>

Για τους μαθητές της Α Γυμνασίου και όχι μόνο

Με τον όρο Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας περιγράφεται μία από τις μεγαλύτερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις του 20ου αιώνα.
Οι κύλινδροι μέσα στους οποίους βρέθηκαν τα Χειρόγραφα ανακαλύφθηκαν το 1947 από ένα βεδουίνο νεαρό βοσκό στις σπηλιές της ερήμου της Ιουδαίας, κατά μήκος της δυτικής ακτής της Νεκράς Θάλασσας, την εποχή που η ζώνη βρισκόταν υπό βρετανική κατοχή.

Την άνοιξη του 1947, ένας δεκαπεντάχρονος τότε βεδουίνος βοσκός από τη νομαδική φυλή Τααμιρέ, ο Μωχάμετ Εδ-Διβ, ψάχνοντας για να βρει το χαμένο από το κοπάδι του ζώο στις άγονες ορεινές εκτάσεις που υψώνονται πέρα από τις δυτικές ακτές της Ν. Θάλασσας, έφτασε μπροστά σε μια μικρή οπή, που υπήρχε στο βοσκότοπο της ιστορικής βουνοπλαγιάς. Όπως αποδείχτηκε μετά από λίγο, από εκείνη την οπή που οδηγούσε σε σπηλιά είχε περάσει το κατσίκι.

Το 15χρονο παιδί πέταξε μια πέτρα μέσα μήπως καταφέρει να φοβήσει το ζώο για να βγει έξω. Μόλις όμως πέταξε την πέτρα, ακούσθηκε ένας παράξενος θόρυβος, που έδινε την εντύπωση ότι προκλήθηκε από θραύση πήλινων δοχείων. Γεμάτος περιέργεια αλλά και ταραχή, ο μικρός βεδουίνος έτρεξε και ειδοποίησε τον εξάδελφο του, που βρισκόταν στην ίδια περιοχή, για να διαπιστώσουν μαζί τι ακριβώς είχε συμβεί.

Οι δύο μαζί άνοιξαν λίγο ακόμη το στόμιο της οπής, για να μπορέσουν να περάσουν. Έτσι, βρέθηκαν μέσα σε σπήλαιο με αρκετό βάθος όπου ένα σπασμένο πιθάρι μαρτυρούσε τη χροιά του θορύβου που είχε προκληθεί από το κτύπημα της πέτρας ενώ στο βάθος του σπηλαίου, ήταν τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο, μια σειρά άθραυστα πιθάρια, με πήλινα καλύμματα. Απ’ αυτά, που ήταν συνολικά οκτώ, τα επτά βρέθηκαν κενά, προφανώς συλημένα από παλαιότερη ανάλογη επίσκεψη. Το ένα από αυτά περιείχε οχτώ συνολικά κυλίνδρους τυλιγμένους με λινά υφάσματα επιχρισμένα με μιά κολλώδη ουσία. Οι βοσκοί τα πήραν μαζί τους και ξεκίνησαν για τη Βηθλεέμ. Δεν άργησαν να συνειδητοποιήσουν ότι είχαν στα χέρια τους αρχαιολογικό θησαυρό και έτσι άνοιξαν το δρόμο για τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη ανακάλυψη των νεώτερων χρόνων.

Τα Χειρόγραφα του Κουμράν περιλαμβάνουν περίπου 800 έγγραφα, πάπυρους και περγαμηνές, κάποια σχεδόν άθικτα και κάποια κατεστραμμένα, αλλά τα περισσότερα δυστυχώς αποσπασματικά. Οι περισσότεροι από τους κυλίνδρους βρέθηκαν σε σπηλιές κοντά στο Κουμράν, όπου και έζησε μια κοινωνία ανθρώπων την οποία πολλοί μελετητές προσδιορίζουν ως Εσσαίους, μια εβραϊκή αίρεση που υπήρξε και σε άλλα μέρη του Ισραήλ, κατά μια χρονική περίοδο η οποία περιλαμβάνει και εκείνη της δράσης του Ιησού.

Στην πραγματικότητα πρόκειται στο σύνολό τους για περίπου 100.000 τεμάχια, αλλά τα πιο γνωστά από αυτά -τα μόνα άλλωστε που έχουν λάβει επίσημα το όνομα “χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας”- είναι όπως είπαμε 800. Οχτακόσια χειρόγραφα γραμμένα στα εβραϊκά, ελληνικά και αραμαϊκά, που βρέθηκαν μέσα σε 11 σπηλιές του Κουμράν, μιας περιοχής σε μια απόσταση κάποιων χιλιομέτρων από την Ιεριχώ. Πιστεύεται ότι τα χειρόγραφα ανήκαν στη βιβλιοθήκη της εβραϊκής κοινότητας των Εσσαίων, που έζησαν μεταξύ του 150 π.Χ και 70 μ.Χ. Ανάμεσα στα χειρόγραφα βρίσκονται τα αρχαιότερα γνωστά αντίγραφα της Βίβλου, αποσπάσματα απόκρυφων γραφών, όπως επίσης και πολλά έγγραφα σχετικά με τα χαρακτηριστικά της αίρεσης. Τα κείμενα αυτά, εξαιρετικά πολύτιμα, προσφέρουν μια απ’ ευθείας πληροφόρηση για τη ζωή και τη δραστηριότητα της αίρεσης, και συχνά μας διαφωτίζουν για τα πιστεύω και τις πρακτικές των πρώτων χριστιανών.

Πολλά από τα χειρόγραφα, τα καλύτερα διατηρημένα, εκτίθονται σήμερα στο Ναό του Βιβλίου του Μουσείου του Ισραήλ, στην Ιερουσαλήμ. Χιλιάδες άλλα αποσπασματικά χειρόγραφα, κυρίως εκείνα της σπηλιάς 4, ανήκουν στο μουσείο Rockefeller (άλλοτε αρχαιολογικό μουσείο της Παλαιστίνης), επίσης στην Ιερουσαλήμ. Ο περίφημος μπρούτζινος κύλινδρος βρίσκεται στο εθνικό μουσείο του Αμμάν, πρωτεύουσας της Ιορδανίας.

Οι περισσότεροι μελετητές συμφωνούν ότι οι κύλινδροι αποτελούν τα υπολείμματα της βιβλιοθήκης των Εσσαίων, κύλινδροι οι οποίοι τοποθετήθηκαν στις σπηλιές των βράχων που βρίσκονταν πίσω από το κεντρικό κτίριο της κοινότητας. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι σε πολύ άσχημη κατάσταση. Η πρώτες διεθνής ομάδα μελετητών που ήρθε με τη συγκατάθεση της ιορδανικής κυβέρνησης, πέρασε χρόνια έρευνας προσπαθώντας να ανασυγκροτήσει τα κείμενα, βασιζόμενη στην ανάλυση των χειρογράφων, αλλά και να προσδιορίσει το λογοτεχνικό τους ύφος. Τα χρόνια περνούσαν, και η αρχική ομάδα βρέθηκε σε ηλικία συνταξιοδότησης και έτσι πέρασε τη σκυτάλη των ερευνών και των μελετών, αλλά και των επιρροών της, στα μέλη της νέας ομάδας μελετητών των περγαμηνών, οι οποίοι προχώρησαν σε εκθέσεις φωτογραφιών και βαρυσήμαντων δημοσιεύσεων των μελετών τους.

Το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν τα Χειρόγραφα έγκειται στο ότι ίσως αποτελούν μια ασύγκριτη πηγή για την εξερεύνηση των “μεσσιανικών εποχών” όπως επίσης και των καταβολών του Χριστιανισμού.

Τα χειρόγραφα του Κουμράν περιγράφουν μια κοινότητα, τους Εσσαίους, που σύναψε μια Νέα Ένωση με τον Θεό. Οι αντιπρόσωποί της ανέλαβαν να μελετούν τα ιερά βιβλία και να τα διδάσκουν στην κοινότητα. Μόνο η κοινότητα αυτή αποτελεί τον “εκλεκτό” λαό τού Θεού και μόνο εκείνη θα απολαύσει τις θεϊκές υποσχέσεις. Η ερμηνεία των Γραφών επέτρεψε στην κοινότητα να καταλάβει πως το τέλος του κόσμου πλησιάζει. Οι ασκητές της περιοχής του Κουμράν εγκαταστάθηκαν στις όχθες της Νεκράς Θάλασσας ώστε να πραγματοποιήσουν την προφητεία του Ισαϊα, να προετοιμάσουν δηλαδή στην έρημο το δρόμο του Θεού. Οι Εσσαίοι πίστευαν πως ο σκοπός της ύπαρξής τους ήταν να υπηρετήσουν το Θεό, το μεσσία που θα προερχόταν από τη φυλή του Δαυίδ, μεσσίας που θα συνοδευόταν από έναν ιερέα, τον οποίον αποκαλούσαν επίσης μεσσία. Πίστευαν στην Ημέρα της Κρίσης, στην επάνοδο των δίκαιων στη ζωή, μια νέα ζωή που θα προσφερόταν στους εκλεκτούς. Πίστευαν ότι ο Θεός είχε δημιουργήσει το Σύμπαν, του οποίου ήταν ο αδιαμφισβήτητος άρχοντας, παρά τη διάχυτη παρουσία τού κακού. Πριν ακόμα τη αρχή των Χρόνων, οτιδήποτε συμβεί είχε ήδη γραφεί, και η ανθρωπότητα χωριζόταν σε δυο μέρη, τους γιους του Φωτός και τους γιους του Σκότους. Τα δυο αυτά μέρη θα βρίσκονταν σε διαρκή και ανελέητο πόλεμο, υποβοηθούμενοι, ο καθένας τους, από στρατιές αγγέλων. Στο τέλος, ο Θεός θα έδινε τη νίκη στους γιους του Φωτός, οδηγώντας σε αφανισμό τους γιους του Σκότους.