ΜΟΥΣΙΚΗ
Ως μουσική ορίζεται η τέχνη που βασίζεται στην οργάνωση ήχων με σκοπό τη σύνθεση, εκτέλεση και ακρόαση/λήψη ενός μουσικού έργου. Με τον όρο εννοείται επίσης και το σύνολο ήχων από το οποίο απαρτίζεται ένα μουσικό κομμάτι.
Γνωστή και ως Απολλώνια Τέχνη, η μουσική παίρνει το όνομά της από τις εννέα Μούσες της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Καθ’ αυτή την έννοια, η μουσική διέφερε σημασιολογικά της σημερινής χρήσης του όρου, και περιελάμβανε το σύνολο των τεχνών που βρίσκονταν υπό την προστασία των Μουσών. Στην Αρχαία Ελλάδα, ο όρος μουσικη εννοούσε την Ποίηση, το Μέλος και τον Χορό ως μια αδιάσπαστη ενότητα τεχνών η οποία καλλιεργήθηκε ιδιαίτερα στο Θέατρο, ενώ τη θεωρία της Μουσικής εξέφραζε ο κλάδος της Αρμονικής. Ο διαχωρισμός αυτός υιοθετήθηκε και αναπτύχθηκε από τον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό. Έτσι σήμερα μπορούμε να πούμε ότι η μουσική ως τέχνη, έρχεται να καλύψει την ανάγκη του ανθρώπου να εκφράσει με τους ήχους, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ψυχικές του καταστάσεις.
Τόσο ο ορισμός της μουσικής, όσο και σχετικά με τη μουσική θέματα όπως η εκτέλεση, η σύνθεση και η σπουδαιότητά της, διαφέρουν από πολιτισμό σε πολιτισμό και ανάλογα με το κοινωνικό πλαίσιο. Η ερώτηση ‘τι είναι μουσική;’ έχει γίνει θέμα συζητήσεων – μεταξύ λογίων και μη -, έχει δεχτεί πληθώρα απαντήσεων, όμως καμία δεν ερμηνεύει το φαινόμενο της εν λόγω τέχνης σε καθολικό, διαπολιτιστικό επίπεδο. Μεταξύ άλλων, λεξικοί ορισμοί ορίζουν τη μουσική ως ‘τέχνη και επιστήμη των ήχων’ ενώ το Βρετανικό Λεξικό της Οξφόρδης εξηγεί πως πρόκειται για “μια από τις καλές τέχνες που ασχολείται με το συνδυασμό ήχων με σκοπό την ομορφιά ως προς τη φόρμα και την έκφραση των σκέψεων και συναισθημάτων.” [1] Ένας συχνόχρηστος ορισμός προέρχεται από τον μουσικοσυνθέτη Έντγκαρ Βαρές (Edgar Varese), ο οποίος χαρακτηρίζει τη μουσική ως ‘οργανωμένο ήχο’.[2] Ωστόσο, ο αμερικανός εθνομουσικολόγος Μπρούνο Νετλ αναφέρει πως “πολύ λίγοι λαοί έχουν έννοιες (κι επομένως λέξεις) αντίστοιχες με αυτή της Ευρωπαϊκής ‘μουσικής’.” [3]
Η μουσική χρονολογεί και εξελίσσει την ιστορία της ως παράλληλη μ’ εκείνη της Γλώσσας, κατ’ ουσίαν ως παράλληλη με την ανθρώπινη εξέλιξη. Καθώς ο έναρθρος λόγος ως ηχητικό μέσο δεν δύναται να αποδώσει το φάσμα των αποχρώσεων των κειμενικών, προσωπικών ανθρώπινων σκέψεων και συναισθημάτων ο άνθρωπος ανέπτυξε ένα νέο ηχητικό μέσο έκφρασης: τον Μουσικό Λόγο. Καθώς η Γλώσσα χρησιμοποιείται στην έκφραση παραστάσεων και εννοιών, στην ονομασία των πραγμάτων, έτσι, και η Μουσική, αποδεικνύεται ως απαραίτητη ανάγκη της ζωής στη διερμηνεία της ανθρώπινης ύπαρξη στο σύνολο των εκφάνσεών της.Στην αρχαιότητα η μουσική αποτελούσε στοιχείο μόρφωσης.
Στους νεότερους χρόνους ως μουσική ορίζεται η τέχνη έκφρασης των αισθημάτων και των ιδεών με τη βοήθεια ήχων, αρμονικά συνδυασμένων, η μελωδία μιας μουσικής σύνθεσης που εκτελείται με φωνή ή με όργανα, η ορχήστρα, το σύνολο των μουσικών (εκτελεστών, οργανοπαιχτών) το σύνολο των ηχητικών αξιών της εικόνας, που στηρίζεται στη μελωδία, την αρμονία, το ρυθμό, τον τονισμό, το μουσικό ρυθμό κλπ.
Η μουσική είναι το είδος της τέχνης που αντανακλά στην πραγματικότητα και επιδρά στον άνθρωπο με ενσυνείδητες και οργανωμένες ηχητικές δομές. Οι δομές αποτελούνται, κυρίως, από τους τόνους. Η μουσική βρίσκεται περισσότερο κοντά στο λόγο, τους κραδασμούς της φωνής που εξωτερικεύει τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου. Οι μουσικοί ήχοι, μ’ όλη την ομοιότητά τους με τους ήχους της πραγματικής ζωής, διαφέρουν απ’ αυτούς με την αυστηρή οργάνωση του τόνου και του ρυθμού, ανήκουν Δε σε συστήματα ιστορικά διαμορφωμένα, επιλεγμένα από τη μουσική πρακτική της κάθε κοινωνίας. Οι θυμικές διεργασίες και καταστάσεις του ανθρώπου παίζουν σημαντικό ρόλο στη μουσική όπως και οι βουλητικές παρορμήσεις. Στο μουσικό περιεχόμενο τον κύριο λόγο έχει η ηχητική και χρονική φύση της μουσικής. Στηρίζεται στον συνηθισμένο τρόπο έκφρασης των ψυχικών καταστάσεων και της μετάδοσής τους με τον ήχο και, έτσι, εκφράζει το θυμικό βίωμα ως κίνηση με τις αλλαγές, αποχρώσεις, δυναμικές εντάσεις, υφέσεις, την αρμονική εξέλιξη, τις συγκρούσεις. Η μουσική εκφράζει, επίσης, τους χαρακτήρες των ανθρώπων. Γι αυτό τη μουσική των ανθρώπων την ονόμασαν “γλώσσα της ψυχής”¨.