Κατηγορία: Ν.Ε Γλώσσα Γυμνασίου

1. Να βρείτε τους επιθετικούς προσδιορισμούς που υπάρχουν στα παρακάτω ποιητικά αποσπάσματα:
α)Τρεις βράχοι λίγα καμένα πεύκα κι ένα ρημοκλήσι και πάρα πάνω το ίδιο τοπίο αντιγραμμένο ξαναρχίζει τρεις βράχοι σε σχήμα πύλης, σκουριασμένοι
λίγα καμένα πεύκα μαύρα και κίτρινα κι ένα τετράγωνο σπιτάκι θαμμένο στον ασβέστη
και πάρα πάνω ακόμη πολλές φορές το ίδιο τοπίο ξαναρχίζει κλιμακωτά
ως τον ορίζοντα ως τον ουρανό που βασιλεύει.
Γ. Σεφέρης «Μυθιστόρημα»
β) Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος.
Γ. Σεφέρης «Επί ασπαλάθων»

2. Να υπογραμμίσετε τους επιθετικούς προσδιορισμούς και να βρείτε πώς εκφέρονται.
1. Ο Θερμαϊκός κόλπος έχει μολυνθεί.
2. Κοίταξε την απέναντι ακτή και αναστέναξε.
3. Ήταν άνθρωπος με μυαλό.
4. Γιατρός άνθρωπος και να μην έχει ψυχραιμία!
5. Ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται.
6. Τόσος κόπος και πήγε χαμένος!
7. Είναι παιδί χωρίς πείρα.
8. Καθόταν στον καναπέ σαν βρεγμένη γάτα.
9. Ούτε μια στιγμή δεν έπαψε να τον σκέφτεται.

3. Στο κείμενο που ακολουθεί να τοποθετήσετε στα κενά τον κατάλληλο επιθετικό προσδιορισμό χρησιμοποιώντας τα επίθετα που υπάρχουν στο πλαίσιο.

πρώτος, εξαίρετος, χοντρός, χνουδωτός, σπάνιος, μεγάλος, αγγελικός

Η κυρία Γκραντε ήταν γυναίκα αδύνατη, στεγνή, κίτρινη σαν κυδώνι, αργή κι αδέξια, μια από κείνες τις γυναίκες που μοιάζουν καμωμένες για να τυραννιούνται. Χοντροκόκαλη, με…..,…………………μύτη, μεγάλο μέτωπο,………………………μάτια, έδειχνε με την……………………… ματιά κάποιαν ομοιότητα με κάτι………………………φρούτα, που δεν έχουν πια ούτε γεύση ούτε ζουμί. Τα δόντια της αριά και μαύρα, το στόμα της σουφρωμένο και το πηγούνι της είχε το σχήμα γαλότσας. Ήταν ……………………… γυναίκα, αληθινή λα Μπερτελιέρ. Ο αβάς Κρουσό – ήξερε να βρίσκει ευκαιρίες να της λέει πως στα νιάτα της δεν ήταν πολύ άσχημη, κι εκείνη το επίστευε. Μια………………………γλυκύτητα, μια εγκαρτέρηση εντόμου τυραγνισμένου από τα παιδιά, ……………………… ευσέβεια, αδιατάραχη αγαθότητα ψυχής και καλοσύνη καρδιάς την έκαναν να τη λυπούνται όλοι και να τη σέβονται.
Ονορέ ντε Μπαλζάκ «Ευγενία Γκραντε»

1. Συμπλήρωσε τον πίνακα, όπου είναι δυνατόν, με το μονολεκτικό τύπο των επιθέτων.
θετικός                          συγκριτικός                 υπερθετικός
γλυκός
πολυτελής
απλός
μάλλινος
μεγαλύτερος
μικρότερος
προτιμότερος
άριστος
ανώτατος

2. Να υπογραμμίσετε τα επίθετα στις παρακάτω φράσεις και να γράψετε τους άλλους δύο βαθμούς στην ίδια πτώση, στον ίδιο αριθμό και στο ίδιο γένος.

1. Κάθε φιλία δεν είναι πάντα αληθινή και μόνιμη. Πολλοί συνδέονται με έναν άνθρωπο, επειδή τους είναι χρήσιμος. Άλλοι πάλι. επειδή τους είναι ευχάριστος.
2. Το καλύτερο απόκτημα απ’ όλα στη ζωή ενός ανθρώπου είναι ένας φίλος ειλικρινής. Όταν σε μια κρίσιμη καμπή του βίου επιχειρούμε κάτι πολύ σοβαρό, έχουμε ανάγκη από έναν καλόγνωμο σύμβουλο και αυστηρό κριτή.
3. Οι ειλικρινείς φίλοι δοκιμάζονται ιδιαίτερα στις δύσκολες ώρες.

3. Να αντικαταστήσετε τα μονολεκτικά παραθετικά με τον περιφραστικό τους τύπο και το αντίστροφο.

1. Το πιο απλό που μπορείς να κάνεις είναι να μη μιλάς,
2. Το πιο καλό διήγημα θα βραβευτεί.
3. Πολύ ωραία μάς τα είπες.
4. Πρέπει να είσαι πολύ καλός μαθητής, αν θέλεις να πάρεις την υποτροφία.
5. Ελάχιστοι τουρίστες επισκέφτηκαν φέτος το νησί μας.
6. Τον γνωρίζω πολύ λίγο και έτσι δεν μπορώ να ξέρω το χαρακτήρα του.
7. Πρέπει να είσαι πιο επιεικής, αν θέλεις να σε συμπαθούν τα παιδιά.
8. Θέλω να είσαι πάρα πολύ ειλικρινής απέναντι μου.
9. Το επιχείρημα σου είναι σαφέστατο.
10. Αυτό ήταν το πιο γλυκό κρασί απ’ όσα έχω δοκιμάσει.

4. Να συμπληρώσετε τα κενά με το αντώνυμο επίθετο ή επίρρημα στον ίδιο βαθμό.

1. Η αδελφή σου είναι μεγαλύτερη ή………………………….από σένα;
2. Ο προϊστάμενος σου στη νέα σου θέση είναι καλύτερος ή …………………………. από τον
προηγούμενο;
3. Οι νεότεροι πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τη γνώμη των…………………………..
4. Μερικές φορές το πιο περίπλοκο πρόβλημα έχει την………………………….λύση.
5. Οι πινακίδες της Τροχαίας ορίζουν όχι μόνο το …………………………. επιτρεπόμενο όριο
ταχύτητας αλλά και το ελάχιστο.
6. Αν και δούλεψε πάρα πολύ, ανταμείφθηκε…………………………..

5. α) Να σχηματίσετε σύνθετα επίθετα ισοδύναμα με τον υπερθετικό βαθμό των επιθέτων της Β’ στήλης χρησιμοποιώντας ως πρώτο συνθετικό τις λέξεις της Α’ στήλης. β) Να χρησιμοποιήσετε μέσα σε φράσεις τις σύνθετες λέξεις που σχηματίσατε.

Α’
θεός, όλος, υπέρ, κατά, παν-, τρις, πέντε
Β’
καθαρός έτοιμος ορφανός τρελός βέβαιος γυμνός γαλανός ένδοξος

6. Να συμπληρώσετε τα κενά με το συγκριτικό ή τον υπερθετικό βαθμό των επιθέτων, επιρρημάτων και μετοχών που δίνονται σε παρένθεση.

1. Ο Κώστας είναι…………………………….(προκομμένος) από το Γιώργο.
2. Ο γάιδαρος είναι…………………………….(υπομονετικός) ζώο.
3. Το καλοκαίρι φέτος ήταν……………………………. (θερμός) των τελευταίων πενήντα χρόνων.
4. Ήπιαμε…………………………….(λίνο) και γι’ αυτό δε φοβόμαστε το αλκοτέστ.
5. Ο…………………………….(καλός) μαθητής της τάξης ήταν ο Δημήτρης.
6. Ήμουν…………………………….(ευτυχισμένος) άνθρωπος του κόσμου, όταν έμαθα πως πέρασα
στο Πανεπιστήμιο.
7. Σου υποσχέθηκα πως θα πάμε…………………………….(ύστερα).
8. Λυπούμαι…………………………….(βαθιά) για την απώλεια του πατέρα σας.
9. Η επίδοση του είναι…………………………….(κακός) της τάξης.
10. Πεινούσα…………………………….(πολύ) και γι’ αυτό δεν μπορούσα να κοιμηθώ.

1. Στον πίνακα που ακολουθεί να συμπληρώσετε τα γένη που λείπουν.

αρσενικό                        θηλυκό                           ουδέτερο

ο λείος
ο αραιός
ο ζηλιάρης
ο σκούρος
ο πεισματάρης
ο χρυσαφής
ο ανοιχτομάτης
ο πολυλογάς
η βέβαιη
η γυναικεία
η πορτοκαλιά
η θαλασσιά
το γερό
το στερεό
το παμπάλαιο
το γνωστικό
το φαρδύ
η πλατιά

2. Το καθένα από τα επίθετα που βρίσκονται μέσα στην παρένθεση ταιριάζει σε τρία ουσιαστικά διαφορετικού γένους. Να συμπληρώσετε τα κενά.

(αρχαίος, γελοίος, γενναίος, βαθύς, πλατύς, θαλασσής, διεθνής)
…. οργανισμός ………………..χάντρα ……………….. αεροδρόμιο
…. ίσκιος ………………..κουβέρτα ……………….. ποτάμι
…. στρατιώτης ………………..χαράδρα ……………….. παιδί
…. πολιτισμός ………………..αμφίεση ……………….. υποκείμενο
…. άνθρωπος ………………..απόφαση ……………….. θέατρο
…. ορίζοντας ………………..θρησκεία ……………….. μέτωπο
…. ουρανός ………………..αναγνώριση ………………..πουκάμισο

3. Τονίστε τις λέξεις στις φράσεις που ακολουθούν.

1. σκέψεις επιτήδειων ανθρώπων
2. αποτελέσματα αδέξιων χειρισμών
3. επίδομα για τους άνεργους
4. κίνδυνος παγκοσμίου πολέμου
5. το δίκαιο του ισχυρότερου
6. η φροντίδα του άρρωστου παιδιού
7. η εξέταση του άρρωστου
8. επίδομα ανήλικων εργαζομένων
9. η εκμετάλλευση των ανήλικων
10. ο φόβος του άγνωστου
11. οι θέσεις των επίσημων προσώπων

4. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο των επιθέτων που δίνονται μέσα στο πλαίσιο.
συνεχής, πλατύς, πολύς, ιδεώδης, στοιχειώδης, διεθνής, ανεπιτυχής, δαιδαλώδης

1. Κατάφερε να τους συμφιλιώσει ύστερα από πολλές……………………..προσπάθειες.
2. Το άρθρο έχει σκοπό να σας ενημερώσει για τη λειτουργία της………………………. Νεανικής Βιβλιοθήκης του Μονάχου.
3. Ύστερα από……………………….σκέψη αποφάσισε να φύγει.
4. Η συνεννόηση ήταν αποτέλεσμα……………………..και αμοιβαίου ενδιαφέροντος.
5. Οι δρόμοι της πόλης μας είναι………………………….
6. Οι συνθήκες εργασίας σ’ αυτή την επιχείρηση είναι………………………..
7. Είναι καταπληκτική η εντύπωση που προκαλεί” αυτό το……………………….κτίριο.
8. Δεν έδειχνε απέναντι του ούτε το…………………………….σεβασμό.

5. Να συμπληρώσετε τις φράσεις με τους κατάλληλους τύπους των λέξεων που βρίσκονται στην παρένθεση.

Δεν αντέχω τη…………………………………………………….. (συνεχής πίεση).
Ορισμένα κράτη δε σέβονται τους…………………………………………..(διεθνής κανόνας) δικαίου.
Ορισμένες ομάδες είναι πολύ………………………………………………….(δημοφιλής).
Έκανε έκκληση για………………………………………………………(αρραγής ενότητα).
Παρακολούθησε τη διάλεξη του……………………………………………… (διαπρεπής αρχαιολόγος).
Δε γνωρίζω το……………………………………………………………..(ακριβής) έτος της γέννησης του.
Οι μαθητές επισκέφτηκαν διάφορα………………………………………………………..(ευαγές ίδρυμα).
Χαθήκαμε στους………………………………………………………….. (δαιδαλώδης δρόμος) της πόλης.
Ήμασταν μάρτυρες του πιο………………………………………….(ειδεχθές έγκλημα).
Το Υπουργείο Γεωργίας ανέθεσε στα δασαρχεία την εκμετάλλευση των …………………………………………..(δασώδης περιοχή).

6. Να γράψετε τα ονοματικά σύνολα στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.

1. τον ευσεβή άνθρωπο ……………………………………………………………..
2. τους νομοταγείς πολίτες ……………………………………………………………..
3. των προσεχών εβδομάδων ……………………………………………………………..
4. των αναιδών ανθρώπων……………………………………………………………..
5. το αειθαλές δέντρο ……………………………………………………………..
6. των επικερδών επαγγελμάτων ……………………………………………
7. τη συνεχή φροντίδα ……………………………………………………………..
8. τα ακριβή στοιχεία……………………………………………………………..
9. του επιεικούς μέτρου ……………………………………………………………..
10. τη μεγαλοπρεπή είσοδο ……………………………………………………………..

7. Να συμπληρώσετε τις φράσεις με τους κατάλληλους τύπους του επιθέτου ο πολύς, η πολλή, το πολύ.

1. Καταβάλαμε…………………………προσπάθεια, για να επιτύχουμε.
2………………………….λόγος γίνεται τελευταία για την έξαρση της εγκληματικότητας.
3. Δε μου αρέσει ο…………………………θόρυβος και η…………………………φασαρία.
4. Υποδέχτηκαν την πρόταση μου με………………………… ενθουσιασμό.
5. Χρειάζεται…………………………προσοχή, όταν περνάμε το δρόμο.
6. Στην αφετηρία είχαν συγκεντρωθεί…………………………δρομείς.
7. Άλλα ζώα είναι συνηθισμένα στο…………………………κρύο και άλλα στην………………………… ζέστη.
8………………………….γυναίκες είναι πιο ευσυνείδητες στη δουλειά τους από…………………………άνδρες.
9. Η συμπεριφορά…………………………ανθρώπων είναι απαράδεκτη.
10. Κατάφερε να αναδειχτεί με…………………………μόχθο.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ – ΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

1. Να βρείτε για καθένα απο τα ουσιαστικά που ακολουθούν έναν άλλο τύπο διαφορετικού γένους.
π.χ. ο σπουργίτης — το σπουργίτι

το κρίνο ……………………………
το μελάνι ……………………………
το δείπνο …………………………
το αμάξι ………………………..
το πεύκο………………………..
η γέφυρα ……………………….
το γαϊδούρι ……………………………

2. Να αλλάξετε τις παρακάτω φράσεις, έτσι ώστε τα ουσιαστικά να αλλάξουν αριθμό.
ο ελαιώνας του πατέρα………………………………………………………………
ο αγώνας του ναύτη ……………………………………………………………..
ο ορισμός του αφέντη …………………………………………………………….
οι θόρυβοι των οδοστρωτήρων ………………………………………………….
ο λογαριασμός του μεσίτη …………………………………………………………

3. Να σχηματίσετε την κλητική των παρακάτω ουσιαστικών:
κλητική ενικού αριθμού
γιατρός ……………………………….
Σπύρος ……………………………….
Αλέκος ……………………………….
Νίκος ……………………………….
Παύλος ……………………………….
καπετάνιος ……………………………….
Πέτρος……………………………….

4. Να γράψετε το ένα από τα δύο ουσιαστικά στη γενική, ώστε να σχηματιστούν ονοματικά σύνολα. Το καθένα από αυτά να το εντάξετε σε μια φράση.

1. η πονηριά, η αλεπού 1..
2. η Καλυψώ, η ομορφιά 2..
3. η κίνηση, η λεωφόρος 3..
4. η ένωση, η ανάγκη 4..
5. η κρίση, η διάρκεια 5..
6. η επιθυμία, η καλοπέραση 6…

5. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλληλο τύπο του ουσιαστικού που βρίσκεται στην παρένθεση.

1. Το σχήμα του…………………..(πρόσωπο) πολλών ανθρώπων είναι ωοειδές.
2. Οι ανάγκες του…………………..(άτομο) στην εποχή μας είναι πολλές.
3. Το άρωμα του…………………..(τριαντάφυλλο) αρέσει σε όλους.
4. Φοβηθήκαμε από την τρικυμία, γιατί βρισκόμασταν στη μέση του…………………… (πέλαγος).
5. Όλα έχουν ελεγχθεί, ώστε να μην υπάρχει περίπτωση…………………..(λάθος).
6. Το βράδυ ρίχνουμε τα………………….. (δίχτυ) και τα μαζεύουμε το πρωί.
7. Δίκαια ο 18ος αι. ονομάστηκε «αιώνας των…………………..» (φως).
8. Τα…………………..(βράδυ) μαζευόμασταν όλοι πολύ νωρίς στο σπίτι.
9. Αυτό το αυτοκίνητο είναι ειδικό για τη μεταφορά………………….. (κρέας).
10. Η προσπάθεια των………………….. (καθεστώς) να κρατηθούν στην εξουσία είναι συχνά αγωνιώδης.

6. Να συμπληρώσετε τον πίνακα βάζοντας, όπου είναι δυνατό, στην αντίστοιχη πτώση του πληθυντικού αριθμού τα ουσιαστικά του κειμένου που βρίσκονται στον ενικό αριθμό και το αντίστροφο.

Πέντε φίλοι, μαθητές του δημοτικού σχολείου, συγκροτούν μια ομάδα στα παιχνίδια τους και στις περιπέτειες τους. Είναι παιδιά ζωντανά, γεμάτα ιδέες, με τόλμη κι εξυπνάδα. Συνεργάζονται, για να εξιχνιάσουν μια κλοπή στο σπίτι της κυρίας Αλεξανδρή, μια υπόθεση ναρκωτικών κ.ά. Θα μπορούσε να προσθέσει κανείς πως μέσα από καθημερινές εμπειρίες οι ήρωες της ιστορίας (και μαζί οι αναγνώστες) συνειδητοποιούν τους πειρασμούς και τους κινδύνους που διατρέχουν σε μια αντιφατική κοινωνία. Το αφήγημα ανήκει στα σύγχρονα κοινωνικά μυθιστορήματα και είναι ενδιαφέρον όχι μόνο για το θέμα του αλλά και για την (αστυνομικού χαρακτήρα) περιπέτεια του δράση και πλοκή, αρετές που το κάνουν αξιοδιάβαστο.

7. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο των ουσιαστικών που βρίσκονται μέσα στο πλαίσιο.
πανεπιστήμιο πρόβλημα μουσαφίρης γεγονός
συγγραφέας θεατής πολίτης πλεονέκτημα
καφές δημοσιογράφος παράσταση θέατρο

1. Η παρακολούθηση μιας παράστασης παιδικού ………………….. έχει να παρουσιάσει πολλά
2. Είναι πολύ σημαντικό οι παιδικές…………………..να διαθέτουν άριστη ηθοποιία και αισθητική,
μουσική, χορό, τραγούδι, γιατί μέσα από αυτά διαμορφώνονται όχι μόνον αυριανοί …………………..αλλά και……………………
3. Ένα παιδικό ή νεανικό βιβλίο μπορεί συχνότατα να κρύβει στις σελίδες του πικρές πλευρές της ζωής, να μιλάει για θλιβερά…………………..ή για καυτά κοινωνικά……………………
4. Εκεί, στον ίσκιο της, τα καλοκαίρια παίζαμε εμείς και έπιναν…………………..οι……………………
5. Οι επισκέπτες προέρχονται από πολλές χώρες και συμπεριλαμβάνονται μέσα σ’ αυτούς καθηγητές…………………..,…………………..και……………………

8. Να σχηματίσετε τη γενική ενικού των παρακάτω ουσιαστικών. Να προσέξετε τον τονισμό.

1. το ροδάκινο ………………………….
2. το συμβούλιο………………………….
3. ο κατήφορος ………………………….
4. το όργανο ………………………….
5. ο παλιόδρομος ………………………….
6. ο σύλλογος………………………….
7. ο πονόδοντος ………………………….
8. ο επίτροπος………………………….
9. το χιονόνερο ………………………….
10. το χαμόγελο………………………….
11. η άσφαλτος
12. το σκυλόψαρο………………………….
13. το αντρόγυνο………………………….
14. το μέτωπο ………………………….
15. ο νερόμυλος………………………….
16. ο πόλεμος ………………………….
17. άβυσσος ………………………….
18, Ήπειρος ………………………….
19. παράγραφος………………………….
20. ο έφηβος

9. Σχηματίστε, όπου είναι δυνατό, τη γενική πληθυντικού των ουσιαστικών:

η βαλβίδα
η πράξη
η διαγώνιος
η έξοδος
η διάμετρος
η διχοτόμος
η αμέλεια
η εμβέλεια
η θάλασσα
η χαρά
η μανούλα
η μαυρίλα
η καρδιά
ο λοχίας
ο ταμίας
το ταμείο
ο αγώνας
ο επιχειρηματίας
η σάλπιγγα
ο πίνακας
ο ενεστώτας
ο σφουγγαράς
η φωλιά
ο αέρας
ο πραματευτής
ο τραγουδιστής
η αλεπού
το μηδέν
η περίμετρος
η ραχούλα
το παιδάκι
το κουτάκι
το αυλάκι
το σακάκι
η ζέστη
η πόρτα
η αντάμωση
η κόλλα
ο κύριος
η κυρία

10. Να εντάξετε τα ουσιαστικά που ακολουθούν σ’ ένα γλωσσικό πλαίσιο, έτσι ώστε να να φανεί η σημασιολογική διαφορά των δύο τύπων.

π.χ. α. Πολύ ζωηρό αυτό το άλογο, γεμάτο νεύρο,
β. Όλο νεύρα είσαι τώρα τελευταία.
1 .γυαλί — γυαλιά
2. διακοπή — διακοπές
3. μαλλί — μαλλιά
4. παραμονή – παοαμονές
5. περιστροφή – περιστροφές

11. Να σχηματίσετε φράσεις με τις παρακάτω λέξεις, έτσι ώστε να αποδοθεί με ακρίβεια η σημασία τους.

μαρτυρία — μαρτύριο
περίβολος — περιβόλι — περιβολή
μέση – μέσο χώρα — χώρος
φυλή — φύλο

12. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο των ουσιαστικών που βρίσκονται στην παρένθεση.

1. Κάθε λόχος είχε τουλάχιστον δύο……………………(δεκανέας).
2. Ένα από τα…………………… (καθήκον) των μαθητών είναι να ετοιμάζονται καθημερινά για τα μαθήματα τους.
3. Οι …………………… (εισαγγελέας) συχνά προτείνουν βαρύτερη ποινή απ’ αυτή που τελικά επιβάλλεται.
4. Στη γιορτή των…………………… (Φώτα) οι…………………… (ιερέας) γυρίζουν στα σπίτια και τα αγιάζουν.
5. Η αιχμή του…………………… (δόρυ) έπρεπε να είναι καλά ακονισμένη.

13. Να γράψετε τους δύο τύπους του πληθυντικού αριθμού των παρακάτω ουσιαστικών και να σχηματίσετε φράσεις στις οποίες να φαίνεται η σημασιολογική διαφορά των δύο τύπων.

1. λόγος, λόγια, λόγοι
2. δεσμός
3. σταθμός
4. καπνός

α. Δε βρίσκω λόγια να σ’ ευχαριστήσω.
β. Επικαλέστηκε σοβαρούς λόγους υγείας και παραιτήθηκε.

14. Να σχηματίσετε την ονομαστική του πληθυντικού αριθμού (όλους τους δυνατούς τύπους) των παρακάτω ουσιαστικών:
ονομαστική πληθυντικού
1. ο δεσπότης………………………………………………………..
2. το πρωί ………………………………………………………..
3. ο συγγραφέας ………………………………………………………..
4. ο γέρος………………………………………………………..
5. ο γονιός ……………………………………………………….
6. η περίμετρος………………………………………………………..
7. ο νοικοκύρης………………………………………………………..
8. η νιότη ……………………………………………………….
9. ο φάκελος………………………………………………………..
10. ο βράχος………………………………………………………..

15. Να συμπληρώσετε το γράμμα ή τα γράμματα που λείπουν από τα παρακάτω ουσιαστικά:
αηδ…..α προεδρ…..α βασιλ…..α
εποπτ…..α καπηλ…..α αρχαιοκαπηλ…..α
οξ…..α πλατ.-….α συγγέν…..α
συνήθ.:…α παλίρρ…..α πεζοπορ…..α
θρησκ…..α ανεξιθρησκ.α βοήθ…..α

εταιρ…..α επήρ…..α άπν…..α
πορ…..α διχόν…..α εθελοδουλ…..α

16. Να συμπληρώσετε το γράμμα ή τα γράμματα που λείπουν (η, υ, ι, ει, ο, ω) από τα παρακάτω ουσιαστικά:

επιθεωρ…..της πράκτ…..ρας δημ…..της αθλ…..τής δαν…..στης θ…της καύσ…..νας εξωμ…..της Ρουμελι…..της ιδρ…..τής οπλ…..της Αγιορ..ν..της είρ…νας στρατί…της μην.ν..τής ανθρωπ….στής μαγν…..της άξ…..νας

ΟΙ ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

1. Στις παρακάτω φράσεις να αντιστοιχίσετε τις υπογραμμισμένες οριστικές με τις σημασίες που δίνονται στο πλαίσιο:

α. πιθανό β. πραγματικό γ. πιθανό
δ. δυνατό ε. παράκληση στ. δυνατό
ζ. δυνατό η. ευχή
θ. πραγματικό ι. δυνατό

1. Ο Γιάννης δεν πρόλαβε το τρένο.
2. Δε θυμάμαι καλά… Θα ήμουν τότε έξι χρονών.
3. Μακάρι να παίρναμε το πρωτάθλημα.
4. Θα είσαι θυμωμένος, για να μιλάς έτσι.
5. Μ’ αυτούς τους βαθμούς θα περνούσες και στο Πανεπιστήμιο.
6. Με τόσα λεφτά τότε αγόραζες ό,τι ήθελες.
7. Θα διαβάσω το μάθημα μου και ύστερα θα έρθω.
8. Αν μου το ζητούσες, θα σε βοηθούσα.
9. Αν δεν ερχόταν ο Νίκος, ήμουν χαμένος.
10. Με περιμένεις δύο λεπτά;

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ. ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ

1. Στις παρακάτω φράσεις να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και αντίστροφα, κάνοντας όποιες αλλαγές χρειάζονται.

1. Οι αγωνιστές του 1821 δόξασαν την πατρίδα μας.
2. Σας προσκάλεσα, γιατί σας θεωρούσα φίλους μου.
3. Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με τη θεατρική παράσταση.
4. Ο δήμαρχος της πόλης έδωσε βραβεία στους άριστους μαθητές.
5. Τεράστιες εκτάσεις παραχωρήθηκαν στους ακτήμονες από την πολιτεία.
6. Για δεύτερη τετραετία ο λαός της πόλης μας εξέλεξε δήμαρχο τον κ. Παπαδόπουλο.
7. Ο κ. Β. συκοφαντήθηκε ασύστολα από τους πολιτικούς του αντιπάλους.
8. Ο χώρος διαμορφώθηκε και ευπρεπίστηκε από συνεργείο του δήμου.
9. Όλοι με είχαν κατακρίνει τότε για την απρεπή συμπεριφορά μου.
10. Τα συνεργεία διάσωσης απεγκλώβισαν έναν ηλικιωμένο άνθρωπο και του πρόσφεραν τις πρώτες βοήθειες.

2. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

1. Όλοι αντιμετώπιζαν το Νίκο με σεβασμό.
2. Οι υπεύθυνοι του δήμου έστησαν σκηνές για τις ανάγκες των σεισμοπλήκτων.
3. Όλοι δέχτηκαν με κατανόηση τις προτάσεις μας.
4. Πολλές φορές βοηθήσαμε τους φίλους μας.
5. Όλοι οι μαθητές της τάξης σεβόμασταν και αγαπούσαμε το δάσκαλο μας.
6. Ο οικοδεσπότης υποδέχτηκε με θερμότητα τους καλεσμένους.
7. Οι εργάτες επεξεργάστηκαν τα καπνά.
8. Οι εχθροί αντιλήφθηκαν το τέχνασμα.
9. Οι ισχυροί εκμεταλλεύονται τους αδυνάτους.
10. Την έπαρση του δεν την ανέχεται κανένας.
11. Στις χώρες του Τρίτου Κόσμου πολλοί εργοδότες εκμεταλλεύονται και κακομεταχειρίζονται ανήλικα παιδιά.

3. Να διακρίνετε στις παρακάτω προτάσεις το ποιητικό αίτιο από τους εμπρόθετους επιρρηματικούς προσδιορισμούς.

1. Τα δέντρα ξεριζώθηκαν από τον ισχυρό άνεμο.
2. Ξεκινήσαμε νωρίς από το χωριό, για να μην καθυστερήσουμε.
3. Ο πάγος έλιωσε πολύ γρήγορα από τον ήλιο που βγήκε σήμερα.
4. Βρέθηκε στη χαράδρα σκεπασμένος με χιόνι.
5. Από τότε που γνωρίστηκαν έγιναν αχώριστοι φίλοι.
6. Λαβώθηκε από μια σφαίρα στο δεξιό ώμο.
7. Ο Γιώργος κουράστηκε από τη μεγάλη προσπάθεια που κατέβαλε.
8. Μόλις άκουσε το νέο που του είπες, πετάχτηκε μέχρι πάνω από τη χαρά του.
9. Ο υπουργός αποχώρησε από το συνέδριο εκνευρισμένος για την κακή οργάνωση.

10. Τελικά, έγινε αντιληπτό από όλους ότι δεν αστειευόμουν.

1. Να συμπληρώσετε τα κενα με την κατάλληλη λέξη, ώστε να εισάγεται  δευτερεύουσα ονοματική πρόταση.

1. Προσπαθώντας κανείς………………….εντοπίσει τα αποτελέσματα της εξειδίκευσης, θα υιοθετούσε την άποψη………………….αυτή γενικά σημαίνει άνοδο και βελτίωση του τρόπου ζωής.
2. Δεν μπορεί………………….αρνηθεί κανείς………………….ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξε κορυφαίος πολιτικός.
3. Υπάρχει κίνδυνος………………….αρνηθούν ………………….συμφωνήσουν για κατάπαυση του πυρός.
4. Δε θυμήθηκα………………….σου πω………………….τον ρωτήσεις………………….ισχύει ακόμη η υπόσχεση του.
5. Δε θυμούμαι………………….ήσουν και συ, όταν μας είχε υποσχεθεί………………….θα μας βοηθήσει.
6. Μου έλεγε για τον προϊστάμενο του …………………. ήταν πολύ καλός άνθρωπος• πρόσεχε όμως………………….τον εκνευρίσεις.
7. Δεν ξέρω………………….σε ανάγκασε………………….τα πεις αυτά.
8. Φοβάμαι………………….με ξαναρωτήσει………………….θέλω………………….έρθω κι εγώ.

2. Να μετατρέψετε σε δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις, κάνοντας και όποιες αλλαγές θεωρείτε απαραίτητες.

1. Η περιστροφή της γης γύρω από τον ήλιο δεν αμφισβητείται πια από κανέναν επιστήμονα.
2. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στο πρόσωπο μου εκ μέρους του ήταν μεγάλο σφάλμα.
3. Δε σου ταιριάζει η άπρεπη και αδιάκριτη συμπεριφορά.
4. Ο μεγάλος του πόθος ήταν ένα ταξίδι στη Γη του Πυρός.
5. Μου ζήτησε δανεικά.
6. Πρόσεχε τον τρόπο συμπεριφοράς σου.
7. Φοβάται το θάνατο.
8. Δε σκέφτηκες τις συνέπειες της πράξης σου;

3. Να κάνετε τις αναγκαίες τροποποιήσεις, ώστε όπου η ονοματική πρόταση είναι υποκείμενο ή αντικείμενο να γίνει επεξήγηση και το αντίστροφο. Να προσέξετε τη στίξη.

1. Επισημαίνουμε κάτι πολύ σημαντικό, ότι δηλαδή η τήρηση του συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων.
2. Σου υπόσχομαι να είμαι πάντοτε προσεκτικός και επιμελής.
3. Ο πατέρας μου ένα μόνο σκοπό έχει, να με δει κάποτε μεγάλο και τρανό.
4. Φοβόμουνα μήπως φανερώσει τίποτα στο παραμιλητό του.
5. Δεν είναι καθόλου εύκολο να βρεις σήμερα εργασία.
6. Εγώ δεν αγνοώ ότι η κατάσταση στην περιοχή μας εγκυμονεί κινδύνους.
7. Αυτό μόνο να προσέχεις, μην τύχει και σε ξεγελάσουν.
8. Δε μου είπατε\αν με έχετε συγχωρήσει για τα σφάλματα που έκανα.

4. Πως ή πώς; Τόνισε το ή όχι, ανάλογα με το είδος της δευτερεύουσας πρότασης που εισάγει.

1. Απορούσα πως μπορούσε να τον ανέχεται.
2. Είναι παράξενο πως κατάφερε να γλιτώσει.
3. Δε μας είπατε πως περάσατε στο ταξίδι.
4. Νομίζω πως θέλει να με εξαπατήσει.
5. Ζήτησαν από τον υπουργό να υποσχεθεί πως θα γίνουν συμπληρωματικοί διορισμοί.
6. Δεν αποφάσισε πως να ενεργήσει.
7. Του εξήγησα πως ήταν δύσκολο να διαπιστώσουμε πως σκέφτηκαν οι συνεργάτες του σ’ εκείνη την περίπτωση.

5. Να αναγνωρίσετε τις τελικές, αιτιολογικές και αποτελεσματικές προτάσεις και να υπογραμμίσετε το σύνδεσμο με τον οποίο εισάγονται.

1. Τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο.
2. Αφού δε διάβασες, καλά να πάθεις.
3. Έπρεπε να τον τιμωρήσεις, για να ξανακάνει.
4. Περάσαμε τόσο ωραία, ώστε πήραμε την απόφαση, να ξαναπάμε στο νησί.
5. Απέφυγα να τον ρωτήσω γιατί άργησε να γυρίσει, επειδή τον είδα θυμωμένο.
6. Χαίρομαι, που σε βλέπω ευτυχισμένο.
7. Πήγαινε στο θείο σου να του πεις να έρθει.
8. Μιλούσε τόσο σιγά, που δύσκολα τον άκουγες.
9. Μια και πέρασα από τη Λάρισα είπα να σε επισκεφτώ.

6. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις με αιτιολογικές, τελικές ή αποτελεσματικές προτάσεις.

1. Ζητάει ένα αυτοκίνητο για ενοικίαση ή αγορά.
2. Θέλοντας να την προσέχουν, ντυνόταν εξεζητημένα.
3. Έσπασε το ξύλο σε τρία κομμάτια.
4. Για τα μάτια του κόσμου προθυμοποιήθηκε να τον βοηθήσει.
5. Σε πρότεινε ο κατηγορούμενος για μάρτυρα.
6. Ήταν περήφανος για την επιτυχία του καινούριου του δίσκου.
7. Ο πόλεμος μεταμορφώνει τους ανθρώπους σε θηρία.
8. Βγήκε περίπατο.
9. Από τη στενοχώρια του ούτε γύρισε να με κοιτάξει.

7. Να αντικαταστήσετε τις δευτερεύουσες αιτιολογικές προτάσεις με άλλους επιρρηματικούς προσδιορισμούς που να δηλώνουν αιτία.

1. Με συγχωρείτε, που έφυγα ξαφνικά.
2. Καθώς δεν είχε βρέξει πολύ καιρό, η σοδειά καταστράφηκε.
3. Επειδή σε σέβεται, θα ακολουθήσει τις υποδείξεις σου.
4. Υποφέρει, επειδή νομίζει ότι οι άλλοι τον αδικούν.
5. Έγινε μούσκεμα, γιατί έβρεχε.

8. Να αντικατασταθεί, όπου είναι δυνατόν, το για να των παρακάτω προτάσεων με έναν άλλον κατάλληλο σύνδεσμο, ανάλογα με το είδος της πρότασης που εισάγει.

1. Για να είναι καλός, τον σέβονται και τον εκτιμούν όλοι.
2. Είσαι πολύ εγωιστής, για να νομίζεις ότι τα καταφέρνεις όλα μόνος σου.
3. Ήταν ντυμένος με χοντρά ρούχα, για να μην κρυώσει.
4. Έσκυψε το κεφάλι της, για να μη φανούν τα δάκρυα της.
5. Δε νομίζω ότι είναι τόσο ανόητος, για να δεχτεί τους όρους του συνεταίρου του.

9. Να συνδέσετε υποτακτικά τα παρακάτω ζεύγη προτάσεων με συνδέσμους υποθετικούς ή χρονικούς ή εναντιωματικούς.

1. Εγώ θα αναλάβω την υπόθεση. Το θέλεις, δεν το θέλεις.
2. Χρειάζεσαι χρήματα; Θα σου δώσω εγώ.
3. Δεν καταλαβαίνεις. Να μη μιλάς.
4. Δε φάνηκε συνεπής στις υποχρεώσεις του. Εγώ όμως τον βοήθησα.
5. Αποφάσισε να τον καλέσει στο γάμο του. Δεν του ήταν ευχάριστο.
6. Υπολόγιζε τη γνώμη της.
Δεν καταλάβαινε την αιτία της μεταστροφής της.
7. Τελείωσε τη στρατιωτική του θητεία. Γύρισε στο χωριό του.
8. Τους αποχαιρέτισε όλους. Έπειτα έφυγε.
9. Είχε προετοιμαστεί καλά για τις εξετάσεις. Δεν έγραψε καλά.
10. Διάβαζα τα μαθήματα μου. Ακούστηκε ένας παράξενος θόρυβος.

10. Να αντικαταστήσετε τις δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις με άλλους επιρρηματικούς προσδιορισμούς (π.χ. μετοχή, προθετικό σύνολο κτλ.) που να φανερώνουν χρόνο.

1. Την ώρα που πήγαινε στο σχολείο, συνάντησε το φίλο του.
2. Η μάχη άρχισε πριν ανατείλει ο ήλιος.
3. Αφού πέρασαν αρκετές ημέρες, θυμήθηκε ότι μου οφείλει μια απάντηση.
4. Όταν θα έχει περάσει πια ένας χρόνος, θα θυμάστε τις περιπέτειες σας και θα γελάτε.
5. Όταν βρισκόταν σε νεαρή ηλικία, ξενιτεύτηκε χωρίς να αφήσει ίχνη πίσω του.
6. Μέχρι να πεθάνω θα σας είμαι ευγνώμων, γιατί με βοηθήσατε στην πιο κρίσιμη καμπή της ζωής μου.
7. Μόλις άκουσε την είδηση, λιποθύμησε.
8. Έφυγε κρυφά μόλις ξημέρωσε.

11. Στις προτάσεις που ακολουθούν να αντικαταστήσετε τις μετοχές με μια επιρρηματική πρόταση.

Ακούγοντας την είδηση όλοι ξαφνιάστηκαν. Διαβάζοντας ένα καλό μυθιστόρημα, περνάει ευχάριστα η ώρα. Μελετώντας προσεκτικά την ιστορία, βγάζουμε χρήσιμα συμπεράσματα. Θα δεχτείτε την άποψη μας θέλοντας και μη.
Οι ορειβάτες επέστρεψαν στη βάση τους ξημερώνοντας Χριστούγεννα. Παίζοντας τη ζωή μας κορόνα γράμματα, δεν μπορέσαμε να φτάσουμε στο χαμηλότερο σημείο της χαράδρας.
Περπατώντας στους δρόμους της πόλης, συχνά συναντάς πολλά γνωστά σου πρόσωπα.

12. Να αντικαταστήσετε με την κατάλληλη επιρρηματική πρόταση τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς που είναι γραμμένοι με έντονα στοιχεία.

1 Το σούρουπο μαζευόμασταν όλοι στα σπίτια, γιατί φοβόμασταν.
2 Κατά την απονομή των βραβείων απέσπασε πολλά χειροκροτήματα.
3. Μετά το θάνατο του τα παιδιά του μάλωσαν για την κληρονομιά.
4 Από τη στενοχώρια του μαράζωσε.
5. Στη ζωή του δεν είχε συναντήσει ξανά τόσο απαιτητικό άνθρωπο.
6 Με το χτύπημα της πόρτας πετάχτηκε πάνω και άνοιξε.
7 Έκανε ό,τι μπορούσε για την επιτυχία της αποστολής του.
8. Η Αντιγόνη έθαψε τον αδελφό της παρά τη διαταγή του Κρέοντα.
9. Του κόπηκαν τα γόνατα από το φόβο.

13. Να αναγνωρίσετε το είδος των προτάσεων που έχουν αν και τις χωρίσετε με κόμμα από την κύρια πρόταση, αν χρειάζεται.

1. Δε θα καταφέρει να με μεταπείσει ακόμα και αν με παρακαλέσει.
2. Αν ενδιαφέρεσαι για μένα και αν θέλεις το καλό μου σε παρακαλώ να μην επανέλθεις σ’ αυτό το θέμα.
3. Αμφιβάλλω, αν θα πετύχει το πρόγραμμα του.
4. Δεν ξέρω αν υπάρχει τελικό συμπέρασμα.
5. Θα αντισταθούμε αν και δεχόμαστε πολλές πιέσεις.

14. α) Να βρείτε το είδος των δευτερευουσών προτάσεων που εισάγονται με το “να”,
β) να αντικαταστήσετε το “να” όπου είναι δυνατό, με έναν άλλο κατάλληλο σύνδεσμο.

1. Έπρεπε να ήσουν εκεί να έβλεπες με πόση χαρά μάς υποδέχτηκε.
2. Δε θυμάμαι να υποσχέθηκε πως θα έχει σήμερα έτοιμη την παραγγελία.
3. Είναι πιθανό να μην πήρε το γράμμα που του έστειλα.
4. Καρφίτσα να έριχνες δεν έπεφτε- τόσο κόσμο είχε στη συγκέντρωση.
5. Και να θέλει, δεν μπορεί να σε βλάψει,
6. Είναι δύσκολη η θέση σου- και να υποχωρήσεις και να μην υποχωρήσεις, πάλι θα σε κατηγορήσουν.
7. Πρόσεχε να μη σου κρυώσει το παιδί.
8. Να είχες μυαλό, να μην έμπλεκες σε τέτοια υπόθεση.

15. Να αντικαταστήσετε το σύνδεσμο και με μία άλλη λέξη (ή λέξεις), ανάλογα με το είδος της πρότασης που εισάγει.

1. Μη φύγετε με τέτοιο καιρό και κρυολογήσετε.
2. Μια φορά ήταν ένας βασιλιάς και είχε ένα παιδί άρρωστο…
3. Αν έρθει κανείς και σε ρωτήσει, μην του πεις τίποτε.
4. Ήταν προετοιμασμένος για το κακό- θαρρείς και το περίμενε.
5. Μπορείς να μου σιδερώσεις το πουκάμισο και το χρειάζομαι απόψε;
6. Με θύμωσε τόσο πολύ και παραφέρθηκα.
7. Αχ, ευτυχώς σε βρήκα, και σε ήθελα.

1. Στο κείμενο που ακολουθεί άλλες προτάσεις μπαίνουν η μία δίπλα στην άλλη χωρίς σύνδεσμο (ασύνδετο σχήμα), άλλες συνδέονται παρατακτικά και άλλες συνδέονται υποτακτικά. Να βρείτε το είδος της σύνδεσης.

Μεγάλωσα με τη γιαγιά μου στο Μάλι.,Όταν ήμουν ακόμη κοριτσάκι,’ ί μια γυναίκα ήρθε στο σπίτι και ζήτησε να με πάρει στο Παρίσι, για να προσέχω τα παιδιά της. Είπε στη γιαγιά μου πως θα μ’ έβαζε στο σχολείο να μάθω γαλλικά. Μα στο Παρίσι δεν πήγα ποτέ στο σχολείο. Δούλευα. Ολημερίς σκούπιζα το σπίτι, μαγείρευα, πρόσεχα τα παιδιά, έπλενα και τάιζα το μωρό. Δούλευα από τις επτά το πρωί μέχρι τις έντεκα τη νύχτα. Η κυρά μου δεν έκανε τίποτα». Στα οκτώ της χρόνια η Σέμπα έγινε δούλα. Την έδερναν, την κλείδωναν, τη βασάνιζαν. Το μαρτύριο της πήρε τέλος, όταν κάποιοι γείτονες το κατάλαβαν και κάλεσαν την αστυνομία. Ήταν πια είκοσι ενός χρόνων.
Η ιστορία της Σέμπα θα ήταν συγκλονιστική, αν ήταν μοναδική. Όμως υπάρχουν άλλες δύο χιλιάδες σαν αυτήν σήμερα στο Παρίσι. Σε 27 εκατομμύρια υπολογίζονται οι σύγχρονοι δούλοι σε όλον τον κόσμο.
από εφημερίδα

2. Να συνδέσετε παρατακτικά ή υποτακτικά τις προτάσεις που σας δίνονται, σημειώνοντας δίπλα το είδος της σύνδεσης.

1. Διάβασα πολύ………………….δεν έγραψα καλά. ………………………………….
2. Λυπάμαι………………….σε στενοχώρησα. ………………………………….
3. Ήταν τόσο μεγάλη η χαρά του………………….έφυγε χοροπηδώντας. ………………………………….
4. Θέλεις………………….του μιλήσω εγώ………………….προτιμάς………………….
του μιλήσεις ο ίδιος; ………………………………….
5. Έσκυψε πάνω του………………….του ψιθύρισε κάτι στο αυτί. ………………………………….
6…………………..μπες μέσα………………….βγες έξω. ………………………………….
7. Υποσχέθηκε………………….θα με βοηθήσει. ………………………………….
8. Τα είπε αυτά………………….με δοκιμάσει. ………………………………….
9. Θέλουν………………….δεν μπορούν………………….λησμονήσουν. ………………………………….
10. Νιώθω μεγάλη συγκίνηση…………………..πηγαίνω στο χωριό.

3. Επιλέξτε από το πλαίσιο και συμπληρώστε τις παρακάτω προτάσεις. Φροντίστε να χρησιμοποιήσετε έναν κατάλληλο σύνδεσμο και να κρατήσετε το είδος της σύνδεσης που σημειώνεται στη δεξιά στήλη.

όλα έρθουν βολικά -συχνά μαλώνει μαζί του-
είναι υπαίτιος για το ατύχημα-δεν είπα τίποτε
θα γίνουν ποτέ τους-φέρε μου όλα τα σύνεργα-τον μαρτύρησε ο φίλος του

1. Αγαπά τον αδελφό της……………….. παρατακτική

2. Ποτέ δεν ήταν φίλοι μας…………….. παρατακτική

3. Ομολόγησε………………………………… υποτακτική

4. Πόνεσα πολύ……………………………… παρατακτική

5. Τον είχε κυριεύσει ο φόβος………… υποτακτική

6. Πήγαινε γρήγορα σπίτι………………… παρατακτική

7. Είμαι βέβαιος για την επιτυχία μου. υποτακτική

1. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω φράσεις με τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς που υπάρχουν μέσα στο πλαίσιο, ανάλογα με τις ερωτήσεις που βρίσκονται στη δεξιά στήλη.
αν προσπαθήσεις κι εσύ στο δρόμο βιαστικά
πίσω για να μορφωθούν γελώντας και τραγουδώντας
κάπου κάπου καλύτερα από δω και πέρα τόσο

1. Συνήθιζε να κάθεται………………………………………………………. πού;
2. Τα παιδιά μαθαίνουν γράμματα……………………………………… με ποιο σκοπό;
3. Όλα ήταν……………………………………………………………ωραία! πόσο;
4. Βλεπόμαστε………………………………………………………………….. πότε;
5. Θα σε βοηθήσω,……………………………………………………………. με ποια προϋπόθεση;
6. Περπατούσανε………………………………………………………………. πού, πώς;
7. Περάσαμε μια ευχάριστη βραδιά…………………………………….. πώς;
8. Όλα θα πάνε………………………………………………………………….. πώς, πότε;

2. Να βρείτε σε ποιο ερώτημα απαντούν και τι δηλώνουν οι επιρρηματικοί  προσδιορισμοί στις φράσεις που ακολουθούν:

1. Τριγυρνούσε άσκοπα στην πόλη όλη μέρα.
2. Ο Πέτρος είναι φοβερός στα μαθηματικά.
3. Ταξιδεύει χειμώνα καλοκαίρι.
4. Ήρθε αμέσως, για να μας βοηθήσει.
5. Περπατούσε καμαρωτός.
6. Θα γράψεις καλά, αν διαβάζεις μεθοδικά.
7. Τις προάλλες συνάντησα έναν παλιό μου φίλο.
8. Του εξέθεσα με λεπτομέρειες τις απόψεις μου.
9. Πηγαίνοντας σπίτι μου συνάντησα τον πατέρα μου.
10. Φάε και πιες όσο θες, αλλά μη φωνάζεις.

3. Στις παρακάτω φράσεις να υπογραμμίσεις τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς και να τους αντικαταστήσεις με άλλους που να δηλώνουν την ίδια επιρρηματική σχέση.

1. Τα μαρτύρησε όλα από το φόβο του.
2. Όλα τα κάνει με βιασύνη.
3. Μας υποδέχτηκε με χαρά.
4. Θυσιάστηκε για τη σωτηρία του παιδιού του.
5. Τους κοίταζε όλους χωρίς να μιλάει.
6. Αυτά τα λέει από φθόνο.
7. Ξεγελώντας και κοροϊδεύοντας τον κόσμο, δεν μπορείς να πετύχεις στη ζωή σου.
8. Ο καθηγητής μας αντιμετώπιζε τις αταξίες μας ήρεμα.
9. Πήγε στο εξωτερικό για σπουδές.

4. Να μετασχηματίσετε τις παρακάτω φράσεις αντικαθιστώντας τα επιρρήματα με ένα προθετικό σύνολο.

1. Πολύ δύσκολα κατάφερε να συρθεί μέχρι την εξώπορτα.
2. Δούλευε αδιάκοπα και έτσι μπόρεσε και αντιμετώπισε τις οικονομικές δυσκολίες.
3. Είχαν απεργία οι εργαζόμενοι στα αστικά λεωφορεία και αναγκαστικά επέστρεψα στο σπίτι με τα πόδια.
4. Εκεί τον είδα να κουβεντιάζει με μια γυναίκα.
5. Κάπου κάπου μας επισκεπτόταν.
6. Σιγά σιγά προσαρμοζόταν στις απαιτήσεις της νέας του θέσης.

5. Να μετασχηματίσετε τις παρακάτω φράσεις, έτσι ώστε στη θέση των υπογραμμισμένων επιρρηματικών προσδιορισμών να βάλετε άλλους με ίδια σημασία, που να εκφέρονται με όποιο τρόπο ή με όποιους τρόπους αναφέρονται μέσα στην παρένθεση.

1. Μας υποδέχτηκε χαμογελαστός, (μετοχή — προθετικό σύνολο)
2. Παντρεύτηκε σε νεαρή ηλικία, (επιρρηματικό κατηγορούμενο — πρόταση)
3. Έφυγε βιαστικά όταν ξημέρωσε, (πτωτικός προσδιορισμός — μετοχή)
4. Να μου επιστρέψεις τα χρήματα- σε διαφορετική περίπτωση θα τα διεκδικήσω δικαστικώς, (επίρρημα)
5. Όπου και να πάει τον αναγνωρίζουν, γεγονός που τον ενοχλεί, (επίρρημα— προθετικό σύνολο)
6. Επαναλαμβάνοντας συνεχώς τα ίδια και τα ίδια, γίνεσαι κουραστικός, (προθετικό σύνολο —πρόταση)

6. Να αντικαταστήσετε τα προθετικά σύνολα με επιρρηματικούς προσδιορισμούς που να εκφέρονται με διαφορετικό τρόπο, χωρίς να αλλάξει η σημασία κάθε φράσης.
π.χ. Η μητέρα δέχτηκε τη δυσάρεστη είδηση με ηρεμία.
Η μητέρα δέχτηκε τη δυσάρεστη είδηση ήρεμη (ή ήρεμα).

1. Με την ανατολή του ήλιου άρχισαν την ανοδική πορεία τους.
2. Πριν από το τέλος της εκπομπής σηκώθηκε και έφυγε εκνευρισμένος.
3. Με καμάρι τούς ανακοίνωσε ότι θα γίνει μητέρα.
4. Στα νιάτα της ήταν πολύ όμορφη.
5. Θυσιάστηκαν για την πατρίδα τους.
6. Συμφώνησα παρά τη θέληση μου.
7. Είναι περήφανος για το κατόρθωμα του.
8. Πάω στο σπίτι, για να τους περιμένω.
9. Κατά το βράδυ γύρισε σκεφτικός και αμίλητος.
10. Επιστρέψαμε με τα πόδια, για να έχουμε το χρόνο να συζητήσουμε.

7. Να διακρίνετε σε ποιες περιπτώσεις ο εμπρόθετος προσδιορισμός είναι αντικείμενο και σε ποιες επιρρηματικός προσδιορισμός.

1. Χάρισα στον Πέτρο ένα ωραίο βιβλίο.
2. Το πρωί υποδέχτηκα τον αδελφό μου στο αεροδρόμιο.
3. Παρουσίασα στην καθηγήτρια μου όλα τα έργα μου.
4. Τον είδα στη γιορτή του Κώστα.
5. Έφυγε από το σπίτι χωρίς να μιλήσει καθόλου.
6. Ζήτησε από το Γιάννη χίλιες δραχμές.
7. Συμφώνησα με το διευθυντή μου σε όλα.
8. Μου μίλησε με πολλή δυσκολία.
9. Σε λίγες μέρες όλα θα διορθωθούν.
10. Σε ποιον έδωσες τα χρήματα;
11. Από ποιον πήρες αυτή την πληροφορία;
12. Από φθόνο σού τα είπε αυτά.

1. Να ξαναγράψετε τις φράσεις βάζοντας τα ρήματα στον παρατατικό και στον αόριστο.
1. Εκφράζει με θάρρος και ηρεμία τις απόψεις του για κάθε ζήτημα που προκύπτει.
2. Μόλις βλέπει τους καλεσμένους του, σηκώνεται και τους καλωσορίζει θερμά.
3. Στα μισά της ψηλής πέτρινης σκάλας στέκομαι, παίρνω μια βαθιά ανάσα και κοιτάζω τον κόσμο που ανεβαίνει.
4. Διαβάλλει και συκοφαντεί τους αντιπάλους του.
5. Σαν μουσική υπόκρουση, καθώς ξαπλώνομαι στην επιφάνεια της θάλασσας και αφήνομαι στο μαλακό κύμα, μου έρχεται στο νου κάποιο ξεχασμένο παιδικό τραγούδι.
6. Έπειτα βάζουμε τις μπότες μας, παίρνουμε τις ομπρέλες μας -ο καθένας τη δική του- και βγαίνουμε στην αυλή.

2. Να βάλετε στον ενεργητικό αόριστο (στην ίδια φωνή, στο ίδιο πρόσωπο και αριθμό) τα ρήματα που ακολουθούν:

1. συντάσσω ………………………………… 6. διαφεύγεις ……………………………..
2. προσκαλείς ………………………………… 7. συντελεί ……………………………..
3. προσβάλλω ………………………………… 8. εκφράζουν ……………………………..
4. εκδίδει ………………………………… 9. παραγγέλλουμε ………………………………
5. επιπλήττουν ………………………………… 10. εγκρίνει ……………………………..

3. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω φράσεις με τον κατάλληλο τύπο της προστακτικής και υποτακτικής του ρήματος που σας δίνεται στην παρένθεση.

1. Εσύ…………………../…………………..(κοιτάζω, ενεστ.) τη δουλειά σου και μην ανακατεύεσαι.
2……………………/…………………..(παίρνω, αόρ.) γρήγορα από εδώ τα πράγματα σου και…………………../ …………………..(φεύγω, αόρ.).
3……………………μου /…………………..(λέω, αόρ.) γρήγορα γιατί τον χτύπησες.
4……………………/…………………..(δέχομαι, αόρ., ενικός) τη βοήθεια του και…………………../………………….. (προσπαθώ, αόρ.) να τον δικαιώσεις.
5……………………/…………………..(χαίρομαι, αόρ.) τη ζωή σας τώρα που είστε νέοι.

4. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του αορίστου των ρημάτων που βρίσκονται στην παρένθεση.

1. Όλα για σένα τα ‘κοψα κι………………….(έρχομαι), καλή μου,………………….τα (παίρνω),
τις αργυρές αγράμπελες και τα χρυσά τα σπάρτα.
Γ. Δροσίνης
2. Περήφανο λουλούδι, ποιος σου………………….(λέγω) απόψε πως θα………………….(έρχομαι) στον κόρφο σου να κοιμηθώ;
Αρ. Βαλαωρίτης
3. Έλα να………………….(βλέπω) την άνοιξη που περπατάει που με τα σύννεφα αγκαλιά μάς χαιρετάει.
Γ. Σαραντάρης
4. Αναστάσιμες σπιλιάδες την αυγή που νόμισες πως………………….(βγαίνω) ο ήλιος.
Γ. Σεφέρης
5. «Δεν………………….(μπαίνω) στο γαλαζόπλωρο καράβι, ποτέ δεν πάτησα την αντρειωμένη Τροία».
Γ. Σεφέρης
6. «Κι αν με δικάσετε να………………….(πίνω) φαρμάκι, ευχαριστώ το δίκιο σας θα ‘ναι το δίκιο μου».
Γ. Σεφέρης
7. …και την τέχνη μας τη στολίσαμε τόσο πολύ που………………….(τρώγω, παθητ. φωνή)
από τα μαλάματα το πρόσωπο της κι είναι καιρός να…………………. (λέγω) τα λιγοστά μας λόγια, γιατί η ψυχή μας αύριο κάνει πανιά.
Γ. Σεφέρης
8. Σιωπή• σιωπή- κουράστηκε, κοιμάται το μωρό μου. Ποιος μου το………………….(παίρνω); Ποιος μπορεί να μου το………………….(παίρνω) εμένα;
Γ. Ρίτσος

5. Να συμπληρώσετε τα κενά με το σωστό τύπο των ρημάτων που βρίσκονται σε παρένθεση.

1. Στο παρελθόν η χώρα μας………………….(εξάγω) μόνο αγροτικά προϊόντα.
2. Εφέτος το εργοστάσιο …………………. (παράγω) νέους τύπους προϊόντων και αύξησε την
παραγωγή.
3. Το δικαστήριο έδωσε εντολή να………………….(προσάγω) βιαίως το μάρτυρα.
4. Για να καταναλώνεις, πρέπει και να………………….(παράγω).
5. Ο υπουργός θα………………….(εισάγω) τροπολογία στο νομοσχέδιο.
6. Ο εκάστοτε υπουργός συνηθίζει να…………………. (εισάγω) τροπολογίες κατά την ψήφιση
των νομοσχεδίων.
7. Η αστυνομία ανακοίνωσε ότι αύριο θα …………………. (προσάγω) τους υπόπτους στην
Ασφάλεια.
8. Τον είχαν………………….(προσάγω) στην Ασφάλεια για εξακρίβωση στοιχείων.
9. Από όσα μας εκθέσατε έχουμε………………….(συνάγω) το συμπέρασμα ότι παρανοήσατε τα λεγόμενα μας.
10. Είναι τόσο φανατισμένοι, ώστε απείλησαν πως κάθε μέρα θα………………….(απάγω) και έναν αντίπαλο τους.

6. Να συμπληρώσετε τα κενά με ένα ή δύο λ.

1. Ο καθηγητής μου με πρόσβα….ε χθες στο μάθημα.
2. Δεν είναι δυνατό να μεταβά.,,.εις συνεχώς τις απόψεις σου.
3. Ο άνθρωπος που έχει σωστή κρίση υποβά….ει σε έλεγχο όλες τις πληροφορίες.
4. Δεν επιτρέπεται να διαβά….εις τους άλλους και να θίγεις την υπόληψη τους.
5. Αν προβά….εις και υποστηρίξεις μαχητικά τις απόψεις σου, θα επιτύχεις.
6. Όταν μιλάει, ποικί….ει το λόγο του με πολλά ευφυολογήματα.
7. Είχε αποβά….ει κάθε αίσθημα ντροπής.
8. Μην αναβά….εις ξανά την επίσκεψη.
9. Μην αναβά.,.,εις συνεχώς την επίσκεψη.
10. Οι κληρονόμοι θα προσβά….ουν τη διαθήκη.
11. Τον έχουν διαβά….ει στην υπηρεσία του.

7. Συμπληρώστε τα κενά με τα ρήματα που βρίσκονται στο πλαίσιο.
αιτιολογώ βαστώ αγρυπνώ
περνώ πληροφορώ απαντώ
επικοινωνώ ευεργετώ αγαπώ

1. Χθες το βράδυ όλοι μας………………………………………….. (αόρ•) γιατί ήταν άρρωστος ο παππούς.
2. Εσείς ………………………………………. (αόρ.) όλο το βάρος αυτής της μεγάλης προσπάθειας.
3. Πρέπει να ……………………………………………. (ενεστ.) τις απόψεις σας, για να είστε πειστικοί.
4. Τον μάλωνα συχνά, επειδή δε μελετούσε αρκετά, αλλά αυτός μου……………………………………..(παρατ.) πάντοτε πως ………………………………………………… (μέλλοντας) στο Πανεπιστήμιο.
5. Αν………………………………………………..(υπερσ.) μαζί μου, θα σας…………………………………………..(υπερσ.) ότι δεν ισχύουν αυτά που σας είπαν για την επιχείρηση μας.
6. Εσύ, δεν τον…………………………………………(ενεστ.), θαρρώ, το λόγγο• κι εσύ κι οι άλλοι εδώ στο χωριό δεν τον ……………………………………. (ενεστ.), ενώ εκείνος σας ……………………………………… (ενεστ.).

8. Να συμπληρώσετε τα κενά με τα ρήματα του πλαισίου. Οι χρόνοι στους οποίους θα τοποθετήσετε τα ρήματα δηλώνονται μέσα σε παρενθέσεις.
πληροφορώ αγαπιέμαι
κάθομαι διηγούμαι
μιλιέμαι θυμάμαι προσποιούμαι

1. Ο Τύπος μάς………………………………….(ενεστ.) για όσα συμβαίνουν στον κόσμο.
2. Άδικα………………………………..(παρατ.) ότι δεν ξέρεις τίποτε.
3. Ακόμη θυμάμαι τις ωραίες ιστορίες που μου……………………………..(παρατ.) η γιαγιά μου.
4. Οι δυο γέροι…………………………………..(παρατ.) δίπλα στο τζάκι και…………………………..(παρατ.) τα δύσκολα χρόνια της νιότης τους.
5. Δεν καταλαβαίνω πώς γίνεται να μη………………………………….(ενεστ.) εσείς που…………………………………………. (παρατ.) πολύ.

9. Να ξαναγράψετε τις προτάσεις μεταφέροντας τα υπογραμμισμένα ρήματα στον παρατατικό.

1. Είναι φανερό πως προηγείσαι αισθητά.
2. Επικαλείται συνεχώς λόγους υγείας, για να μην εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του.
3. Λυπάστε για τα σφάλματα σας, αλλά διαρκώς τα επαναλαμβάνετε.
4. Αναρωτιούνται διαρκώς για τα αίτια της αποτυχίας τους.
5. Αν κρίνω από τα αποτελέσματα, φαίνεται πως παραμελείτε τα καθήκοντα σας.
6. Γιατί συνεννοείστε διαρκώς μεταξύ σας;
7. Οι οδηγίες μας εκτελούνται κατά γράμμα.
8. Συχνά διηγούμαι όσα υπέφερα στην ξενιτιά.

10. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις των ρημάτων.

1. Η αρρώστια αυτή θεωρείτ…..ανίατη και θανατηφόρα.
2. Δεν ξέρω πώς θα ονομάζατ…..εσείς έναν τέτοιον άνθρωπο.
3. Δεν μπορούμ…..να καταλάβουμ…..τι θέλετ…..να πείτ……Πρέπει να μας το εξηγήοετ……
4. Γιατί δεν απαντάτ…..στις ερωτήσεις μας;
5. Πότε παντρεύετ…..;
6. Επικαλείτ…..περίεργα στοιχεία, για να δικαιολογήσ…..τη θέση του.
7. Θα παραμελείτ…..συνέχεια τα μαθήματα σας;
8. Προς το παρόν μη συνεργάζεσ…..μαζί τους, αν αμφιβάλλ…..για την εντιμότητα τους, και άφησε γι’ αργότερα να δεις τι θα κάν……
9. Πρέπει να ασκείτ…..το σώμα σας, για να είστε υγιείς.
10. Αυτός ασκείτ…..καθημερινά.

11. Στις παρακάτω φράσεις να υπογραμμίσετε τα λάθη και να γράψετε το σωστό.

1. Ποικίλει τα λεγώμενά του με άνοστα αστεία καμαρώνωντας ότι κάνει πνεύμα.
2. Να ομολογίσεις ότι έσφαλλες αφήνοντας τη δουλειά σου.
3. Πώς κρίνεται αυτή την απόφαση της κυβέρνησης;
4. Δεν παύει να θεωρήτε σημαντικός συγγραφέας.
5. Αναθεωρείστε τις απόψεις σας και ακολουθείστε τις οδηγίες μας.
6. Έχει δωθεί παράταση. Ήλεγξέ τα τα κείμενα και ύστερα αντέγραψε τα προσεκτικά.
7. «Μη γελάστε και μην καπνίσετε», τους είπε αυστηρά.
8. Χρειάστηκε τρία χρόνια, ώσπου να πάρει την απόφαση να παράγει αυτήν την ταινία.
9. Μόλις τον γνωρίσαμε, τον περιβάλαμε αμέσως με εμπιστοσύνη. Και όσον καιρό ήταν κοντά μας, τον περιβάλαμε με την αγάπη μας.