Εμείς ως κάτοικοι αυτής της γεωγραφικής περιοχής που ακούει στο όνομα Ελλάδα, μόνον ως ξένοι δικαιούμαστε να αντιμετωπίζουμε τους Έλληνες. Εμείς λοιπόν ως μη Έλληνες. Ως μη Έλληνες εμείς τι είμαστε; Κάτοικοι μιας γεωγραφικής περιοχής που κατοικήθηκε από ανθρώπους που προσπάθησαν να γίνουν κάτι. Η προσπάθεια αυτή και οι καρποί της τους έκαναν Έλληνες. Εμείς δεν καταβάλλουμε καμία παρόμοια προσπάθεια. Επειδή πιστεύουμε ότι είμαστε Έλληνες. Γιατί επειδή κληρονομήσαμε τον τόπο; Αυτό δε σημαίνει ότι είμαστε Έλληνες. Η έννοια Έλληνας περιλαμβάνει κάποια βασικά χαρακτηριστικά.
Ας ανατρέξουμε λίγο στον Νίκο Δήμου και στο βιβλίο του “Η δυστυχία του να είσαι Έλληνας” :
“Στο θέμα της κληρονομιάς τους, θα χώριζα τους Έλληνες σε τρεις κατηγορίες-τους συνειδητούς, τους ημι-συνειδητούς και τους μη-συνειδητούς.
Οι πρώτοι (λίγοι) ξέρουν. Έχουν νοιώσει το τρομερό βάρος της κληρονομιάς. Έχουν καταλάβει το απάνθρωπο επίπεδο τελειότητας του λόγου ή της μορφής των παλιότερων. Και τούτο τους συντρίβει.
Οι δεύτεροι (και οι περισσότεροι) δεν ξέρουν άμεσα. Έχουν όμως «ακουστά». Είναι σαν τους γιους του διάσημου φιλόσοφου, που δεν μπορούν να καταλάβουν τα έργα του, βλέπουν όμως πως όσοι ξέρουν, τα τιμούν και τα βραβεύουν. Τους ενοχλεί αλλά και τους κολακεύει η φήμη. Επαίρονται πάντα όταν μιλούν σε τρίτους.
Η τρίτη κατηγορία-οι μη συνειδητοί- είναι οι παρθένοι και αγνοί (γράφε ασπούδαχτοι: Μακρυγιάννης, Θεόφιλος, Λαός). Έχουν ακούσει για τους παλιούς σε μύθους και θρύλους, που τους έχουν αφομοιώσει σαν λαϊκά παραμύθια. Αυτοί οι αγνοί δημιούργησαν την λαϊκή παράδοση και τέχνη.
Ωστόσο η συντριπτική πλειοψηφία των ημιμαθών με το μόνιμο κρυφό πλέγμα κατωτερότητας απέναντι στους αρχαίους, καθορίζει τη στάση και το ύφος του συνόλου.
Η σχέση μας με τους αρχαίους είναι μία πηγή του εθνικού πλέγματος κατωτερότητας. Η άλλη είναι η σύγκριση στο χώρο και όχι στο χρόνο. Με τους σύγχρονους «ανεπτυγμένους». Με την «Ευρώπη».
Όταν ένας Έλληνας μιλάει για την Ευρώπη, αποκλείει αυτόματα την Ελλάδα. Όταν ένας ξένος μιλάει για την Ευρώπη, δεν διανοούμαστε ότι μπορεί να μη περιλαμβάνει και την Ελλάδα.
Γεγονός είναι πως-ό,τι και αν λέμε-δεν νιώθουμε Ευρωπαίοι. Νιώθουμε απ’ έξω. Και το χειρότερο είναι, που τόσο μας νοιάζει και μας καίει, όταν μας το λένε…
Φθονούνε τους άλλους λαούς, ενώ διατυμπανίζουμε την ανωτερότητά μας. Ξενομανείς, ξενόφοβοι και ξενόδουλοι κι όχι μόνο (τουριστικά) φιλόξενοι.
Στις ρίζες της ελληνικής δυστυχίας είναι τα δύο εθνικά πλέγματα κατωτερότητας. Το ένα στο χρόνο με τους προγόνους. Το άλλο στο χώρο με τους Ευρωπαίους. Αδικαιολόγητα ίσως πλέγματα αλλά όχι για τούτο, λιγότερο πραγματικά”.
Η καθησυχασμένη βεβαιότητα ότι η κληρονομιά μάς ανήκει αδιαφιλονίκητα, καθιερώνει την εθνική στειρότητα ως κυρίαρχη συμπεριφορά, την αγκίστρωση στα κεκτημένα ως άρχουσα νοοτροπία, τον μηρυκασμό των στερεοτύπων ως ασφάλεια συνέχειας.
Το ότι ζούμε στα ίδια χώματα δεν σημαίνει τίποτε. Στην πραγματικότητα φιλοξενούμαστε. Εκείνοι, οι Έλληνες, μας φιλοξενούν. Το ότι στα θεμέλια του σπιτιού μας υπάρχουν θαμμένα τα σπίτια αρχαίων τραγικών δεν σημαίνει τίποτε. Δεν αρκεί αυτό για να μας κάνει τραγικούς, ή συγγενείς και συνεχιστές των τραγικών. Η τραγικότητα είναι υπόθεση άλλων θεμελίων που δεν τα υποψιάζονται όσοι έχουν τάξει τη ζωή τους και το έργο τους στη θλιβερή κολακεία ενός δήθεν λαϊκού αισθήματος το οποίο οι ίδιοι καρπώνονται με ανεξάντλητη απληστία και εγωπαθή μονομανία. Το ότι βλέπουμε από το μπαλκόνι μας την Ακρόπολη δεν σημαίνει τίποτε. Η θέα δεν συνιστά εγγύηση ταυτότητας. Το τοπίο δεν αποτελεί τεκμήριο συνέχειας. Δεν μας εισάγει στο πνεύμα που γέννησε τη μυθοποίηση του τοπίου. Τη μεταποίηση της γεωγραφίας από φύση σε ποίηση. Το ότι μιλούμε την ίδια γλώσσα επίσης δεν σημαίνει τίποτε. Τη γλώσσα πρέπει να την σκέφτεται κανείς για να την μιλήσει. Πρώτα σκέφτομαι τη γλώσσα και μετά την μιλώ. Ποιος σκέφτεται τη γλώσσα εδώ; Ποιος κάτοικος αυτής της γεωγραφικής περιοχής μιλά τη γλώσσα επειδή πρώτα την σκέφτεται; Ο Καβάφης ήταν ελληνικός επειδή ήταν μακριά, αλλού. Δεν ήταν εδώ, δεν ήταν μαζί, δεν ήταν δικός τους, δεν τους θεωρούσε δικούς του. Ήξερε ότι δεν κατείχε. Ελληνικός. Ιδιότητα τιμιότερη απ’ αυτήν δεν θεωρούσε άλλην.
Ο κληρονόμος αναλογίζεται την κληρονομιά του από τη στιγμή που απειλείται με την απώλειά της. Ο κίνδυνος να τη χάσει ή να αποδειχθεί ότι δεν του ανήκει κινητοποιεί τον μηχανισμό της ιδιοποίησης μέσα του. “Είμαστε ένας λαός χωρίς πρόσωπο και χωρίς ταυτότητα. Όχι επειδή δεν έχουμε πρόσωπο, αλλά επειδή δεν τολμάμε να κοιταχτούμε στον καθρέπτη. Επειδή μας έκαναν να ντρεπόμαστε για το πραγματικό μας πρόσωπο. Τόσο που να φοβόμαστε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. Έτσι μάθαμε να παίζουμε διάφορους ρόλους: τον αρχαίο, τον Ευρωπαίο …” Το πεδίον ωστόσο ανοίγεται μπροστά μας, απέραντο αλλά δύσβατο. Μόνον γυμνούς και ατιτλοφόρητους μπορεί να μας δεχτεί. Ενδεδυμένους μόνον την περιβολή του τίποτε. Ειδάλλως δεν πρόκειται να υπάρξει άλλη φορά πολιτισμός εδώ. Αν μας ενδιαφέρει αυτό. Μπορούμε να συλλάβουμε το μήνυμα; Μπορούμε να συλλάβουμε τον αναγεννησιακό του χαρακτήρα; Τη λυτρωτική του διάσταση; Τη ζωτική του ώθηση;
Ο Ν. Δήμου τοποθετείται για την παιδεία: “Η Ελληνική Παιδεία είναι ένας μηχανισμός μαζικής βεβιασμένης τροφοδότησης γνώσεων, που τον κινούν αμόρφωτοι άμουσοι και υπαμοιβόμενοι εκπαιδευτικοί. Το πρόβλημα της Ελληνικής Παιδείας είναι πρόβλημα διδασκόντων. Μόνο προσωπικότητα μπορεί να διαμορφώσει προσωπικότητες. Θα Θυμάμαι πάντα τους καθηγητές που έτρεμαν όσους μαθητές είχαν μάθει να σκέπτονται”.
Όταν το 1821 οι ένδοξοι ημών πρόγονοι εξεγέρθηκαν κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας κάποιοι είδαν μία ευκαιρία. Πρότειναν στους αρχηγούς των εξεγερμένων να εκδώσουν ανταλλάξιμα ελληνικά επαναστατικά ομόλογα στο χρηματιστήριο του Λονδίνου. Οι Ελληνες θα υπόσχονταν να αποπληρώσουν τα ομόλογά τους με τόκο, αν και όταν κέρδιζαν την ανεξαρτησία τους. Η αξία των ομολόγων ανέβαινε και έπεφτε στο χρηματιστήριο ανάλογα με τις στρατιωτικές επιτυχίες και αποτυχίες στα πεδία της μάχης στην Ελλάδα. Όμως οι Τούρκοι άρχιζαν σταδιακά παίρνουν το πάνω χέρι. Με τη διαφαινόμενη ήττα των επαναστατών οι ομολογιούχοι αντιμετώπιζαν το ενδεχόμενο να χάσουν τα πάντα. Το συμφέρον των ομολογιούχων ήταν εθνικό συμφέρον, έτσι οι Βρετανοί συγκρότησαν έναν διεθνή στόλο, ο οποίος το 1827 βύθισε τον κύριο Οθωμανικό στόλο στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Η Ελλάδα ήταν επιτέλους ελεύθερη, ύστερα από αιώνες υποταγής. Αλλά η ελευθερία συνοδευόταν από ένα τεράστιο χρέος, το οποίο η νέα χώρα δεν είχε τρόπο να ξεπληρώσει.
Μετά τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, οι Βρετανοί καπιταλιστές ήταν πιο πρόθυμοι να επενδύσουν σε ριψοκίνδυνες επενδύσεις στο εξωτερικό. Είχαν δει πως εάν ένας ξένος πιστωτής αρνιόταν να πληρώσει το χρέος του, η Μεγαλειότητά Της θα φρόντιζε να πάρουν τα λεφτά τους πίσω.. Αυτός είναι ο λόγος που σήμερα η πιστοληπτική ικανότητα μιας χώρας είναι σημαντικότερη για την οικονομική της ευμάρεια απ΄ότι οι φυσικοί της πόροι.
Yoval Noah Harari Sapiens
Η εθνική μας αφήγηση εξαίρει τη γενναιότητα και τον ηρωισμό, προκειμένου να καλύψει τα κενά της. Σκεφθείτε, λ.χ., αν καταλάβατε ποτέ από τα σχολικά βιβλία το συνολικό σχήμα της Επανάστασης του 1821. Μάλλον όχι. Μαθαίνουμε για τις νίκες της αρχής, διερχόμεθα στα πεταχτά τους εμφυλίους που κατά κύριο λόγο μας απασχόλησαν στη συνέχεια και, ενώ η επανάσταση έχει ουσιαστικά ηττηθεί, παρεμβαίνουν οι τρεις δυνάμεις και, χωρίς να έχουμε καταλάβει πώς δένουν όλα αυτά, καταλήγουμε να δοξάζουμε τη γενναιότητά μας και την αγάπη για την ελευθερία. Οταν ο ηρωισμός εκθειάζεται συστηματικά με τόση υπερβολή, επόμενο είναι ο φόβος, που μπορεί να είναι σύνεση και σωφροσύνη, να θεωρείται περιφρονητέος. Ο Ελληνας θαυμάζει τη γενναιότητα περισσότερο από την εξυπνάδα, εξ ου και είμαστε ο «εξυπνότερος» λαός του κόσμου, με εισαγωγικά απαραιτήτως.
Εισήγηση της Τ. Γιακουμάτου στο 4ο Πανελλήνιο συνέδριο των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη 8/4/2016
Ο ιστορικός Ιαν Μόρις, που διδάσκει στο Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, λέει κάτι χρήσιμο για την περίπτωσή μας. Στο βιβλίο του «Why the West Rule – For Now» (Γιατί η Δύση ηγεμονεύει – προς το παρόν), ο Μόρις παίρνει το λεγόμενο θεώρημα του Χάινλαϊν, που λέει ότι «η πρόοδος γίνεται από τεμπέληδες που ψάχνουν ευκολότερους τρόπους για να κάνουν τα πράγματα», και το επεκτείνει. Υποστηρίζει, συγκεκριμένα, ότι οι δυνάμεις που δρουν ως καταλύτες σε μια κοινωνία και τη σπρώχνουν στην αλλαγή είναι αυτά τα τρία που λέει ο τίτλος: οκνηρία, φόβος, απληστία. Επακριβώς, το θεώρημα του Μόρις λέει ότι «οι αλλαγές προκαλούνται από οκνηρούς, άπληστους, τρομαγμένους ανθρώπους που ψάχνουν πιο εύκολους, πιο κερδοφόρους και πιο ασφαλείς τρόπους για να κάνουν πράγματα».
Παρουσίαση στο Διεθνές Συμπόσιο «Αειφόρο Σχολείο: Όραμα, δράσεις, προοπτικές». Κατά τη διάρκεια της δεύτερης μέρας του συμποσίου, στο 6ο ΓΕΛ Καλλιθέας, πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση της υπεύθυνης πολιτιστικών θεμάτων σχετικά με την αναγκαιότητα της ανάπτυξης ιστοσελίδων στην ελληνική γλώσσα και το άνοιγμα του σχολείου στην κοινότητα μέσω των ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων. Σύντομη παρουσίαση της μεθοδολογίας αξιολόγησης εκπαιδευτικών ιστοσελίδων.
Εισαγωγή στην παρουσίαση της Τ. Γιακουμάτου στπ Διεθνές συμπόσιο “Αειφόρο σχολείο” . Ακούγεται απόσπασμα από το έργο του Δ. Δημητριάδη “Πεθαίνω σα χώρα”, περιλαμβάνεται απόσπασμα ταινίας από το “Βλέμμα του Οδυσσέα” του Θ. Αγγελόπουλου, μουσική επένδυση: Zbigniew Preisner Song for the unification of Europe , από την ταινία του Krzysztof Kieslowski Μπλε.
Εισαγωγή στην παρουσίαση της Τ. Γιακουμάτου , ακούγεται απόσπασμα από το έργο του Δ. Δημητριάδη Πεθαίνω σα χώρα, περιλαμβάνεται απόσπασμα ταινίας από το “Βλέμμα του Οδυσσέα” του Θ. Αγγελόπουλου, μουσική επένδυση Zbigniew Preisner Song for the unification of Europe , από την ταινία του Krzysztof Kieslowski Μπλε.
Το τελευταίο διάστημα παρακολουθούμε μια προϊούσα υποβάθμιση στη διδασκαλία της Ιστορίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Μια σειρά από κινήσεις οι οποίες υπαγορεύονται, στην καλύτερη περίπτωση, είτε από άστοχους σχεδιασμούς είτε από κριτήρια αμιγώς οικονομικά, οδηγούν στην περιθωριοποίηση του γνωστικού αντικειμένου, αφού:
Η Ιστορία δίδεται για διδασκαλία ως πρώτη ανάθεση στους φιλολόγους (ΠΕ02) και σε αποφοίτους του Τμήματος Μεθοδολογίας Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης-ΜΙΘΕ (ΠΕ33)[1] του ΕΚΠΑ και ως δεύτερη ανάθεση σε ειδικότητες οι οποίες έχουν διδαχθεί ελάχιστα το επιστημονικό αντικείμενο και καθόλου την ειδική διδακτική του στην αρχική τους επιμόρφωση (Πανεπιστήμιο). Οι ειδικότητες αυτές είναι ΠΕ01 – Θεολόγοι, ΠΕ05, ΠΕ06, ΠΕ07, ΠΕ34 (Γαλλικής, Αγγλικής, Γερμανικής, Ιταλικής Γλώσσας αντίστοιχα), ΠΕ10 (Κοινωνιολόγων) και ΠΕ13 (Νομικών – Πολιτικών Επιστημών).
Η πραγματικότητα (στοιχεία των Διευθύνσεων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης) δείχνει ότι η Ιστορία, πρακτικά, δεν διδάσκεται πλέον από τους φιλολόγους αλλά από όλες τις άλλες ειδικότητες – καθεστώς πια στα Γυμνάσια[2] της χώρας τα τελευταία χρόνια.
Από την προηγούμενη σχολική χρονιά έχει καταργηθεί η διδασκαλία της Ιστορίας στη Β’ τάξη των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑΛ). Έτσι, για τους μαθητές των σχολείων αυτών η διδασκαλία της Ιστορίας σταματά στην Α΄ τάξη με την ‘Αλωση της Κωνσταντινούπολης. Φυσικά, δεν διδάσκονται καθόλου Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία.
Το μάθημα της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στη Γ΄ Τάξη του Γυμνασίου από το σχολικό έτος 2015-2016 διδάσκεται για 2 ώρες την εβδομάδα αντί για 3 που διδασκόταν μέχρι πέρσι. Ωστόσο, παραμένουν σε ισχύ το ίδιο Πρόγραμμα Σπουδών και το ίδιο σχολικό εγχειρίδιο, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για τρίωρη διδασκαλία.
Η διδασκαλία της Τοπικής Ιστορίας που εντάσσεται από την παρούσα σχολική χρονιά στη ζώνη των βιωματικών δράσεων ανατίθεται σε ΟΛΕΣ τις ειδικότητες πλην φιλολόγων, μαθηματικών και φυσικών!
Αλιεύτηκε από τη σελίδα στο fb της συναδέλφου Βασούλας Τσιμινάκη, μίας καθηγήτριας Αγγλικών που ξεβράστηκε σε δημοτικό:
Θέλω να πω τον πόνο μου (έναν απ’ όλους).
Την προηγούμενη βδομάδα, ημέρα Τρίτη και ώρα δεκάτη πρωινή, έμαθα απ’ το διευθυντή ενός εκ των σχολείων που με χαίρονται, πως πρέπει να μάθω στα παιδιά της πρώτης δημοτικού “κανένα εύκολο τραγουδάκι, εκεί πέρα” για να διασκεδάσουμε τις μαμάδες στη γιορτή της μητέρας, που έρχεται οσονούπω.
Κεραμίδα να μου ερχόταν στο κεφάλι θα πονούσε λιγότερο.
Δεδομένου ότι η πρωτομαγιάτικη συνήθεια μου αφαιρούσε την Πέμπτη, μου μέναν 2 μόνο μέρες για το εύκολο τραγουδάκι, σύμφωνα με τους γρήγορους υπολογισμούς μου (δόξα και τιμή στον Γκούτζη, το μαθηματικό μου !), για να μάθουμε πολύ καλά ένα εύκολο αγγλικό τραγούδι με τα πρωτάκια.
(Χρόνος λογικός , για κάποιον που δεν έχει δουλέψει με πρώτη τάξη)
Οι αποκαλύψεις συνεχίστηκαν και πριν προλάβω να συνέλθω έμαθα πως, ήδη, το άλλο τμήμα, που είχε “την κανονική αγγλικού” του σχολείου (η οποία, ξαφνικά, πήρε στα μάτια μου τη μορφή της Μπουμπουλίνας), ξεκίνησε πριν το Πάσχα αυτό το μεγαλεπήβολο εγχείρημα και “είναι σε καλό δρόμο”, αντίθετα από μένα που πήρα τον κακό δρόμο, ως φαίνεται.
Ξαφνικά ένιωσα σαν παοκάκι που μόλις έφαγε 4 γκολάκια και δεν πρόλαβε να βάλει ούτε μισό.
Σημειωτέον : αυτά τα γκολάκια, σα να μπήκαν όλα μαζί με ένα σουτ, πώς είναι το αντίστοιχο τρίποντο στο μπάσκετ, δηλαδή, χωρίς περιθώριο αντίδρασης κι ανατροπής του αποτελέσματος.
Λοιπόν, παιδιά, ό,τι ένιωσαν οι μεγάλοι εξερευνητές (όπως διάβαζα κάποτε και θαύμαζα), όταν βρέθηκαν ανάμεσα σε ιθαγενείς με περίεργες διαθέσεις, το ίδιο ακριβώς ένιωσα κι εγώ, όταν φέτος πρωτοβρέθηκα στην άγνωστη φυλή των πρωτακίων κι αναρωτιόμουν πώς θα τους φέρω βόλτα τώρα αυτούς, δίχως χάντρες και καθρεφτάκια… (και το ίδιο με θαυμάζω και κάθε φορά που βγαίνω από την πρώτη τάξη.)
Αφού τελείωσαν τα τελετουργικά (αγκαλιές και φιλιά, διαδοχικές επισκέψεις στην τουαλέτα – ο περίφημος ιός του ομαδικού κατουρήματος, που μεταδίδεται με το κλείσιμο της πόρτας και την έναρξη του μαθήματος-, “κατάσβεση” θερμών επεισοδίων ”κυρία, ο Κώστας με έφτυσε” – ”ναι; αυτός άρχισε!”, δέσιμο κορδονιών, ξύσιμο μολυβιών – άλλος ιός μεταδοτικός κι επικίνδυνος – και είδα πόσο λίγος χρόνος μας έχει μείνει, για να πούμε και κανένα αγγλικό απ’ αυτά που έχουμε μάθει, τους καλόπιασα για το “κανένα εύκολο τραγούδι εκεί πέρα” .
Δε θα ‘θέλαν να πούμε κι ένα ωραίο τραγουδάκι στη γιορτούλα;
Κι εκεί που είχαμε μια ωραία ησυχία, άρχισε να κλαίει η Βιολέτα – πάντα κλαίει όταν μαθαίνουμε κάτι καινούριο -, άρχισε να φωνάζει ο Κωνσταντίνος πως δε θέλει να τραγουδήσει, ο άλλος Κωνσταντίνος να μας λέει τι δώρα του έφερε ο νονός του (!!!!!!!!!), η Μαρία μας απειλούσε “να παίξει μόνο αυτή κιθάρα, όμως” και γενικά, επικράτησε ατμόσφαιρα Βουλής .
Είδα κι έπαθα να τους ηρεμήσω …
“Να ζωγραφίσουμε τις μαμάδες μας;- κι εσύ, κυρία;-βέεεβαια κι εγώ ! ”.. ”αυτό το kiss, που τρώτε μερικές φορές, σημαίνει φιλί στα αγγλικά” …”κυρίααα! θα λιποθυμήσω. τρώω φιλιά ;;;”
Μετά, κάναμε τον κύκλο της αγάπης κι αγκαλιαστήκαμε κι ήμουν έτοιμη -στα λίγα λεπτά πριν τη λήξη του αγώνα-, να τους μάθω το απλούστερο τραγουδάκι που σκέφτηκε ποτέ άνθρωπος, πάνω στο μοτίβο του “φεγγαράκι μου λαμπρό”, όταν ακούστηκε η σπαραχτική φωνή της Χριστίνας: “Κυρίααααα!!! .. μου μουτζουρώσαν τη μαμά μουουου !!!!”
Αμέσως σχηματίστηκε μια ομάδα αυτεπάγγελτων τιμωρών -ο- Βαγγέλης- το- έκανε- είχε- μουτζουρώσει- και- τη -ζωγραφιά -μου, ενώ ο Βαγγέλης φώναζε πως όχι, δεν το έκανε αυτός κι ενώ εγώ τους εξηγούσα πως δεν κατηγορούμε κανέναν, αν δεν τον δούμε με τα μάτια μας και η Χριστίνα θρηνούσε την καλύτερη ζωγραφιά της ζωής της.
Μετά, είδα πως μου μείναν 2 μόλις λεπτά ζωής στην πρώτη τάξη.
Τότε, ο Ισσι με κοίταξε καρφωτά στα μάτια και είπε “κυρία, όποιος το έκανε αυτό, είναι … “, “όποιος το έκανε, είναι ..”.
Εγώ, πάλι, ένιωσα σαν τη δασκάλα στα ανέκδοτα του Τοτού, γιατί ο Ισσι λέει συνέχεια τη λέξη που αρχίζει από μ… αν και μου υποσχέθηκε να την αντικαταστήσει με τη λέξη που αρχίζει από βλ.. “είναι και μεγάλος βλάκας !!!” και μου έκανε το σήμα με τον αντίχειρα ( ακριβώς όπως του κάνω , κάθε φορά που δε λέει μ …), μ’ ένα χαμόγελο ανείπωτης ευτυχίας .
Τότε, εγώ, που τα ‘χα πάρει κανονικά, ξέχασα όλα τα παιδαγωγικά και τα θεωρητικά και τα ψυχολογικά. Τον κοίταξα καρφωτά στα μάτια και είπα “με περικεφαλαία !”
Το τι επακολούθησε δεν περιγράφεται.
Όλοι ‘θέλαν να μάθουν τι σημαίνει περικεφαλαία.
Πάντως, τώρα που θα με απολύσουν, μια και θα αξιολογηθώ αρνητικά, που αποκλείεται ποτέ να μάθω στα πρωτάκια ένα τραγούδι “για τη μαμά -εκεί πέρα”, λέω να κάνω κάτι καλό για τους εναπομείναντες συναδέλφους.
Θα ‘χω που θα ‘χω τόσο χρόνο στη διάθεσή μου! .. να βγάλω καμιά πατέντα για τα έξυπνα κορδόνια, που θα δένονται μόνα τους .. να τους γλιτώσω από μια επιπλέον έγνοια.
Αυτή τη φορά έφυγα από την αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου με βαριά καρδιά. Ένα Λύκειο της Δ΄διεύθυνσης στα πλαίσια μιας δράσης φιλαναγνωσίας είχε καλέσει τη Σώτη Τριανταφύλλου να μιλήσει στους μαθητές της Α΄Λυκείου. Είναι προς τιμήν της ότι άντεξε και ολοκλήρωσε τη συζήτηση με αυτήν την τάξη…Αυτό που μου προξένησε αλγεινή εντύπωση είναι ότι δεν δέχονταν καν να ακούσουν τι τους έλεγε. Γιατί τους είπε ωραία πράγματα. Να προσθέσω σε αυτό την παντελή απουσία εμπειρίας διαλόγου. Διέκοπταν ο ένας τον άλλον, πέταγαν άσχετες παρατηρήσεις. Κάπου εκεί ντεμπουτάρισε και ο “μπουζουξής”. Ετσι τον ονόμασε η συγγραφέας, καθώς φορτικά της ζητούσε να του απαντήσει αν ακούει Καρρά. Ο μπουζουξής λοιπόν επέμεινε να κάνει επίδειξη του ανύπαρκτου πνεύματός του, κατά συρροήν και κατ΄εξακολούθηση. Σίγουρος για τον εαυτό του, περήφανος για την ευήθειά του διαλαλούσε το κατόρθωμά του ότι δεν ανοίγει ποτέ του βιβλίο. Το εγκώμιο βλακείας εδώ πολύ θα ταίριαζε.
Η Σώτη προσπάθησε να ξεκινήσει ένα διάλογο ζητώντας τους να γράψουν σε ένα φύλλο χαρτί, πως αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους, ένα πρόβλημα που τους βασανίζει κι ένα όνειρο. Έτσι μάθαμε ότι οι μαθητές μας δεν προλαβαίνουν να διαβάσουν λογοτεχνία γιατί τρέχουν πανικόβλητοι στα φροντιστήρια. Οτι η κρίση τους έχει παραλύσει και ορθώνεται μπροστά τους ως ανυπέρβλητο εμπόδιο και ότι ενώ είναι τόσο εξαιρετικοί σε όλα τους (άλλη λέξη χρησιμοποίησαν, αλλά κωλύομαι) δεν έχουν φίλους.
Αν η κρίση είναι ένα όπλο του συστήματος για να μας κάνει πιο διαχειρίσιμους, έχει πετύχει απόλυτα. Τουλάχιστον σε αυτό το σχολείο. Οι μαθητές δεν διαβάζουν, δεν σκέφτονται αλλά κατευθύνονται σε οχλοκρατία από μερικούς -μετρημένους στα δάχτυλα- οργανωμένους σε κόμματα μαθητές. Στην περίπτωση της Σώτης εικάζουμε ότι είχε πέσει κομματική γραμμή γιατί τέτοια επίδειξη αγένειας…πως να την εξηγήσουμε. Ενας δήλωσε ότι προτιμούσε να κάνει φυσική και ήταν με το ζόρι στην αίθουσα. Οι περισσότεροι είτε μιλούσαν με το διπλανό τους είτε σκάλιζαν το κινητό τους.
Δεν ξέρω ποια γνώμη έχετε για τις μαθητικές κοινότητες. Για μένα είναι ένας μηχανισμός ανάδειξης συνήθως επιτήδειων μπερμπάντηδων, οι οποίοι ασχολούνται όλο το χρόνο με την οργάνωση της πενθήμερης και της αντίστοιχης ενθυλάκωσης χαρτζηλικιού από τα γραφεία ταξιδίων. Ενας άρρωστος φαύλος κύκλος -μικρογραφία του πελατειακού συστήματος με το οποίο λειτουργεί η χώρα- τίθεται σε κίνηση κάθε χρόνο προκειμένου να “διασκεδάσουν” οι μαθητές. Στην περίπτωσή μας διασκέδαση σημαίνει την επίσκεψη σε ένα κέντρο διασκέδασης – βλέπε σκυλάδικο- ή κλαμπ. Ε παιδιά είναι. Αφήστε τα να ξεδώσουν. Στη περίπτωσή μας το ξεδίνω, σημαίνει άκρατη κατανάλωση αλκοόλ και ας μη συνεχίσω για τα επακόλουθα στα δωμάτια ξενοδοχείων, όπου αγεληδόν επιδίδονται σε ασχήμιες.
Μετά από αυτήν την εκδήλωση ομολογώ ότι γλυκοκοίταζα κάτι χαπάκια χημικής ευτυχίας, γιατί η κατάθλιψη χτύπησε κόκκινο. Θαύμασα πάντως τη συγγραφέα που άντεξε. Και της το ομολόγησα. Θα τους είχα σχολάσει στο δεκάλεπτο.
Σε ένα σεμινάριο για την καινοτομία μας είχαν βάλει αυτήν την άσκηση: να προσπαθήσουμε να συμπυκνώσουμε τρεις προτάσεις μας προς τον υπουργό για την άμεση βελτίωση της παιδείας μας (το λεγόμενο elevator pitch). Και προετοιμάστηκα πολλές φορές για αυτό το ενδεχόμενο. Και μία μέρα μου έτυχε… γιατί κάθε μέρα έπαιρνα το ίδιο ασανσέρ που πήγαινε στο συγκεκριμένο όροφο στη Μητροπόλεως. Βλέπω μία αναστάτωση με τους άνδρες της ασφάλειας να τρέχουν δεξιά-αριστερά, και οι οποίοι ευγενικά μεν αλλά με τρόπο που δεν σήκωνε αντίρρηση με έβγαλαν από το ασανσέρ για να ανέβει μόνη της η (τότε) υπουργός.
Οπότε η άσκηση πήγε στράφι… γιατί εμείς εδώ στην Ελλάδα, απλά δεν μπαίνουμε στο ίδιο ασανσέρ με τους υπαλλήλους…
Τι θα της έλεγα όμως; στο 1 λεπτό που διαρκεί η διαδρομή;
1) Πρέπει να επιστρέψει η χαρά στα σχολεία. Τα έχουμε τσακίσει τα παιδάκια μας με το αδυσώπητο κυνήγι της ύλης. Τα βλέπω να τρέχουν από σχολείο σε φροντιστήρια, να στριμώχνουν δραστηριότητες στο πρόγραμμά τους. Τόση εντατικοποίηση; για να φύγεις μετανάστης στη Γερμανία; Πρέπει να κρατήσουμε τα παιδιά μας στην Ελλάδα. Θέλει όμως ελεύθερο χρόνο για να μπορείς να είσαι δημιουργικός… Χρειάζονται ανανέωση και κυρίως ελάφρυνση τα προγράμματα σπουδών.
2) Αν θέλουμε ανάπτυξη χρειάζεται να επενδύσουμε στη νέα γενιά. Όχι με προγράμματα πυροτεχνήματα που εκπνέουν πριν στεγνώσει το μελάνι της εφημερίδας που τα προβάλει μαζί με το όνομα του υπουργού. Πρέπει να πέσει χρήμα στην εκπαίδευση με σοβαρό και μακρόπνοο σχεδιασμό όμως. Να συμφωνήσουμε σε ένα δεκαετές πρόγραμμα αναμόρφωσης του εκπαιδευτικού συστήματος.
3) Το σύστημα διοίκησης του υπουργείου Παιδείας είναι υπερβολικά συγκεντρωτικό. Δεν γίνεται να αποφασίζει για την εκλογή η μη ενός καθηγητή Πανεπιστημίου. Πρέπει να ελέγχει τα δικαιολογητικά του για τη νομιμότητα της πράξης αλλά δεν χρειάζεται να επεμβαίνει με κομματικά κριτήρια. Εξυπακούεται ότι (όλα- όταν λέμε όλα, εννοούμε όλα) τα κόμματα θα κρατηθούν εκτός της διαδικασίας εκλογής καθηγητή.
Με αφορμή μία συνάντηση με Ευρωπαίους εταίρους με έπιασε το παράπονο για τα δικά μας εκπαιδευτικά ζητήματα. Τι μας κρατάει πίσω και δεν εκσυγχρονιζόμαστε; γιατί αντιστεκόμαστε τόσο σθεναρά στην αλλαγή;
Ας πάρουμε για παράδειγμα το θέμα της εισαγωγής μιας καινοτομίας στην εκπαίδευση. Π.χ. τις νέες τεχνολογίες που πάλιωσαν πια, αλλά τους έμεινε το όνομα.
Πριν μία 15ετία επιλέχθηκαν 15 άτομα (5 φυσικο-χημικοί 5 μαθηματικοί, 5 φιλόλογοι) για να αποτελέσουν την ομάδα κρούσης των πρώτων επιμορφωτών για να εισαχθούν οι ΤΠΕ στα διδακτικά αντικείμενα. Το κωδικό όνομα του υποέργου της Οδύσσειας ήταν τα “Βόδια του ήλιου”. Ευτυχώς το άλλαξαν σύντομα και μείναμε με τον κωδικό επιμορφωτές Ε-42.
Πήγαμε λοιπόν στο Πανεπιστήμιο για να μας επιμορφώσουν. Το σχέδιο προέβλεπε 6μηνη επιμόρφωση και στη συνέχεια 6μηνη πρακτική στα σχολεία. Τι διαπιστώσαμε πολύ σύντομα; ότι οι διδάσκοντες είτε είχαν πολύ λίγη σχέση με το αντικείμενο, είτε είχαν ασχοληθεί με μία υποπερίπτωση στα πλαίσια μία διδακτορικής έρευνας κάποιου φοιτητή τους. Συνήθως μας δίδασκαν μάλιστα οι ίδιοι οι φοιτητές. Τα πρώτα ονόματα κάνανε μόνο guest εμφανίσεις.
Σε δύο μήνες διαπίστωσαν ότι είχε εξαντληθεί η διδακτέα ύλη κι αποφάσισαν να μας ξαμολήσουν στα σχολεία. Για να φέρουμε feedback…και να αναστοχαστούν οι δάσκαλοί μας τι θα κάνανε με εμάς…
Μπροστά στον κίνδυνο της απόλυτης γελοιοποίησης ημών και της κατάρρευσης του προγράμματος, εφαρμόσαμε την αλληλοδιδακτική μέθοδο που αποδείχτηκε σωτήρια. Γιατί ο καθένας από τους επιλεχθέντες κάτι είχε δοκιμάσει στην τάξη του, κάτι είχε δει και ήθελε να το μοιραστεί.
Κάπως έτσι ξεκίνησε η επιμόρφωση των καθηγητών με αλληλοδιδακτική εκ των ενόντων…
Σαν πρώτο τσιμεντένιο παπουτσάκι θα σημειώσω το στενό εναγκαλισμό κάποιων τμημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με τις εκάστοτε κυβερνήσεις…. Οι άνθρωποι για όλες τις δουλειές. Πάντα υπάρχει πρόθυμο προσωπικό να βγάλει τη χαμαλοδουλειά. Βλέπε “Κουβάλα τον προτζέκτορα μπας και σε κάνω λέκτορα”.
Δεύτερο τσιμεντένιο παπουτσάκι κάποιοι συνδικαλιστές που αρέσκονται σε καταγγελίες χωρίς να διασταυρώνουν δεδομένα και είναι της λογικής να φυλάνε τα “βόδια του Γηρυόνη” μες στη μάντρα… Για κάποιους τα ευρωπαϊκά προγράμματα που φέρνουν έναν αέρα ανανέωσης στην εκπαίδευση είναι ύποπτα για προπαγάνδα της Ε.Ε.. Τα ταξιδάκια όμως στην Εσπερία για δήθεν εκπαιδευτικές εκδρομές είναι θέσφατο. Τες πα.
Τρίτο τσιμεντένιο παπουτσάκι… Οι σύμβουλοι υπουργών. Γιατί κάπου εκεί χαράζεται η εκπαιδευτική πολιτική. Ο σύμβουλος υπουργού όμως ξέρει ότι έχει στη διάθεσή του ένα πολύ στενό χρονικό περιθώριο για να αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα του ο πολιτικός του. Ετσι σχεδιάζει με ορίζοντα δύο ετών και πολύ σας λέω. Σχεδιάζει επίσης με τη λογική του πως θα πλασαριστεί η είδηση στα media. Κι έτσι κάπως αποκτήσαμε λαπτοπ για μαθητές (μία τυχερή; χρονιά), διαδραστικούς πίνακες και άλλα καλούδια.
Αγοράζουμε γκατζετάκια λοιπόν και περιμένουμε να μεταμορφωθεί η εκπαίδευση. Μα ακόμα δεν έχουμε καταλάβει ότι το μηχάνημα μόνο του δεν επιφέρει την παραμικρή αλλαγή; Το θέμα είναι τι κάνει ο χρήστης με αυτό. Κι έτσι εμείς εξαντληθήκαμε στην οργάνωση αμφίβολης ποιότητας powerpoint για τους μαθητές μας. Και καμαρώνουμε κιόλας ότι είμαστε στην αιχμή της τεχνολογίας.
Εν τω μεταξύ όμως κάποιοι άλλοι προχωράνε με γοργά βήματα. Σήμερα στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας διαβάζω ότι έχουμε 16.300 θανάτους περισσότερους από γεννήσεις. Η Ελλάδα φθίνει πληθυσμιακά. Φθίνει γενικώς και φθείρεται. Η κρίση την ξενίταξε. Ίσως λοιπόν και να μείνουμε μία μειονότητα σαν κι αυτές που αρεσκόμαστε να εκμεταλλευόμαστε και να κυνηγάμε.
Ο καθένας παίρνει ότι του αξίζει;
Δεν είμαι σίγουρη, δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να μην ελπίζει.
Η 12ετής θητεία μου στην επιμόρφωση μου έχει χαρίσει αρκετές εμπειρίες αναφορικά με το κοινό που παρεπιδημεί στις παρουσιάσεις. Σήμερα λέω να αναφερθώ στο είδος που αυτοπροσδιορίζεται ως “προοδευτικό”. Σε μία παρουσίαση που έκανα πρόσφατα για τον κυβερνο εκφοβισμό, όταν έφθασε η ώρα των ερωτήσεων, η συνάδελφος επικαλέστηκε μία ανώνυμη(;) έρευνα που έγινε στην Πορτογαλία, η οποία κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η επαφή με τις ΤΠΕ βλάπτει σοβαρά την υγεία των παιδιών του δημοτικού. Σε αυτήν έχω να αντιτάξω δεκάδες έρευνες που υποστηρίζουν ότι η πιο δυναμική ομάδα χρηστών είναι 3-5 ετών. Γιατί στην έρευνα παίζει ρόλο τι ρωτάς και πως το ρωτάς.
Η προοδευτική μερίδα των συναδέλφων μου -όπως είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω- τοποθετείται επίσης εναντίον των πολιτιστικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων γιατί “είναι ο δούρειος ίππος της επέκτασης ωραρίου και συλλήβδην των επιταγών της Ε.Ε”. Seriously συνάδελφοι;
Αλήθεια υπάρχουν λοιπόν κάποιοι που θεωρούν εαυτούς “προοδευτικούς” και καταναλώνουν ενέργεια να διδάσκουν μία σειρά από μαθήματα, που έχουν εισαχθεί στο αναλυτικό για να καλύψουν συντεχνιακές διεκδικήσεις διορισμών, αντί να στρώσουν ένα πρότζεκτ και να δουλέψουν ουσιαστικά, όπως εκείνοι θέλουν με τους μαθητές τους;
Το Hive Learning Network ξεκίνησε στη Νέα Υόρκη από το Ιδρυμα Mozilla. Τέτοια δίκτυα λειτουργούν επιτυχώς και στο Σικάγο, ενώ έχουν ήδη τεθεί οι βάσεις για δημιουργία δικτύων σε Λονδίνο, Βαρκελώνη, Βερολίνο, Σαν Φρανσίσκο, Τορόντο και Τόκιο. Απαρτίζεται από φορείς, όπως το Museum of Modern Art (ΜοΜΑ), το Museum of the Moving Image, το Cooper-Hewitt National Design Museum, το American Museum of Natural History, το Tribeca Film Institute, αλλά και μικρότερες ομάδες που παρέχουν εξωσχολικά προγράμματα άτυπης μάθησης. Το Hive Athens (www.hiveathens.org) χρηματοδοτείται αποκλειστικά από το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», αποτελεί δράση του Future Library, υποστηρίζεται από το Ιδρυμα Mozilla και βασικός του στόχος είναι να δημιουργήσει αντίστοιχο δίκτυο στην Αθήνα και να βοηθήσει τα μέλη του να αναπτύξουν βιωματικά εκπαιδευτικά προγράμματα με δημιουργική χρήση ψηφιακών μέσων.
Φορείς ελπίδας
Γιατί όμως το Hive, έπειτα από τόσες εντυπωσιακές μεγαλουπόλεις, να έρθει τώρα στην Αθήνα, σε μια εποχή δύσκολη για τους μεγάλους, αλλά κυρίως για τους μικρότερους σε ηλικία πολίτες της; Σύμφωνα με τους διοργανωτές του Hive, Θεμιστοκλή Γκιών και Ελένια Σαλούτση, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να αγκαλιάσουμε την έμπνευση για μάθηση και να βοηθήσουμε τους νέους να αναπτύξουν τις ικανότητές τους.
Το ερώτημα είναι αν η άτυπη βιωματική μάθηση, πέρα από δημιουργική και συναρπαστική, αποτελεί απάντηση στις πραγματικές ανάγκες των νέων. Ο Θ. Γκιώνης απαντά πως «η κατεύθυνση στην οποία ωθούμε εδώ και χρόνια τους νέους με τα εξαντλητικά αναλυτικά προγράμματα στην τυπική εκπαίδευση δεν ικανοποιεί πλέον ούτε την παλαιότερη υπόσχεση για “εγγυημένη” κάλυψη των βιοποριστικών αναγκών τους. Το συνηθισμένο μοτίβο είναι φροντιστήρια, διάβασμα, αποστήθιση, εξετάσεις και πάλι από την αρχή και όταν οι νέοι πηγαίνουν στην πρώτη συνέντευξη για δουλειά, μαθαίνουν με έκπληξη ότι χρειάζεται να συνεργάζονται, να επικοινωνούν αποτελεσματικά, να ηγούνται, να παίρνουν πρωτοβουλίες, να διαχειρίζονται την αβεβαιότητα, το χρόνο τους ή ένα έργο»…
«Επιπλέον», επισημαίνει, «οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι τόσο γρήγορες, που τα δύο τρίτα των επαγγελμάτων που θα κληθούν να εξασκήσουν οι σημερινοί νέοι δεν έχουν ακόμη εφευρεθεί. Αυτό που χρειάζεται είναι -μέσα από τις σπουδές- να μάθουν πώς να… μαθαίνουν, να χτίζουν την προσωπική τους “εργαλειοθήκη” δεξιοτήτων.
Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Να βοηθήσουμε γονείς και νέους να δουν με λίγο πιο κριτική σκέψη τις προτεραιότητες της εκπαίδευσής τους».
Το ζήτημα της βίας και του εκφοβισμού αποτελεί ένα ανησυχητικά εντεινόμενο φαινόμενο που αργά αλλά σταθερά αλλοιώνει τη φυσιογνωμία του σύγχρονου σχολείου. Κι αυτό γιατί η παρατεταμένη κοινωνική και οικονομική κρίση έχουν ήδη διαμορφώσει ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης και ευδοκίμησης παρόμοιων φαινομένων.
Πέρα από τις πολλές εννοιολογικές προσεγγίσεις, θα μπορούσαμε να επισημάνουμε ορισμένα βασικά σημεία, τα οποία μας δίνουν μια σαφή εικόνα τού τι εννοούμε όταν αναφερόμαστε στο φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού. Πρόκειται για καταστάσεις οι οποίες εκδηλώνονται μεταξύ των μαθητών σε λεκτικό, σωματικό, ψυχολογικό και κοινωνικό επίπεδο. Οι πιο συνηθισμένες είναι οι φραστικές επιθέσεις, οι απειλές και οι προσβολές, οι χειρονομίες, οι εκβιασμοί, οι ξυλοδαρμοί, οι κλοπές και οι καταστροφές προσωπικών αντικειμένων, ο αποκλεισμός και η απομόνωση από τον κοινωνικό περίγυρο και τις παρέες, πράξεις «θυματοποίησης» των μαθητών, που μπορούν να φτάσουν μέχρι και τη σεξουαλική παρενόχληση ή την κακοποίηση, αλλά και τον εκφοβισμό ή την παρενόχληση μέσω Διαδικτύου.
Πρόσφατες έρευνες στην Ελλάδα δείχνουν ότι 1 στους 4 μαθητές έχει υποστεί κάποια μορφή εκφοβισμού εντός του σχολικού περιβάλλοντος με συχνότητα δύο ώς τρεις φορές το μήνα ή και περισσότερο (ΕΨΥΠΕ, ΑΠΘ). Τα αγόρια κατά κανόνα εμπλέκονται σε μεγαλύτερο ποσοστό σε περιστατικά σωματικής βίας, ενώ τα κορίτσια σε μεγαλύτερα ποσοστά λεκτικής βίας. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά κρουσμάτων εμφανίζονται στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο, ενώ κυριαρχεί ένα γενικό κλίμα αποσιώπησης και ανοχής στο φαινόμενο, αφού μόνο οι περίπου μισοί μαθητές αναφέρουν τα συμβάντα βίας σε φίλους, εκπαιδευτικούς ή συγγενείς.
Σε άλλη ευρωπαϊκή έρευνα σε έξι χώρες, με συντονιστή το «Χαμόγελο του Παιδιού»: 31,98% των ερωτηθέντων μαθητών στην Ελλάδα απάντησαν ότι έχουν πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού, 46% των μαθητών έχουν χτυπήσει άλλα παιδιά, 30% των μαθητών έχουν εκφοβίσει άλλα παιδιά, ενώ 36,78 % των μαθητών έχουν ζητήσει βοήθεια από φίλους για να αντιμετωπίσουν παρόμοια περιστατικά.
Επιχειρώντας μια σύντομη ερμηνευτική προσέγγιση, τα φαινόμενα βίας και εκφοβισμού στο ελληνικό σχολείο εντείνονται σταδιακά λόγω των κοινωνικών και πολιτισμικών μεταβολών που έχουν συντελεστεί στην ελληνική κοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες. Φαινόμενα όπως η αύξηση του βαθμού της πολυπολιτισμικότητας στις σχολικές τάξεις, οι αλλαγές στη μορφή, τη σύνθεση, τη δομή και τον τρόπο ζωής της ελληνικής οικογένειας, η διεύρυνση των κοινωνικών συγκρούσεων και των οικονομικών ανισοτήτων, η ένταση των φαινομένων φτώχειας, ανεργίας και κοινωνικού αποκλεισμού, συγκροτούν ένα ιδιαίτερα δυσμενές περιβάλλον, το οποίο συμβάλλει στην κοινωνική αλλοτρίωση, ευνοώντας την ευδοκίμηση φαινομένων βίας και διαφόρων μορφών εκφοβισμού.
Γιατί ένας μαθητής να θέλει να προκαλέσει σε κάποιον άλλον πόνο ή αναστάτωση; «Οποιος δεν έχει λέξεις είναι ευάλωτος» θα απαντούσε η Νατάσα Πολονύ, Γαλλίδα δημοσιογράφος και εκπαιδευτικός, συγγραφέας του σημαντικού δοκιμίου «Τα χαμένα παιδιά μας», που αν και έχει κυκλοφορήσει πριν από έξι χρόνια, παραμένει υποδειγματικό για τον θεσμό της εκπαίδευσης και τη δυσλειτουργία των σύγχρονων σχολείων. Οσο η γλώσσα βάλλεται, είμαστε σχεδόν καταδικασμένοι να καταφεύγουμε στον θυμό και στη βίαιη έκφρασή του.
Θα πείτε ότι σε αυτή την περίοδο της ανεξέλεγκτης κρίσης, όπου οι οικογένειες διαλύονται από την ανεργία και την ανέχεια, τα παιδιά μεταφέρουν στο σχολείο ό,τι βιώνουν και συσσωρεύουν ως ατμόσφαιρα στο σπίτι. Η γλώσσα παύει να είναι, από μόνη της, επαρκής ερμηνεία.
Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 4η θέση ανάμεσα σε 41 χώρες σε περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού ή bullying όπως ονομάζεται διεθνώς. Βία λεκτική, ψυχολογική, σωματική, ακόμη και διαδικτυακή ή ηλεκτρονική. Οπως επισημαίνει ο ευρωβουλευτής Γιώργος Κουμουτσάκος (ο οποίος προώθησε στην Ευρωπαϊκή Ενωση την καθιέρωση Ευρωπαϊκής Ημέρας κατά του εκφοβισμού και της βίας στα σχολεία) ο διαχωρισμός «θύματος – θύτη είναι λανθασμένος, αφού και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για παιδιά, μπλεγμένα στα δίχτυα αυτού του νοσηρού φαινομένου».
Η σιωπή που καλύπτει παρόμοιες πράξεις είναι το αυγό του φιδιού: ο θύτης γνωρίζει ότι η συμπεριφορά του είναι τιμωρητέα, το θύμα ντρέπεται, ο δάσκαλος φοβάται να αναλάβει την ευθύνη, η οικογένεια τις περισσότερες φορές αγνοεί. «Δημιουργείται ο κύκλος μιας ιδιότυπης ομερτά μεταξύ των εμπλεκομένων, που το μόνο που κάνει είναι να δηλητηριάζει τις ψυχές των μαθητών, στοιχειώνοντας τα όνειρα και τις ελπίδες τους», επισημαίνει ο ευρωβουλευτής.
Μπορεί αυτό που συνέβη πριν από τέσσερις μέρες στη Λάρισα -11 νεαροί κρατώντας ξύλινα ρόπαλα και φωνάζοντας ρατσιστικά συνθήματα επιτέθηκαν σε στέκι μεταναστών- να μην εντάσσεται στο φαινόμενο bullying. Τι συμβαίνει όμως όταν αποκαλύπτεται ότι τα περισσότερα παιδιά από την ομάδα είναι ανήλικοι μαθητές; Πώς αντιμετωπίζεται η τροφοδότηση μίσους; Πώς εξουδετερώνεται η κοινωνική αδικία, η ανισότητα, η αναπαραγωγή των παθογενειών που διογκώνονται και πολλαπλασιάζονται μέσα από το Διαδίκτυο;
Τα περιστατικά πληθαίνουν και βαθαίνουν σε σύγχυση και διαστροφή. Η πρώτη μαθήτρια ενός σχολείου έλαβε μέιλ όπου εμφανιζόταν σε γυμνές φωτογραφίες. Στο κεφάλι της είχε προσαρμοστεί το σώμα μιας άλλης. Το κορίτσι άρχισε να υποφέρει, να χάνει την όρεξή της, να υστερεί στα μαθήματα. Οι γονείς της απευθύνθηκαν στην υπηρεσία Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Αποκαλύφθηκε ότι ο εκβιάζων ήταν ο δεύτερος τη τάξει μαθητής, ο οποίος συνέλαβε αυτό τον τρόπο για να εξουδετερώσει τον «αντίπαλο». Οι δυο γιοι του κ. Κουμουτσάκου πηγαίνουν σε δημόσιο σχολείο και ο ίδιος αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί όταν του μετέφεραν περιστατικά που υπέπιπταν στην αντίληψή τους, τα οποία μπορεί να μη χαρακτηρίζονταν από σφοδρότητα ή μεγάλη σκληρότητα, προεικόνιζαν όμως ένα δυσοίωνο μέλλον. Η ενδοσχολική βία είναι δύσκολο πολλές φορές να ανιχνευτεί και όταν εντοπιστεί μπορεί να είναι ήδη αργά. Μπορεί, δηλαδή, η ζημιά να έχει προκληθεί. Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες καθηγητών που βρίσκονται απέναντι σε έξαλλα και απελπισμένα παιδιά, επειδή βλέπουν μπροστά τους έναν τοίχο. Η άμυνα μετασχηματίζεται σε επιθετικότητα. Για να ελέγξει το συναίσθημά του και να διατυπώσει τον συλλογισμό του χρειάζεται λέξεις. Αν αποκοπεί από την επικοινωνία αυτής της μορφής και απορροφηθεί από το Διαδίκτυο ο κίνδυνος μεγαλώνει.
Σημειώνει η Ν. Πολονύ: «Οταν ένας νέος λέει ότι κάτι είναι “κουλό” μπορεί να θέλει να πει “είναι εκπληκτικό”, “είναι τρομερά βαρετό”, “είναι συναρπαστικό” και πολλές ακόμα έννοιες της αντίληψης και του συναισθήματος, από το αρνητικό ώς το θετικό. Αλλά ο συνομιλητής γενικά μαντεύει τι θέλει να του μεταδώσει αυτή η φράση χωρίς να χρειαστεί να επιστρατεύσει συλλογισμούς. Μαντεύει γιατί και το δικό του αισθητήριο είναι παρόμοιο, γιατί οι παραστάσεις του είναι ίδιες. Αντίθετα με όποιον δεν ανήκει στην ίδια πολιτισμική σφαίρα».
Μπορεί η άποψη αυτή να φαντάζει ήδη μακρινό παρελθόν σε μια κοινωνία και ένα σχολικό περιβάλλον κατ’ επέκταση, όπου η βία αποτελεί ρυθμιστικό παράγονται σχέσεων και συμπεριφορών. Μαθητές ταπεινώνονται, στοχοποιούνται, ξυλοκοπούνται λόγω χρώματος, καταγωγής, επειδή τραυλίζουν, είναι παχύσαρκοι, φοράνε γυαλιά, αριστεύουν ή μένουν στην ίδια τάξη, είναι πολύ ντροπαλοί και συνεσταλμένοι, διαφοροποιούνται από το περιβάλλον τους (ένας ανήμπορος γονιός ή μια άρρωστη αδελφή). Η επιθετικότητα δεν έχει μία μόνο γενεσιουργό αιτία, εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους, τραυματίζει για να «επιστρέψει» το τραύμα που την έχει θρέψει.
Τι δουλειά έχει η γλώσσα μέσα σε αυτό τον ορυμαγδό του bullying ή του cyber bullying. Μα η γλώσσα είναι η αρχιτεκτονική με την οποία χτίζουμε το εγώ και τον τρόπο που μας περιβάλλει· δίνει νόημα στον κόσμο που αντιλαμβανόμαστε, τον διευθετεί. Εμπλουτίζει την πραγματικότητα. Της δίνει σχήμα και περιεχόμενο. Αντιστρατεύεται τη σιωπή και ό,τι εκείνη συγκαλύπτει.
Η πιο «καυτή» νέα τάση στην μεταποίηση ακούει στο όνομα «τρισδιάστατη εκτύπωση» ή «3D printing» αγγλιστί και έχει να κάνει με μια επαναστατική τεχνολογία που βρίσκεται ήδη σε εφαρμογή και απειλεί ως το τέλος της δεκαετίας να φέρει τα πάνω κάτω στην παγκόσμια οικονομία.
Πρόκειται για μια μέθοδο παραγωγής που ξεφεύγει από τα παραδοσιακά δεδομένα, που θέλουν την παραγωγή ενός προϊόντος (από το σχεδιασμό ως τη συναρμολόγηση) μια σύνθετη, πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία που προϋποθέτει την εμπλοκή (συχνότατα) πολλών, μεγάλων κι ακριβών μηχανημάτων.
Τι ακριβώς είναι το «3D printing»; Η παραγωγή προϊόντων μέσω συσκευών «τρισδιάστατης εκτύπωσης». Αυτές οι συσκευές λειτουργούν όπως ένας παραδοσιακός εκτυπωτής, μόνο που αντί να τυπώνουν μελάνι πάνω σε χαρτί, δημιουργούν ένα προϊόν «τυπώνοντας» το ένα πάνω στο άλλο στρώματα ειδικών υλικών (διαφόρων πολυμερών και μετάλλων), με βάση ένα σχέδιο που έχει αποσταλεί στη συσκευή από έναν υπολογιστή.
Με άλλα λόγια, σχεδιάζω στον υπολογιστή μου ένα προϊόν, αποστέλλω το μοντέλο που έχω σχεδιάσει στον «τρισδιάστατο εκτυπωτή» και μέσα σε λίγες ώρες έχω έτοιμο το νέο μου προϊόν!
Όπως, δηλαδή, το διαδίκτυο και η κινητή τηλεφωνία έδωσαν τη δυνατότητα σε κάθε άτομο να στήσει τη δική του επιχείρηση ή να προωθήσει τη δουλειά του στον κυβερνοχώρο, φέρνοντας μια επανάσταση στον τομέα των υπηρεσιών, ανάλογα «σαρωτική» επανάσταση αναμένεται να φέρει και το «3D printing» στη μεταποίηση, επιτρέποντας στον καθένα να στήσει το δικό του προσωπικό …εργοστάσιο. Σύντομα, οι όροι βιομηχανία και βιοτεχνία θα έχουν λάβει ένα εντελώς διαφορετικό νόημα…
Χάρη στο μεράκι κάποιων συναδέλφων οραματιστών ο τρισδιάστατος εκτυπωτής είναι διαθέσιμος στο ΙΕΚ Αγ. Δημητρίου και οι σπουδαστές του έχουν αρχίσει να πειραματίζονται μαζί του. Από εκεί και η φωτό, όπου διακρίνεται και μία δημιουργία των σπουδαστών!
Nαι, θα έφευγα.Όχι επειδή υπάρχει κρίση. Όχι επειδή οι δουλειές είναι δύσκολες. Όχι επειδή με ζορίζει το δάνειο. Αλλά επειδή ζω σε μια χώρα που οι συμπατριώτες μου μάλλον δεν αγαπούν τελικά, μιας και αγάπη χωρίς σεβασμό δεν υπάρχει.
Δεν μιλώ για τους φοροφυγάδες, τους επαγγελματίες συνδικαλιστές, τα πάσης φύσεως λαμόγια. Μιλώ για μια πολύ μεγαλύτερη, φοβάμαι, μάζα. Που κοιτάζει αποκλειστικά και μόνο την πάρτη της, τον παρά της, τον κύκλο της, το σπίτι της, αδιαφορώντας παντελώς για ό τι κοινό. Που δεν τηρεί κανέναν κανόνα – ούτε καν τους στοιχειώδεις της καλής συμπεριφοράς – και δεν έχει και κανέναν σκοπό να τους τηρήσει ποτέ. Που περιμένει πάντα από κάποιον άλλον, κάποιον αόριστο τρίτο – συνήθως αυτός λέγεται κράτος όταν δεν λέγεται …. – να κάνει τα πάντα για λογαριασμό του: απ’το να του βρει δουλειά μέχρι να του καθαρίσει τα σκαλιά όταν χιονίσει.
Είναι κακόγουστος, κακότροπος και κακόπιστος. Δεν λέει καλημέρα,παρακαλώ κι ευχαριστώ. Πετάει το σκουπίδι του στον δρόμο. Καπνίζει στο εστιατόριο γιατί έτσι γουστάρει. Αγνοεί επιδεικτικά την ουρά στα τυριά κι αν του το υπενθυμίσει κανείς ενοχλείται μεγαλοφώνως. Βγάζει τον σκύλο βόλτα – αν τον βγάλει – και δεν διανοείται να μαζέψει τα κουραδάκια του. Το μπαλκόνι του είναι η αποθήκη του και στα παλιά του τα παπούτσια αν εσύ πίνεις καφέ με θέα τη σκεβρωμένη σιδερένια ντουλάπα και δυο σφουγγαρίστρες. Κτίζει τριώροφο και σε κάθε βεράντα βάζει άλλα κάγκελα – λες και τα πήρε ρετάλια από καλάθι. Ακούει πως κάτι καλό έγινε κι αντί να χαρεί, ψάχνει να βρει τον λάκκο στη φάβα.
Δεν τον θέλω πια στην καθημερινότητά μου. Έχει καταστρέψει την πατρίδα μου. Είναι μίζερος και κινδυνεύω να με πάρει μπάλα η μιζέρια του. Ναι, λοιπόν. Αν ήμουν δεκαοκτώ, εικοσιοκτώ, τριανταοκτώ, θα ήμουν κολλημένη σ’ενα PC και θα έψαχνα τα job opportunities ανά τον κόσμο. Θα έφευγα όχι για μια καλύτερη δουλειά, όχι για περισσότερα λεφτά, αλλά για να ξαναβρώ την ποιότητα της καθημερινότητάς μου. Τις αξίες της οργανωμένης κοινωνίας που θα ήθελα να μάθουν τα παιδιά μου- της συλλογικής εργασίας, της κοινωνικής προσφοράς, του εθελοντισμού. Τη χαρά του να κυκλοφορώ ελεύθερα στο δρόμο, να παίρνω το λεωφορείο όποτε θέλω και να μου λέει καλημέρα η ταμίας στο σουπερμάρκετ. Κι ας ήταν γκρίζος ο ουρανός κι ας μην είχε θάλασσα.
Το τίμημα που πληρώνουμε γι’αυτόν τον γαλανό ουρανό είναι τεράστιο. Δεν είμαι ούτε δεκαοκτώ, ούτε εικοσιοκτώ, ούτε τριανταοκτώ. Αλλά κοιτάζω πού και πού, λάγνα, τις αγγελίες στο guardianjobs και δεν δυσκολεύομαι καθόλου να με δω να φεύγω.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή