spetsiotou blog Δάσκαλε … τον ήρωά μου!

Ο Στέλιος Δουμένης είναι ένας απλός άνθρωπος που γράφει για τον εαυτό του, τη γενιά του, τη γενιά μου και τους νεώτερους ψηλαφίζοντας τη ζωή. Μας λέει «πως είναι ανάγκη να ψάχνουμε γύρω μας, να λέμε δυνατά τη σκέψη μας για να μη κρύβονται και χάνονται οι ιδέες». Κι έχει δίκιο. Έτσι μόνο ανακυκλώνονται στον ίδιο λαό σαν σκέψη, σαν συνείδηση, σαν «ψυχή». Έτσι γεννιέται η συνέχεια · σαν μια μακριά αιμάτινη γραμμή από θυσίες που δεν πήγαν χαμένες.

Ο Στέλιος είναι η γενιά του, η ομάδα του, οι όμοιοί του. Η ενδοσκόπηση που πραγματοποιεί μέσα από τους ρυθμικούς του στίχους είναι λυτρωτική και μπορεί να λειτουργήσει ως παράδειγμα στον αναγνώστη ακροατή και δέκτη με διαφορετική διάσταση στον καθένα από μας και άλλη απήχηση και επιρροή. Το πνεύμα μας αναδιπλώνεται και συνθέτει ασκήσεις ωφέλιμες για την ψυχή μας που η εικονική πραγματικότητα και η πολιτική αναλγησία έχουν αφυδατώσει. Διατυπώνει νοήματα διάφανα αλλά και «κρυφά». Οι μύστες της καθαρής συνείδησης και της λαϊκής απλότητας θα τα κατανοήσουν με την πρώτη ανάγνωση. Όλοι οι άλλοι θα αναζητήσουμε τη θεωρία της λογοτεχνίας ή και της κοινωνιολογίας ή και της ψυχολογίας για την κατανόησή τους σε δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης. Η εποχή μας έγινε περίπλοκη κι εμείς αρεσκόμαστε στην αναζήτηση και περιπλάνησή μας στα δυσεξήγητα. Με τον Στέλιο όμως όλα είναι απλά. Όχι όμως και απλοϊκά. Δεν κρύβει τα μυστικά του κόσμου. Γυρεύει όμως για τον δικό του κόσμο μιαν ανταμοιβή: Την απάντηση στις αναμνήσεις του. Ίσως γι’ αυτό οι ιστορίες του κάποιες φορές φαίνονται κομμένες, μισοτελειωμένες, σαν να αρνείται να καταλήξει κάπου για να μην πληγώσει αποκαλύπτοντας χαρακτήρες τύπους και τα δρώμενά τους. Κι έτσι για τον αμύητο στην ανάλυση και την καταγωγή μιας κλειστής κοινωνίας, όπως ο τόπος του Στέλιου Δουμένη, επεκτείνονται στη σφαίρα του μυστηρίου. Ο μυημένος λόγω εντοπιότητας όμως και κοινής καταγωγής θα αναδείξει μέσα από την γραφή τύπους και χαρακτήρες που ανεξάρτητα με την παλαιότητά τους, έχουν το πλεονέκτημα να «πετούν» από γενιά σε γενιά.

Το κείμενο του Σ. Δ. δεν δείχνει απαραίτητα συγκεκριμένους ανθρώπους. Το υλικό στοιχείο δηλαδή μέσω της περιγραφής κυρίως, δείχνει, επισημαίνει τη σύνδεση των ανθρώπων και των δρωμένων τους μέσω του χώρου και του αέρα. Οι σχέσεις των ανθρώπων, που είναι για όλους μας αινιγματικές και δυσεξήγητες, προβάλλουν εδώ σαν σύμβολα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Δεν τον απασχολούν μόνο τα συναισθήματα, οι σκέψεις, τα νοήματα. Κυρίως τον απασχολεί και τον καθοδηγεί η γυμνή πραγματικότητα. Αγανακτεί δεν φυγομαχεί. Πεισμώνει, κυκλώνεται από μνήμες, φυλακίζει ιδανικά, ελευθερώνει κάθε ικμάδα του νου του σε κάθε στίχο αναλώνοντας ενέργεια και συναισθήματα. Έχει πια στην ηλικία του αποκτήσει μια ασκητική υπακοή στη δική του αντίληψη της αλήθειας.

Μόλις τελειώνει μια ιστορία, ξεκινάει γρήγορα μια άλλη. Θέλει να προλάβει να τυπώσει στο χαρτί όλες τις μνήμες. Ένας αγωνιστής που νιώθει το χρέος αν και προδομένος απ΄ τα όνειρα της αριστερής του νεότητας. Μόνο τα καθημερινά δρώμενα δεν τον προδίδουν. Αντίθετα τον τροφοδοτούν με πρώτη ύλη για να νιώσει και να γράψει.

Είναι σημαντικό ως άνθρωπος βιώνοντας αλλαγές και απώλειες να ξέρεις να κρατείς το ζύγι ανάμεσα στα ταπεινά και τα μεγάλα, έτσι ώστε τίποτε να μη φανερώνει πως πηγαίνεις από το ένα άκρο στο άλλο.

Δίνει τίτλους και συνθέτει νέες ιστορίες. Με σεβασμό τόσο στο εξωτερικό, όσο και στο εσωτερικό «τοπίο». Δεν υπάρχουν εκπλήξεις. Η αναφορά, η παρατήρηση, η καταγραφή, η επισήμανση είναι γι΄ αυτόν εσωτερική αναγκαιότητα.

Δεν έχει παραπλανητικά οράματα. Είχε οράματα στην νεότητά του κι «έμαθε» από την μεταφορά τους στην πραγματικότητα. Έχει τα απλά και καίρια και δυνατά ερωτήματα που θέτουμε συχνά στον εαυτό μας και την πικραμένη επίγνωση της αναγκαίας σχέσης με τους «άλλους», με τον κόσμο που έφυγε, εκείνον που έρχεται, τον κόσμο που διαρκώς κινείται μεταβαλλόμενος. Γι’ αυτό και τα κείμενά του τα ονομάζω «εικόνες κι ιστορίες». Η σύνθεση κάθε μιας αντλεί την επικοινωνιακή της δύναμη από την απλότητα της εκφοράς της και την αλήθειά της. Στοιχεία που αν δεν υπάρχουν στον χαρακτήρα του γράφοντος δεν αντιγράφονται ούτε επιτυγχάνονται. Οι εικόνες κάθε ιστορίας παρουσιάζονται με τρόπο αντίστοιχο εκείνου της αληθινής ζωής.

Διαστάσεις κοινωνικές, ιστορικές, ηθογραφικά στοιχεία, λυρική διάθεση και ύφος, στοιχεία ρεαλισμού βρίσκονται ως στοιχεία ύφους και περιεχομένου στις αναλογίες που απαιτεί κάθε φορά το θέμα. Παρά το ότι η γραφή του δεν συγκλίνει κι ούτε ακολουθεί με τυπικό τρόπο τους καθιερωμένους κανόνες της ποιητικής λογοτεχνίας, εν τούτοις γίνεται αποδεκτή γιατί είναι αληθινός χωρίς εσωστρέφεια ή γραφικότητα. Η άγνοια μιας ποιητικής νόρμας δεν επηρεάζει το ποίημα ως τελικό αποτέλεσμα. Η μορφή με απλότητα πλάθει ξανά και ξανά τυπικούς μετρικούς κανόνες.

Από ένστικτο ο Στέλιος Δουμένης καταλαβαίνει την ουσία της ομοιοκαταληξίας. Από βαθύτερη κλίση κι ευαισθησία δίνει σάρκα στις λέξεις. Το φορτίο τους ως νόημα και δράση μας προσφέρεται χωρίς περιστροφές. Απεικονίζει τοπία, εσωτερικά και εξωτερικά με σεβασμό ευδιάκριτο μέσα από τη γραφή του, στοιχείο περιζήτητο στην εποχή μας που οι πολλές τυπωμένες γραφές είναι κυρίως επιθετικές ή εσωστρεφείς. Σε μια εποχή γκρίζα ο Στέλιος Δουμένης ζωγραφίζει με ανεξίτηλα χρώματα τον κόσμο γύρω του με το φίλτρο της εποχής του διατηρημένο στα μάτια του, μιας εποχής που πέρασε ανεπιστρεπτί. Κάθε γραφή του και μια ιστορία, ένας πίνακας, μια νουβέλλα. Σε κάθε περίπτωση η ζωντανή πρώτη ύλη της έμπνευσης του είναι ποτισμένη από την αρμύρα του τόπου του.

Η διαχρονικότητα των ιστοριών του απηχεί τη διαχρονικότητα της μνήμης μας. Διηγείται μια ιστορία, γράφοντας στίχους, που όλοι μας την «ξέρουμε». Ακόμη κι αν δεν την έχουμε ζήσει, ακούσει ή νιώσει. Μας αγγίζει σαν να πρόκειται για βιωμένη προσωπική εμπειρία.

Μιλάει συχνά στο πρώτο πρόσωπο κι έτσι μπορεί και να φαίνεται αυτοβιογραφικός. Ιδιαίτερα όταν αποδίδει ο ίδιος από μνήμης το έργο του με έμφαση στην ομοιοκαταληξία του με τη βαθιά φωνή και το ευθύβολο βλέμμα του που γυρεύει μια θετική ανταπόκριση, μιαν επιβεβαίωση. Σαν να σου λέει: «έτσι δεν είναι;» Εκείνες τις στιγμές μοιάζει ο λαϊκός Σαλαμίνιος ποιητής να υπερβαίνει τον χώρο του. Το «εγώ» γίνεται «εμείς». Ακόμη κι αν ό,τι αισθανόμαστε είναι ένα όνειρο κι όχι πραγματικότητα, τότε αυτός ο άνθρωπος που τόσο αγωνίστηκε στη ζωή του είναι ο «βιολιστής» που όλοι χρειαζόμαστε για να δώσει στα καθημερινά μας τον ρυθμό που η νεώτερη γενιά δεν γνώρισε.

Το μονοπάτι που χάραξε για τον εαυτό του ονειρεύτηκε και προσδοκά να μη χαθεί μέσα στους θάμνους και τους βάτους. Να μην αχρηστευτεί. Να περπατιέται. Προτείνει σε μας τους ταξιδιώτες της γραφής του να μη φοβηθούμε τη σκέψη, το όραμα, τη ζωή. Και τώρα, εκεί ψηλά που ταξιδεύει από χτες, βεβαιώθηκε ότι λέγαμε αλήθεια πως με τους στίχους του απολαμβάνουμε το καθημερινό μας παιχνίδι με τη ζωή.

… Ας μας προσέχει!