Σοφία εν τάξει Ψηφιακά μαθητοκαμώματα του 3ου Γυμνασίου Βόλου. 

Η σαββατιάτικη ελευθεροτυπία θέλησε με μια ιδιαίτερη στήλη να μας μεταφέρει στους ηδείς γρίφους της γραφής του Παπαδιαμάντη με τίτλο ΄΄το άγγιγμα του Σκιαθίτη΄΄.

Απευθύνθηκε σε 25 δημιουργούς μιας μεγάλης εκφραστικής βεντάλιας (πεζογράφους,ποητές,μελετητές,μεταφραστές,ηθοποιούς,εικαστικούς,κ.α) ζητώντας τους το άγγιγμα του οικεία απόμακρου Σκιαθίτη στο έργο τους, στη μνήμη τους, στην απλή καθημερινότητα.Θα συγκεντρωθούν κείμενα που αντανακλούν το πρόσωπο και τη φωνή του πεζογράφου, μέσα απο εκμυστηρευμενες στιγμές τους στο μυθικό παπαδιαμαντικο σύμπαν.Κείμενα ψηφίδες μιας αναγνωστικής κοινότητας, μιας αναγνωστικης παραμυθίας, μιας αναγνωστικής αναδημιουργίας.

Το τεμαχισμένο αριστούργημα της ”Φονισσας”, είναι το πρώτο απο τα κείμενα αυτά -επιμέλειας του Λάκη Παπαστάθη- που ξεδιπλώνει τους ρυθμούς συγγραφής του έργου απο τις 15 Ιανουαρίου εως τις 15 Ιουνίου 1903.Εξαιρετική αναφορά που υπόσχεται μια ενδιαφέρουσα συνέχεια.

20/06/2011

3^ο Γυμνάσιο Βόλου.

Υπεύθυνη συνέντευξης Κανταράκη Σοφία.

Είχαμε τη χαρά να συναντήσουμε και να συνομιλήσουμε με μια από τις τελευταίες κοντινότερες απογόνους του Παπαδιαμάντη, την κα.Μελαχροινού Αγγελική, εκπαιδευτικό από τη Λάρισα. Μας έκανε την τιμή να παρακολουθήσει την εκδήλωση του σχολείου μας, που έγινε  προς τιμήν του παππού της, Παπαδιαμάντη, αλλά και να  ακολουθήσει το σχολείο μας, αρκετά συγκινημένη, στη Σκιάθο , όπου η εκδήλωση μας  επαναλήφθηκε μετά από πρόσκληση του πνευματικού κέντρου του νησιού.

Η δημοσιογραφική λοιπόν ομάδα μας, εδράξατο της ευκαιρίας και με μεγάλο δέος προς το πρόσωπο της,  έθεσε κάποια ενδιαφέροντα ερωτήματα .

Μαθητές: Κα.Μελαχροινού, πώς αισθάνεστε γνωρίζοντας ότι είστε απόγονος του Παπαδιαμάντη;

Μελαχροινού: Στο άκουσμα του ονόματος αυτού πόσες σκέψεις και συναισθήματα πλημμυρίζουν το μυαλό μου και την ψυχή των χιλιάδων αναγνωστών των έργων του. Πολλοί τον θαυμάζουν και τον λατρεύουν κάποιοι τον αμφισβητούν για να αναθεωρήσουν αργότερα. Ανάμεικτα τα συναισθήματα μου αυτή τη στιγμή που προσπαθώ να θυμηθώ όλα όσα μας έχει αναφέρει κατά καιρούς στο παρελθόν η γιαγιά μου, που ήταν  ένα από τα πέντε παιδιά του αδελφού του, του Γιώργη.

Μαθητές: μιλήστε μας για τις αναμνήσεις ή τα βιώματα που έχετε ως εγγονή-ανιψιά  του.

Μελαχροινού: Δε θα αναφερθώ στον Παπαδιαμάντη ως συγγραφέα, είναι σε όλους γνωστό. Δεν είναι τυχαίο ότι έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Θα αναφερθώ σε αυτόν έτσι όπως η γιαγιά  μου ήθελε να τον γνωρίσουμε μέσα από τις διηγήσεις της και τις αναφορές της στον «μπάρμπα της», όπως τον αποκαλούσε.

Στη Σκιάθο λοιπόν ο ιερέας Αδαμάντιος Εμμανουήλ και η Αγγελική Μωραΐτη απέκτησαν τον Αλέξανδρο, το Γιώργη, την Κυρατσούλα, τη Χαρίκλεια, την Ουρανία, και τη Σοφία. Εκτός από την Ουρανία, που παντρεύτηκε, οι άλλες αδελφές έμειναν ανύπαντρες και πάντα είχε την έννοια τους ο κυρ-Αλέξανδρος.

Ο Γιώργης-πατέρας της γιαγιάς μου-παντρεύτηκε και ζούσε στην Πορταριά στο Πήλιο, όπου εργαζόταν ως γραμματέας στην κοινότητα. Παρορμητικός, καυγάδισε και ο καυγάς του στοίχισε φυλάκιση. Μεγάλη στεναχώρια και έννοια για τον αδελφό του, Αλέξανδρο. Φρόντισε με τις γνωριμίες του να βοηθήσει τον αδελφό του, Γιώργη, κάτι που είχε κάνει και όταν ο Γιώργης υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία.

Μαθητές: Τι θυμάστε για τον αδελφό του; μιλήστε μας γιατί δε γνωρίζουμε κάτι  για αυτόν.

Μελαχροινού: Ο Γιωργής παντρεύτηκε στην  Πορταριά την Κατίγκω και απέκτησε το Διαμαντή, τον Αποστόλη, την Αγγελική, τη Χαρίκλεια και τη Σταυρούλα. Αρρώστησε όμως. Ο κυρ- Αλέξανδρος τον πήγε στα ξωκλήσια της Σκιάθου .. περιμένοντας το θαύμα. Το θαύμα δεν έγινε και ο Γιώργης απεβίωσε. Η φροντίδα για τα ορφανά μεγάλη. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μένουν στη Σκιάθο αλλά αργότερα επιστρέφουν στην Πορταριά κοντά στην οικογένεια της μητέρας τους. Ο Διαμαντής φεύγει  στην Αμερική για να επιστρέψει στην Ελλάδα μετά από εξήντα χρόνια, για λίγο όμως, γύρισε πάλι στην Αμερική  όπου και πέθανε. Ο Αποστόλης έζησε στην Αθήνα αποκτώντας δυο παιδιά και εγγόνια.

Η Χαρίκλεια έγινε μοναχή ενώ η Σταυρούλα παντρεύτηκε αλλά δεν απέκτησε παιδιά.

Η Αγγελική  παντρεύτηκε στην Πορταριά τον Κω/νο  Μελαχροινό, αποκτώντας πέντε παιδιά. Το 1942 μένοντας χήρα μετακόμισε στη Λάρισα,  όπου ζούσε η μεγάλη της κόρη. Έτσι στη Λάρισα βρέθηκε ένα κλαδί του οικογενειακού δένδρου του Παπαδιαμάντη.

Μαθητές: Γι’αυτό λοιπόν μένετε και στη Λάρισα. Θυμάστε λόγια της γιαγιάς σας;

Μελαχροινού: Περήφανη για το θείο της, συνήθιζε να αναφέρεται συχνά σε εκείνον, ενώ αντίθετα σπάνια αναφερόταν στον πατέρα της, ίσως επειδή ο πρόωρος θάνατος του την είχε πληγώσει  πολύ σε νεαρή ηλικία. Συνήθιζε να λέει σε όλα τα εγγόνια της «είμαι ανιψιά του Παπαδιαμάντη»  ή  «τα παιδιά μου είναι έξυπνα, πήραν από το  μπάρμπα μου» ή  «αν ο μπάρμπας μου μπορούσε να με πάρει στην Αθήνα θα σπούδαζα και εγώ». Σε μένα έλεγε :  «να είσαι περήφανη, έχεις το όνομα  της μάνας του Παπαδιαμάντη». Ο καημός της γιαγιάς μου ήταν που δεν μπορούσε να πηγαίνει τακτικά στη Σκιάθο.

Μαθητές: Εκτός από εσάς, υπάρχουν σήμερα άλλοι απόγονοι του λογοτέχνη μας και που βρίσκονται;

Μελαχροινού: Αυτή τη στιγμή απόγονοι του Παπαδιαμάντη, εγγόνια, δισέγγονα, και τα παιδιά τους ζουν στη Λάρισα , στην Αθήνα αλλά και στην Αμερική και στην μακρινή Αυστραλία. Όλα τα δισσέγγονα του Παπαδιαμάντη έχουν  απο δυο παιδιά  και ζουν στην Λάρισα, Αθήνα και Αμερική.

Μαθητές: μήπως γνωρίζετε αν κάποιος  από αυτούς έχει πάρει  το συγγραφικό ταλέντο του Παπαδιαμάντη;

Μελαχροινού : Δυστυχώς, μέχρι στιγμής κανείς από εμάς δεν έμοιασε στον παππού μας, στην πένα του, όμως η έφεση για εκμάθηση ξένων γλωσσών έχει εκδηλωθεί σε κάποιους από εμάς. Αυτά είναι όσα θυμάμαι από τη γιαγιά μου που έλεγε να λέμε πάντα ότι είμαστε απόγονοι του Παπαδιαμάντη, « μη ξεχνάτε να το αναφέρετε και να είστε περήφανοι».

Μαθητές: Ευχαριστούμε πολύ κα.Μελαχροινού και ας ελπίσουμε το ήθος και η απλότητα του παππού σας να είναι φωτεινό παράδειγμα.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΕΝΤΡΟ

Πατήρ Αδαμάντιος Εμμανουήλ  +   Αγγελική

Κυρατσούλα            Σοφία

Αλέξανδρος     Ουρανία             Χαρίκλεια

Γεώργιος

Γεώργιος  +  Κατίγκω

Διαμαντής         Αποστόλης   Αγγελική  Χαρίκλεια   Σταυρούλα

Αγγελική + Κων/νος Μελαχροινός

Κατίνα

Γιώργος      Ιωάννης     Χρήστος     Ευαγγελία

Αλεξάνδρα                    Αγγελική-Μαρία

Ελένη-Κων/νος      Κων/νος-Αθηνά               Ιωάννης

Στίχοι: Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Μουσική: Νίκος Μαστοράκης
Πρώτη εκτέλεση: Νίκη Τσαϊρέλη

Την νύκτα όλην άγρυπνος,νύκτα μακράν χειμώνος,
ο ναύτης προ του κύματος,σιωπηλός και μόνος,
τηρεί τον ουρανόν,ενώ αβύσσους διαβαίνει
και την χρυσήν ανατολήν ανήσυχος προσμένει.
Ομοίως σ`επερίμενα να έλθης χθες,ομοίως!…
Μακράν σου είναι έρημος και αφεγγής ο βίος.

Προ της εικόνος του Χριστού ο ευσεβής ο κύπτων
και αμαρτίας λογισμόςεντός του στήθους κρύπτων,
με ποταμούς τους πόδας του δακρύων καταβρέχει
και η ψυχή του σπαραγμόν και πόνον πολύν έχει.
Ομοίως η καρδία μου θερμώς σ`επικαλείται
και διά σε πάσαν χαράν του κόσμου απαρνείται.

Πρόσφατα διάβασα οτι το ΕΛΙΑ έχει στην κατοχή του και χειρόγραφα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που «βρέθηκαν στα σκουπίδια και σώθηκαν από αγαθή τύχη». Τα χειρόγραφα εντόπισε ο Ευριπίδης Μποτανάκης «σε πεταμένο χαρτοκιβώτιο στην οδό Καλλιδρομίου, μέσα σε έναν ξαναχρησιμοποιημένο ταχυδρομικό φάκελο μεγάλου μεγέθους, με ένδειξη παραλήπτη, κατά την πρώτη χρήση του την οικογένεια του Νικoλάου Φαλτάιτς».
Τα χειρόγραφα είναι:

* Τρία σχολικά τετράδια του Παπαδιαμάντη από το μάθημα των αρχαίων ελληνικών, με αυτοσχέδια κλωστοραφή, εξώφυλλο από εφημερίδα και αυτοσχέδιο πλαίσιο, με μολύβι.
* Ο γραμμένος σε δύο φύλλα «Κανών ικετήριος εις τον όσιον Διόνυσον τον εν Ολύμπω».
* Επιστολή του Παπαδιαμάντη (22/10/1904, Σκιάθος) στον ανιψιό του Νικόλαο Αλεξάνδρου, γιο της αδελφής του Ουρανίας, μετανάστη στην Αμερική. Στην επιστολή υπονοείται το -απραγματοποίητο τελικώς- όνειρο του πάφτωχου Παπαδιαμάντη να πάει στη Γαλλία, αν του στέλνονταν τα ναύλα για να ταξιδέψει στη Γαλλία, ώστε να λυθεί ένα οικογενειακό πρόβλημα.
* Απόκομμα άγνωστου στην Ελλάδα κειμένου του Παπαδιαμάντη, δημοσιευμένου σε ελληνική εφημερίδα της Αμερικής, με τίτλο «Τα συμβάντα της Σκιάθου», για τα γεγονότα στις 15/12/ 1908, μεταξύ του Επισκόπου Δημητριάδος και των κατοίκων του νησιού, οι οποίοι αντέδρασαν και κατάφεραν να μην απομακρυνθεί από το νησί η εικόνα της Παναγίας της Κουνίστρας.
* Μολύβι του συγγραφέα (μέσα σε φάκελο με ένδειξη το όνομά του).
* Δήλωση του Ιωάννη Αλεξάνδρου (άντρα της αδελφής του Ουρανίας) στον έφορο Σκοπέλου, για κατοχή ζώων.

Η μεγάλη τέχνη βρίσκεται οπουδήποτε ο άνθρωπος κατορθώνει ν’ αναγνωρίζει τον εαυτό του και να τον εκφράζει με πληρότητα μες στο ελάχιστο. Ελύτης
Θερμά συγχαρητήρια σε όλους, και ιδιαίτερα στη Σκιάθο, που επάξια είναι στους νικητές.Εμείς, αν και είμαστε σχολείο του Βόλου, νοιώθουμε οτι επροσωπήσαμε την Σκιάθο του Παπαδιαμάντη. Οι μαθητές του 3ου Γυμνασίου βόλου ευχαριστούμε θερμά, και όσους μας ψήφισαν αλλά και την κριτική επιτροπή. Η χαρά μας είναι επίσης μεγάλη, γιατί το Σάββατο πραγματοποιήθηκε στη Σκιάθο η εκδήλωση μας για το λογοτέχνη με μεγάλο ενθουσιασμό και ανταπόκριση απο το σκιαθίτικο κοινό που, παρά τη ζέστη, μας τίμησε με την παρουσία του και επιβράβευσε όλη την αγάπη μας για τον Παπαδιαμάντη, που όπως γράφουμε και στο blog μας, είναι μεταδοτική.

Στα περισσότερα εορταστικά του Παπαδιαμάντη εμπλέκονται και παιδιά. Περίπου στα μισά, αν θελήσουμε να μετρήσουμε και τους τριταγωνιστές. Μόνο, όμως, σε τέσσερα, θα χαρακτηριζόταν η ατμόσφαιρα καθαρά εύθυμη. Στα υπόλοιπα, τα παιδιά δεινοπαθούν ποικιλοτρόπως.
Υποφέρουν από πείνα («Η σταχομαζώχτρα»), πνέουν τα λοίσθια («Ο πολιτισμός εις το χωρίον»), είναι ημιθανή βρέφη («Φώτα-Ολόφωτα»), πάσχουν δίπλα στην ετοιμοθάνατη μητέρα τους («Η χτυπημένη»), ή, τέλος, έχουν κι αυτά το μερτικό τους στις ταλαιπωρίες των ενηλίκων («Στο Χριστό στο Κάστρο», «Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη»).
Κατ’ εξαίρεση, στο αθηναϊκό διήγημα «Φιλόστοργοι», τα παιδιά καλοπερνούν, παρόλο που είναι από εκείνα του Ορφανοτροφείου, κι αυτό γιατί στάθηκαν τυχερά και τα ανέλαβαν πραγματικοί “φιλόστοργοι”, οι οποίοι και παρουσιάζονται ως μάλλον γραφική εξαίρεση της αθηναϊκής γειτονιάς “εις την εσχατιάν της πόλεως, εκείθεν του Μεταξουργείου”.

Παραπλήσια περιγράφεται η κατάσταση και στο σκιαθίτικο «Οι ελαφροΐσκιωτοι», όπου γιαγιά και μάνα, παρά τα βάσανά τους, με τον γαμπρό και σύζυγο, που, αντιστοίχως, τους έτυχε, τα κανακεύουν. Μόνο που, σε αυτά τα δυο διηγήματα, τα παιδιά δεν πρωταγωνιστούν, ούτε καθορίζουν την ατμόσφαιρα. Ωστόσο, στο δεύτερο, οι παιδικές στιχομυθίες και το παραφθαρμένο τραγούδι τους ελαφραίνουν το, κατά τα άλλα, μάλλον βαρύ κλίμα.
Ήρωες παιδιά, για τους περισσότερους συγγραφείς, σημαίνει την περιγραφή, πρωτίστως, παιχνιδιών. Στα τέσσερα, αμιγώς εύθυμα, εορταστικά του Παπαδιαμάντη, τα παιδιά