Ο καλλιτέχνης της τάξης
Αναστάσιος Αγ. Τασινός
Ιωάννινα 24 Δεκεμβρίου 2018
Η ιστορία που θα σας αφηγηθώ, έλαβε χώρα πριν 31 χρόνια, σε ένα επαρχιακό Δημοτικό σχολείο, που μόλις είχα πάει. Πρωταγωνιστές της ιστορίας ο Σπύρος, μαθητής της Ε` τάξης και η αδελφή του η Αγγελική, μαθήτρια της ΣΤ` τάξης. Δίδασκα και στα δύο αδέλφια ταυτόχρονα, καθόσον εκείνη τη χρονιά είχα αναλάβει τις τάξεις Ε` και ΣΤ`.
Ο Σπύρος ήταν πολύ ήσυχος μαθητής και είχε μια ιδιαίτερη κλίση στη Ζωγραφική. Έκανε πολύ ωραία γράμματα, κάτι που δεν το είχα ξαναδεί σε αριστερόχειρα μαθητή. Το πάθος του για τη Ζωγραφική ξεκίνησε – όπως με πληροφόρησε η αδελφή του – όταν ο προηγούμενος δάσκαλος του είπε ότι μια μέρα θα γίνει μεγάλος ζωγράφος. Από τότε ο Σπύρος ζούσε μόνον για τη Ζωγραφική. Αρκετές φορές μάλιστα, ζωγράφιζε στις διδακτικές ώρες των άλλων μαθημάτων. Του έλεγα να κρατάει την όρεξή του για τις ώρες της Αισθητικής Αγωγής και να προσέχει σε όλα τα μαθήματα. Προσπαθούσα να τον πείσω, ότι οι βασικές γνώσεις που παρέχει το Δημοτικό σχολείο, του είναι απαραίτητες για οτιδήποτε κάνει στη ζωή του. Στα Μαθηματικά είχε σοβαρό πρόβλημα, καθόσον δεν ήξερε την προπαίδεια. Και δεν ήταν ο μόνος στην τάξη, αλλά οι περισσότεροι. Γι` αυτό και από την αρχή της σχολικής χρονιάς, ο πρώτος στόχος μου ήταν, όλοι οι μαθητές να μάθουν – το βασικό κρίκο των Μαθηματικών – την προπαίδεια. Ένας στόχος, που σύντομα επετεύχθη, με αποτέλεσμα να υποχωρήσει η μαθηματικοφοβία και οι μαθητές να λύνουν καθημερινά τις ασκήσεις που τους έβαζα.
Εκείνη τη σχολική χρονιά, είχα χωρίσει τους μαθητές σε τέσσερις ομάδες. Μερικές φορές εφάρμοζα στην τάξη και την ομαδοκεντρική μέθοδο διδασκαλίας, που άρεσε πολύ στους μαθητές. Ο Σπύρος ανήκε τυπικά στη δεύτερη ομάδα, αλλά ουσιαστικά στον εαυτό του. Απέφυγα να του επιβάλω τις μαθητικές του υποχρεώσεις, θέλοντας από μόνος του να τις αναλάβει, όπως και οι άλλοι μαθητές. Ο Σπύρος όμως ζούσε στο όνειρό του.
Μια μέρα ενώ δίδασκα Μαθηματικά, μου έκανε εντύπωση που ο Σπύρος κρατούσε σημειώσεις στο πρόχειρό του. Δεν μπορούσα να πιστέψω αυτό που έβλεπα. Στο τέλος της παράδοσης, κάνοντας επαναληπτικές ερωτήσεις για να δω αν υπήρξε αφομοίωση της ύλης, διαπίστωσα ότι ο Σπύρος δεν είχε καταλάβει τίποτε. Παραξενεύτηκα! Πήγα στο θρανίο του για να ελέγξω τις σημειώσεις που κρατούσε, γιατί μου φάνηκε παράξενο που σε μια τόσο εύκολη ερώτηση δε σήκωσε το χέρι του. Διαπίστωσα, ότι ο Σπύρος πάλι ζωγράφιζε. Του είπα χαμηλόφωνα να βάλει τη ζωγραφιά κάτω από το θρανίο και συνέχισα τις επαναληπτικές ερωτήσεις. Στο διάλειμμα είχα την άνεση του χρόνου και την ηρεμία να σκεφτώ, τι έπρεπε να κάνω. Η αδιαφορία του Σπύρου για όλα τα μαθήματα και για την ομάδα του ήταν διαρκής και έπρεπε να αντιμετωπιστεί.
Κατόπιν ήρεμης σκέψης, πριν αρχίσει το επόμενο μάθημα, είπα στο Σπύρο ότι μπορεί, αν θέλει, να αποχωρήσει από την ομάδα του και να ζωγραφίζει όποτε αυτός επιθυμεί. Τον διαβεβαίωσα ακόμη, ότι δεν πρόκειται να τον ενοχλήσει κανένας. Στην αρχή ο Σπύρος έδειξε να απολαμβάνει την πρότασή μου και ζωγράφιζε, σαν να μην είχε συμβεί τίποτε. Στην πορεία όμως, τα πράγματα άλλαξαν. Σταμάτησε να ζωγραφίζει κι άρχισε να προσέχει στο μάθημα, αλλά όταν σήκωνε το χέρι του, διαπίστωνε ότι κανείς δεν του έδινε σημασία. Δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι μόνος του είχε προκαλέσει την απομόνωσή του. Φάνηκε ότι ήθελε να βρίσκεται στην ομάδα του, αλλά με τους δικούς του όρους. Κάτι τέτοιο όμως, δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό από την ομάδα του. Έδειχνε στεναχωρημένος και το βλέμμα του ήταν καρφωμένο στο θρανίο. Η μοναξιά τού έκατσε βαριά. Το στεναχωρημένο πρόσωπο του Σπύρου ήταν αναμενόμενο. Εκείνο που δεν ήταν αναμενόμενο ήταν τα βουρκωμένα μάτια της Αγγελικής, της συμπονετικής αδελφής του. Στεναχωριόταν με την απομόνωση του Σπύρου και το έδειχνε όλο και πιο πολύ. Ανυπομονούσα να τελειώσει το μάθημα, για να συζητήσω κατ` ιδίαν με το Σπύρο. Όταν χτύπησε το κουδούνι για διάλειμμα, ζήτησα από το Σπύρο να έρθει στην έδρα. Κάναμε μια ωραία συζήτηση, όπου κλήθηκε να πάρει τις αποφάσεις του. Με διαβεβαίωσε ότι στο εξής θα συμμετέχει ενεργά στην ομάδα του και θα προσέχει σε όλα τα μαθήματα. Του έδωσα να καταλάβει ότι απομονώθηκε από την τάξη, γιατί αυτός το είχε επιλέξει.
Μόλις χτύπησε το κουδούνι για μάθημα, ανακοίνωσα στους μαθητές ότι ο Σπύρος επανήλθε στην ομάδα του. Τα μάτια της Αγγελικής έλαμψαν από χαρά. Πήγε κατευθείαν χαρούμενη στο θρανίο του αδελφού της και του έδινε συμβουλές, κουνώντας το δάκτυλο σαν αυστηρή δασκάλα. Ήταν μια πολύ συγκινητική στιγμή!
Ο Σπύρος τελικά, κράτησε την υπόσχεσή του. Έγινε προσεκτικός σε όλα τα μαθήματα και γρήγορα εντάχτηκε στο ρυθμό της τάξης. Σύντομα χρίστηκε και ομαδάρχης στη δεύτερη ομάδα και η καλλιτεχνική του φύση εκδηλώθηκε πιο πολύ. Στη γιορτή μάλιστα της 25ης Μαρτίου, ο Σπύρος έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο, σε ένα έμμετρο κωμικό σκετς, στην πλατεία του χωριού. Ένα ρόλο που κέρδισε με την αξία του, καθόσον είχε πολύ καλή απαγγελία.
Με την ευκαιρία της ιστορίας με το Σπύρο, να γράψω και δυο λόγια για τις σχολικές τιμωρίες. Κατ` αρχάς, η σωματική και η λεκτική βία δεν έχουν καμιά θέση στην εκπαίδευση. Οι δάσκαλοι που χρησιμοποιούν τη σωματική και τη λεκτική βία, δήθεν ως μέσο διαπαιδαγώγησης, στην ουσία εκτονώνουν τη δική τους επιθετικότητα σε βάρος των μαθητών. Κι αυτό είναι ανεπίτρεπτο και ολέθριο για τις παιδαγωγικές σχέσεις.
Η τιμωρία του δασκάλου πρέπει να σέβεται την προσωπικότητα του μαθητή, να είναι ρεαλιστική και προπαντός να μην είναι ανόητη (π.χ. γράψε μου 100 φορές, δεν θα ξανακάνω το τάδε παράπτωμα). Επίσης, να μην είναι υπερβολική και από τη στιγμή που θα επιβληθεί, θα πρέπει ο δάσκαλος να ελέγχει την εφαρμογή της. Διαφορετικά, δεν έχει κανένα νόημα να τιμωρηθεί ο μαθητής. Οι αλόγιστες, προσβλητικές και παρορμητικές τιμωρίες, υποσκάπτουν τις παιδαγωγικές σχέσεις, που είναι τα θεμέλια του εκπαιδευτικού έργου. Τώρα που γράφω αυτά τα λόγια, συνειρμικά ήρθαν στο μυαλό μου οι τιμωρίες του δικού μου δασκάλου, που ήταν ανόητες και σαδιστικές.
Είναι γεγονός, ότι τα πολλά παραπτώματα των μαθητών, οφείλονται στην αδυναμία του δασκάλου να επιβληθεί με παιδαγωγικό τρόπο. Πάντα πίστευα και πιστεύω, ότι οι πολλές τιμωρίες είναι ένας αρνητικός δείκτης της λειτουργίας μιας τάξης.
Ως δάσκαλος, εξαιτίας των πολύ καλών παιδαγωγικών σχέσεων που είχα με τους μαθητές, πολύ σπάνια έβαζα τιμωρίες. Τα προβλήματα και τα παραπτώματα των μαθητών, τα αντιμετώπιζα με παιδαγωγικές συζητήσεις, που κατά κανόνα έφερναν θετικά αποτελέσματα. Αν όμως καμιά φορά αναγκαζόμουν να τιμωρήσω μαθητή – εξαιτίας σοβαρού ή επαναλαμβανόμενου παραπτώματος – πάντα έλεγχα την τήρηση της ποινής, δίνοντας το σωστό μήνυμα στην τάξη.
Ακόμη, με αφορμή το περιστατικό με το Σπύρο, θα ήθελα να επισημάνω, ότι οι μαθητές πρέπει να μάθουν από το Δημοτικό σχολείο να ασχολούνται και με πράγματα που δεν τους είναι αρεστά, αλλά τους είναι απαραίτητα για τη μόρφωσή τους. Έτσι προετοιμάζονται καλύτερα για τη ζωή. Όπως μας δίδαξε ο Αριστοτέλης «της παιδείας οι ρίζες είναι πικρές, μα οι καρποί γλυκοί.» Αυτά τα σοφά λόγια, πρέπει να τα υπενθυμίζουμε στους μαθητές, όταν καμιά φορά δυσανασχετούν με τις μαθητικές τους υποχρεώσεις.
Ιωάννινα 24 Δεκεμβρίου 2018
Αφήστε μια απάντηση