5/Θ ΕΙΔΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΛΕΠΑΠ ΑΓΡΙΝΙΟΥ

Στους δρόμους της ελιάς

«? καταμεσήμερο Ιουλίου,
που κι αν ακόμα
δεν υπήρχαν ελαιώνες
θα τους είχα επινοήσει?»
Οδ. Ελύτης

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Απ? την πορεία προς το φως να μην αφήσετε κανέναν πίσω.

Πάρτε μαζί σας όποιον λησμόνησε η Ευτυχία
αυτόν που η λυχνία του έσβησε, αυτόν που το τζάκι του
δε φλόγισε ποτέ, το παιδί που ποτέ
«τ? άστρο το λαμπρό που οδηγεί» δεν εγνώρισε,
όσους πλανιένται ανέλπιδα μέσα στη νύχτα και στη λήθη.

Ω, εσείς με τη σφραγίδα της Μεγάλης Δωρεάς,
Προσκυνητές του Αιώνιου, πάρτε μ? αγάπη κι έγνοια
Όλους μαζί σας.

Να μην αφήσετε κανέναν πίσω
Απ? την πορεία προς το Φως.

Έκκληση στους Ειδικούς Παιδαγωγούς της Αυστρίας το 1912 στο Salzburg απ? τον Peter Rosegger (μετ. Κ. Καλατζής)

Αυτά τα λόγια και μόνο είναι αρκετά για να αποφασίσουμε οι εκπαιδευτικοί να ενταχθεί το Σχολείο στο πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, παρόλο τις μεγάλες δυσκολίες που θα αντιμετωπίζαμε. Αποφασίσαμε, λοιπόν να σεβαστούμε τις ανάγκες των μαθητών μας και να μην περιορίσουμε το δικαίωμά τους για ισότιμη συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία και προχωρήσαμε με την ελπίδα ότι βάζουμε ακόμα ένα λιθαράκι στην σημαντικότερή μας επιδίωξη που είναι η πλήρη ένταξη των παιδιών με ειδικές ανάγκες στην εκπαιδευτική διαδικασία και κατά επέκταση στην ευρύτερη κοινωνία.

1. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΘΕΜΑΤΟΣ
Η επίτευξη ενός από τους βασικούς σκοπούς της Ειδικής Αγωγής, η κοινωνική προσαρμογή και ειδικότερα η προσαρμογή στο φυσικό περιβάλλον επιχειρήθηκε μέσω της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να έρθουν σε επαφή με τη φύση ως απευθείας πηγή γνώσης. Η ελληνική φύση λοιπόν και κυρίως το κατάμεστο από ελαιώνες φυσικό περιβάλλον της περιοχής, υπήρξε καθοριστικός παράγοντας επιλογής του θέματος. Επιπρόσθετα, η ενασχόληση συναδέλφου με την ελαιοπαραγωγή και την παραγωγή λαδιού διευκόλυνε την δραστηριοποίηση, προκειμένου να επιτευχθούν οι εκπαιδευτικοί στόχοι.

2. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Επιλέγοντας να εργαστούμε στα πλαίσια της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, θέσαμε στόχους που καλύπτουν όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Επιχειρήθηκε η επίτευξη γνωστικών, συναισθηματικών και ψυχοκινητικών στόχων.

Α. Γνωστικοί στόχοι:
? Οι μαθητές να αποκτήσουν γνώσεις σχετικά με την καλλιέργεια της ελιάς, την συλλογή και επεξεργασία της επιτραπέζιας ελιάς καθώς και την διαδικασία παραγωγής και τυποποίησης του ελαιολάδου και της ελιάς.

Β. Συναισθηματικοί στόχοι:
? Οι μαθητές να εξοικειωθούν και να αγαπήσουν το φυσικό περιβάλλον μέσα από την βιωματική προσέγγιση καθώς και με την διδασκαλία σχετικού παραμυθιού.
? Να αναπτύξουν οικολογική συνείδηση.
? Να αναπτύξουν την ομαδικότητα, την συλλογικότητα και την συνεργασία με τους άλλους μαθητές, τους δασκάλους και την ευρύτερη κοινωνία.
? Να καλλιεργήσουν την αυτοπεποίθηση τους.
? Να βιώσουν την χαρά της δημιουργίας και της αισθητικής απόλαυσης.

Γ. Ψυχοκινητικοί στόχοι:
? Οι μαθητές να εκτελούν λεπτές κινήσεις μέσω της συλλογής και διαλογής της ελιάς και των κατασκευών σχετικά με το θέμα.
? Να γνωρίσουν τον εαυτό τους και να αισθάνονται επαρκές μέσω της βίωσης της επιτυχίας από την επίτευξη των σχετικών δραστηριοτήτων.
? Να γνωρίσουν το χρόνο και το ρυθμό μέσω της περιγραφής των επισκέψεων και του χορού.

3. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Το πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ξεκίνησε μέσα στην αίθουσα με την παρουσίαση και την διαπραγμάτευση του παρακάτω παραμυθιού:

Ο ΜΑΝΩΛΙΟΣ

ΚΑΙ Η ΓΕΡΙΚΗ ΕΛΙΑ

Μια φορά και έναν καιρό, όταν ο ζεστός άνεμος φυσούσε και τα δέντρα λυπημένα έγερναν τα κουρασμένα φυλλώματά τους, ένα παλικάρι που τον έλεγαν Μανωλιό πήγαινε τα πότιζε και τους έκανε συντροφιά. Τ? άλλα παλικάρια του χωριού ζήλευαν τις χάρες και την καρδιά του Μανωλιού. Ψιθύριζαν λόγια άσχημα μεταξύ τους, δίχως να καταλαβαίνουν ότι αυτό που έκανα δεν ήταν σωστό.

Μια μέρα κάθισαν κάτω από τον ίσκιο μιας γέρικης ελιάς για να ξαποστάσουν. Ξαφνικά άκουσαν ένα θρόισμα, γύρισαν τα κεφαλάκια τους, και από το κέντρο του κορμού της ελιάς είδανε ένα χαμογελαστό πρόσωπο που με ανθρώπινη μιλιά τους είπε:
– Αυτό το δέντρο που στον ίσκιο του ήρθατε να ξεκουραστείτε ξέρετε ποιος το ποτίζει;
– Όχι, απάντησαν εκείνοι.
– Ο Μανωλιός που κοροϊδεύετε, αποκρίθηκε το δέντρο.
Εκείνοι ντροπιασμένοι έφυγαν με σκυμμένο το κεφάλι. Στο δρόμο συνάντησαν τον Μανωλιό.
– Καλημέρα, είπαν με μία φωνή. Σήμερα θα έρθουμε μαζί σου να σε βοηθήσουμε να ποτίσεις τα δέντρα.
Έτσι κι έγινε! Από τότε έγιναν φίλοι. Κάθε απόγευμα πότιζαν τα δέντρα κι ύστερα κάτω από τα φυλλώματα της γέρικης ελιάς άρχιζαν το τραγούδι που μιλούσε για χώρες παράξενες, για ζούγκλες με πολύχρωμους παπαγάλους, για ινδιάνους με κιτρινοκόκκινα φτερά στα καπέλα τους και ιδιαίτερα τραγουδούσαν για την συμπόνια και την ευαίσθητη καρδιά των ανθρώπων.
Μια μέρα που ο ήλιος γίνηκε πορφυρός και κρύφτηκε πίσω από τα βουνά, ο Μανωλιός πήγε μόνος του, πότισε την γέρικη ελιά ξάπλωσε και τον πήρε ένας βαθύς ύπνος. Τότε είδε πως μέσα στην κουφάλα της γέρικης ελιάς είχανε στήσει ένα πανέμορφο παλάτι γεμάτο κόσμο που χόρευε και γλένταγε.
– Θα πάω κι εγώ είπε δειλά δειλά ο Μανωλιός.
Όσο προχωρούσε τόσο τα φώτα μεγάλωναν, ώσπου έφτασε στο κέντρο. Εκεί ένας βασιλιάς καθόταν σ? ένα χρυσαφένιο θρόνο. Πίσω του στεκόταν μια Σφίγγα άγαλμα. Πήρε ανθρώπινη μιλιά αρχίζοντας να λέει καλωσορίσματα στον Μανωλιό. Εκείνος χαμογελαστός χαιρέτησε, μα τι να δει!! Σ? έναν καθρέπτη που βρέθηκε μπροστά του ο Μανωλιός ήταν ντυμένος πρίγκιπας.
– Πω πω!! Τι όμορφος που είμαι! Αναφώνησε.
Ξαφνικά υπηρέτες έστρωσαν ένα κόκκινο χαλί, για να περάσει ο Μανωλιός και αυτοί αριστερά και δεξιά τον προσκυνούσαν. Όταν πέρασε τον διάδρομο με το κόκκινο χαλί στάθηκε στον βασιλιά που του είπε:
– Καλόκαρδο και πονόψυχο παλικάρι. Εσύ πότιζες το δέντρο κι έτσι μπόρεσε το παλάτι μου να βρίσκεται εδώ με όλους τους ανθρώπους μου, διαφορετικά αν το άφηνες να ξεραθεί από το ζεστό άνεμο τώρα δεν θα υπήρχαμε. Γι?αυτό αξίζεις να γίνεις γιος μου να παντρευτείς την Βασιλοπούλα και με δικαιοσύνη, αγάπη και φρόνηση να γίνεις εσύ ο καινούριος Βασιλιάς, λύνοντας έτσι τα μάγια της κακιάς νεράιδας που μας είχε καταδικασμένους.
Έτσι κι έγινε! Ο Μανωλιός έγινε βασιλιάς με τιμές και δόξες διότι ήξερε την γλώσσα της καρδιάς που πάντα μας διδάσκει πόσο καλό είναι να είσαι άνθρωπος. Από τότε ο Μανωλιός έμεινε στο παλάτι και κανείς ακόμα δεν ξέρει τι ταξίδι ακολούθησε στον χρόνο του ύπνου του, άφησε όμως πίσω του τον πραγματικό θησαυρό της καλοσύνης και της αγάπης.
Στόχος ήταν να έρθουν οι μαθητές σε πρώτη επαφή με το θέμα του προγράμματος και να ευαισθητοποιηθούν σχετικά με την διαφύλαξη και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
Συνέχεια στο πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης δόθηκε με εκπαιδευτική εκδρομή στο χωριό Ματσούκι. Η τοποθεσία που ορίστηκε για την υλοποίηση της διαδικασίας της συγκομιδής της ελιάς καθώς και το διαχωρισμό των καρπών και το φύτεμα δέντρου ελιάς ήταν ένα περιφραγμένο κτήμα, με αρκετά ελαιόδεντρα.

Ο χώρος είχε προετοιμαστεί κατάλληλα για να υποδεχθεί τους μαθητές. Συγκεκριμένα, είχαν τοποθετηθεί κάτω από τα δέντρα ελαιόπανα και υπήρχαν αρκετά καφάσια όπου οι μαθητές τοποθετούσαν τις ελιές που έκοβαν από τα κλαδιά των δέντρων. Εκμεταλλευτήκαμε κυρίως τα χαμηλά κλαδιά για να επιτραπεί η δραστηριοποίηση όλων των μαθητών ανεξαρτήτως της αναπηρίας που παρουσιάζουν.

Όλοι οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να εμπλακούν προσωπικά , με ή χωρίς την βοήθεια των εκπαιδευτικών, στην διαδικασία της συγκομιδής σε πρώτη φάση.

Μπόρεσαν οι μαθητές να ψηλαφίσουν τις ελιές, να γνωρίσουν το σχήμα τους, την μυρωδιά τους και κάποιοι θαρραλέοι ακόμα και την γεύση τους.
Στην συνέχεια οι μαθητές παρακολούθησαν τον διαχωρισμό των καρπών της ελιάς που είχαν μαζέψει ανάλογα με το μέγεθός τους. Ο διαχωρισμός έγινε με την χρήση του μηχανήματος διαχωρισμού του καρπού.

Έπειτα από ένα ευχάριστο διάλειμμα για φαγητό και ξεκούραση ακολούθησε το φύτεμα του δέντρου της ελιάς. Άλλοι μαθητές παρακολούθησαν και άλλοι ενεπλάκησαν στην διαδικασία του σκαψίματος, της τοποθέτησης και στερέωσης του δέντρου.

Η επίσκεψή μας ολοκληρώθηκε στο ελαιοτριβείο του χωριού. Οι μαθητές παρακολούθησαν τα στάδια επεξεργασίας του καρπού της ελιάς μέχρι την εξαγωγή του τελικού προϊόντος δηλαδή το λάδι. Καθ? όλη την διάρκεια δίνονταν οι κατάλληλες επεξηγήσεις, από τον υπεύθυνο του ελαιοτριβείου, για την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας.

Προκειμένου οι μαθητές να γνωρίσουν και να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο φτάνει η ελιά στο τραπέζι τους πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στο συσκευαστήριο ελιάς. Εκεί μας υποδέχτηκε και μας ξενάγησε στους χώρους η υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του συσκευαστηρίου.
Οι μαθητές σε πρώτη φάση ενημερώθηκαν για την επεξεργασία της ελιάς μέχρι να γίνει κατάλληλη προς βρώση. Στο προαύλιο του συσκευαστηρίου υπήρχαν βαρέλια με ελιές που βρισκόταν στο τελικό στάδιο επεξεργασίας, οι μαθητές άνοιξαν τα βαρέλια και γεύτηκαν τις ελιές.

Στη συνέχεια η υπεύθυνη μας οδήγησε στο χώρο όπου γίνεται ο διαχωρισμός της ελιάς ανάλογα με το μέγεθός της και τον τύπο της. Ακολούθησε η ξενάγηση στο χώρο όπου γίνεται η αποστείρωση και παστερίωση της ελιάς.

Τέλος οδηγηθήκαμε στο χώρο συσκευασίας, όπου ανάλογα με την χώρα εξαγωγής γινόταν και η ανάλογη συσκευασία. Μοιράστηκαν επίσης στους μαθητές ελιές σε πλαστική συσκευασία για να της δοκιμάσουν στο σπίτι τους.

Προκειμένου να επιτευχθούν, ως ένα βαθμό, οι ψυχοκινητικοί και συναισθηματικοί στόχοι του προγράμματος οι μαθητές ζωγράφισαν, χειροτέχνησαν και κατασκεύασαν με χαρτί και πηλό θέματα σχετικά με την ελιά.

4. ΔΡΑΣΕΙΣ
Η λήξη του προγράμματος πραγματοποιήθηκε με την γιορτή λήξης του σχολικού έτους. Οι μαθητές απάγγειλαν ποιήματα, τραγούδησαν, χόρεψαν και δραματοποίησαν το παραμύθι σχετικά με την ελιά.
Έγινε έκθεση στο χώρο του Σχολείου με τις χειροτεχνίες, τις ζωγραφιές και τις κατασκευές των μαθητών καθώς και με τις φωτογραφίες που τραβήχτηκαν κατά την διάρκεια του προγράμματος. Επίσης τοιχοκολλήθηκαν παροιμίες σχετικά με την ελιά και το λάδι στο χώρο της γιορτής, ενώ μέρος του σκηνικού ήταν και μια πραγματική ελιά που προμηθεύτηκε το Σχολείο.
Τέλος προσφέρθηκε μετά την γιορτή παραδοσιακό γεύμα με εδέσματα από ελιά και ελαιόλαδο.

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η δραστηριοποίηση στο άμεσο περιβάλλον του ελαιώνα με συμμετοχή στο λιομάζεμα, οι επισκέψεις στο λιοτριβείο και το συσκευαστήριο ελιάς, η ενασχόληση με το παραμύθι, οι καλλιτεχνικές κατασκευές, η γιορτή του Σχολείου και το γεύμα με παραδοσιακά εδέσματα από ελιά και ελαιόλαδο, η έκθεση με τις φωτογραφίες και τις δημιουργίες ενθουσίασαν τους μαθητές και τους γονείς τους, παρουσιάζοντας ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία.
Καταφέραμε, ως ένα βαθμό, να επιτύχουμε τους στόχους που είχαμε θέση μέσω του προγράμματος, αλλά πάνω από όλο καταφέραμε, ως εκπαιδευτικοί Ειδικού Σχολείου, να ευαισθητοποιήσουμε και να χαροποιήσουμε τους μαθητές μας, κάτι που το έχουν απόλυτη ανάγκη αυτοί και οι γονείς τους.