Η ψυχολογική αξιολόγηση αφορά στην αξιολόγηση νοητικών ικανοτήτων παιδιών και εφήβων με τη χρήση σταθμισμένων ψυχομετρικών εργαλείων. Μέσω αυτών των εργαλείων δύναται να αξιολογηθεί ο Δείκτης νοημοσύνης, καθώς επίσης η συμπεριφορά και η προσωπικότητα του παιδιού. Η προσχολική ηλικία αποτελεί ένα κρίσιμο στάδιο της ζωής του κάθε ατόμου, όπου ανακαλύπτει τον κόσμο γύρω του κι έρχεται σε μια πρώτη επαφή με το σχολικό χώρο που θα αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι του περιβάλλοντός του για πολλά χρόνια.

Η ψυχολογική αξιολόγηση έχει μεγάλη σημασία για τον μαθητή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αλλά και για τον μαθητή τυπικής ανάπτυξης για πολλούς λόγους. Ιδιαίτερα για παιδιά τα οποία είναι στην προσχολική ηλικία, η ψυχολογική αξιολόγηση θεωρείται σημαντική καθώς ο δάσκαλος καταλαβαίνει σε πρώιμο χρόνο τι ελλείμματα μπορεί να εμφανίζει ένα παιδί σε τομείς όπως η αδρή και η λεπτή κινητικότητα, οι προγνωστικοί τομείς αλλά και τομείς που αφορούν την κοινωνική και συναισθηματική του αλληλεπίδραση με το περιβάλλον γύρω του. Ο δάσκαλος αποτελεί άριστη πηγή πληροφοριών για την αξιολόγηση, που τις συγκεντρώνει μέσω της παρατήρησής του στη συγκέντρωση που δείχνει το παιδί στο παιχνίδι του και στις σχέσεις του με τα άλλα παιδιά και τον ίδιο. Οι γονείς επίσης μπορούν να δώσουν τη δική τους εκδοχή και να συμπληρώσουν το «πάζλ» της προσωπικότητας του παιδιού τους, συμβάλλοντας θετικά στην αξιολόγησή του.

Ένα πλεονέκτημα της ψυχολογικής αξιολόγησης που δεν το έχουν άλλες αξιολογήσεις αφορά στο γεγονός ότι είναι σε θέση να δώσει χρήσιμες πληροφορίες στον εξεταστή για ένα παιδί το οποίο μπορεί να έχει ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και να μην έχει λεκτική επικοινωνία με το περιβάλλον. Μέσα από την ψυχολογική αξιολόγηση θα αναδειχθούν οι τρόποι με τους οποίους είναι ικανός ένας θεραπευτής ή ένας εκπαιδευτικός να προσεγγίσει τον μαθητή που αξιολογείται και να παρέμβει με εξατομικευμένο πρόγραμμα με στόχο τη βελτίωση της καθημερινότητάς του.

Επίσης, η ψυχολογική αξιολόγηση θα δώσει ώθηση και στον ίδιο το μαθητή αφού θα εντοπίσει ποια σημεία του εαυτού του θέλουν βελτίωση και ποια σημεία του εαυτού του είναι δυνατά ώστε να τα εκμεταλλευτεί με τον πιο κατάλληλο τρόπο. Το να κατανοήσει την προσωπικότητά του ένας μαθητής, ειδικότερα σε νεαρή ηλικία, θα τον ωφελήσει ώστε να προχωρήσει στην εκπαιδευτική διαδικασία δίχως προβλήματα. Άλλωστε η σημαντικότερη φάση της αξιολόγησης για τη συγκεκριμένη ηλικία είναι η διαγνωστική με απώτερο στόχο την πρόληψη.

Μάλιστα, μια ψυχολογική αξιολόγηση βοηθάει και το εξατομικευμένο πρόγραμμα ενός παιδιού με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Αυτό σημαίνει πως οι δραστηριότητες θα προσαρμοστούν στο ψυχολογικό προφίλ του εκάστοτε μαθητή ώστε να εμφανιστεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Σε κάθε άλλη περίπτωση ελλοχεύει ο κίνδυνος το παιδί να μην μπορεί να συνεχίσει τη φοίτησή του όπως το επιθυμεί.

Παρόλο που η προσχολική ηλικία εμφανίζει δυσκολίες λόγω ελλείψεων και μη σταθεροποιημένων εμπειριών στην εκπαιδευτική ύλη ταυτόχρονα με την ανολοκλήρωτη γλωσσική ανάπτυξη, αποτελεί κομβικό σημείο της ζωής του ανθρώπου. Γι αυτό και μέσω της ψυχολογικής αξιολόγησης σε περιπτώσεις που κρίνεται αναγκαίο, ανιχνεύονται μαθησιακές δυσκολίες και αναζητούνται τρόποι να αντιμετωπιστούν σε αυτό το αρχικό στάδιο.

Βασιζόμενοι σε σχετική με την Ειδική Εκπαίδευση βιβλιογραφία θα λέγαμε ότι η πορεία της είναι στενά συνδεδεμένη με τους παρακάτω σταθμούς:

• Περιθωριοποίηση,
• Ομαλοποίηση,
• Ενσωμάτωση-Ένταξη και
• Συμπεριληπτική ή Ολική Εκπαίδευση.

          Με τον όρο περιθωριοποίηση μιλάμε για τον εγκλεισμό ατόμων με δυσκολίες προσαρμογής στις τότε κοινωνίες σε ιδρύματα. Αυτές οι δυσκολίες μπορεί να αφορούν σοβαρές παθήσεις, νοητικές ελλείψεις, ψυχιατρικές ελλείψεις κ.α.

          Στην εξέλιξη της Ειδικής Εκπαίδευσης εμφανίζεται ο όρος ομαλοποίηση που αφορά τη σταδιακή αποϊδρυματοποίηση ατόμων με σοβαρές παθήσεις. Ταυτόχρονα παιδιά με μέτριες ή σοβαρές ανεπάρκειες απομακρύνονταν από το ίδρυμα και μεταφέρονταν κοντά στους δικούς τους ανθρώπους. Η άποψη που κυριαρχούσε τότε ήταν ότι το περιβάλλον του παιδιού με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες έπρεπε να είναι το ίδιο με το περιβάλλον που μεγαλώνει ένα παιδί με τυπική ανάπτυξη.

          Στη συνέχεια θα αναφέρουμε τον όρο της ενσωμάτωσης, δηλαδή τη δημιουργία ειδικών τμημάτων μέσα στα πλαίσια ενός κανονικού σχολείου. Τα παιδιά μέσω των παραπάνω τμημάτων είχαν την ευκαιρία να ενσωματωθούν σε μεγαλύτερο βαθμό με τον κορμό του σχολείου ώστε στη συνέχεια να επιτευχθεί η πλήρης ένταξή τους. Στην ενσωμάτωση σταδιακά εξαλείφονται τα χαρακτηριστικά του ατόμου καθώς ενσωματώνεται στην ομάδα. Στην ένταξη αντίθετα αυτό δεν αποτελεί προϋπόθεση κι έτσι δεν εμπεριέχεται πάντα η έννοια της αμοιβαίας δυναμικής αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε αυτόν που εντάσσεται στην ομάδα και στην ομάδα υποδοχής.( Bonderer, E. (1980). Integrationsbegriffe in der Behindertenpädagogik. VHN, 49 Jg., Heft 2, 179-180)

          Τέλος με τους όρους Συμπεριληπτική ή Ολική Εκπαίδευση αναφερόμαστε σε μια εκπαίδευση με τη συμμετοχή ΟΛΩΝ των παιδιών στις σχολικές δράσεις με ταυτόχρονη αποδοχή της ιδιαιτερότητας των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.