ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΛΕΩ

Με την διατύπωση Σφαγή του Αιγάλεω ή Ολοκαύτωμα του Αιγάλεω ή και Μάχη του Πυριτιδοποιείου , έχει γίνει γνωστή και έχει καταγραφεί η δολοφονία τουλάχιστον 65 αθώων και αόπλων κατοίκων της συνοικίας του Αγίου Γεωργίου Αιγάλεω, από τις δυνάμεις των Γερμανών κατακτητών, στις 29 Σεπτεμβρίου του 1944.

Ο Αιγαλιώτης Αντιστασιακός και συγγραφέας Νίκος Μιχιώτης κατέγραψε όλο το χρονικό στο βιβλίο του με τίτλο “Χρέος Τιμής“, ενώ παράλληλα ξεκίνησε έναν αγώνα για την πλήρη διαλεύκανση του συμβάντος και την απόδοση ευθυνών στο γερμανικό κράτος, το οποίο ουδέποτε πλήρωσε για την ηθική αποκατάσταση των θυμάτων και των συγγενών τους.

Τι προηγήθηκε

Τον Αύγουστο του 1944 ο Γιάννης Μπατζακίδης, μέλος του ΚΚΕ και πολιτικός καθοδηγητής του ΕΑΜ, εκλέγεται δια βοής δήμαρχος Αιγάλεω έπειτα από ανοιχτή λαϊκή συνέλευση των κατοίκων στην Πλατεία Εσταυρωμένου. Οι διορισμένες (δοτές) δημοτικές αρχές απομακρύνονται. Την επομένη, απεσταλμένοι του ΕΛΑΣ που μάχεται να προστατεύσει τις περιοχές της Αθήνας από τις γερμανικές ωμότητες, ζητούν από την τοπική χωροφυλακή είτε να προσχωρήσει στις τάξεις των ανταρτών, είτε να εγκαταλείψει την πόλη.

Οι Γερμανοί, θορυβημένοι από τις δραστηριότητες του ΕΛΑΣ, αναζητούν εναγωνίως τρόπους ώστε να εξασφαλισθεί η επικείμενη αποχώρηση των τμημάτων τους από την ελληνική πρωτεύουσα, μέσω της μοναδικής διόδου που υπάρχει, της Ιεράς Οδού. Ουσιαστικά επιδιώκουν να τους δοθεί ένα πρόσχημα, για να εκκαθαρίσουν την περιοχή του Αιγάλεω από οποιαδήποτε για αυτούς απειλή. 

Η τελική αφορμή που αναζητούν προκύπτει το πρωί της αποφράδας 29ης Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες κατοίκων αλλά και μελών της αντίστασης, εκείνη τη μέρα σημειώθηκε μια αψιμαχία Ελλήνων ανταρτών (που βρίσκονταν σε φυλάκιο του ΕΛΑΣ δίπλα στη γέφυρα του ποταμού Κηφισού στη διασταύρωση με την οδό Παλαιάς Καβάλας) και δύο Γερμανών μοτοσικλετιστών.

Η επιδρομή

Την ίδια εκείνη ημέρα (ήταν Παρασκευή), ένα επίλεκτο γερμανικό τάγμα (των στρατιωτικών εγκαταστάσεων της περιοχής Μαρκόνι) διατάχθηκε να προχωρήσει σε εκκαθάριση της περιοχής. Τα πρώτα θύματά τους υπήρξαν δυο νεαροί Έλληνες φοιτητές, γνώστες μάλιστα της γερμανικής γλώσσας, τους οποίους συνάντησαν στη συμβολή της οδού Μαρκόνι με την Ιερά Οδό.

Σχεδιάγραμμα της επιδρομής

Οι Γερμανοί εισήλθαν στην πόλη και αρχικά εκτέλεσαν 31 άοπλους και αμέτοχους στο προηγηθέν συμβάν πολίτες, όσους είχαν την ατυχία να βρεθούν στο δρόμο τους. Απέκλεισαν το συνοικισμό του Αγίου Γεωργίου και επέτρεψαν την αποχώρηση μόνο κάποιων γυναικόπαιδων. Τους άνδρες άνω των 15 ετών που εγκλωβίστηκαν στις κατοικίες τους, έβαλαν φωτιά και τους έκαψαν ζωντανούς. Περίπου εκατό οικίες πυρπολήθηκαν και καταστράφηκαν ολοσχερώς.

Οι Γερμανοί διστακτικοί, παρατηρούν το “τυφλό” στενό της σημερινής οδού Πιπίνου στο Αιγάλεω (29-9-1944)-φανταστική απεικόνιση της σκηνής.

Η σφαγή τερματίσθηκε ή περιορίσθηκε όταν, όπως φημολογείται, στην πόλη έφθασε εσπευσμένα ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδας Δαμασκηνός που φέρεται να ικέτεψε γονατιστός τον επικεφαλής Γερμανό διοικητή.

Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός ικετεύει τον επικεφαλής Γερμανό σωματάρχη-φανταστική απεικόνιση της σκηνής.

Εκδηλώσεις μνήμης

Στο χώρο της θυσίας (επί της σημερινής λεωφόρου Κηφισσού, στο ρεύμα προς Πειραιά) ο δήμος Αιγάλεω έχει τοποθετήσει μνημείο στο οποίο τελείται κάθε χρόνο επιμνημόσυνη δέηση.

Στην μνήμη της πάντα επίκαιρης Θυσίας του Αιγαλεώτικου λαού στις 29 Σεπτέμβρη του 1944, ο Δήμος της πόλης διοργανώνει τον Μήνα Αντιφασιστικής Μνήμης και Συνείδησης, αφιερωμένο στο Ολοκαύτωμα του Αιγάλεω.

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων οι μαθητές όλων των βαθμίδων του Δήμου Αιγάλεω συμμετείχαν με εικαστικές δημιουργίες στην έκθεση ζωγραφικής. Μερικά από τα δικά μας έργα είναι τα ακόλουθα…