Τα εκφραστικά μέσα και τα σχήματα λόγου δεν ταυτίζονται πλήρως. Είναι έννοιες υπάλληλες, δηλαδή η μια περιέχεται στην άλλη. Τα εκφραστικά μέσα αποτελούν μια γενική κατηγορία ενώ τα σχήματα λόγου μια υποκατηγορία των εκφραστικών μέσων. Επομένως , όλα τα σχήματα λόγου είναι εκφραστικά μέσα αλλά όλα τα εκφραστικά μέσα δεν είναι σχήματα λόγου .
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
Ονομάζονται όλα τα γλωσσικά μέσα τα οποία σκόπιμα επιλέγονται από τον συντάκτη του κειμένου για να εκφράσει , να διατυπώσει τις ιδέες , τα συναισθήματά του κτλ. Συνδέονται με τη μορφή του κειμένου και διαμορφώνουν το ύφος του. Ως εκφραστικά μέσα νοούνται όλες οι επιλογές που κάνει ο συγγραφέας σε σχέση με το λεξιλόγιο, τη γραμματική και τη σύνταξη. Συγκεκριμένα:
- Σχήματα λόγου
- Μακροπερίοδος ή μικροπερίοδος λόγος
- Παρατακτική και υποτακτική σύνδεση
- Η ιδιαίτερη χρήση των προσδιορισμών (κυρίως επιθετικών)
- Η χρήση εικόνων
- Οι εγκλίσεις και οι χρόνοι του ρήματος
- Τα ρηματικά πρόσωπα
- Η ενεργητική ή παθητική σύνταξη
- Η χρήση ευθέος ή πλαγίου λόγου
- Τα σημεία στίξης
- Οι λόγιες, λαϊκές, ιδιωματικές κλπ λέξεις
- Οι ρητορικές ερωτήσεις
ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ
Είναι οι ιδιορρυθμίες που παρουσιάζονται στον προφορικό και γραπτό λόγο σε σχέση με τη θέση των λέξεων και φράσεων στη σειρά του λόγου, τη σημασία με την οποία χρησιμοποιούνται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, τη γραμματική συμφωνία , την πληρότητα του λόγου.
Αυτές οι μορφές απόκλισης προσδίδουν σε ένα κείμενο ζωντάνια και αμεσότητα και επιτυγχάνουν τη βιωματική, συγκινησιακή λειτουργία της γλώσσας. (http:users.sch.gr/ipap/NEGlossa/sximata-logou-NE.htm)