ΣΤΙΒΕΝ ΧΟΚΙΝΓΚ

Ο ιχνευτής του Σύμπαντος

Ο διασημότερος εν ζωή φυσικός στον κόσμο

Φέτος ο Στίβεν Χόκινγκ γιορτάζει τα 70ά του γενέθλια. Κατόρθωμα από μόνο του εκπληκτικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι πριν από 49 χρόνια οι γιατροί τού έδιναν λίγους μήνες ζωής. Χάρη στην αξιοθαύμαστη αντοχή του στην ασθένεια και σε συνδυασμό με τις εντυπωσιακές ανακαλύψεις του, που ανέτρεψαν τα δεδομένα στην κοσμολογία, θεωρείται ο ροκ σταρ της φυσικής και ο πιο διάσημος εν ζωή επιστήμονας

Το όνομα του Στίβεν Χόκινγκ είναι οικείο ακόμα και σε ανθρώπους που δεν ασχολούνται με τις επιστήμες. Ο βρετανός επιστήμων μετέτρεψε την κατανόηση των νόμων του Σύμπαντος σε λαϊκή υπόθεση. Το βιβλίο του «Ενα σύντομο χρονικό του χρόνου», που κυκλοφόρησε το 1988 και στο οποίο εξιστορούσε την αρχή του χρόνου και τη δημιουργία του Σύμπαντος, πούλησε 10 εκατ. αντίτυπα παγκοσμίως, αριθμός εξωπραγματικός για επιστημονικό κείμενο.

ΕΚΤΟΣ ΚΑΝΟΝΩΝ. Από μικρός, ο Χόκινγκ είχε φανεί ότι διαθέτει ξεχωριστό μυαλό και ότι σκεφτόταν εκτός κανόνων. Στα πρώτα κιόλας χρόνια της έρευνάς του ανακάλυψε σημαντικές έννοιες για τη φύση των μελανών οπών, που τότε ήταν κάτι πολύ καινούργιο στην επιστήμη. Σε ηλικία 32 ετών είχε γίνει ήδη μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών, της παλαιότερης επιστημονικής ένωσης στον κόσμο, με μέλη τους 1.400 επιφανέστερους επιστήμονες στον πλανήτη.

Διάσημος στον επιστημονικό κόσμο ήταν από το 1974 όταν διατύπωσε την περίφημη θεωρία του για τις μαύρες τρύπες, ουράνια αντικείμενα με τόσο ισχυρό βαρυτικό πεδίο που ούτε το φως δεν μπορεί να διαφύγει από το εσωτερικό τους. Ο βρετανός φυσικός είπε τότε ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν ακτινοβολία, όπως δηλαδή οποιοδήποτε θερμό σώμα.

Η θεωρία του είναι άκρως επαναστατική και θεωρείται από τις σημαντικότερες στη φυσική του 20ού αιώνα, γιατί ενώνει τους ετερόκλητους τομείς της κβαντικής θεωρίας, που αφορά τα υποατομικά σωματίδια, της γενικής θεωρίας της σχετικότητας του Αϊνστάιν, η οποία αφορά τη βαρύτητα και τα φαινόμενα μεγάλης κλίμακας, και της θερμοδυναμικής. Οι επιστήμονες τη χαρακτηρίζουν από τις πιο «όμορφες» θεωρίες της επιστήμης και συμφωνούν ότι ανέτρεψε τα έως τότε δεδομένα στην προσπάθεια του ανθρώπου να κατανοήσει τους νόμους του Σύμπαντος και να απαντήσει στο βασικό ερώτημα: «Πώς δημιουργήθηκε;».

Καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι από τα 21 του χρόνια, ο Χόκινγκ έχασε τη φωνή του το 1985. Από τότε, χρησιμοποιεί έναν υπολογιστή συνθεσάιζερ φωνής για να επικοινωνήσει με τον κόσμο. Στην αρχή, τον ήλεγχε με το χέρι. Τα τελευταία χρόνια όμως έχει χάσει την ικανότητα της κίνησης του χεριού και γι’ αυτό χρησιμοποιεί μια συσκευή που του επιτρέπει να ελέγχει τον υπολογιστή με τις κινήσεις των ματιών. Η συσκευή που εφαρμόζεται στα γυαλιά του εκπέμπει υπέρυθρη ακτίνα, που αλλάζει όταν το μάτι κλείνει ή οι μύες των παρειών κινούνται.

Χάρη σε έναν νέο υπολογιστή που κατασκευάστηκε ειδικά γι’ αυτόν το 2009, αυτή η κίνηση μετατρέπεται σε ομιλία, γραφή ή κίνηση της αναπηρικής καρέκλας του. Το σύστημα χρησιμοποιεί επίσης ραδιοκύματα που του δίνουν έλεγχο στις πόρτες του σπιτιού και του γραφείου του.

Η νόσος από την οποία πάσχει – νευρομυϊκή διαταραχή – ονομάζεται πλαγία μυατροφική σκλήρυνση και πλήττει τους κινητήριους νευρώνες. Είναι γνωστή και ως νόσος του Λου Γκέριγκ, αμερικανού παίκτη του μπέιζμπολ που πέθανε από αυτήν το 1941. Εκδηλώθηκε όταν ήταν φοιτητής στο Κέμπριτζ, αλλά δεν πτόησε ούτε λεπτό τον Χόκινγκ. Αλλωστε, όπως είπε σε συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» το 1998, «η αναπηρία μου είναι μια λεπτομέρεια που δεν έχει καταφέρει να εισχωρήσει στη συνείδησή μου. Στα όνειρά μου, δεν πάσχω από καμία ανίατη ασθένεια».

Στην ιστοσελίδα του παραδέχεται ότι η ασθένειά του συνέβαλε στη διασημότητά του. «Οι άνθρωποι γοητεύονται από το χάσμα ανάμεσα στις περιορισμένες σωματικές ικανότητές μου και στο αχανές Σύμπαν με το οποίο ασχολούμαι».

Οι σωματικές και πνευματικές αντοχές του πάντως είναι αξιοζήλευτες. Μέχρι το 2009, κατείχε επί 30 χρόνια τη Λουκασιανή Εδρα Μαθηματικών στο Τμήμα Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ. Την ίδια έδρα κατείχε και ο Ισαάκ Νεύτων. Η εβδομάδα του μοιραζόταν ανάμεσα στη διδασκαλία, στη συγγραφή και την έρευνα. Σήμερα συνεχίζει το ερευνητικό του έργο διευθύνοντας το Κέντρο Θεωρητικής Κοσμολογίας του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ, ενώ εξακολουθεί να περιοδεύει στον κόσμο δίνοντας διαλέξεις σε κατάμεστα αμφιθέατρα.

Στη διάρκεια της εντυπωσιακής του καριέρας, ο βρετανός επιστήμων ποτέ δεν φοβήθηκε να διατυπώσει τις απόψεις του, όσο αιρετικές και να θεωρούνται. Ετσι άλλωστε έφερε τα πάνω – κάτω στην επιστήμη του.

Στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ», απαντώντας στην ερώτηση αν πιστεύει στον Θεό, είχε δηλώσει: «Αν πω ότι πιστεύω στον Θεό, οι άνθρωποι θα υποθέσουν πως πιστεύω στην ιδέα τους περί Θεού. Αν πω όχι, θα με κατηγορήσουν ως υλιστή χωρίς καμία πνευματική διάσταση».

Τελικά, την απάντηση την έδωσε πέρυσι, στο νέο του μπεστ σέλερ, «Το μεγάλο σχέδιο»: «Δεν δημιούργησε ο Θεός το Σύμπαν αλλά οι νόμοι της Φυσικής».

Στο βιβλίο που έχει συγγράψει με τον αμερικανό φυσικό Λέοναρντ Μλοντίνοφ, ο Χόκινγκ εξηγεί πως μία νέα σειρά από θεωρίες καθιστά «περιττό» έναν δημιουργό για το Σύμπαν. «Επειδή υπάρχει ένας νόμος όπως αυτός της βαρύτητας, το Σύμπαν μπορεί να δημιουργηθεί και θα δημιουργηθεί μόνο του από το τίποτα. Η αυτόματη δημιουργία είναι ο λόγος που υπάρχει κάτι από το να μην υπάρχει τίποτα, ο λόγος που υπάρχει το Σύμπαν, ο λόγος που υπάρχουμε εμείς. Δεν είναι απαραίτητο να επικαλούμαστε τον Θεό για να ανάψει τον διακόπτη λειτουργίας του Σύμπαντος».

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ. Πιστεύει επίσης ότι ο Παράδεισος είναι ένα παραμύθι που επινοήθηκε για όσους φοβούνται το σκοτάδι. Δηλώσεις όπως αυτές καθώς και συχνές εμφανίσεις του σε τηλεοπτικές εκπομπές – είναι σταρ στους Σίμπσον – έχουν βοηθήσει στην εξάπλωση της φήμης του στο ευρύ κοινό, που τον θαυμάζει έτσι κι αλλιώς. Πέρυσι, γυναικεία περιοδικά τον ανακήρυξαν Ανδρα της Χρονιάς στη Βρετανία, μπροστά από τον «Τζέιμς Μποντ» Ντάνιελ Κρεγκ και τον Ντέιβιντ Μπέκαμ.

Είναι γνωστό άλλωστε ότι ο Χόκινγκ δεν έχει καμία σχέση με το στερεότυπο του επιστήμονα-φυτού. Εμφανίζεται συχνά σε κλαμπ, όπου δεν διστάζει να χορέψει στην πίστα και έχει αδυναμία στις γυναίκες. Έχει παντρευτεί και έχει πάρει διαζύγιο δύο φορές. Έχει αποκτήσει τρία παιδιά.

Η κόρη του Λούσι λέει ότι ο πατέρας της λατρεύει τα φώτα της δημοσιότητας, τις μεγάλες σκηνές και τα λαμπερά φώτα.

ΕΙΠΕ
Ο κόσμος θέλει έναν Αϊνστάιν για να τον θαυμάζει. Μπορεί να είμαι αρκετά καλός, δεν είμαι όμως Αϊνστάιν. Αυτός ήταν εξαιρετικός

ΕΙΠΑΝ ΓΙ’ ΑΥΤΟΝ
Η ζωή του είναι ένας θρίαμβος. Μετά τον Αϊνστάιν, έχει συμβάλει τα μέγιστα για να κατανοήσουμε καλύτερα τη βαρύτητα, τον χώρο και τον χρόνο Λόρδος Μάρτιν Ρις, αστρονόμος στο Κέμπριτζ και συμφοιτητής του Χόκινγκ τη δεκαετία του ‘60

Εύη Ελευθεριάδου