστές χρησιμοποιούν τον αμυντικό μηχανισμό της μετάθεσης, θεωρώντας ότι άλλοι παράγοντες είναι πιο επικίνδυνοι από το τσιγάρο, όπως είναι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, τα μικρόβια και οτιδήποτε άλλο μπορεί να βλάψει σοβαρά την υγεία.
3.Εθισμός στο κινητό:
Μάλιστα, οι ίδιοι οι έφηβοι θεωρούν ότι ο εθισμός στο κινητό αγγίζει και τους γονείς τους σε ποσοστό 30%, βάση της έρευνας που έγινε το 2016. Καθώς ως κοινωνία βιώνουμε δραστικές αλλαγές στο πώς η τεχνολογία, τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αναπτύσσουν ένα είδος εθισμού στις φορητές ηλεκτρονικές συσκευές που τους κρατούν “συνδεδεμένους” με τον κυβερνοκόσμο. Και μια παλιότερη δημοσκόπηση από την Common Sense Media ήρθε να το επιβεβαιώσει αυτό. Ο εθισμός αυτός προκαλεί αρνητικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά και την κοινωνικοποίηση, κατάθλιψη, άγχος, συρρίκνωση της προσοχής και άλλες ψυχικές διαταραχές .
4.Εθισμός στο φαγητό:
Ο εθισμός στο φαγητό περιγράφει την κατάσταση όπου η ανάγκη για φαγητό γίνεται ψυχαναγκαστική ή ανεξέλεγκτη. Αυτή η καταναγκαστική συμπεριφορά μπορεί να είναι αντίδραση σε ένα συναίσθημα, όπως το άγχος, η θλίψη, ή ο θυμός. Το ανθρώπινο σώμα χρειάζεται τροφή για να λειτουργήσει. Ο εθισμός στο φαγητό συνδέεται στενά με τις διατροφικές διαταραχές. Τέτοιες μπορεί να είναι η παχυσαρκία, η βουλιμία και άλλες. Μια θεωρία είναι ότι οι ασθενείς αναπτύσσουν χημική εξάρτηση από συγκεκριμένα τρόφιμα. Αυτό γίνεται με παρόμοιο τρόπο που κάποιοι άλλοι αναπτύσσουν εξάρτηση στο αλκοόλ, ή στη νικοτίνη. Η κατανάλωση τροφίμων προκαλεί χημικές αντιδράσεις. Εκκρίνεται ντοπαμίνη, η οποία δρα ως “ανταμοιβή” και συνοδεύεται από ευχάριστα συναισθήματα στο άτομο. Αυτή και άλλες χημικές ουσίες μπορούν επίσης να λειτουργήσουν ως προσωρινή “λύτρωση” από τη συναισθηματική δυσφορία.
5.Εθισμός στα ναρκωτικά:
Ο εθισμός στα ναρκωτικά είναι ένα καυτό πρόβλημα δημόσιας υγείας που επηρεάζει ένα συνεχώς αυξανόμενο αριθμό ανθρώπων και ιδιαίτερα νέων, με τεράστιες επιπτώσεις σε ατομικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο. Είναι σημαντικό όλοι να κατανοήσουν τι είναι ο εθισμός στα ναρκωτικά. Οι γονείς, οι έφηβοι, οι δάσκαλοι, το σχολείο, οι άλλοι ενήλικες και η κοινωνία γενικά, πρέπει να καταλάβουν ότι ο εθισμός στα ναρκωτικά είναι μια χρόνια βασανιστική ασθένεια που μπορεί να υποτροπιάζει αλλά είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί και να θεραπευτεί. Ο εθισμός ξεκινά όταν ένα άτομο αρχίζει ενσυνείδητα να παίρνει ναρκωτικά. Οι επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι τα ναρκωτικά επηρεάζουν την κανονική λειτουργία του εγκεφάλου. Επιδρούν σε εγκεφαλικές δομές και προκαλούν έντονα αισθήματα ευχαρίστησης αλλοιώνοντας όμως τον εγκεφαλικό μεταβολισμό και δραστηριότητα.
6.Εθισμός στα social media:
Τα social media παρέχουν στους χρήστες άμεση ικανοποίηση και επιβράβευση, είτε μέσω των likes είτε με ένα αστείο βίντεο, χωρίς να χρειάζεται να προσπαθήσουν ιδιαίτερα γι’ αυτό. Αυξάνουν την ντοπαμίνη στον οργανισμό, δηλαδή την ορμόνη της ευτυχίας. Το μυαλό ουσιαστικά εθίζεται σε αυτά τα ευχάριστα συναισθήματα που προκαλούνται και έτσι, τα επιζητεί συνεχώς. Έχει αποδειχθεί ότι στη διαπροσωπική επικοινωνία, περίπου το 30-40% της συζήτησης αφορά τις προσωπικές μας εμπειρίες. Αντίθετα, το 80% των συζητήσεών που γίνονται διαδικτυακά αφορούν τον εαυτό μας. Έτσι, ενισχύεται η αυτοπεποίθηση, ειδικά όταν έχουμε κοινό. Ουσιαστικά, το σώμα και το μυαλό μας επιβραβεύει που χρησιμοποιούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και μιλάμε για τον εαυτό μας.
7.Εθισμός στα ψώνια:
Ο όρος “shopaholic” μπήκε στις ζωές μας πριν μερικά χρόνια και είναι πέρα για πέρα αληθινός. Δεν είναι λίγες οι φορές που αγοράσαμε κάτι που δεν χρειαζόμασταν, απλά και μόνο για να νιώσουμε καλά εκείνη τη στιγμή. Αν συμβαίνει με ύποπτη συχνότητα, ίσως αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε είναι η ντοπαμίνη, αυτή η χημική ουσία που μας προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα. Μπορεί επίσης να σημαίνει πως αντιμετωπίζουμε προβλήματα με το άγχος αλλά και με τον έλεγχο των παρορμήσεών μας.Ο εθισμός στα ψώνια εξελίσσεται πλέον σε μάστιγα και οι εθισμένοι χρειάζονται άμεση υποστήριξη. Όπως μάλιστα υποστηρίζουν οι ειδικοί, το κλειδί για την αντιμετώπιση του εθισμού είναι να τονωθεί η αυτοεκτίμηση εκείνων που σαρώνουν με το πέρασμά τους τα καταστήματα.
