Η Hulya ετών 14 απο το Αφγανιστάν αναγκάστηκε να παντρευτεί τον ξάδερφό της.Photo: Jenny Mathews / ActionAidby Vicky MarkolefaGreece teamCommunications Coordinator at ActionAid Hellas (Greece)

Για τους περισσότερους από εμάς, μητέρα σημαίνει αγάπη, στοργή, φροντίδα, ανιδιοτέλεια. Σε πολλές χώρες, η μητρότητα προστατεύεται από τον νόμο. Όταν εφαρμόζεται και οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες το επιτρέπουν, δίνει την δυνατότητα σε εκατομμύρια γυναίκες να γεννήσουν και να μεγαλώσουν τα παιδιά τους όπως ονειρεύονται και όπως τους αξίζει. Απολαμβάνοντας δηλαδή, τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Ισχύει άραγε το ίδιο, στις πιο φτωχές περιοχές του πλανήτη;

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία στον αναπτυσσόμενο κόσμο, 82 εκατομμύριακορίτσια παντρεύονται σε ηλικία 10-17 και πολλά από αυτά κυοφορούν πριν την ενηλικίωσή τους. Το 60% στο Νεπάλ και το 50% των κοριτσιών στην Ινδία. Στην Αιθιοπία το 50% των κοριτσιών παντρευονται χωρίς να έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους, παρότι από το 1995 έχει τεθεί ως ηλικιακό όριο για τη νομιμότητα του γάμου το 18ο έτος. Στο Μάλι, το 39% των κοριτσιών παντρεύονται πριν τα 15 και το 70,6% πριν τα 18,  ενώ στην Νότιο Αφρική ο γάμος επιτρέπεται νομικά από την ηλικία των 12 ετών!

Το υψηλότερο ποσοστό παιδικής εγκυμοσύνης σύμφωνα με τον ΟΗΕ το κατέχει η Υποσάχαρια Αφρική, με λυπηρό «πρωταθλητή» τον Νίγηρα, όπου το74,5% των κοριτσιών παντρεύονται μικρές και το 56% γεννά πριν ενηλικιωθεί. Ένα παιδί όμως δεν μπορεί να αντέξει την μητρότητα. Πόσο μάλλον όταν υποφέρει το ίδιο από την φτώχεια και την πείνα. 70.000 έφηβες μητέρες στις αναπτυσσόμενες χώρες χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από επιπλοκές στην εγκυμοσύνη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι ο κίνδυνος θανάτου κατά την εγκυμοσύνη είναι πενταπλάσιος για τις μητέρες 10-14, από ότι για τις γυναίκες που εγκυμονούν στα 20-24. Πέρα από τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι μητέρες-παιδιά, τα βρέφη τους επίσης στερούνται ανάπτυξης και φροντίδας. Ένα φτωχό και πολλές φορές υποσιτισμένο ανήλικο κορίτσι, είναι λογικό να μην είναι σε θέση να κυοφορήσει ένα υγιές παιδί.

Σε πολλές χώρες της Αφρικής, κορίτσι σημαίνει σωτηρία, αφού συχνά ανταλλάσσονται με βοοειδή ή άλλα πολύτιμα αγαθά για την επιβίωση της φτωχής τους οικογένειας. Όπως η Christine στην Κένυα, που κατάφερε όμως να ξεφύγει, μάλιστα από δύο γάμους.

Για εμάς στην ActionAid, κορίτσι σημαίνει δύναμη. Η μόνη ίσως δύναμη που μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την ανισότητα. Η ActionAid τοποθετεί στην καρδιά της δράσης της την προστασία των παιδιών και ιδιαίτερα των κοριτσιών. Μέσα από το πρόγραμμα Αναδοχής Παιδιού, πέρα από την ανάπτυξη υποδομών που ευνοεί την συμμετοχή των κοριτσιών στο σχολείο, εστιάζουμε πολύ στην ενημέρωση των γονιών για τις βλαβερές συνέπειες των πρόωρων γάμων, αλλά και στη σημασία της εκπαίδευσης των κοριτσιών. Στηρίζουμε χιλιάδες οικογένειες με προγράμματα ενίσχυσης εισοδήματος, ώστε να μην αναγκαστούν να ανταλλάξουν τα κορίτσια τους με μερικά βοοειδή.

Κατασκευάζουμε αντλίες νερού σε προσιτά σημεία, ώστε τα κορίτσια να μην περπατούν χιλιόμετρα για να βρουν πόσιμο νερό, αφού έτσι χάνουν διδακτικές ώρες, αλλά κυρίως κινδυνεύουν να βιαστούν στον δρόμο. Μέσα από το βραβευμένο από την UNESCO πρόγραμμα μας Reflect, εκπαιδεύουμε εκατομμύρια γυναίκες που κι εκείνες με τη σειρά τους ενθαρρύνουν τα κορίτσια τους να γραφτούν και να ολοκληρώσουν το σχολείο, αλλά και να αποφύγουν τον γάμο σε μικρή ηλικία. Όπως η Savelat από το Πακιστάν, που αναγκάστηκε να παντρευτεί έναν ναρκομανή στα 8 της χρόνια, αλλά κατάφερε να σωθεί και σήμερα στα 17 της παλεύει να σταματήσει την πρακτική στο χωριό της.

“Παρακολουθώ τον κύκλο μαθημάτων Reflect και ενημερώνω κορίτσια και γυναίκες για τις επιπτώσεις του γάμου σε μικρή ηλικία. Δεν θέλω να δω κανένα άλλο παιδί στο χωριό μου να έρθει αντιμέτωπο με την κατάρα του προώρου γάμου και κάνω ότι μπορώ για να πείσω τους γονείς ότι είναι έγκλημα και πως πρέπει να σταματήσει.”

Πλησιάζει η Γιορτή της Μητέρας, μια ημέρα αφορμή να σκεφτούμε την αδιαμφισβήτητη αξία της. Η δική μου μητέρα, μου έμαθε την αγάπη, τον σεβασμό, την ανιδιοτέλεια. Όπως είπε κάποια στιγμή η Marion Garrety “Η αγάπη της μάνας είναι το καύσιμο που τροφοδοτεί έναν άνθρωπο για να φέρει εις πέρας το ακατόρθωτο”. 82 εκατομμύρια κορίτσια νύφες και μητέρες είναι απλά πάρα πολλά. Κάποιες όμως επιτυγχάνουν το ακατόρθωτο και ξεφεύγουν. Αναρωτιέμαι πόσες θα μπορούσαν να τα καταφέρουν, με λίγη ακόμα δική μας ανιδιοτέλεια.