Την Παρασκευή είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω στο Ίδρυμα Ευγενίδου μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία των Τέλη Τύμπα και Ειρήνης Μεργούπη -Σαβαΐδου.
Τέλης Τύμπας, Ειρήνη Μεργούπη-Σαβαΐδου
Οι δύο μελετητές επιμελήθηκαν τον τόμο «Ιστορίες της τεχνολογίας του 20ού αιώνα» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) από όπου αξίζει να παρουσιαστεί η πτυχή «όταν οι υπολογιστές ήταν γυναίκες» -Jennifer S. Light, επιμέλεια Τέλης Τύμπας, Ειρήνη Μεργούπη-Σαβαΐδου
«(…) Το παρόν άρθρο υποδεικνύει για ποιον λόγο οι προηγούμενες θεωρήσεις στην ιστορία του υπολογιστή δεν σκιαγράφησαν τις γυναίκες ως υποκείμενα που είχαν σημαντικό ρόλο σε αυτή την ιστορία και τάσσεται υπέρ μιας επανεκτίμησης της συμβολής τους»: «Πριν από το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, γυναίκες με πανεπιστημιακά πτυχία στα Μαθηματικά δίδασκαν συνήθως στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Σε ορισμένες περιπτώσεις εργάζονταν σε υπαλληλικές υπηρεσίες ως υπάλληλοι στατιστικής ή ως άνθρωποι-υπολογιστές. Καθώς ο πόλεμος μετέβαλε τη ζήτηση εργασίας, ένα κολέγιο θηλέων ανέφερε ότι κάθε γυναίκα πτυχιούχος Μαθηματικών μπορούσε να επιλέξει ανάμεσα σε είκοσι πέντε θέσεις απασχόλησης στη βιομηχανία ή την κυβέρνηση (ΗΠΑ)». Οι αγγελίες για γυναίκες και επιστήμονες μηχανικούς πλήθαιναν: «ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ». «(…) Στις αρχές της δεκαετίας του 1940, τα εργαστήρια άρχισαν να προσλαμβάνουν γυναίκες για την εξέταση των πυρηνικών και σωματιδιακών ιχνών στα φωτογραφικά γαλακτώματα. Εως τη δεκαετία του 1950, το αντίγραφα των φωτογραφιών που ανίχνευε κάθε γυναίκα δημοσιεύονταν φέροντας το όνομά της. Στην πορεία, όμως, το κύρος τής εργασίας αυτών των γυναικών εξανεμίστηκε. Οι μετέπειτα δημοσιεύσεις άρχισαν να ταξινομούνται με βάση το όνομα του επικεφαλής κάθε εργαστηρίου, ο οποίος αναπόφευκτα ήταν άνδρας και οι φωτογραφίες που έβγαιναν στο φως της δημοσιότητας σπανίως αποκάλυπταν τη συνεισφορά των γυναικών. Το αίτημα του φυσικού Cecil Powell για τρία επιπλέον μικροσκόπια και ακόμη τρία κορίτσια υποδηλώνει το ότι η αφάνεια και η δυνατότητα εύκολης αντικατάστασης των γυναικών πήγαιναν χέρι χέρι. Σε πολλά εργαστήρια, οι επιστήμονες περιέγραφαν τις γυναίκες όχι τόσο ως άτομα, αλλά ως ένα σύνολο που προσδιοριζόταν από τον επικεφαλής τους στο Εργαστήριο (Η χορωδία ομορφιάς του Cecil) ή από τα μηχανήματα που χειρίζονταν (τα κορίτσια του ανιχνευτή)».
Κατά τον ίδιο τρόπο το «πρόγραμμα ENIAC» (Electronic Numerical Integator And Computer, ηλεκτρονικός αριθμητικός ολοκληρωτής και υπολογιστής) έκλεισε την λειτουργία του στις 2 Οκτωβρίου του 1955: «Οι γυναίκες χειριστές αναφέρονταν ως “η ομάδα του John Holderton” ή “τα κορίτσια του ENIAC”».
«(…) Οι γυναίκες αυτές δεν απέκτησαν ποτέ την ευκαιρία να επιδείξουν δημοσίως τις τεχνικές τους γνώσεις, πράγμα το οποίο ήταν αποφασιστικής σημασίας για την προσωπική τους αναγνώριση και την εξέλιξη της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας».
«(…) Το πρόγραμμα ENIAC έκανε μια θεμελιώδη διάκριση μεταξύ του υλισμικού και του λογισμικού: ο σχεδιασμός του υλισμικού ήταν ανδρική δουλειά, ενώ ο προγραμματισμός ήταν γυναικεία δουλειά. Εχοντας αποκτήσει κοινωνικό φύλο, τα δύο αυτά μέρη του προγράμματος διακρίνονταν από διαφορετικό Status βάσει του οποίου κατηγοριοποιούνταν».
«(…) Οι γυναίκες προγραμματιστές εκτελούσαν διαταγές από άνδρες μηχανικούς και αξιωματικούς του στρατού. Ηταν αυτοί οι μηχανικοί και οι αξιωματικοί οι θεωρητικοί και οι διευθυντές που έπαιρναν τα εύσημα για την εφεύρεση.
»Το κοινωνικό σύστημα του αμερικανικού στρατού είναι ιστορικά θεμελιωμένο στους κοινωνικούς κώδικες των Ευρωπαίων gentlemen.
»Ως πολιτικό προσωπικό, οι “έξι γυναίκες υπολογιστές” που επελέγησαν για το χειρισμό του ENIAC παρέμειναν έξω από την κάστα αυτού του συστήματος».
Ο συγγραφέας διευκρινίζει ότι «εάν ερμηνεύαμε την ιστορία του ENIAC ως περίπτωση εκμηχανισμού της γυναικείας εργασίας, δεν θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ο εκμηχανισμός συνοδεύτηκε στην περίπτωση αυτή από απώλεια δεξιοτήτων.
»Η δουλειά απαιτούσε στην πραγματικότητα ανεπτυγμένη εξοικείωση με το υλισμικό. Αυτό όμως έρχοταν σε αντίφαση με το ιδίωμα του έμφυλου στερεότυπου. Οι έξι του ENIAC κατανοούσαν όχι μόνο τα μαθηματικά των υπολογιστών, αλλά και την ίδια τη μηχανή. Το γεγονός ότι οι επικεφαλής του προγράμματος και οι ιστορικοί δεν εκτίμησαν σωστά τις τεχνικές γνώσεις των γυναικών, επιβεβαιώνει την υπόθεση περί αντίφασης ανάμεσα στη δουλειά που πραγματικά εκτελέστηκε από τις γυναίκες και στον τρόπο με τον οποίο αυτή η δουλειά αποτιμήθηκε από άλλους».
«(…) Στις 15 Φεβρουαρίου του 1946 οι “New York Times” περιέγραψαν μία δημόσια επίδειξη:
“Είπαν στον ENIAC να λύσει ένα δύσκολο πρόβλημα για το οποίο ένας εκπαιδευόμενος άνδρας θα χρειαζόταν να δουλέψει μερικές εβδομάδες. Ο ENIAC το έκανε αυτό σε 15 δευτερόλεπτα. Η δήλωση για τα 15” δεν λάμβανε υπόψη το χρόνο που είχαν αφιερώσει οι γυναίκες για να εγκαταστήσουν το κάθε πρόβλημα στη μηχανή”».
Ενας οδηγός του 1943 προς διευθυντές επιχειρήσεων εξηγούσε: Οι γυναίκες μπορούν να εκπαιδευτούν για να κάνουν οποιαδήποτε δουλειά έχετε, αλλά θυμηθείτε ότι μια γυναίκα δεν είναι άνδρας. Μία γυναίκα είναι ένα υποκατάστατο -όπως το πλαστικό αντί για το μέταλλο.
«(…) Πολλά από τα ερωτήματα των ιστορικών, που αφορούν την ιστορία του υπολογισμού, αποτυπώνουν τους ακούσια “ανδροκεντρικούς όρους” της ιστορίας. Το αποτέλεσμα είναι μια διαστρεβλωμένη ιστορία της τεχνολογικής ανάπτυξης, η οποία έχει καταστήσει αθέατη τη γυναικεία συμβολή.
»(…) Καθώς οι υπολογιστές κυριαρχούν στην καθημερινή ζωή, γίνεται κρίσιμο να επανεγγραφούν οι γυναίκες στην ιστορία του υπολογισμού, της οποίας πάντοτε ήταν μέρος Επειδή ήταν μέρος της ιστορικής δράσης, ακόμη κι αν δεν έγιναν μέρος της ιστορικής μνήμης».
Πέρασε μάλλον ανεπιστρεπτί η εποχή που οι διαδικτυακές κοινότητες ήσαν ανδροκρατούμενες. Τα πράγματα έχουν πια αντιστραφεί, καθώς ολοένα περισσότερες νεαρές γυναίκες (αλλά και…λιγότερο νεαρές!) «κολλάνε» σε μια ή περισσότερες ηλεκτρονικές «παρέες», σύμφωνα με μια νέα αμερικανική έρευνα.
Αντίθετα, οι άνδρες δείχνουν σημάδια «κόπωσης δικτύωσης», καθώς όλο και λιγότεροι δηλώνουν ότι οι online κοινότητες, όπου συμμετέχουν, είναι εξίσου σημαντικές με τις offline παρέες τους.
Η έρευνα του Κέντρου Άνενμπεργκ για το Ψηφιακό Μέλλον, του πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας, σύμφωνα με τα ξένα πρακτορεία, δείχνει ότι οι γυναίκες τείνουν μεν να υιοθετούν τις νέες τεχνολογίες με πιο αργό ρυθμό σε σχέση με τους άνδρες, αλλά όταν το κάνουν, καλύπτουν γρήγορα το χαμένο έδαφος και συχνά ξεπερνούν τους άνδρες σε ενθουσιασμό για τις online δραστηριότητές τους.
Η σταδιακή αντιστροφή στις διαθέσεις των δύο φύλων παρατηρείται εδώ και δύο-τρία χρόνια. Έτσι, σήμερα το 67% των γυναικών κάτω των 40 ετών δηλώνουν ότι νοιάζονται για τις ηλεκτρονικές παρέες τους όσο και για τις εξω-ηλεκτρονικές, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες είναι μόνο 38%. Το 2007, τα πράγματα ήσαν ακριβώς αντίθετα, καθώς το 69% των ανδρών και το 35% των γυναικών αισθάνονταν με αυτό τον τρόπο.
Μπορεί οι άνδρες να είναι αυτοί που κυρίως έκαναν ουρές αυτές τις μέρες στα αμερικανικά καταστήματα για να αγοράσουν πρώτοι το νέο iPad της Apple, όμως, σύμφωνα με τον υπεύθυνο της έρευνας Μάικλ Γκίλμπερτ, οι γυναίκες είναι εκείνες που δημιουργούν βαθύτερες και μονιμότερες σχέσεις στο πλαίσιο των Web κοινοτήτων όπου συμμετέχουν. Ένας βασικός λόγος είναι ότι οι γυναίκες, αντίθετα με τους άνδρες, δεν αναζητούν κυρίως πληροφορίες για κάποιο τομέα ενδιαφέροντός τους, αλλά συμμετέχουν σε μια ηλεκτρονική παρέα για βαθύτερους συναισθηματικούς και κοινωνικούς λόγους.
Η έννοια του gaming έχει συνδεθεί παραδοσιακά με το ανδρικό φύλο, ωστόσο τα τελευταία χρόνια αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς ο αριθμός των γυναικών που δείχνουν μια προτίμηση στα games και δη στα social games. Η Q Interactive και η Engage Expo πήραν συνεντεύξεις από 700 γυναίκες προκειμένου να διερευνήσουν τις απόψεις τους γύρω από το θέμα των παιχνιδιών.
Περισσότερες από τις μισές γυναίκες του δείγματος ανέφεραν ότι παίζουν social games καθημερινά, αν και μόνο το 42% θεωρούν ότι είναι gamers. Υπάρχει κι ένα 7% που αυτοπροσδιορίζεται ως παθιασμένη gamer. Επίσης, το 67% είπε ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα αν παίζουν έως και πέντε ώρες την εβδομάδα, ενώ το 26% ανέφερε ότι είναι ΟΚ να παίζουν από έξι ώρες και πάνω.
Φαίνεται, όμως, ότι οι γυναίκες παίρνουν πολύ σοβαρά τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει το gaming στην εικόνα τους. Οι δύο στις τρεις είπαν ότι μπορεί να επέλθει κοινωνικός στιγματισμός από το gaming, καθώς -όπως ανέφεραν- “τα παιχνίδια είναι εθιστικά και σε κάνουν να παραμελείς άλλους τομείς της ζωής σου“. Στο πλαίσιο αυτό, δεν είναι τυχαίο το ότι ένα 16% των γυναικών του δείγματος κρύβουν το γεγονός ότι παίζουν games.
Τα μαθηματικά αντιμετωπίζονται από πολλούς, εκπαιδευτικούς και μη, ως ανδρική υπόθεση. Όμως έρευνες αποδεικνύουν πως οι γυναίκες έχουν μαθηματική σκέψη και η πεποίθηση ότι «τα κορίτσια είναι καλύτερα στο να κλίνουν ένα ρήμα και τα αγόρια στο να κάνουν μαθηματικές πράξεις» είναι απλώς ένα στερεότυπο. Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι υπεύθυνοι γι΄ αυτό είναι οι δάσκαλοι.
Για τη Sian Βeilock, καθηγήτρια Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Σικάγου, υπεύθυνες για το συγκεκριμένο στερεότυπο είναι οι γυναίκες δασκάλες του δημοτικού. Αυτό ήταν το βασικό συμπέρασμα πρόσφατης έρευνας που πραγματοποιήθηκε στο αμερικανικό πανεπιστήμιο. Οι μαθήτριες της Α΄ και της Β΄ δημοτικού, των οποίων οι δασκάλες είχαν άγχος για τη διδασκαλία των μαθηματικών, είχαν χειρότερες επιδόσεις στο συγκεκριμένο μάθημα. Ο τρόπος που μετέδιδαν το άγχος στις μικρές μαθήτριες και αναπαρήγαν το στερεότυπο είναι, σύμφωνα με τους ερευνητές, απλός: καλούσαν πιο συχνά τα αγόρια να λύσουν ασκήσεις, τα επαινούσαν πολύ περισσότερο από τις συμμαθήτριές τους ή υπονοούσαν ότι δεν είναι απαραίτητο για τα κορίτσια να γνωρίζουν μαθηματικά. Ανάλογη όμως είναι και η στάση κάποιων Ελλήνων εκπαιδευτικών, που φαίνεται να πιστεύουν πως γυναίκες και μαθηματικά είναι ασύμβατα. Σε έρευνα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου το 2007 σε δείγμα 255 δασκάλων δημοτικού, τα μαθηματικά όχι απλώς χαρακτηρίζονται ανδρική υπόθεση, αλλά οι συμμετέχοντες πιστεύουν ότι τα κορίτσια έχουν από τη φύση τους μειωμένες ικανότητες.
Οι γυναίκες αποτελούν ανερχόμενη οικονομική δύναμη και πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν ότι από αυτές θα αρχίσει η ανάκαμψη. Είναι όμως απρόσεκτες με τις αγορές τους ή κάνουν δώρα στον εαυτό τους που πραγματικά τούς αξίζουν;
Αναδυόμενη δύναμη
Πρόσφατη έρευνα δύο μεγάλων χρηματοοικονομικών οργανισμών στις ΗΠΑ, της Goldman Sachs και του Βoston Consulting Group, χαρακτηρίζει τις γυναίκες ως τη νέα αναδυόμενη από την κρίση οικονομική ομάδα, παγκοσμίως. «Όταν κατακαθίσει η σκόνη της οικονομικής κρίσης, οι γυναίκες προβλέπουμε ότι θα κατέχουν ακόμη πιο σημαντική θέση» έγραψαν οι Μάικλ Σιλβερστάιν και Κέιτ Σέιρ της ΒCG, που εξέδωσαν μελέτη με τίτλο «Οι γυναίκες θέλουν περισσότερα», με βάση έρευνα σε 12.000 γυναίκες από 22 χώρες. Ταυτόχρονα, στη μελέτη «Η ισχύς του πορτοφολιού: Ισότητα φύλων και δαπάνης της μεσαίας τάξης», οι γυναίκες χαρακτηρίζονται ως «ο πιο ισχυρός κινητήρας της ανάκαμψης». Όπως αναφέρεται, τα γυναικεία εισοδήματα θα εκτιναχθούν από τα 13 στα 18 τρισ. δολάρια παγκοσμίως κατά τα επόμενα 5 χρόνια, ενώ ήδη ένα μεγάλο τμήμα των αποφάσεων των νοικοκυριών για τις δαπάνες (73% στις ΗΠΑ) λαμβάνεται από τις γυναίκες.
Τα διπλάσια
Τις προβλέψεις των δύο μεγάλων οργανισμών έρχεται να επιβεβαιώσει και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Μόδας, σε έρευνα του οποίου φάνηκε ότι οι γυναίκες ξοδεύουν διπλάσια από τους άνδρες σε ρούχα, παπούτσια και αξεσουάρ για τον εαυτό τους και πως τα έξοδά τους αυξάνονται. «Τα αποτελέσματα μας δείχνουν ότι οι γυναίκες αποκτούν όλο και μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις αυθόρμητες αγορές», λέει η Ιλέιν Γκιλ, διευθύντρια πωλήσεων μεγάλου καταστήματος. «Μπορείς να δεις ότι οι γυναίκες που κερδίζουν μόνες τα χρήματά τους το διασκεδάζουν περισσότερο όταν κάνουν δώρα στον εαυτό τους».
Η δουλειά συχνά αποτελεί μια καλή δικαιολογία για αγορές. Αυτές οι γυναίκες έχουν διατηρήσει την εργασία τους και όλες παραδέχονται πως το περιβάλλον στο οποίο εργάζονται έχει γίνει πάρα πολύ ανταγωνιστικό. Το όμορφο παρουσιαστικό θεωρείται στη δουλειά ως ένα επιπλέον πλεονέκτημα. Και η μόδα δεν είναι η μόνη ανταμοιβή για τις ατελείωτες ώρες στο γραφείο. Το ίδιο είναι και οι διακοπές. «Πολλές μόνες γυναίκες που διανύουν την τρίτη δεκαετία της ηλικίας τους και εργάζονται σε νομικά γραφεία ή στην οικονομία, επιβραβεύουν τον εαυτό τους με εξωτικά ταξίδια, κάθε τρεις μήνες», λέει ιδιοκτήτρια γραφείου ταξιδίων.
Σκέφτονται την ευημερία της οικογένειας
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ αντιμετωπίζουν διαφορετικά και τις αγορές για την οικογένεια. Όπως αναφέρεται στις έρευνες των δύο μεγάλων οργανισμών: «Οι προτεραιότητες των γυναικών διαφέρουν από των ανδρών, καθώς δίνουν μεγαλύτερο βάρος σε αγαθά και υπηρεσίες που βελτιώνουν την ευημερία της οικογένειας». Μπορεί να επηρεαστεί ακόμα και το ύψος των δαπανών, καθώς υπάρχει πιθανότητα να αλλάξουν τα επίπεδα αποταμίευσης των νοικοκυριών με τις γυναίκες να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση σε θέματα εκπαίδευσης, περίθαλψης και άλλων υπηρεσιών. Στην Ε.Ε. η ανεργία και στα δύο φύλα αυξήθηκε από 7% πέρσι τον Ιούλιο στο 9% φέτος τον ίδιο μήνα, όμως έπληξε περισσότερο τους άνδρες. Πάντως, όπως παρατηρούν οι ειδικοί, ένα πράγμα είναι σίγουρο: οι γυναίκες σταδιακά θα αντιπροσωπεύουν ένα όλο και αυξανόμενο ποσοστό της εργατικής δύναμης. «Ο αριθμός των εργαζόμενων γυναικών αυξάνεται 2,2% ετησίως και αναμένουμε να προστεθούν στους εργαζομένους έως το 2013 περίπου 90 εκατ. γυναίκες».
Πού ξοδεύουν τα περισσότερα χρήματα, σύμφωνα με τους «Τimes», και οι… δικαιολογίεςπου χρησιμοποιούν ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ● Συστήματα ψυχαγωγίας κατ΄ οίκον («Είναι μια επένδυση για το σπίτι, έτσι δεν είναι;»)
● Οτιδήποτε της Αpple («Αφού όλοι οι φίλοι μου το έχουν!»)
● Λάδι τρούφας («Επειδή τρώμεόλο και πιο σπάνια έξω…») ● Ρούχα από κασμίρ («Για να νιώθεις όμορφα στην αγκαλιά μου»)
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ● Ταγέρ Chanel («Είναι αθάνατοκομμάτι και θα το φοράω για πάντα»)
● Διακοπές στις Μαλδίβες («Δίνω τα πάντα για τη δουλειά μου, καιρός να σκεφτώ και τον εαυτό μου λίγο»)
● Παπούτσια Louboutin («Υπέρτατοόπλο στις συσκέψεις της εταιρείας». Εργαζόμενο κορίτσι σκάσε από τη ζήλεια σου!)
● Ατζέντες Smythson («Περνάω τόσες ώρες στο γραφείο, που θέλω να νιώθω άνετα σαν το σπίτι μου»)
● Τσάντες Υves Saint Laurent («Είναι οι μόνες ικανές να χωρούνμέσα το λάπτοπ)
Η ηθοποιός Κίρα Νάιτλι εμφανίζεται σε μία νέα διαφήμιση που στοχεύει στην αφύπνιση της κοινής γνώμης κατά της βίας εις βάρος των γυναικών. Πρόκειται για ένα δίλεπτο διαφημιστικό σποτ, το οποίο προβάλλεται σε τηλεόραση και κινηματογράφο, για λογαριασμό της οργάνωσης Women’s Aid.
Η Νάιτλι εμφανίζεται να επιστρέφει στο σπίτι της από κάποιο κινηματογραφικό πλατό για να υποστεί άγριο ξυλοδαρμό από το σύντροφό της που την περιμένει εκεί. Σκηνοθέτης της είναι ο Τζο Ράιτ, ο οποίος έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με την Νάιτλι και συγκεκριμένα στην ταινία «Εξιλέωση».
Όσο απομακρύνεται ο φακός αποκαλύπτεται ότι ο χώρος που διαδραματίζεται η σκηνή είναι ένα άδειο κινηματογραφικό στούντιο. Η 24χρονη ηθοποιός είναι πεσμένη στο πάτωμα και ο ξυλοδαρμός συνεχίζεται.
Το μήνυμα που προβάλλεται στην οθόνη λέει: «Δεν ήρθε η στιγμή κάποιος να πει CUT;»
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
Άρθρα (RSS)