Πόσοι θυμούνται ακόμη ότι το Facebook ξεκίνησε από κολεγιόπαιδα που έψαχναν για καυτές γκόμενες και παγωμένες Lager; Σήμερα κατακλύζεται από φωτογραφίες νεογέννητων και νηπίων σε όλες τις πιθανές πόζες – τα πρώτα του βήματα, το πρώτο του πάρτι κ.ο.κ. – που αναρτούν οι ίδιοι οι γονείς για να εισπράξουν τα «like» και τα σχόλια των «φίλων» οι οποίοι καλούνται – αν όχι εκβιάζονται – να εμβαπτιστούν στο ψηφιακό οικογενειακό άλμπουμ: «Τι αγγελούδι είναι αυτό!», «Για δάγκωμα είναι τα μαγουλάκια αυτά!» και τα συναφή.
Το να «ποστάρεις» φωτογραφίες με το παιδί σου εκθέτοντάς το στο άπλετο φως (αλλά και στα απύθμενα σκοτάδια) του κυβερνοχώρου είναι ένα ριψοκίνδυνο σπορ που διχάζει. Για τους μισούς γονείς είναι ένας τρόπος να μοιραστούν ψηφιακά τις χαρές με τη σάρκα εκ της σαρκός τους. Για τους άλλους μισούς είναι η χαρά του cyberstalking: αφήνεις την πόρτα μισάνοιχτη για κάθε παιδόφιλο που τυχαίνει να κάνει εκεί κοντά τη βόλτα του (και μπορεί να υφαρπάξει τη φωτογραφία του τέκνου σου για το δικό του… άλμπουμ).
Συν το ότι στέλνεις στο σπλάχνο σου εντελώς αντιφατικά μηνύματα. Γιατί, πώς θα του μάθεις να διασφαλίζει τα προσωπικά δεδομένα του, όταν εσύ η ίδια έχεις «φωτογραφία» στο προφίλ σου τον υιό σου με κασκέτο του Ατρόμητου να τρώει παγωτό φιστίκι; (Ναι η Βλακεία κυριαρχεί σε αυτό το σύμπαν)
Όσο για τις υποτιθέμενες δικλίδες ασφαλείας που επικαλείται η άλλη πλευρά (ότι δείχνεις αυτό που θέλεις, σε όποιον θέλεις), «μπάζουν» από παντού. Κανείς δεν γνωρίζει πώς και σε ποια πελάγη ταξιδεύουν τα προσωπικά δεδομένα του. Όπως έγραφε εσχάτως ο «Εconomist»: «Η υπάρχουσα προστασία (των παιδιών) είναι τόσο αποτελεσματική όσο το να βάζεις ένα ταμπελάκι “Μην αγγίζετε” πάνω σε ένα ανοιχτό βαζάκι με μπισκότα».
Ένας δικηγόρος διαζυγίου μού εξιστορούσε προ καιρού την υπόθεση μιας πελάτισσας που έπνεε μένεα κατά “του… μωρού” του τέως συζύγου της, που είχε εν αγνοία της μητέρας «ανεβάσει» στο Twipics (η εφαρμογή φωτογραφιών του Twitter) φωτογραφίες των παιδιών τους. Αυτό που την εξόργισε περισσότερο ήταν ότι κάθε φορά που κάποιος επισκέπτης «σχολίαζε», π.χ., μια φωτογραφία της πεντάχρονης κόρης της στη θάλασσα, αυτή διάνθιζε αυτομάτως και το δικό του άλμπουμ (του επισκέπτη). Η πελάτισσα έσπευσε, βεβαίως, να καταθέσει στον δικηγόρο όλες τις φωτογραφίες με τα συνοδευτικά σχόλια των παντελώς αγνώστων σε αυτήν «followers». Το Twitter έγινε ο παγοκόφτης εναντίον του τέως στο δικαστήριο.
Δεν είναι μόνο το «ποστάρισμα» οικογενειακών κλικ. Ένα σωσίβιο δεν αρκεί για τα βαθιά σκοτεινά νερά του Διαδικτύου κι ένα παιδί μπορεί εύκολα να βρεθεί στον πάτο. Το Facebook (που τυπικά δεν επιτρέπεται σε ανηλίκους κάτω των 13) ήδη επεξεργάζεται τρόπους να εντάξει «νόμιμα» στους κόλπους του και τους πολύ μικρούς, οι οποίοι το κάνουν ήδη «παράνομα» – μόνο στις ΗΠΑ, 5,6 εκατομμύρια παιδιά έχουν δημιουργήσει προφίλ δίνοντας απλώς ψεύτικη ημερομηνία γεννήσεως. ( Για ρίξε μια ματιά κι εδώ Ανόητη ή Ωφέλιμη η Χρήση του Facebook; )
…και εδώ διχασμός των γονέων. Για τους μεν, καλό είναι να ενταχθεί από νωρίς το παιδί στην ψηφιακή πραγματικότητα, για να εξοικειωθεί, να ξέρει, να φυλάγεται. Για τους δε, καλό είναι το παιδί να μείνει μακριά, για να προστατευθεί από τις ατελείωτες παγίδες των «ιστοχώρων κοινωνικής δικτύωσης», από επικίνδυνα βλέμματα ή «αιτήματα» φιλίας, από τον κάθε ψυχικά διαταραγμένο που καραδοκεί να του κάνει «poke».
Υπάρχουν, βέβαια και αυτοί που στέκονται κάπου στη μέση. Πολλές μητέρες, και στην Ελλάδα, βοηθούν τα παιδιά τους να «ανοίξουν» ένα προφίλ στο Facebook, αρκετά πριν σβήσουν τα 13 κεράκια: «Από το να τον έχω όλη μέρα να στέλνει μηνύματα από το κινητό, καλύτερα. Άσε που έτσι μπορώ να ελέγχω τα πάντα». Τα πάντα; ( Διάβασε Διαδίκτυο Ένα Παράθυρο Στον Κόσμο )
Θυμάμαι χαρακτηριστικά κάτι που μου είχε πει μια βρετανίδα, ειδικός στον διαδικτυακό εκφοβισμό (cyberbullying): «Αυτό που πρέπει πρωτίστως να αντιληφθούμε είναι ότι ο κυβερνοχώρος είναι μια προέκταση του κόσμου μας». Είναι όπως όταν πηγαίνεις με το παιδί βόλτα στο πάρκο. Του λες «πήγαινε να παίξεις», του λες ένα «πρόσεχε», παριστάνεις ότι χαλαρώνεις και την ίδια στιγμή είσαι ένας θηλυκός αγριόχοιρος με τους κυνόδοντες έτοιμους να κατασπαράξουν τον εχθρό.
Εκατομμύρια παιδιά λένε ψέματα για την ηλικία τους, προκειμένου να ανοίξουν λογαριασμό σε δημοφιλείς ιστοσελίδες, όπως το Facebook και το MySpace, στις οποίες δεν επιτρέπεται να γραφτείς αν δεν είσαι άνω των 13 ετών. Αλλά για τα παιδιά, αυτό είναι μικρό εμπόδιο ανάμεσα στα ίδια και ό, τι κάνουν όλοι οι άλλοι. Οι γονείς συχνά συναινούν στην παραποίηση της ηλικίας, επιτρέποντας και βοηθώντας τα παιδιά τους να ανοίξουν λογαριασμό, καθώς θεωρούν ότι είναι ένα απαραίτητο ψεματάκι για τη συμμετοχή τους στον ηλεκτρονικό κόσμο.
Πολύς κόσμος κρύβει την πραγματική του ηλικία, αλλά οι ερευνητές διατείνονται ότι όταν επιτρέπεις στα παιδιά να παραβαίνουν τους κανόνες στέλνεις λάθος μήνυμα. Και, όπως υποστηρίζουν, αφήνεις τα παιδιά χαλαρά σε έναν ψηφιακό κόσμο για τον οποίο μπορεί να μην είναι προετοιμασμένα, εκθέτοντάς τα στις απειλές της πραγματικής ζωής.
Οι κίνδυνοι για τα μικρής ηλικίας μέλη των κοινωνικών δικτύων δεν είναι υποθετικοί. Ο Χεμανσού Νίγκαμ, ο πρώην αξιωματούχος ασφαλείας του MySpace, που σήμερα διευθύνει μια εταιρεία συμβούλων για την ασφάλεια στο Ιντερνετ, θυμάται ένα πρόσφατο συμβάν. Στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, είπε, ένα 11χρονο αγόρι έκανε φίλη στο Facebook ένα κορίτσι από την τάξη του. Αλλά ο λογαριασμός του κοριτσιού ήταν ψεύτικος και το πρόσωπο που βρισκόταν πίσω από αυτόν άρχισε να ανεβάζει φωτογραφίες του αγοριού σε ιστοσελίδες σεξουαλικού περιεχομένου, συνοδεύοντάς τες με πρόστυχα σχόλια.
Όταν οι φωτογραφίες του αγοριού άρχισαν να εμφανίζονται σε αναζητήσεις του Google, το σχολείο υποψιάστηκε ότι τις είχε ανεβάσει ο ίδιος και κάλεσε τους γονείς του. Τα άλλα παιδιά άρχισαν να τον πειράζουν. «Μπορεί να εξελιχθεί σε εφιάλτη για έναν 11χρονο, που ήθελε απλώς να συνομιλεί με φίλους του», είπε ο κ. Νίγκαμ. Το 2006, 31% των 12χρονων στις Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούσαν σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Pew, και το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 38% στα μέσα του 2009, οπότε πραγματοποιήθηκε η τελευταία σχετική έρευνα.
Το ComScore, μια εταιρεία που μετράει την κίνηση στο Διαδίκτυο, υπολογίζει ότι 3,6 εκατ. από τους 153 εκατ. επισκέπτες μηνιαίως του Facebook στη χώρα είναι κάτω των 12 ετών. Κάποιοι από αυτούς τους επισκέπτες μπορεί να μην έχουν λογαριασμό και απλώς επισκέπτονται τις κοινές σελίδες, ανέφερε το ComScore.
Οι εταιρείες Ιντερνετ έχουν συστήσει κανόνες για τους χρήστες μικρής ηλικίας, επειδή πρέπει να συμμορφωθούν με τον Νόμο για την Ηλεκτρονική Προστασία των Παιδιών του 1998, σύμφωνα με τον οποίο οι ιστοσελίδες που συλλέγουν πληροφορίες από παιδιά κάτω των 13 ετών πρέπει να έχουν τη γονική συναίνεση. Η απόκτηση όμως αυτής της συναίνεσης είναι περίπλοκη και ακριβή υπόθεση, οπότε εταιρείες όπως η Facebook και η Google, στην οποία ανήκει το YouTube, απορρίπτουν όποιον προσπαθεί να εγγραφεί σε ηλικία κάτω των 13 ετών. Facebook, Google και Yahoo αρνήθηκαν να αποκαλύψουν πόσα παιδιά περνούν τα εμπόδια, αλλά διατείνονται ότι προσπαθούν να εφαρμόσουν τους κανόνες.
Οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης δεν διαθέτουν δικλίδες ασφαλείας για τα μικρά παιδιά και παρότι το Facebook διαθέτει τέτοιες, εντούτοις τα παιδιά που υποκρίνονται ότι είναι πάνω από 18 τις παρακάμπτουν, με αποτέλεσμα να μένουν εκτεθειμένα.
© The New York Times
