Μήτρου θωμάς.1ο Δημοτικό Ιερισσού\Πρώτη τάξη .

Σημαντικά και απαραίτητα χαρακτηριστικά ενός εκπαιδευτή ενηλίκων για την επιτυχή άσκηση του ρόλου του ως εκπαιδευτικού σε ΣΔΕ;

Ο εκπαιδευτικός , στο σχολείο δεύτερης ευκαιρίας ( ΣΔΕ ) έχει  να φέρει σε πέρας , ένα πιο δύσκολο και πολυσύνθετο έργο, σε σχέση με τους  εκπαιδευτικούς, σε άλλες βαθμίδες εκπαίδευσης. Έτσι πρέπει να είναι εφοδιασμένος  με επιπρόσθετα και ιδιαίτερα προσόντα, ώστε να ανταποκριθεί , στο ανοικτό πρόγραμμα σπουδών, που χαρακτηρίζει τα σχολεία των ΣΔΕ και στις ιδιαίτερες περιπτώσεις των μαθητών που εκπαιδεύονται σε αυτά. Αφού λοιπόν διαγνώσει, τις προσδοκίες των μαθητών του για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, πρέπει να προχωρήσει στην δημιουργία του μαθησιακού συμβολαίου, το οποίο πρέπει να  εκφράζει αυτές τις προσδοκίες. Σε αυτό  λοιπόν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, πρέπει ο εκπαιδευτικός, με διάφορους τρόπους, να ενθαρρύνει και να παρωθήσει τους μαθητές στην μάθηση, ώστε να έχουμε τα καλύτερα δυνατά μαθησιακά αποτελέσματα. Τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας απευθύνονται σε, ηλικιωμένους , εργαζόμενους, μακροχρόνια άνεργους, επαναπατρισθέντες, φυλακισμένους κ.λ.π . Οι εκπαιδευόμενοι λοιπόν στα ΣΔΕ, αποτελούν ειδικές κατηγορίες μαθητών οι οποίες πρέπει να έχουν ιδιαίτερη μεταχείριση, από το εκπαιδευτικό σύστημα. Σκοπός των ΣΔΕ, είναι να εισάγουν τις κατηγορίες αυτών των ενήλικων μαθητών , ξανά στην αγορά εργασίας και να άρουν τον κοινωνικό αποκλεισμό, που υφίσταται για αυτούς, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Στα πλαίσια αυτών των σχολείων, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να είναι όσο καλύτερα γίνεται καταρτισμένος και έτοιμος για την διδασκαλία. Συμμετοχικές τεχνικές, βιωματική μάθηση, θα ενεργοποιήσουν τους ενήλικους μαθητές που ως τώρα ήταν αποκλεισμένοι από το εκπαιδευτικό σύστημα και θα τους εντάξουν ξανά στα κοινωνικά δρώμενα και στην αγορά εργασίας.

 Τα Σχολεία δεύτερης ευκαιρίας αποτελούν όχι μόνο μια καινοτομία αλλά μια βαθιά μεταρρύθμιση στο ανελαστικό εκπαιδευτικό σύστημα  το οποίο  εξακολουθεί να επιζεί  παρόλα τα σημάδια των καιρών. Όσον αναφορά την μάθηση σε ΣΔΕ ,  θα πρέπει να ξεχάσουμε το παλιό αναχρονιστικό, γραφειοκρατικό  μοντέλο διδασκαλίας,  που εκφράζεται από την στείρα μετάδοση γνώσεων, από πλευράς εκπαιδευτικού και θα πρέπει να περάσουμε  σε ένα  πιο σύγχρονο, ευέλικτο μοντέλο διδασκαλίας, στο οποίο  κυρίαρχη θέση θα έχει η ενεργητική συμμετοχική οικοδόμηση της γνώσης από πλευράς μαθητή, με συμπαραστάτη και καθοδηγητή τον εκπαιδευτικό. Ο εκπαιδευτικός σε ΣΔΕ , σε αυτό το μοντέλο καλείτε να παίξει έναν πιο σύνθετο, απαιτητικό και δύσκολο ρόλο. Θα πρέπει να κατέχει  δεξιότητες  συντονιστή, σύμβουλου, εμψυχωτή, καθοδηγητή,  να δραστηριοποιεί, να παρωθεί, να κινητοποιεί τους μαθητές, ώστε να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την μάθησή τους. Να μπορεί να αναγιγνώσκει  το κοινωνικο-πολιτιστικό περιβάλλον τους, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους  , τις ειδικές  μορφωτικές ανάγκες  τους , τις δυνατότητες  τους . Να αντιλαμβάνεται τις προσδοκίες τους  για την μάθηση,  να συνθέτει το μαθησιακό προφίλ των μαθητών του, να διαμορφώνει προγράμματα διδασκαλίας  που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους , να αναπλαισιώνει την γνώση, να παράγει  διδακτικό υλικό σύμφωνα με τις ανάγκες τους  και να το εφαρμόζει στην μαθησιακή διαδικασία. Να προγραμματίζει ετήσια την σχολική χρονιά, να προγραμματίζει σε τριμηνιαία, μηνιαία, εβδομαδιαία βάση, σύμφωνα με την διάγνωση  των εκπαιδευτικών αναγκών και προσδοκιών των μαθητών του. Να κατέχει σε υψηλό βαθμό  παιδαγωγικές και διδακτικές  θεωρίες, να είναι ερευνητής   και τα αποτελέσματα της  έρευνάς του, να τα μεταφέρει στην εκπαιδευτική πραγματικότητα. Να γνωρίζει  διδακτικές μεθόδους  και τεχνικές , που συμβάλλουν στην ενεργητική  συμμετοχή, στην ανάπτυξη του κριτικού γραμματισμού,  την μάθηση μέσω βιώματος και  τις  οποίες θα χρησιμοποιεί κατάλληλα,  για να  διεγείρει τα κίνητρα  και το ενδιαφέρων των μαθητών του. Να διαφοροποιεί την διδασκαλία του,  εφαρμόζοντας ποικίλες τεχνικές, τρόπους εργασίας  τρόπους αξιολόγησης  κ.λ.π  ώστε να ανταποκρίνεται στις διαφορετικές  ανάγκες  των μαθητών του. Να μην είναι επικριτικός, είρωνας , να μην προσβάλλει την προσωπικότητα των μαθητών του,  αλλά να τους στηρίζει και να τους βοηθά, ώστε να γίνουν αυτόνομα  και υπεύθυνα άτομα. Να είναι αυθεντικός, συμβουλευτικός, συνεπής, χωρίς στερεότυπα, προκαταλήψεις, να εμπνέει, να καθοδηγεί  τους μαθητές του. Να τους εμψυχώνει  και να  προωθεί στην τάξη ένα παιδαγωγικό κλίμα, όπου θα κυριαρχεί ο διάλογος, η αλληλοεκτίμηση, η συνεργατικότητα  και οι όποιες διαφωνίες που θα  προκύπτουν μεταξύ των μαθητών, θα λύνονται δημιουργικά,   δημοκρατικά  με βάση τον διάλογο  και την ενσυναίσθηση. Να κατέχει ποικίλες  δεξιότητες αξιολόγησης των μαθητών του  αναγνωριστικές , διαμορφωτικές, τελικές  χρησιμοποιώντας και πιο σύγχρονες μεθόδους όπως  αυτοαξιολόγηση, ετεροαξιολόγηση, σχέδια εργασίας κατασκευές κ.λ.π. Να είναι  στοχαστικός, να αξιολογεί την διδασκαλία  του, να ερευνά τα αδύναμα σημεία του, να τα διορθώνει και να φροντίζει κάθε φορά, να γίνεται και καλύτερος. Να γνωρίζει από σύγχρονες τεχνολογίες, να επιμορφώνεται συνεχώς  από αρμόδιους φορείς  και τις γνώσεις και δεξιότητες που αποκτά, να τις  μεταφέρει στην εκπαιδευτική πράξη.

Να είναι επαγγελματίας  και να διαθέτει όλα τα προσόντα που χρειάζονται , παιδαγωγικά, διδακτικά, για να βγάλει σε πέρας, το δύσκολο έργο του  ως διευκολυντής, εμψυχωτής  και φορέας της κοινωνικής αλλαγής  των μαθητών σε ΣΔΕ. Όλα αυτά και άλλα χαρακτηριστικά πρέπει να υπάρχουν σε έναν εκπαιδευτή στα ΣΔΕ, γιατί ο ρόλος του είναι πολύ πιο δύσκολος και απαιτητικός, σε σχέση με άλλους συναδέλφους, του σε άλλες βαθμίδες εκπαίδευσης. Ο εκπαιδευτής σε ΣΔΕ, πρέπει  να ανταποκρίνεται σε  ανοιχτά προγράμματα σπουδών  τα οποία πρέπει να συναποφασίζονται  με τους εκπαιδευόμενους ανάλογα με τις ανάγκες και προσδοκίες τους, όπου η διδασκαλία θεωρείτε πράξη επικοινωνίας , όπου απαιτούνται ειδικές μέθοδοι διδασκαλίας και διδακτικής  για να ανταποκριθούν σε προγράμματα σπουδών οι εκπαιδευόμενοι.  Προγράμματα που στοχεύουν, στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού ατόμων που στερούνται δεξιότητες και γνώσεις, για να ανταποκριθούν στην στις ανάγκες της ζωής  και στην αγορά εργασίας. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου, ότι οι εκπαιδευόμενο, αποτελούνται κυρίως από άτομα που εγκατέλειψαν το σχολείο  και ότι δεν τους έχουν μείνει πολλές ευκαιρίες  ακόμη. β) . Λόγοι για τους οποίους, είναι σημαντική, η διερεύνηση από τον εκπαιδευτή , των προσδοκιών με τις οποίες προσέρχονται τα ενήλικα άτομα σε ένα ΣΔΕ; Ένα από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να κάνει ένας εκπαιδευτής  σε ΣΔΕ , μια άκρως απαραίτητη διαδικασία, που αποτελεί  προϋπόθεση  μιας αποτελεσματικής διδασκαλίας, είναι η διάγνωση των προσδοκιών με τις οποίες έρχονται οι μαθητές του στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Πράγμα το οποίο αποτελεί ένα δύσκολο και πολύπλοκο εγχείρημα , αλλά πολύ βασικό, για την επιτυχή πορεία της εκπαίδευσης των μαθητών σε ΣΔΕ. Αφουγκράζεται  λοιπόν  ο εκπαιδευτικός , τις προσδοκίες, τους στόχους , τα  μελλοντικά τους σχέδια με τα οποία έρχονται οι μαθητές του, στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα (π.χ., προσδοκίες για προαγωγή, για εξεύρεση εργασίας, για εκπλήρωση ονείρων του παρελθόντος). Η διερεύνηση λοιπόν των προσδοκιών των εκπαιδευόμενων, πρέπει να αρχίσει από πολύ νωρίς, από την πρώτη επαφή που θα έχουν οι υποψήφιοι  στο πλαίσιο της συνέντευξης που δίνουν ενώπιον επιτροπής εκπαιδευτικών και του διευθυντή του σχολείου. Και είναι πολύ σημαντική για την κατάρτιση προγράμματος σπουδών, σύμφωνα με τις προδιαγραφές  του προγράμματος σπουδών στα ΣΔΕ, των αρχών και κανόνων λειτουργίας των ΣΔΕ  και των εκφρασμένων προσδοκιών των εκπαιδευόμενων. Σ’ αυτή την πρώτη γνωριμία, αρχίζει ουσιαστικά και η κατάρτιση του μαθησιακού συμβολαίου, που ο κάθε εκπαιδευόμενος πρέπει να συνάψει με το σχολείο, ώστε να καταστεί δυνατή η ένταξη και λειτουργία του στην εκπαιδευτική ομάδα, στην οποία θα συμμετάσχει στη διάρκεια της φοίτησής του. Ένας από τους καλύτερους τρόπους ενθάρρυνσης και παρακίνησης των μαθητών στην διδασκαλία, θεωρούνται οι ενεργητικές, βιωματικές τεχνικές, που εμπλέκουν τον μαθητή στην μαθησιακή διαδικασία. Συλλογικές δηλαδή διαδικασίες μάθησης, οι οποίες προάγουν την εργασία σε ομάδες, το συνεργατικό κλίμα, βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα της μάθησης. Οι εκπαιδευτικές αυτές τεχνικές ορίζονται ως συμμετοχικές, διότι στοχεύουν στην ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευομένων στην εκπαιδευτική διεργασία, κινητοποιώντας παράλληλα το ενδιαφέρον τους και αξιοποιώντας βιώματα και προγενέστερες γνώσεις και εμπειρίες τους.

Η έκθεση των εκπαιδευομένων στην εμπειρία, κινητοποιεί την ενεργητική συμμετοχή και την κριτική σκέψη, ενθαρρύνει τον κριτικό στοχασμό και αναστοχασμό και τη δημιουργικότητά τους, με στόχο να αναπτύξουν νέες γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και συμπεριφορές, οι οποίες συμβάλλουν περαιτέρω στην κοινωνική και συναισθηματική τους ανάπτυξη εφόσον «μιλάμε για ένα Πρόγραμμα Σπουδών ευέλικτο, βασισμένο στις ανάγκες των εκπαιδευομένων και τη φιλοσοφία των πολυγραμματισμών, δεν μπορεί παρά αυτό, στο επίπεδο της παιδαγωγικής πρακτικής, να στηρίζεται σε μεθόδους διδασκαλίας που να επιτρέπουν τη βιωματική προσέγγισητης γνώσης, την ομαδοσυνεργατική μάθηση, τα σχέδια δράσης, τις διαθεματικές προσεγγίσεις». Και τούτο, διότι προτίθενται να αναπτύξουν νέες γνώσεις/δεξιότητες και να υιοθετήσουν νέες στάσεις και συμπεριφορές.

 Βιωματικές δραστηριότητες μπορεί να είναι διερευνητικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα με πρωτοβουλία των μαθητών, όπως αναζήτηση, επεξεργασία των πληροφοριών και παρουσίαση των αποτελεσμάτων, επισκέψεις σε χώρους ενδιαφέροντος, καταγραφή κατά τη διάρκεια και επεξεργασία μετά των δεδομένων που συλλέχτηκαν, μορφές εκπαιδευτικού δράματος, παιχνιδιών ρόλων και γενικότερα αναπαραστάσεις κοινωνικών γεγονότων, debates και γενικότερα συζητήσεις/αντιπαραθέσεις και τέλος δημιουργική έκφραση μέσα από την τέχνη και το λόγο.

Ενδεικτικά αναφέρονται οι βιωματικές δραστηριότητες που θεωρούνται αποτελεσματικότερες από τους εκπαιδευτικούς ή τουλάχιστον επιλέγονται συχνότερα.

 Προσομοίωση, παιχνίδι ρόλων, αφηγηματική ανασύνθεση, ταξίδια κατευθυνόμενης φαντασίας, αντιτιθέμενες απόψεις, Δραστηριότητες άμεσης εμπειρίας, δραματοποίηση, οργάνωση συζήτησης στρογγυλού τραπεζιού, μυθοπλασία , δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού, επισκέψεις σε χώρους πολιτισμικής αναφοράς, ομαδική εργασία, διαθεματική προσέγγιση (ο όρος «διαθεματική προσέγγιση» χρησιμοποιείται από τη βιβλιογραφία για να δηλώσει τη διδακτική προσέγγιση, που δεν ακολουθεί την κατάτμηση της πραγματικότητας σε διδακτικά αντικείμενα και ξεχωριστά μαθήματα, όπως είναι για παράδειγμα, η Ιστορία, η Κοινωνιολογία, τα Μαθηματικά κλπ., αλλά εξετάζει κάθε θεματική ενότητα απ’ όλες τις δυνατές πλευρές. Έτσι, το θέμα, για παράδειγμα της συγκοινωνίας, εξετάζεται από τεχνολογικής, ιστορικής, οικονομικής, ψυχολογικής κλπ. Πλευράς. Επισκέψεις σε χώρους πολιτισμικής αναφοράς, σχέδια εργασίας ( η μέθοδος project απαιτεί από τον εκπαιδευτικό να εγκαταλείψει τις δασκαλοκεντρικές παραδοσιακές μεθόδους, να δημιουργήσει ένα μαθησιακό περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα και εμπειρίες, και να προωθήσει την πρωτοβουλία και τη συνεργασία των εκπαιδευομένων. Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, οι εκπαιδευόμενοι που εργάσθηκαν με τη μέθοδο project, παρουσίασαν υψηλές επιδόσεις τόσο σε κοινωνικό όσο και γνωστικό επίπεδο.

Τα σχολεία  δεύτερης ευκαιρίας, έχουν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο να πραγματοποιήσουν. Η εκπαίδευση ενηλίκων και η κατάρτιση τους, παίζουν ουσιαστικό ρόλο προς την προσπάθεια, να ελαττωθεί το μεγάλο χάσμα, που έχει δημιουργηθεί ανάμεσα στην ευημερούσα κοινωνική τάξη και  σε όσους πλήττονται και κινδυνεύουν από τον κοινωνικό αποκλεισμό. Στόχος των ΣΔΕ είναι η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων  από άτομα τα οποία δεν είχαν ευκαιρίες να αποκτήσουν τίτλους σπουδών. Γι αυτό είναι σημαντικό να τα εξοπλίζουν με εκπαιδευτικούς, οι οποίοι είναι πολύ καλά καταρτισμένοι, στο αντικείμενο των προγραμμάτων σπουδών των ΣΔΕ.

Πώς γίνεται η διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών στην ομάδα ; Πώς συνάπτεται το μαθησιακό συμβόλαιο και ποιος είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού.

Η εργασία μέσα στις εκπαιδευτικές ομάδες, αποτελούν ίσως τον καλύτερο τρόπο εκπαίδευσης των ενήλικων μαθητών. Για την δημιουργία και την καλή λειτουργία των ομάδων, απαιτείτε από τον εκπαιδευτικό, να  αναλάβει πρωτοβουλίες, για την γνωριμία και το δέσιμο της ομάδας. Η διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών των ενήλικων μαθητών, είναι πρωταρχικής σημασίας για τον εκπαιδευτικό. Η σύναψης μαζί τους ενός εκπαιδευτικού συμβολαίου, μέσα στο οποίο θα πρέπει να περιγράφονται, όλα τα βασικά σημεία λειτουργίας της ομάδας, τα οποία θα πρέπει τα ενδιαφερόμενα μέλη, να τα τηρούν κατά την διάρκεια πραγματοποίησης του εκπαιδευτικού προγράμματος.

Η έννοια της εκπαιδευτικής  ομάδας.

Όταν μιλάμε για, ομαδική εργασία στην εκπαιδευτική διαδικασία ,  μιλάμε για μια συνάθροιση ατόμων 2.3.4.5  κ.λ.π. , με σκοπό την συλλογική μάθηση. Κάθε ομάδα μπορεί να έχει τους δικούς της κανόνες, ηγεσία, κοινά χαρακτηριστικά,  κοινωνική οργάνωση, σκοπούς  και στόχους  που την ξεχωρίζουν από τις υπόλοιπες ομάδες. Οι ομάδες μπορούν να είναι ομογενείς (κοινά χαρακτηριστικά ) ή ετερογενείς(διαφορετικά χαρακτηριστικά). Είναι απαραίτητο η εκπαιδευτική ομάδα να έχει συνοχή , και τα μέλη της, να συνδέονται στενά μεταξύ τους. Έτσι ώστε να δημιουργηθούν μέσα της, κοινές στάσεις, αξίες  και το αίσθημα ότι ανήκω σε αυτήν, ώστε να δεθεί η ομάδα και να έχει συνοχή. Σύμφωνα με την Τσιμπουκλή ομάδα ορίζεται ως μια συνάθροιση ατόμων, στην οποία κάθε άτομο έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, αλληλεπιδρά με τους άλλους, δέχεται ότι έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις ως μέλος αυτής, μοιράζεται μια κοινή ταυτότητα, ενώ παράλληλα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης από τους άλλους για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Η ομαδική εργασία, δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης, στην μάθηση των ενηλίκων μαθητών. Θεωρείτε καινοτόμα μέθοδος διδασκαλίας, που προάγει εκτός από την μάθηση, στάσεις και αξίες, εκτός από γνώσεις και δεξιότητες. Οι ενήλικοι μαθητές, μέσα στην ομάδα έρχονται σε αλληλεπίδραση μεταξύ τους, ανταλλάσουν απόψεις  οικοδομούν συμμετοχικά  την γνώση, << μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν >>. Η ομαδική εργασία, συμβάλλει στην επίτευξη της αρχής, «μαθαίνω πώς να μαθαίνω». Συνήθως ο καλύτερος  αριθμός μιας ομάδας είναι 5 άτομα, αλλά επιβάλλεται να ξεκινήσει με λιγότερα άτομα, μέχρι να συνηθίσουν οι ενήλικοι μαθητές, τον ομαδικό τρόπο εργασίας. Η συνοχή, δηλαδή το δέσιμο μιας ομάδας, αποτελεί βασικό παράγοντα για την λειτουργία της για την μείωση του άγχους, των εντάσεων και την ανάπτυξη της εμπιστοσύνης ανάμεσα στα μέλη της. Ο στόχος της εκπαίδευσης σε ομάδες, υπερβαίνει την απόκτηση εργαλειακών γνώσεων και αφορά την ανάπτυξη της επικοινωνίας μέσω του διαλόγου,  την κατανόηση των στάσεων και των προσωπικών παραδοχών και τον κριτικό στοχασμό,  με στόχο την επίτευξη της Μετασχηματίζουσας. Υπάρχουν τέσσερις στρατηγικές, τις οποίες χρειάζεται να γνωρίζει, ο εκπαιδευτής ενηλίκων,  ώστε να ενισχύσει, τη συμμετοχή των εκπαιδευομένων, στην ομάδα. Θα πρέπει καταρχήν, να καθορίσει τις θέσεις εργασίας των ενήλικων μαθητών, τη διάταξη των θρανίων των εκπαιδευομένων μέσα στο χώρο, με τρόπο τέτοιο ώστε να διευκολύνεται η αλληλεπίδραση στην ομάδα, να γνωρίζει τις προσδοκίες και να θέσει  τους κανόνες λειτουργίας της ομάδας, (στη διαμόρφωση των οποίων είναι απαραίτητο, να συμμετέχουν ενεργά οι ενήλικοι μαθητές ), να ενισχύσει την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη μέσα στην ομάδα. Στις εκπαιδευτικές ομάδες, η τήρηση των αρχών και των στρατηγικών λειτουργίας της ομάδας, έχει ιδιαίτερη αξία, για την πορεία της μαθησιακής διεργασία. Οι τεχνικές ανάπτυξης των ομάδων είναι σημαντικές, τόσο για τη δημιουργία κλίματος ασφάλειας και εμπιστοσύνης, όσο και για την ίδια την πορεία της μάθησης. Σκοπός της αξιοποίησης των διαφόρων τεχνικών είναι:

• να μειωθεί η ένταση, το άγχος και ο φόβος, των ενηλίκων μαθητών για το διδακτικό αντικείμενο και την πορεία της διδασκαλίας.
• να γνωριστούν οι εκπαιδευόμενοι μεταξύ τους και με τον εκπαιδευτή, να δεθούν οι ομάδες εργασίας, ώστε να περιοριστούν τα προβλήματα συμπεριφοράς.
• να ενισχυθεί η δέσμευση των εκπαιδευομένων στο πρόγραμμα και να αποκτήσουν στάσεις και αξίες θετικές, ώστε να μην τα παρατούν εύκολα.
• να διερευνηθούν οι προσδοκίες των εκπαιδευομένων από το πρόγραμμα και να τεθούν λογικές προσδοκίες για την μάθηση των ενηλίκων μαθητών επίσης να τεθούν κοινοί  σκοποί και μαθησιακοί στόχοι, εκτός από τους ατομικούς .
• να τεθούν οι κανόνες και αξίες, που θα προάγουν τη μάθηση, την ορθή επικοινωνία, τη μαθησιακή κουλτούρα, την γνωστική ανάπτυξη, μέσα στην ομάδα.

Διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών των ενήλικων εκπαιδευομένων.

Οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι, έχουν διαφορετικές μαθησιακές ανάγκες, από τους ανήλικους εκπαιδευόμενους. Η γνώση των εκπαιδευτικών αναγκών, των ενήλικων μαθητών, έχει ιδιαίτερη βαρύτητα στην εκπαίδευσή τους, προκειμένου να υλοποιήσουν με επιτυχία, προγράμματα εκπαίδευσης. Γι αυτό ο εκπαιδευτικός, κατά την εναρκτήρια συνάντηση της ομάδας, πρέπει να αφιερώσει χρόνο, στην γνωριμία των μαθητών μεταξύ τους και  στην ανίχνευση των διαφοροποιημένων μαθησιακών αναγκών τους. Η απόφαση του εκπαιδευτή για το ποια τεχνική γνωριμίας θα επιλέξει, θα εξαρτηθεί από ποικίλους παράγοντες. Ένας  τρόπος γνωριμίας των ενήλικων μαθητών μεταξύ τους, είναι μέσω <<ζευγαριών επικοινωνίας >>. Οι μαθητές  περπατούν γύρω -γύρω στην τάξη και επιλέγουν  κάποιον συμμαθητή τους, με τον οποίο θα ήθελαν να γνωριστούν  καλύτερα. Μετά κάθε ενήλικος μαθητής παίρνει συνέντευξη από το ζευγάρι του, Στην διάρκεια της συνέντευξης, απαντιούνται ερωτήματα όπως, πια είναι η εκπαιδευτική πορεία του μαθητή ; Ποιοι λόγοι των ώθησαν να συμμετέχει, στο εν λόγω πρόγραμμα ; Ποια, θα ήθελαν να είναι η επαγγελματική τους πορεία στο μέλλον. Αφού γίνεται η γνωριμία μεταξύ τους, κάθε μαθητής συστήνει τον συμμαθητή του, στην ολομέλεια της τάξης. Καλή μέθοδος γνωριμίας των μαθητών είναι και η<< αλυσίδα >>. Οι μαθητές σχηματίζουν μια αλυσίδα,  κάνοντας έναν κύκλο  και πιάνοντας  ο ένας τον άλλο από τα χέρια, συστήνουν τον εαυτό τους στην ομάδα, λέγοντας απλώς το μικρό τους όνομα και τα ονόματα όσων κάθονται πριν από αυτών στην αλυσίδα. Κάθε εκπαιδευόμενος, που συστήνεται στην αλυσίδα πρέπει να αναφέρει, εκτός από το όνομα του, τα ονόματα όλων όσοι έχουν ήδη συστηθεί πριν από αυτόν. Ο πρώτος ο οποίος συστήθηκε πρέπει να αναφέρει τα ονόματα όλης της ομάδας εργασίας. Το δεύτερο βήμα της εναρκτήριας συνάντησης αφορά τη διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών, την ανάλυση των προσδοκιών των ενήλικων εκπαιδευομένων και τον ορισμό των κανόνων λειτουργίας της εκπαιδευτικής ομάδας. Πρώτη  κίνηση του εκπαιδευτικού είναι, αντί να στείλουν οι μαθητές, ένα απλό βιογραφικό σημείωμα, να τους  υποβάλλει μια σειρά από ερωτήσεις  για τους λόγους, τις προσδοκίες που είχαν και συνέβαλλαν στο να εμπλακούν σε αυτό το πρόγραμμα. Παράλληλα, με τον τρόπο αυτό,  μέσω δηλαδή της γνωριμίας και της ανίχνευσης των μαθησιακών αναγκών των μαθητών, χτίζεται σταδιακά και το μαθησιακό συμβόλαιο, το οποίο θα δεσμεύει τους μαθητές και τον δάσκαλο και  θα ολοκληρωθεί στο τέλος της εναρκτήριας συνάντησης. Κατά την πρώτη συνάντηση, οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι, βιώνουν αρκετό άγχος και αβεβαιότητα. Για να καθησυχάσει τους φόβους τους και να δημιουργήσει κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας, ο εκπαιδευτικός, πρέπει να αυτοπαρουσιαστεί στους μαθητές του. Γι αυτό βάζει την ομάδα, να καθίσει σε κύκλο γνωριμίας και παρουσιάζει τον εαυτό του  στην ομάδα. Τους πληροφορεί για την επαγγελματική του πορεία, και  αφιερώνει χρόνο, για να απαντήσει στις απορίες τους για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Τους μιλάει για τις γνώσεις του, τις εκπαιδευτικές ικανότητές του, και τα κυριότερα χαρακτηριστικά του, ως εκπαιδευτής ενηλίκων, τις προσδοκίες που έχει από την ομάδα του, τις δυσκολίες του προγράμματος. Συζητούν για τα  χαρακτηριστικά της ομάδας τους, και ποιες είναι οι προσδοκίες των μαθητών του από αυτόν και από το πρόγραμμα. Τι γνώσεις, ικανότητες, θα ήθελαν να αποκτήσουν από το πρόγραμμα; Ποιοι θα πρέπει να είναι, οι κανόνες λειτουργίας της ομάδας και θα ήθελαν να επικρατούν  στο πρόγραμμα.

Αφού γνωριστούν μεταξύ τους, ο εκπαιδευτής, χωρίζει τους μαθητές, σε μικρές ομάδες. Συνήθως κάθε ομάδα αποτελείτε από 4-5 άτομα . Αφού η κάθε ομάδα βγάζει ένα όνομα για τον εαυτό της, ζητάει από τους μαθητές να συζητήσουν μεταξύ τους, ερωτήσεις τις οποίες έχει προετοιμάσει ειδικά γι αυτούς, από πριν ο εκπαιδευτικός και έχουν σκοπό την ανίχνευση των διαφοροποιημένων μαθησιακών αναγκών, των ενήλικων μαθητών. Οι μαθητές συζητούν  μεταξύ τους , συνήθως γύρω στα 20 λεπτά  και καταγράφουν στο χαρτί  τις απαντήσεις,  στις οποίες κατέληξε, συναινετικά  η ομάδα. Μετά κάθε ομάδα βγάζει ένα όνομα για τον εαυτό της, ορίζει έναν αντιπρόσωπο, ο οποίος θα παρουσιάσει την ομάδα του και  θα ανακοινώσει τις απαντήσεις της, στην ολομέλεια της τάξης. Συνήθως, αυτό γίνεται μέσα σε 15-20 λεπτά. Ακολουθεί η σύνθεση των απαντήσεων από τον εκπαιδευτικό, με τις οποίες χτίζεται το μαθησιακό συμβόλαιο.

Η διαμόρφωση του μαθησιακού συμβολαίου

Το μαθησιακό συμβόλαιο, είναι ένα πλέγμα από κανόνες, με το οποίο έρχονται σε συμφωνία ο εκπαιδευτικός και οι ενήλικοι μαθητές μεταξύ τους. Κάθε μαθητής διαθέτει ιδέες, πιστεύω, για το πώς πρέπει να πραγματοποιηθεί  και με ποιον τρόπο το πρόγραμμα. Για αυτό τον λόγο, πρέπει ο εκπαιδευτικός και ο μαθητής  να τηρήσουν τους απαραίτητους κανόνες  που θα συνάψουν μαζί, κατά την διάρκεια του προγράμματος.

Το μαθησιακό συμβόλαιο γίνεται, στην διάρκεια της πρώτης εναρκτήριας συνάντησης της τάξης. Περιλαμβάνει τους σκοπούς, στόχους, τις διδακτικές μεθόδους, την αξιολόγηση του προγράμματος, τους κανόνες λειτουργίας της εκπαιδευτικής ομάδας και γίνεται σημείο αναφοράς σε όλη την εκπαιδευτική πορεία  του προγράμματος από μαθητές και εκπαιδευτικό. Αφού ο εκπαιδευτικός, έχει διαγνώσει και αναγνωρίσει τις μαθησιακές ανάγκες και προσδοκίες των εκπαιδευόμενων,  προχωρά στην σύνθεση των μαθησιακών αναγκών των μαθητών σε συνάρτηση,  με τους στόχους του προγράμματος. Μέσα από αυτήν την σύνθεση, οι μαθητές καταλαβαίνουν σε ποιο βαθμό, οι στόχοι που έχουν βάλει μπορούν να πραγματοποιηθούν και να συνδεθούν με τους στόχους του προγράμματος.

Συνήθως σε αυτό το στάδιο, η ομάδα βρίσκεται σε φάση διερεύνησης και τα μέλη νιώθουν άγχος, για τη συνέχεια του προγράμματος. Τα συναισθήματα αυτά αποτυπώνονται, στα ονόματα που δίνουν οι εκπαιδευόμενοι σε κάθε ομάδα. Οι εκπαιδευόμενοι αισθάνονται ανακούφιση, ασφάλεια και εμπιστοσύνη όταν ο εκπαιδευτής αναγνωρίσει και αποδεχτεί αυτά τα συναισθήματα. Ο εκπαιδευτής μέσα από το μοίρασμα των προσδοκιών και των συναισθημάτων,δεσμεύει τους εκπαιδευομένους ώστε να λειτουργήσουν θετικά προς την κατεύθυνση της επίτευξης των μαθησιακών στόχων και της διασφάλισης της καλής λειτουργίας της ομάδας.

Η κατάστρωση ενός μαθησιακού συμβολαίου, απαιτεί την απάντηση του εκπαιδευτικού, στις ερωτήσεις των ενήλικων μαθητών   μετά την σύνθεση των προσδοκιών και των στόχων, με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Στην εναρκτήρια συνάντηση, πρέπει ο εκπαιδευτικός να δώσει απάντηση στις παρακάτω ερωτήσεις σχετικά με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Με ποιον τρόπο μπορούν οι ενήλικοι μαθητές, να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που τους παρουσιάζονται, λόγω του οικογενειακού και εργασιακού τους βίου. Μπορεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που θα παρακολουθήσουν, να συσχετιστεί με άλλο πρόγραμμα, που παρακολούθησαν οι μαθητές. Ποιος ο λόγος  να παρακολουθήσουν οι μαθητές το πρόγραμμα; Ποιες είναι οι προσδοκίες από το πρόγραμμα; Ποια θα είναι η διαχείριση του χρόνου και της  ύλης; Τι είδος βοήθεια μπορεί να τους προσφέρει;  Και πως θα γίνει η αξιολόγηση του προγράμματος; Πόσο μοιάζουν οι μαθητές μεταξύ τους; Ποιες οι διαφορές μεταξύ τους; Τι βοήθεια θα τους προσφέρει;

Ένα συμβόλαιο μάθησης  μεταξύ μαθητών εκπαιδευτικού πρέπει να περιέχει τουλάχιστον τα παρακάτω στοιχεία .

1. Σε τι αναφέρεται το πρόγραμμα.
2. Ποιό είναι το θέμα.
3. Τι θα καλύψει και σε ποιο επίπεδο.
4. Ποια είναι η μορφή του προγράμματος.
5. Πόσο θα διαρκέσει και ποια θα είναι η συχνότητα και η διάρκεια των συναντήσεων.
6. Τι είδους εργασίες θα απαιτηθούν στις συναντήσεις ή στη διάρκεια των συναντήσεων της ομάδας.

Στην διάρκεια δημιουργίας  ενός εκπαιδευτικού συμβολαίου, ο εκπαιδευτικός παροτρύνει τα μέλη της εκπαιδευτικής ομάδας, να ασχοληθούν με ζήλο για την δημιουργία του καταθέτοντας τις ιδέες τους. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να έχει , την σύμφωνη γνώμη της εκπαιδευτικής ομάδας,  πάνω στους κανόνες τις στάσεις και τις αξίες  που πρέπει να ακολουθήσουν, στην πορεία πραγματοποίησης του μαθητικού συμβολαίου. Με αυτό τον τρόπο, οι μαθητές θα σεβασθούν το μαθητικό συμβόλαιο νιώθοντας ότι είναι και δικό τους. Αφού τελειώσει το συμβόλαιο, το κρεμούν σε μέρος στο οποίο μπορεί να φαίνεται, από όλους στην τάξη. Σε αυτό, δεσμεύεται,ο ίδιος και οι μαθητές, για την σωστή τήρηση του. Πάνω στο συμβόλαιο είναι διακριτά ο σκοπός του συμβολαίου, η θεματικές ενότητες, ο αριθμός απουσιών των μελών της ομάδας, η διάρκειά του η  ημερομηνία λήξης του ο χώρος συναντήσεων και προσέλευσης της ομάδας, η ημερομηνία έναρξης και λήξης του προγράμματος.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ. Η σύναψη, ενός  μαθητικού συμβολαίου, στην δημιουργία της εκπαιδευτικής ομάδας εργασίας, είναι απαραίτητη προϋπόθεση,  για την σωστή της λειτουργία. Η σύναψης του μαθητικού συμβολαίου, είναι μια διαδικασία, την οποία πρέπει να προετοιμάσει και να την δουλέψει ο εκπαιδευτικός, αλλά πρέπει σε αυτήν την διαδικασία να συμβάλουν και να την σεβαστούν και οι ενήλικοι μαθητές. Μέσω της εκπαιδευτικής ομάδας, οι μαθητές και ο εκπαιδευτικός συνεργάζονται, επικοινωνούν, αλληλομαθαίνουν, μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν  και  οικοδομούν την γνώση.

Ποια είναι η σημασία του αναστοχασμού για τους εκπαιδευτικούς και για τους μαθητές;

Στο σημερινό σχολείο θεωρείτε απαραίτητη για τους εκπαιδευτικούς και μαθητές η ικανότητα κριτικού αναστοχασμού, πάνω στην διδασκαλία και στην μάθησή τους. Ο αναστοχασμός εξασφαλίζει συνθήκες για περαιτέρω επαγγελματική ανάπτυξη για τον εκπαιδευτικό, ενώ συγχρόνως βοηθάει τον μαθητή να γίνει καλύτερος και αυτόνομος στην μάθησή του. Ο εκπαιδευτικός συνειδητοποιεί τις προσωπικές του θεωρίες, τις βάζει σε τάξη και τις εφαρμόζει στην διδακτική πράξη , αλλάζοντας αυτές που θα μπορούσαν να γίνουν καλύτερες. Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στην ικανότητα κριτικού αναστοχασμού πάνω στην εκπαιδευτική πράξη, αλλά παρόλα αυτά οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί και μαθητές, δεν κατέχουν την ικανότητα κριτικού αναστοχασμού της διδακτικής πράξης. Στον διδακτικό αναστοχασμό, ένα άτομο επιστρέφει σε μια θεωρία, εμπειρία, πρακτική και την επανεξετάζει, προκειμένου να αναγνωρίσει τις συνέπειες της στην πράξη. Ο αναστοχασμός είναι μια δύσκολη διαδικασία και χρειάζεται ενεργητική, επίμονη και προσεκτική θεώρηση, οποιασδήποτε αντίληψης ή μορφής γνώσης που έχει εφαρμοστεί.

Περιγραφή μιας  κατάστασης, η διερεύνηση των αρχικών υποθέσεων και κατανοήσεων γύρω από αυτήν και επιμονή σε μια ανοικτή και υπεύθυνη στάση κριτικής, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην αλλαγή της. Είναι μια διαδικασία όπου σκεφτόμαστε τις διδακτικές μας πρακτικές και στρατηγικές, αναλύουμε πώς διδάχθηκε ένα μάθημα και πώς η πρακτική μπορεί να βελτιωθεί ή να αλλάξει για να επιτύχουμε καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα. Ο αναστοχασμός θα μπορούσε να οριστεί ως η ικανότητα των εκπαιδευτικών και μαθητών να σκεφτούν το  εκπαιδευτικό έργο και το πλαίσιο στο οποίο συμβαίνει, σε μια προσπάθεια αναγνώρισης, επανεξέτασης και κριτικής των αντιλήψεων, με στόχο την αλλαγή τους. Ο αναστοχασμός είναι μια διαδικασία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει  τους μαθητές να μαθαίνουν καλύτερα, αναθεωρώντας τις πρακτικές της μέχρι σήμερα στην μάθησή τους, και να τις αλλάξουν ώστε να μαθαίνουν καλύτερα και ευκολότερα. Μέσα από τον αναστοχασμό της διδακτικής πράξης ο μαθητής<< μαθαίνει, πώς να μαθαίνει >>. Βοηθά επίσης τους δασκάλους να προσαρμοστούν στις ανάγκες των μαθητών τους, επειδή μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα, πώς μαθαίνουν οι μαθητές. Ο κριτικός αναστοχασμός, συζητά ευρύτερες πεποιθήσεις που συνδέονται με τους σκοπούς της εκπαίδευσης , αμφισβητεί επιλογές και πρακτικές και αναδεικνύει τις ηθικές και δεοντολογικές διαστάσεις της εκπαιδευτικής πράξης. Τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι η συστηματική επισκόπηση αρθρογραφίας-βιβλιογραφίας σχετικής με τον εκπαιδευτικό επαγγελματισμό, η καταγραφή ημερολογίου, η παρακολούθηση της διδασκαλίας άλλων εκπαιδευτικών, η ανάπτυξη δικτύων επαγγελματικής συνεργασίας, η βιντεοσκόπηση, η μικροδιδασκαλία, η συνάντηση εκπαιδευτικού-μαθητή, ο φάκελος εργασιών.

Όπως συνεπάγεται, οι αποτελεσματικοί δάσκαλοι και μαθητές είναι αυτοί που ασκούν κριτική, προβληματίζονται, αμφιβάλλουν για την αποτελεσματικότητα των πρακτικών τους μέχρι σήμερα, εντοπίζουν τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους, συζητούν με τους συναδέλφους, κατανοούν βαθύτερα τη διδασκαλία και την μάθησή τους, και την επανασχεδιάζουν δοκιμάζοντας και προσαρμόζοντάς την στις μεταβαλλόμενες διδακτικές προκλήσεις.

Πέντε ευκαιρίες για βελτίωση στον τρόπο λειτουργίας, ενός οργανισμού εκπαίδευσης.

Μερικούς από τους τομείς βελτίωσης, της  λειτουργίας  ενός εκπαιδευτικού οργανισμού είναι.

Α). Ψηφιακή οργάνωση του εκπαιδευτικού οργανισμού, κατάργηση όσο γίνεται της γραφικής δουλειάς, ηλεκτρονική οργάνωση όλων εργασιών και αρχείων που αφορούν την σχολική μονάδα. Διεκπεραίωση όλων των γραφικών εργασιών , μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. Ταχύτατη σύνδεση στο διαδίκτυο. Δημιουργία ηλεκτρονικής υπογραφής. Επίσης, η εξοικείωση των ανωτέρω στελεχών αλλά και των εκπαιδευτικών, στη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, των συστημάτων διαχείρισης δεδομένων και συστημάτων υποβοήθησης και λήψης αποφάσεων στη διοίκηση της εκπαίδευσης, αποτελεί προϋπόθεση για την εύρυθμη και σύγχρονη λειτουργία, των εκπαιδευτικών μονάδων.

Β). Δωρεάν επιμόρφωση των εκπαιδευτικών της σχολικής μονάδας σε ποικίλους τομείς της εκπαιδευτικής πράξης, όπως (παιδαγωγικά, διδακτικά, σύγχρονες τεχνολογίες , συμπερίληψη κ. λ .π. ). Η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών, μπορεί να γίνει  από αρμόδιους εξωτερικούς φορείς, όπως πανεπιστήμια, δημόσιοι οργανισμοί αλλά και με την σύμπραξη, από ιδιωτικούς φορείς. Η επιμόρφωση αυτή θα μπορούσε να γίνει το καλοκαίρι, όπου κλείνει η σχολική μονάδα, την περίοδο των γιορτών των Χριστουγέννων και του Πάσχα. Μπορεί εξάλλου να γίνει και εσωτερική, ενδοσχολική επιμόρφωση μεταξύ των εκπαιδευτικών του σχολείου, αλλά και μεταξύ των εκπαιδευτικών, διαφορετικών σχολείων.

γ).Έμφαση σε διαδικασία και περιεχόμενο, της εκπαιδευτικής πράξης, με μεθόδους διδασκαλίας, που προάγουν την κριτική και δημιουργική σκέψη, στους μαθητές. Στρατηγική ομαδοσυνεργατικής και μαθητοκεντρικής διδασκαλίας, αντεστραμμένη τάξη,  μάθηση με υπολογιστές, ομάδες εργασίας, σχέδια εργασίας  κ.λ.π. . Με αξιοποίηση όλων των μέσων της σύγχρονης τεχνολογίας και πρόσληψη γνώσης , από περισσότερων της μιας πηγών π .χ ( πολλαπλά βιβλία , πηγές στο διαδίκτυο  κ.λ.π. ). Ενεργητικές, βιωματικές τεχνικές μάθησης, ώστε να μαθαίνουν οι μαθητές, με ευχαρίστηση, ενδιαφέρον  να ενισχύεται  η  περιέργεια τους, να οικοδομούν μόνοι τους την γνώση, έχοντας σαν καθοδηγητή, συμπαραστάτη τον εκπαιδευτικό.

Η βελτιστοποίηση στη διδασκαλία, σύμφωνα με τους μελετητές της Παιδαγωγικής και της διδακτικής, επιτυγχάνεται με τη χρήση των τεχνολογικά πλέον, προηγμένων εποπτικών μέσων διδασκαλίας. Τα ψηφιακά εποπτικά μέσα, δημιουργούν στους μαθητές τα κατάλληλα κίνητρα για δραστηριοποίηση και ενεργή συμμετοχή την ώρα του μαθήματος, τους αφυπνίζουν, ενισχύοντας παράλληλα τις προσπάθειές τους για οικοδόμηση της γνώσης.

δ). Αυτό που θα αναβαθμίσει την σχολική μονάδα είναι η αύξηση της δημιουργικότητας, της ομαδικότητας, της συμμετοχικότητας, της ατομικής πρωτοβουλίας από πλευράς εκπαιδευτικών και μαθητών. Ανιδιοτελής  εκπαιδευτικοί μέσα στα σχολεία, με την έννοια  των ανθρώπων  που  έχουν  διάθεση να  προσφέρουν αναβαθμισμένο έργο, στο  κοινωνικό σύνολο και στο σχολείο. Εκπαιδευτικοί, οι οποίοι θεωρούν το επάγγελμα τους λειτούργημα και την δουλειά τους μοναδική.

Ε).Ψυχοκοινωνική στήριξη μαθητών και οικογενειών, δια μέσου του σχολείου, από όλους τους ειδικούς επιστήμονες, οι οποίοι συγκεντρώνονται σε ένα ενιαίο κέντρο σε κάθε πρωτεύουσα περιφερειακής ενότητας. Ειδικό ψυχολόγο σε κάθε σχολείο, ειδικευμένο στα προβλήματα την σχολικής πραγματικότητας, σχολές γονέων.

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ:ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ- ΔΡΑΣΗ

Ποια είναι η σημασία του αναστοχασμού για τους εκπαιδευτικούς και για τους μαθητές. Στο σημερινό σχολείο θεωρείτε απαραίτητη για τους εκπαιδευτικούς και μαθητές η ικανότητα κριτικού αναστοχασμού, πάνω στην διδασκαλία και στην μάθησή τους. Ο αναστοχασμός εξασφαλίζει συνθήκες για περαιτέρω επαγγελματική ανάπτυξη για τον εκπαιδευτικό, ενώ συγχρόνως βοηθάει τον μαθητή να γίνει καλύτερος και αυτόνομος στην μάθησή του. Ο εκπαιδευτικός συνειδητοποιεί τις προσωπικές του θεωρίες, τις βάζει σε τάξη και τις εφαρμόζει στην διδακτική πράξη, αλλάζοντας αυτές που θα μπορούσαν να γίνουν καλύτερες .Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στην ικανότητα κριτικού αναστοχασμού πάνω στην εκπαιδευτική πράξη, αλλά παρόλα αυτά οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί και μαθητές, δεν κατέχουν την ικανότητα κριτικού αναστοχασμού της διδακτικής πράξης. Στον διδακτικό  αναστοχασμό, ένα άτομο επιστρέφει σε μια θεωρία, εμπειρία, πρακτική και την επανεξετάζει, προκειμένου να αναγνωρίσει τις συνέπειες της στην πράξη. Ο  αναστοχασμός είναι μια δύσκολη  διαδικασία και χρειάζεται ενεργητική, επίμονη και προσεκτική θεώρηση, οποιασδήποτε αντίληψης ή μορφής γνώσης που έχει εφαρμοστεί. Περιγραφή μιας  κατάστασης, η διερεύνηση των αρχικών υποθέσεων και κατανοήσεων γύρω από αυτήν και επιμονή σε μια ανοικτή και υπεύθυνη στάση κριτικής, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην αλλαγή της.

Είναι μια διαδικασία όπου σκεφτόμαστε τις διδακτικές μας πρακτικές και στρατηγικές, αναλύουμε πώς διδάχθηκε ένα μάθημα και πώς η πρακτική μπορεί να βελτιωθεί ή να αλλάξει για να επιτύχουμε καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα. Ο  αναστοχασμός θα μπορούσε να οριστεί ως η ικανότητα των εκπαιδευτικών και μαθητών να σκεφτούν το  εκπαιδευτικό έργο και το πλαίσιο στο οποίο συμβαίνει, σε μια προσπάθεια αναγνώρισης, επανεξέτασης και κριτικής των αντιλήψεων,  με στόχο την αλλαγή τους. Ο αναστοχασμός είναι μια διαδικασία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει  τους μαθητές να μαθαίνουν καλύτερα , αναθεωρώντας τις πρακτικές της μέχρι σήμερα στην μάθησή τους, και να τις αλλάξουν ώστε να μαθαίνουν καλύτερα και ευκολότερα. Μέσα από τον αναστοχασμό της διδακτικής πράξης ο μαθητής << μαθαίνει, πώς να μαθαίνει >> . Βοηθά επίσης τους δασκάλους να προσαρμοστούν στις ανάγκες των μαθητών τους, επειδή μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα , πώς μαθαίνουν οι  μαθητές. Ο κριτικός  αναστοχασμός, συζητά ευρύτερες πεποιθήσεις που συνδέονται με τους σκοπούς της εκπαίδευσης, αμφισβητεί επιλογές και πρακτικές και αναδεικνύει τις ηθικές και δεοντολογικές διαστάσεις της εκπαιδευτικής πράξης. Τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι η συστηματική επισκόπηση αρθρογραφίας-βιβλιογραφίας σχετικής με τον εκπαιδευτικό επαγγελματισμό, η καταγραφή ημερολογίου, η παρακολούθηση της διδασκαλίας άλλων εκπαιδευτικών, η ανάπτυξη δικτύων επαγγελματικής συνεργασίας, η βιντεοσκόπηση, η μικροδιδασκαλία, η συνάντηση εκπαιδευτικού-μαθητή, ο φάκελος εργασιών.

Όπως συνεπάγεται, οι αποτελεσματικοί δάσκαλοι και μαθητές είναι αυτοί που ασκούν κριτική, προβληματίζονται,  αμφιβάλλουν για την αποτελεσματικότητα των πρακτικών τους μέχρι σήμερα, εντοπίζουν τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους, συζητούν με τους συναδέλφους, κατανοούν βαθύτερα τη διδασκαλία και την μάθησή τους, και την επανασχεδιάζουν δοκιμάζοντας και προσαρμόζοντάς την στις μεταβαλλόμενες διδακτικές προκλήσεις.

Η έννοια της ηγεσίας, μοντέλα, δεξιότητες και χαρακτηριστικά του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού ηγέτη, στο σύγχρονο αεϊφόρο σχολείο.

 Εισαγωγή

Σε μια παγκοσμιοποιημένη  εποχή με συνεχείς αλλαγές, ραγδαίους σχηματισμούς και μετασχηματισμούς σε όλους τους τομείς, ανταγωνιστικότητα, έμφαση για αποδοτικότητα, επικοινωνία, οικονομία, το σχολείο ως φορέας ανάπτυξης  δεν μπορεί να είναι απών από την εποχή του αλλά μπροστάρης στα καινούργια δεδομένα που παρουσιάζονται στο προσκήνιο. Πρέπει να αλλάξει να μετασχηματιστεί και από την γραφειοκρατική οργανωτική αντίληψη που το χαρακτήριζε να προσαρμοστεί στα καινούργια δεδομένα της εποχής μας  που ανοίγονται επιτακτικά μπροστά του. Μια συνεχής αλλαγή, εσωτερική και εξωτερική που αναφέρεται σε όλο τοέμψυχο και άψυχο υλικό του και κυρίως στα όργανα διοίκησής του με κυριότερο εκπρόσωπό της τον διευθυντή. Ο διευθυντής  η ψυχή της σχολικής μονάδας, από διεκπεραιωτής του γραφειοκρατικού εκπαιδευτικού συστήματος καλείται να γίνει μπροστάρης, εμψυχωτής , ηγέτη, οραματιστής ο άνθρωπος που θα παίρνει πρωτοβουλίες, θα εισάγει καινοτομίες θα μετασχηματίζει το σχολείο και θα το ωθήσει στον 21 ο αιώνα. Σχολεία ανοικτά στην κοινωνία, σχολεία που μαθαίνουν, που πρωτοπορούν, καινοτόμα σχολεία, σχολεία αυτόνομα που διαλέγουν προσωπικό, που παρεμβαίνουν στο αναλυτικό πρόγραμμα δεν μπορούν παρά να έχουν διευθυντές με όραμα επινοητικότητα, ελευθερία  και φαντασία. Σύμφωνα με αυτό το πλαίσιο, τα περιθώρια άσκησης εξουσίας και ανάληψης πρωτοβουλιών αλλάζουν, για το διευθυντή του σχολείου γίνονται ευρύτερα, ο οποίος καλείται να γίνει ηγέτης και να διαμορφώσει  εκπαιδευτική πολιτική με όραμα, επιστρατεύοντας, γνώσεις, προσωπικές δεξιότητες και ικανότητες πολύ περισσότερες από τον παραδοσιακό διευθυντή. Οι δεξιότητες, ικανότητες και τα ταλέντα αυτά θα επιτρέψουν στο διευθυντή- ηγέτη να επηρεάσει, παρακινήσει όλο το ανθρώπινο δυναμικό του σχολείου στην επίτευξη κοινού οράματος ώστε να αντιμετωπίσει δημιουργικά τις προκλήσεις της κοινωνίας της πληροφορίας. Η επίτευξη των σκοπών που ορίζει  η εποχή μας  για το διευθυντή του σχολείου εξαρτάται τόσο από τα ατομικά χαρακτηριστικά και τις δεξιότητες του όπως να προγραμματίζει, να συντονίζει, να παίρνει αποφάσεις, να εμπνέει σεβασμό, να έχει  κύρος, να διαθέτει ήθος, επιμονή, δικαιοσύνη, όραμα ταλέντο, όσο και από τα υπηρεσιακά και επαγγελματικά του χαρακτηριστικά όπως η διαχείριση της εξουσίας και οι ευθύνες που συνεπάγονται από αυτήν. Οι διευθυντές κατά την άσκηση του υπηρεσιακού έργου τους θα πρέπει να ενδιαφέρονται εξίσου, για το αποτέλεσμα, και για τους ανθρώπους (εκπαιδευτικούς και λοιπό προσωπικό) προκειμένου να είναι αποτελεσματικοί στο έργο τους και να γίνουν δεκτοί από τους αποδέκτες της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

 Η έννοια της ηγεσίας.

Η  έννοια της εκπαιδευτικής  ηγεσίας που την εκπροσωπεί ο διευθυντής, η οποία δεν έχει ορισθεί ακριβώς ακόμη στις μέρες μας και δεν υπάρχει ένας σαφής ορισμός γι αυτήν λόγω της πολυπλοκότητάς, υποκειμενικότητάς και της πολιτικής χροιάς της, παρότι εκατοντάδες μελετητές προσπάθησαν  να την ορίσουν παρόλα αυτά φαντάζει ακόμα σαν κάτι το άπιαστο, τουλάχιστον θεωρητικά. Οι περισσότεροι ορισμοί που έχουν διατυπωθεί στις μέρες μας, φαντάζονται και βλέπουν την ηγεσία σαν μια λειτουργία ενός θεσμού, ενός, δυο η περισσότερων ανθρώπων μέσα από την αλληλεπίδραση και συνδιαλλαγή με ομάδες ατόμων, με σκοπό να επηρεάσουν τις πεποιθήσεις, την συμπεριφορά και την γνώμη τους ώστε να εργαστούν για κοινούς στόχους, κοινά οράματα αλλαγής προς το καλύτερο, καινοτόμο και  να προσαρμόσουν το σχολείο στις συνθήκες  της καινούργιας εποχής, στον 21^ο αιώνα. Μια επιρροή που παρασέρνει τα μέλη που την αποτελούν προς την εκπαιδευτική αλλαγή, δημιουργία, μετασχηματισμό του σχολείου ώστε να προσαρμοστεί στις καινούργιες συνθήκες που παρουσιάζονται, και χαρακτηρίζεται δυναμική, άτυπη, αμφίδρομη, αλληλεπιδραστική, προϋποθέτει όραμα, αξίες, ιδανικά, συναίσθημα, άλματα προς τα εμπρός, διορατικότητα, οξυδέρκεια, ανάληψη ευθυνών μέσα από την  δύναμη που προκαλεί την εθελοντική από καρδιάς και συνείδησης και όχι λόγω θέσης, καταναγκαστική συμμόρφωση της συμπεριφοράς του ατόμου σε πράγματα τα οποία δεν αποτελούν στόχους για όλα τα μέλη της ομάδας  και διακρίνεται σαφώς από την εξουσία, που αποτελεί την άλλη  όψη της δύναμης(που συνήθως είναι καταναγκαστική) που προέρχεται από την θέση του διευθυντή  που πολλές φορές καταλαμβάνεται όχι ξεκάθαρα. Η εκπαιδευτική  ηγεσία λοιπόν είναι πολύ πιο μπροστά και έχει πολλά  παραπάνω από την απλή γραφειοκρατική διοίκηση ή το manatment γιατί προχωράει με άλματα και φαντασία  προς τις καινούργιες  απαιτητικές συνθήκες  που διαμορφώνονται, μέσα από την αποτελεσματικότητά της να επηρεάσει  να εμπνεύσει, να κερδίσει την εμπιστοσύνη να τους κάνει να την  ακολουθήσουν εθελοντικά και όχι να ασκήσει δύναμη λόγω της εξουσίας που την παρέχει η θέση της. Ο εκπαιδευτικός ηγέτης ξεχωρίζει και να αναδεικνύεται  μέσα από την δύναμη των γνώσεων και της προσωπικότητά  του, δίνει έμφαση, προσοχή στο ανθρώπινο δυναμικό στα πιστεύω και στα συναισθήματά τους, ανοίγει ορίζοντες, μελλοντικούς δρόμους, προκαλεί το κατεστημένο της εποχής του, έχει μακροπρόθεσμη προοπτική και όραμα, μετασχηματίζει αλλάζει το σχολείο ώστε να ανταποκριθεί στις στην εποχή της επικοινωνίας και της παγκοσμιοποίησης όχι από την θέση  ενός άγγλου λόρδου, αλλά  μπροστάρης ηγέτης, στην πρώτη γραμμή, όπως ηγέτες, όπως ο Μέγα Αλέξανδρος.

 Χαρακτηριστικά ,δεξιότητες του εκπαιδευτικού ηγέτη.

Ο εκπαιδευτικός- διευθυντής, ηγέτης λοιπόν πρέπει να συγκεντρώνει στην προσωπικότητά του  πολύ περισσότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά δεξιότητες και ικανότητες από τον προηγούμενο γραφειοκράτη διευθυντή γιατί καλείται να αντιμετωπίσει τις πρωτόγνωρες και πολύπλοκες  καταστάσεις της παγκοσμιοποιημένης εποχής του. Μερικές από τις δεξιότητες, ικανότητες, προτερήματα του διευθυντή – ηγέτη που τον χαρακτηρίζουν είναι:

Ενσυναίσθηση: Η ικανότητα να μπαίνεις στην θέση του άλλου η ικανότητα να δεις τα πράγματα από τη θέση των υφισταμένων σου.

 Εμψύχωση:Η στήριξη, πνευματικά, συναισθηματικά, ηθικά και ηθικά των υφιστάμενων κατωτέρων σου από τον διευθυντή, ώστε να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες και αναποδιές  που παρουσιάζονται μπροστά τους.

 Πειθώ:  Είναι η ιδανική μορφή δύναμης, η οποία έρχεται σε αντίθεση και αντιδιαστολή  με την δύναμη της εξουσίας που πηγάζει από την   δύναμη της διευθυντικής θέσης που με το κακό επιβάλλεται, της παραδοσιακής γραφειοκρατικής μορφής ηγεσίας. Η πειθώ είναι το είδος εκπαιδευτικής ηγεσίας που πιστεύει στις επικοινωνιακές, συνεργατικές και φιλικές σχέσεις στην υποστήριξη και κατανόηση μεταξύ των μελών του οργανισμού όχι μόνο στη συμμόρφωση λόγω εξωτερικής δύναμης που επιβάλλεται από άνωθεν, αλλά μέσω του νοήμονος  λόγου, μέσα από οραματικές  επιλογές και αποφάσεις  , ενώ ως εκπαιδευτική  μέθοδος για έναν εκπαιδευτικό ηγέτη, έναντι της χρήσης της θέσης ισχύος που βιώνει, φανερώνει τη δέσμευσή του στις αρχές ,πεποιθήσεις  και στους στόχους του. Φανερώνει αρχές,όραμα ,ανθρωπιά, στόχους  από την μεριά της θέση του εκπαιδευτικού  ηγέτη, κοινές επιλογές που γίνονται δεκτές από τους υφιστάμενους χωρίς επίδειξη δύναμης. 

  Σύλληψη. Προϋποθέτει, δεξιότητες να φανταστείς να ονειρευτείς  τον στόχο που παρουσιάζεται κάθε φορά ανάλογα τις συνθήκες που παρουσιάζονται  και δεν αφορούν την συνηθισμένη καθημερινότητα .  

Ενόραση: Η ικανότητα να βλέπεις το μέλλον να αφουγκράζεσαι να οραματίζεται έτσι ώστε να μπορείς να προηγήσε, να προγραμματίζεις  και να βγαίνεις πρώτος αφήνοντας τους άλλους πίσω σου.

Επιμέλεια: Αναφέρεται στη διαχείριση και την αρωγή της εκπαιδευτικής οργάνωσης, την ευθύνη του διευθυντή για την ευημερία  και ανάπτυξη της . Δέσμευση στην ανάπτυξη του ατόμου: Η ικανότητα να επηρεάζεις την συμπεριφορά των άλλων ώστε να εργαστούν για κοινό σκοπό.

Προϋποθέτει ικανούς ηγέτες οι οποίοι πείθουν τους υφιστάμενους τους να εργαστούν για κοινούς στόχους.

Χτίσιμο κοινότητας:   Βασικό της στοιχείο είναι η δημιουργία μιας κοινότητας, όπου όλοι θα έχουν δεσμευτεί σε κοινούς στόχους επειδή το θέλουν  και όχι επειδή το επιβάλουν , μια εκπαιδευτική ηγεσία που εκφράζει. Σε έναν εκπαιδευτικό  οργανισμό ένας διευθυντής που βρίσκεται πάντα μπροστά που συνεργάζεται και είναι φίλος με όλους, που χαρακτηρίζεται από σχέσεις συνεργατικές και φιλικές και διαμορφώνει μια κοινή ιδεολογία. Μια τέτοια μοντέρνα  ηγεσία προϋποθέτει έναν ηγέτη δυναμικό, έξυπνο, δυναμικό, ταπεινό με αλτρουισμό, που βοηθά και προσέχει τους άλλους δημιουργεί φιλικούς δεσμούς και ασχολείται με την προσωπική ανάπτυξη των συναδέλφων του.

 ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ

Βασικά μοντέλα εκπαιδευτική, παρουσιάζονται παρακάτω.

 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ

 Όταν μιλάμε για στόχους, δομές, οργάνωση  και έλεγχο του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος, γι’ αυτό και η μορφή αυτή περιγράφεται και αναλύεται ως διαχειριστική ηγεσία.

 Το μοντέλο αυτό της εκπαιδευτικής διοίκησης, με την παραδοσιακή  γραφειοκρατική μορφή την οποία συναντούμε συχνά στην εκπαίδευση μέχρι τώρα, υποβαθμίζει την εκπαιδευτική ηγεσία στη διαχείριση των εκπαιδευτικών συστημάτων και δεν λαμβάνει υπόψην το ανθρώπινο δυναμικό  ενός εκπαιδευτικού οργανισμού. Αναφέρεται σε προγραμματισμό, οργάνωση, διεύθυνση, συντονισμό και έλεγχο, διεύθυνση και έλεγχο σε σχεδιασμό, προγραμματισμό, οργάνωση, διεύθυνση, έλεγχο. Καθρεφτίζει  την παλιά γραφειοκρατική ηγεσία που διαπερνούσε την εκπαίδευση  και η οποία δεν έχει καμιά  σχέση  με τον ηγέτη διευθυντή, που είναι οραματιστής πρωτοπόρος, δυναμικός, τολμηρός παίρνει πρωτοβουλίες σε ένα σχολείο που μαθαίνει, αυτόνομο, που εξελίσσεται συνεχώς ώστε να ανταποκριθεί στις καινούργιες συνθήκες της εποχής του.

 ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ

 Ορισμός-χαρακτηριστικά

Στο μοντέλο αυτό ηγεσίας σύμφωνα ο ηγέτης ασχολείται με την αξιολόγηση της συμπεριφοράς των εκπαιδευτικών στον τρόπο διδασκαλίας τους, επειδή αυτοί αποτελούν βασικό παράγοντα για την  σωστή πνευματική ανάπτυξη των μαθητών. Στην παιδαγωγική ηγεσία, ο διευθυντής ηγέτης  πρώτος του στόχος είναι η διδασκαλία, εκπαιδευτική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών, οι καινοτόμες ιδέες, η δημιουργία κατάλληλου παιδαγωγικού κλίματος, η δημιουργία εκπαιδευτικού οράματος, στην ανάπτυξη του σχολείου μέσα από την διδασκαλία, στην κατάρτιση σχεδίων μαθήματος, δημιουργεί υψηλές προσδοκίες και κουλτούρα μάθησης, επενδύει στην ανάπτυξη του προσωπικού του και επικεντρώνεται στο ανθρώπινο δυναμικό του εκπαιδευτικού οργανισμού.

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ

Στην μετασχηματιστική ηγεσία ο ηγέτης διευθυντής, παρασύρει τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς του, μέσα από την δύναμη του χαρακτήρα του τα οράματα που έχει για το σχολείο και γενικά την εκπαίδευση να εργαστούν και να δημιουργήσουν  για το κοινό όραμα αλλαγής του σχολείου και προσαρμογής του στα καινούργια δεδομένα της εποχής. Ένας ηγέτης που τον χρειάζεται ένα σύγχρονο σχολείο που πρέπει να είναι αυτόνομο και δημιουργικό. Συνεργασία , φιλικότητα,  δημιουργικότητα, οράματα πρέπει να χαρακτηρίζουν μια τέτοια εκπαιδευτική ηγεσία. Βέβαια σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα όπως είναι το ελληνικό που το χαρακτηρίζει η γραφειοκρατία οι ιεραρχικές δομές. Από την άλλη πλευρά, σε συγκεντρωτικά εκπαιδευτικά συστήματα, όπως είναι το ελληνικό, με ιεραρχική δομή, κεντρικά αποφασισμένη εκπαιδευτική πολιτική και τους διευθυντές να κρίνονται από το αν μπορούν να εκτελέσουν τις αποφάσεις από άνωθεν, η εφαρμογή ενός μετασχηματιστικού μοντέλου είναι πολύ μα πολύ δύσκολη επειδή το σχολείο πρέπει να έχει αυξημένη αυτονομία προκειμένου ο διευθυντής να μπορεί να ορίσει οράματα και να χαράξει κατευθύνσεις. 

 ΣΥΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ

Η συναλλακτική ηγεσία είναι όταν οι ηγέτες ανταλλάσσουν υποσχέσεις για ανταμοιβές και οφέλη  όλων των ειδών, με τους υπαλλήλου, με αυτό τον τρόπο  ικανοποιούνται και οι δυο πλευρές, ισχύουν οι συμφωνίες τους και είναι κερδισμένες και οι δυο πλευρές. Η συναλλακτική ηγεσία, είναι σχεδόν ίδια  της γραφειοκρατικής ηγεσίας και καθοριστικό της στοιχείο της είναι οι ανταμοιβές  στις υποσχέσεις μεταξύ των μελών τους. Ο μεγαλύτερο μειονέκτημα  του μοντέλου είναι ότι οι εκπαιδευτικοί στο σχολείο δεν παίρνουν μέρος στην διαδικασία  παρά μόνο όταν έχουν όφελος από την συναλλαγή. Δεν υπάρχουν οράματα κοινοί στόχοι μεγάλες ιδέες.

 ΔΙΑΝΕΝΗΜΕΝΗ ΗΓΕΣΙΑ

 Ορισμός-χαρακτηριστικά

Η διανεμημένη ηγεσία ως «συν-κατανεμημένη διαδικασία κατά την οποία η ατομική και συλλογική ικανότητα ενισχύονται προκειμένου να  ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα του έργου καθενός. Αυτό γίνεται με τη διανομή των λειτουργιών. Στην διανεμημένη ηγεσία, ο εκπαιδευτικός ηγέτης διανέμει  την διοικητική εξουσία του στους δασκάλους δίνοντάς τους ένα μέρος της εξουσίας  του κάνοντας τους ηγέτες και αυτούς. Η διανεμημένη ηγεσία διανέμεται από τον διευθυντή  στους υπαλλήλους, δηλαδή στους εκπαιδευτικούς, στους μαθητές, αλλά και στους γονείς. Προϋπόθεση της είναι το καλό κλίμα του σχολείου συνεργατικές και φιλικές  σχέσεις και οι κοινές φιλοδοξίες  των μελών.

  ΗΘΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ

Στην πραγματικότητα ένας εκπαιδευτικός οργανισμός που συνήθως είναι δημόσιος δεν πρέπει να έχει τα ίδια πιστεύω με μια ιδιωτική επιχείρηση και αυτή η αντίθεση πηγάζει από τους στόχους των δύο ειδών οργάνωσης. Σε καμία περίπτωση ένα σχολείο δεν μπορεί να συγκριθεί σε κανένα τομέα με μια επιχείρηση καθώς σκοπός και στόχος κάθε επιχείρησης είναι το κέρδος, συχνά με κάθε τίμημα, ενώ η εκπαίδευση στο να κάνει καλύτερους, ευσυνείδητους, ελεύθερους πολίτες. Το κέρδος ως πυρήνας της οργάνωσης μιας επιχείρησης  και το σημαντικότερο ζητούμενο, καθορίζει και την διαδικασία λειτουργίας  της. Η ηγεσία του έχει σχέση  άμεσα με τις συνήθειες, τα πιστεύω και τις ηθικές του αρχές στις οποίες αναφέρονται, ίσες ευκαιρίες και καθήκοντα για όλους, ισότητα και δικαιοσύνη, φιλικές σχέσεις, υψηλές προσδοκίες, συνεργασία, δέσμευση ως προς τους ενδιαφερόμενους, ομαδικότητα, κατανόηση του άλλου, ενσυναίσθηση, δέσμευση όλων των μελών σε κοινούς στόχους.

 ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ

Η διαπροσωπική ηγεσία έχει σχέση με την διαπροσωπική νοημοσύνη στην οποία ένας οργανισμός έχοντας αυτοεπίγνωση, ενσυναίσθηση, διαίσθηση δημιουργεί σωστές, φιλικές, συνεργατικές σχέσεις με τα άλλα μέλη του οργανισμού. Το  σχολείο ένας ζωντανός οργανισμός δεν μπορεί να μην λαμβάνει υπόψη τις κοινωνικές  αλληλεπιδράσεις  που λαμβάνουν χώρα μεταξύ των μελών της που αναπτύσσονται μέσα του, έτσι το στοιχείο της διαπροσωπικής ηγεσίας είναι καθοριστικό   στην λειτουργία του οργανισμού. Ο διαπροσωπικός ηγέτης προβάλλει τις φιλικές, συνεργατικές σχέσεις  την συνεργασία μεταξύ των μελών . Διαθέτει  ικανότητες ενσυναίσθησης, δημιουργικότητας ώστε να μπορεί να δημιουργεί σωστές διαπροσωπικές σχέσεις με τους υφιστάμενους του οι οποίες δύσκολα θα διαλυθούν.

  ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ

Η ενδεχομενική ηγεσία είναι καρπός των υπόλοιπων τύπων ηγεσίας οι οποίοι δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε κάθε περίπτωση ο καθένας γιατί συνήθως μπορούν να λύσουν ορισμένες καταστάσεις ανάλογα με τον τύποτης ηγεσίας ο τρόπος  με την οποίο, ένας εκπαιδευτικός ηγέτης επηρεάζει και παρακινεί τους υφιστάμενούς του είναι το βασικό στοιχείο για πολλούς τύπους ηγεσίας. Σε ένα σχολείο με πολύπλοκα προβλήματα ένας συγκεκριμένος τύπος ηγέτη δεν είναι αρκετός για να λύσει όλες τις δύσκολες καταστάσεις κάθε φορά θα πρέπει ο εκπαιδευτικός ηγέτης να υιοθετεί διαφορετικό τύπο ηγέτη ώστε να μπορεί ανταποκριθεί  σε κάθε διαφορετική κατάσταση.Η ικανότητα και η δεξιότητα ενός ηγέτη βρίσκεται  σε αναβαθμισμένες δεξιότητες και ικανότητες που έχει ώστε κάθε φορά ανάλογα με το πρόβλημα και την δυσκολία που παρουσιάζεται αυτός να βρίσκει την καλύτερη λύση κατέχοντας στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων.

  ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΑ ΗΓΕΣΙΑ

Η μεταμοντέρνα ηγεσία είναι το πιο καινούργιο  μοντέλο εκπαιδευτικής  ηγεσίας. Αυτό το μοντέλο βασίζεται στον μεταμοντερνισμό  και δίνει αξία στον υποκειμενικό τρόπο που βλέπει  ανάλογα με τις αρχές και εμπειρίες κάθε ανθρώπου στηρίζεται  στις αρχές του μεταμοντερνισμού, με έμφαση στην υποκειμενικότητα, στον τρόπο που κάθε άτομο εκλαμβάνει και σηματοδοτεί την πραγματικότητα γύρω του η οποία είναι πολύπλοκη. Το ποικιλόμορφο περιβάλλον, η υποκειμενικότητα του ατόμου, η ποικιλομορφία στην πραγματικότητα,  η ελλιπής  εξηγήσεις των πραγμάτων μέσω της γλώσσας, αποτελούν χαρακτηριστικά της μεταμοντέρνας ηγεσίας.

Θεωρίες επαγγελματικής ανάπτυξης

       Η επιλογή του επαγγέλματος υπήρξε ανέκαθεν ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα, στην ζωή του ανθρώπου. Μια αναζήτηση που ξεκινά από την στιγμή που το άτομο αποκτά συνείδηση του εαυτού, του περιβάλλοντός του και αρχίζει να δέχεται ερεθίσματα από αυτό για την επαγγελματική του ανάπτυξη. Η απόκτηση μιας επαγγελματικής θέσης που να του ταιριάζει, απασχολεί συνεχώς τον άνθρωπο μέχρι τα γεράματά του. Μάλιστα στην αναζήτηση αυτή, θα χρειασθεί το άτομο υποστήριξη από ειδικά εκπαιδευμένα άτομα που θα το στηρίξουν, σε αυτές τις κρίσιμες και ιδιαίτερες φάσεις της ζωής του.

       Ειδικοί επιστημονικοί κλάδοι, ασχολήθηκαν με αυτές την φάσεις της ζωής του ανθρώπου της επαγγελματικής του δηλαδή ανάπτυξης, όπως ο κλάδος της ψυχολογίας, της παιδαγωγικής, της οικονομίας, της κοινωνιολογίας. Οι επιστημονικοί  δηλαδή αυτοί κλάδοι, προσπάθησαν να βρουν λύσεις στα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει το άτομο, στην διάρκεια που δημιουργεί και βιώνει  την επαγγελματική του ανάπτυξη.

Η επαγγελματική ανάπτυξη και η επαγγελματική συμπεριφορά που την χαρακτηρίζει, δεν περιλαμβάνει  μόνο της φάσεις άσκησης κάποιου επαγγέλματος, αλλά και της φάσεις προετοιμασίας, γι αυτό το επάγγελμα. Η επαγγελματική δηλαδή ανάπτυξη σχετίζεται και  με την σταδιοδρομία του ατόμου, σε σχέση με το επάγγελμα που επέλεξε.

          Χρειάζεται λοιπόν επαγγελματική συμβουλευτική από ειδικά επιμορφούμενους εκπαιδευτικούς  για όλες αυτές τις φάσεις.

      Η επαγγελματική ανάπτυξη του ανθρώπου έχει απασχολήσει πολλούς ερευνητικούς κλάδους εδώ και πολλά χρόνια, με αποτέλεσμα να ερευνηθεί σε βάθος αυτή η όψη της εξέλιξης του ανθρώπου. Να ερευνηθούν οι παράγοντες που την επηρεάζουν και να επινοηθούν τεχνικές και μέθοδοι, που τη διευκολύνουν.

Έτσι έκαναν εμφάνιση ένα πλήθος θεωριών,  που σαν γενικός όρος,  αναφέρονται σαν θεωρίες επαγγελματικής ανάπτυξης και χωρίζονται σε δυο κατηγορίες. Εκείνες που ασχολούνται με την επαγγελματική ανάπτυξη του ανθρώπου και εκείνες που ασχολούνται  με την επιλογή επαγγέλματος και τους παράγοντες που την επηρεάζουν.

          Οι θεωρίες επαγγελματικής ανάπτυξης, προσπαθούν να καταλάβουν τον τρόπο που χαρακτηριστικά της προσωπικότητας  ενός ατόμου, αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον, διαμορφώνει την επαγγελματική του ανάπτυξη. Να εξηγήσουν πώς πραγματοποιείτε,  η επαγγελματική ανάπτυξη του ατόμου και  πως τα άτομα δίνουν νόημα,  στην σταδιοδρομία τους. Ποιες είναι οι δεξιότητες, οι εμπειρίες, οι γνώσεις, αξίες χρειάζεται κάποιος , για να αναπτύξει την επαγγελματική του ταυτότητα.

       Άλλοι τομείς των θεωριών μάθησης είναι, η διαδικασία λήψης απόφασης, προσωπικές ιδιότητες, η ταυτότητα, ο σχεδιασμός της σταδιοδρομίας του ατόμου. Δίνουν λοιπόν οι θεωρίες επαγγελματικής ανάπτυξης, μια βάση για αποτελεσματική εξερεύνηση της επαγγελματικής ανάπτυξης, της λήψης απόφασης και της διαχείρισης της σταδιοδρομίας.

Οι θεωρίες επαγγελματικής ανάπτυξης  χωρίζονται σε.

Ψυχολογικές, οι οποίες  επικεντρώνονται στο ίδιο το άτομο και τονίζουν την εσωτερική κινητήρια δύναμη του ατόμου και το ρόλο της στην επαγγελματική συμβουλευτική.

Περιλαμβάνουν τις εξής κατηγορίες.

Α) Θεωρία των χαρακτηριστικών  και των  παραγόντων .

Η θεωρία αυτή συνδέει τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ενός ατόμου, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός επαγγέλματος.                 Φυσικά κάθε επάγγελμα προϋποθέτει διαφορετικά χαρακτηριστικά στην προσωπικότητας ενός ατόμου για να ανταπεξέλθει το άτομο σε αυτό το επάγγελμα. Στην πορεία που ακολουθεί ένα άτομο  για να μπορέσει να φθάσει στο να επιλέξει κάποιο επάγγελμα,   πρέπει πρώτα να κατανοήσει τον ίδιο του τον εαυτό τα ενδιαφέροντά του τις φιλοδοξίες που έχει την διάθεσή του.

      Μετά θα πρέπει να γνωρίζει τις προϋποθέσεις του επαγγέλματος τα πλεονεκτήματα μειονεκτήματα τις δυνατότητες τις προοπτικές του επαγγέλματος.

Και φυσικά να διαθέτει ένα λογικό σύστημα για να μπορεί να τα κρίνει όλα αυτά.

      Έτσι ο σύμβουλος θα πρέπει να τον  βοηθήσει να γνωρίσει τον εαυτό του το επάγγελμα και να μπορέσει να κάνει την καλύτερη επιλογή. Αφού λοιπόν συγκεντρώσει πληροφορίες για το άτομο και τα χαρακτηριστικά του επεξεργάζεται τα δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί και σκιαγραφεί τις ιδιαιτερότητες του χαρακτήρα του έπειτα ο σύμβουλος καταλήγει σε συμπεράσματα σε σχέση με τις ικανότητες του ατόμου και τις πιθανότητες επιτυχίας που έχει σε συγκεκριμένα επαγγέλματα.

Β)Ψυχοδυναμικές θεωρίες.

Γ)Θεωρία των αναγκών.

Δ)Τυπολογική θεωρία.

Ε) Εξελικτικές θεωρίες.

Ζ)Θεωρίες μάθησης.

Η)Θεωρίες λήψης απόφασης.