Hμερομηνία: 31 Ιανουαρίου 2012
ΜΑΘΗΜΑ: , Νεότερη και σύγχρονη Ιστορία, Γ΄ Γυμνασίου, Ευαγγελία Λούβη, Δημήτριος Χρ. Ξιφαράς.
ΤΑΞΗ: Γ΄ Γυμνασίου
ΕΝΟΤΗΤΑ: 31 Τα αίτια, η έκρηξη και τα μέτωπα του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου, σελ.89, 90, 91 http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C105/65/522,1914/
ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: Σταυρούλα Καπούνη, Φιλόλογος, φοιτήτρια μεταπτυχιακού «Τεχνολογίες στην Εκπαίδευση», πανεπιστήμιο Ματσεράτας, Ιταλία, kapouniritsa@gmail.com
Eργαλεία Διδασκαλίας: Διαδραστικός πίνακας, word clouds, shared copy, word 2010, power point 2010, video youtube,
Κατανομή χρόνου:6 λεπτά το βίντεο, 12 λεπτά ο κάθε όρος.
1. Διδακτικοί στόχοι
Οι μαθήτριες και οι μαθητές επιδιώκεται:
Να κατανοήσουν τα αίτια του α΄ Παγκόσμιου Πολέμου
Να γνωρίσουν τα αντίπαλα στρατόπεδα, τις κύριες φάσεις και την έκβαση του πολέμου
Πορεία διδασκαλίας
Αφόρμηση
• Οι μαθητές παρακολουθούν ένα βίντεο διάρκειας 4 λεπτών ενώ ο καθηγητής τούς διαβάζει παράλληλα ένα απόσπασμα από το λογοτεχνικό βιβλίο της Έριχ Μαρία Ρεμάρκ: «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο»,
http://www.youtube.com/watch?v=yd9R1Sjr9XA&feature=related
«Έχουμε χάσει κάθε αίσθημα ανθρωπισμού και αλληλεγγύης. Μόλις κατορθώνουμε να αναγνωρίσει ο ένας τον άλλο, όταν η εικόνα του ενός πέσει μπροστά στα μάτια μας, που είναι μάτια κυνηγημένου ζώου. Είμαστε αναίσθητοι νεκροί, οι οποίοι με ένα στρατήγημα ή κάποια επικίνδυνη μαγεία γινήκαμε και πάλι ικανοί να τρέχουμε και να σκοτώνουμε […]
Έχουμε γίνει επικίνδυνα ζώα, δεν πολεμούμε, αμυνόμαστε εναντίον της καταστροφής. Δε ρίχνουμε τις χειροβομβίδες μας πάνω σε ανθρώπινα πλάσματα, γιατί τη στιγμή εκείνη δε νιώθουμε παρά ένα πράγμα: ότι ο θάνατος βρίσκεται εκεί σ’ αυτούς να μας αρπάξει κάτω από αυτά τα χέρια και κάτω απ’ αυτά τα κράνη. Είναι η πρώτη φορά έπειτα από τρεις μέρες που μπορούμε ν’ αμυνθούμε εναντίον του. Η αγριότητας και το πάθος που μας εμψυχώνει μοιάζουν με τρέλα. Μπορούμε να καταστρέψουμε και να σκοτώσουμε για να σωθούμε … για να σωθούμε και να εκδικηθούμε». Έχοντας παρακολουθήσει προσεκτικά το απόσπασμα της ταινίας οι μαθητές να προβληματιστούν για τα ακόλουθα ερωτήματα
→ Τι παρατηρήσατε στα πρόσωπα των ανθρώπων που πολεμούν; Ποια συναισθήματα τους διακατέχουν;
• Στη συνέχεια παρουσιάζεται στο διαδραστικό πίνακα το σχεδιάγραμμα της Ενότητας. Οι μαθητές αρχίζουν να οργανώνουν τη σκέψη τους. Τους δίνονται 3 ορολογίες: Ιμπεριαλισμός, Εθνικισμός, Μιλιταρισμός. Κάποιοι μαθητές ίσως να γνωρίζουν τον ορισμό αυτών των όρων όμως ο καθηγητής πρέπει να τους βοηθήσει να οργανώσουν τη σκέψη τους. Στο σχεδιάγραμμα παρουσιάζονται 3 εικόνες. Τους ζητείται να την περιγράψουν και να ορίσουν το μήνυμα της κάθε φωτογραφίας
• Ξεκινούν με την πρώτη φωτογραφία. Οι μαθητές εισηγούνται ο καθένας τη δική του άποψη. (3 λεπτά)
• Ο καθηγητής ανοίγει ένα παράθυρο στο διαδραστικό πίνακα χρησιμοποιώντας το εργαλείο word cloud, στο διαδραστικό πίνακα παρουσιάζεται η ακόλουθη εικόνα
• http://www.wordle.net/show/wrdl/4745866/%CE%99%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82
Δραστηριότητες των μαθητών
Α) Διαβάστε τις λέξεις που βρίσκονται οριζόντια
Β) Διαβάστε τις λέξεις που είναι κάθετα
Γ) Σημειώστε τις λέξεις που βρήκατε στο word cloud μέσα στο βιβλίο σας ή τονίστε με έντονο χρώμα τις λέξεις αυτές στο ψηφιακό σας βιβλίο.F%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 (Κάποιος μαθητής μπορεί να τις υπογραμμίσει στο διαδραστικό πίνακα) ( 5 λεπτά)
Δ) Προσπαθήστε να φτιάξετε ένα μικρό κείμενο χρησιμοποιώντας ως επί το πλείστον τις λέξεις από το πλαίσιο. ( 3 λεπτά)
Ε) ο καθηγητής ρωτάει τους μαθητές αν έχουν άγνωστες λέξεις. Αν έχουν οι μαθητές ανατρέχουν στο on line λεξικό μέσω του διαδραστικού πίνακα στη διεύθυνση http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=%CE%99%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82&sin=all
• Δίνονται από τον εκπαιδευτικό οι ακόλουθες διευκρινίσεις μέσω power point
Στις αρχές του 20ού αιώνα οι χώρες της Ευρώπης που είχαν αναπτύξει μεγάλη βιομηχανία, ιδιαίτερα η Αγγλία και η Γερμανία, ήρθαν αντιμέτωπες.
Αιτία ήταν, κυρίως, η προσπάθεια τους να εξασφαλίσουν περισσότερες πρώτες ύλες για τα εργοστάσια τους
και νέες αγορές για τα προϊόντα τους.
Αντιμέτωπα ακόμα ήρθαν και άλλα κράτη της Ευρώπης, που είχαν μεταξύ τους εδαφικές διαφορές.
ΣΤ) Διαβάζουν τον ορισμό του βιβλίου ( 1 λεπτό)
Οι μαθητές απαντούν στις ακόλουθες ερωτήσεις προφορικά;
Α) Τι είναι ο ιμπεριαλισμός; ( 5 λεπτά)
Ιμπεριαλισμός είναι η πολιτική επέκτασης των βιομηχανικά αναπτυγμένων κρατών σε βάρος άλλων κρατών
Β) Ποιος ήταν ο καταλυτικός παράγοντας για την έκρηξη του α΄ παγκοσμίου πολέμου;
Καταλυτικός παράγοντας στάθηκε η επιθετική προσπάθεια της ταχύτατα αναπτυσσόμενης Γερμανίας να καλύψει τις ανάγκες της σε πρώτες ύλες, καύσιμα και αγορές μέσω της αναδιανομής του παγκόσμιου πλούτου και των αποικιών.
Γ) Η πολιτική της Γερμανίας με ποιος χώρες την έφερε αντιμέτωπη;
Η πολιτκή της Γερμανίας την έφερε αντιμέτωπη με τη Βρετανία και τη Γαλλία, τις χώρες που έλεγχαν τότε τις περισσότερες και πλουσιότερες αποικίες.
Β) Ποια ήταν η κυριότερη αιτία του α΄ παγκόσμιου πολέμου;
Αξιοποίηση πηγής
• Διαβάζουμε την πηγή που αναφέρεται στον ιμπεριαλισμό,η πηγή βρίσκεται στην οθόνη του διαδραστικού πίνακα, σημειώνουμε άγνωστες λέξεις με το εργαλείο shared copy, ανατρέχουμε στο on line λεξικό http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/index.html (5 λεπτά)
1. Τα αίτια του πολέμου: ο ιμπεριαλισμός
Το βιομηχανικό δυναμικό κάθε έθνους αναγκάζεται να παράγει, να υπερπαράγει. Αυτή την υπερπαραγωγή πρέπει να τη διαθέσουμε. Κι έτσι ριχνόμαστε στις παγκόσμιες αγορές ενώ κλείνουμε τη δική μας αγορά με προστατευτικά μέτρα. […] Έτσι με φυσική νομοτέλεια, η μία χώρα βαδίζει εναντίον της άλλης, συγκρούεται μαζί της. Ποια θα εξασφαλίσει την οριστική υπεροχή των εθνικών βιομηχανικών της προϊόντων και με ποιο τρόπο; […] Μήπως με πόλεμο; Η Αγγλία και η Γερμανία αλληλοΰποβλέπονται˙ ο πόλεμος είναι η μόνη τους λύση.
Πιθανές άγνωστες λέξεις
νομοτέλεια η [nomotélia] Ο27 : η λειτουργία ενός φαινομένου σύμφωνα με ορισμένους σταθερούς νόμους: H ~ των φυσικών / κοινωνικών / ιστορικών φαινομένων.
υποβλέπω [ipovlépo] Ρ (μόνο στο ενεστ. θ.) πρτ. υπέβλεπα : επιδιώκω να βλάψω κπ. με τρόπο ύπουλο, συνήθ. για να καρπωθώ κτ. που εκείνος κατέχει: Tην υποβλέπει. Yποβλέπει τη θέση μου. Yποβλέπουν την περιουσία του.
Oι μαθητές απαντούν στα ακόλουθα ερωτήματα ( 5 λεπτά)
1. Όταν ένα έθνος υπερπαράγει προιόντα τι επιθυμεί για την αγορά του;
2. Γιατί θεωρείτε ότι μία χώρα είναι πιθανόν να βαδίζει εναντίον της άλλης;
3. Μπορείτε να δώσετε έναν ορισμό για τον ιμπεριαλισμό;
4. Κρίνετε ότι στις μέρες μας τα κράτη διακατέχονται από ιμπεριαλιστική πολιτική; Αν ναι, αναφέρετε παραδείγματα.
5. Ανατρέξτε στο λεξικό on line και αναζητήστε τον ορισμό του ιμπεριαλισμού. Συγκρίνετε το με το δικό σας ορισμό.Βρίσκετε διαφορές, ομοιότητες?
Ας βαθμολογήσουμε τους εαυτούς μας!!! ( 2 λεπτά)
Διατύπωση ορισμού Άριστα (1) Αρκετά καλά (0,5) Χρειάζεται να βελτιωθεί (0) Βαθμολογία μαθητή: Σύνολο:
• Επαναλαμβάνουμε τα ίδια βήματα και για τον εθνικισμό
• Συνεχίζουν με τη δεύτερη φωτογραφία. Οι μαθητές εισηγούνται ο καθένας τη δική του άποψη.
• Ο καθηγητής ανοίγει ένα παράθυρο στο διαδραστικό πίνακα χρησιμοποιώντας το εργαλείο word cloud, στο διαδραστικό πίνακα παρουσιάζεται η ακόλουθη εικόνα -oι μαθητές ανατρέχουν στα word clouds
• http://www.wordle.net/show/wrdl/4745990/%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82
Δραστηριότητες των μαθητών
• Α) Διαβάστε τις λέξεις που βρίσκονται οριζόντια
• Β) Διαβάστε τις λέξεις που είναι κάθετα
• Γ) Σημειώστε τις λέξεις που βρήκατε στο word cloud μέσα στο βιβλίο σας ή τονίστε με έντονο χρώμα τις λέξεις αυτές στο ψηφιακό σας βιβλίο.F%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 (Κάποιος μαθητής μπορεί να τις υπογραμμίσει στο διαδραστικό πίνακα)
• Δ) Προσπαθήστε να φτιάξετε ένα μικρό κείμενο χρησιμοποιώντας ως επί το πλείστον τις λέξεις από το πλαίσιο.
• Ε) ο καθηγητής ρωτάει τους μαθητές αν έχουν άγνωστες λέξεις. Αν έχουν οι μαθητές ανατρέχουν στο on line λεξικό μέσω του διαδραστικού πίνακα στη διεύθυνση http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=%CE%99%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82&sin=all
• ΣΤ) Διαβάζουν τον ορισμό του βιβλίου
• Μέχρι εδώ αξιοποιούμε την προγενέστερη γνώση (εποικοδομητισμός).
• O καθηγητής διαβάζει τον πηγή 2 του σχολικού βιβλίου, σελ. 89 ( ο ορισμός βρίσκεται στην οθόνη του διαδραστικού πίνκα)
• Τα αίτια του πολέμου: ο εθνικισμός
Ο θρίαμβος των εθνών συνεπήρε ολόκληρη την Ευρώπη με μια μεταδοτική κίνηση που κάνει ολόκληρη την ήπειρο να ενδιαφέρεται για οποιαδήποτε αλλαγή επέρχεται σε μια από τις χώρες που την απαρτίζουν. Συγχρόνως το εθνικό συναίσθημα μετατράπηκε σιγά σιγά σε ένα αλαζονικό και απόλυτο πάθος, που δεν ικανοποιείται παρά μόνο με την εξύψωση ενός κράτους σε βάρος των άλλων. S. Berstein & P. Milza, Ιστορία της Ευρώπης, μτφρ. Α.Κ. Δημητρακόπουλος, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1997, τόμ. 2, σ. 266.
Απαντήστε στα ακόλουθα ερωτήματα
1. Τι πιστεύτε ότι επιθυμούν τα έθνη ύστερα από τις πολεμικές τους επιτυχίες;
2. Τι είναι σύμφωνα με εσάς το εθνικό συναίσθημα; Πότε μπορεί η εθνική συνείδηση να μετραπεί σε αρνητικό φαινόμενο;
3. Αναφέρετε κάποια παραδείγματα από τη σύγχρονη πραγματικότητα.
4. Δώστε ένα ορισμό για τον όρο εθνικισμό
5. Ανατρέξτε στο λεξικό on line και αναζητήστε τον ορισμό του ιμπεριαλισμού. Συγκρίνετε το με το δικό σας ορισμό.Βρίσκετε διαφορές, ομοιότητες?
• Συνεχίζουμε την ίδια διαδικασία και για τον όρο «μιλιταρισμός»
• http://www.wordle.net/show/wrdl/4729320/%CE%9C%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82
3. Τα αίτια του πολέμου: ο μιλιταρισμός (ιστορική πηγή)
• Μας εκπαίδευσαν δέκα εβδομάδες σ’ ένα στρατόπεδο κι αυτό το διάστημα μας επηρέασε πιο βαθιά από τα δέκα χρόνια του σχολείου. Μάθαμε πως ένα γυαλιστερό κουμπί βαραίνει περισσότερο από τέσσερις τόμους του Σοπενάουερ [Γερμανός φιλόσοφος]. Ξαφνιασμένοι στην αρχή, ύστερα πικραμένοι και στο τέλος αδιάφοροι παραδεχτήκαμε πως, σημασία δεν έχει ο νους μα η βούρτσα των παπουτσιών, το πνεύμα μα το σύστημα, η ελευθερία μα τα γυμνάσια. Ε.Μ. Ρεμάρκ, Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο, μτφρ. Σ. Βουρδουμπά.
Για τους στρατιώτες που εκπαιδεύτηκαν για δέκα εβδομάδες σε ένα στρατόπεδο έχουν μεγαλύτερη αξία τα αντικείμενα από τις αξίες
Συμπληρώστε τον ακόλουθο πίνακα
Τι έχει σημασία για τους στρατιώτες Τι δεν έχει σημασία για τους στρατιώτες;
Συμφωνείτε με την συγκεκριμένη ιδεολογία των στρατιωτών; Τι πιστεύτε λοιπόν ότι σημαίνει ο μιλιταρισμός; Ανατρέξτε στο λεξικό οn line http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/index.html → Πληκτρολογήστε τη λέξη μιλιταρισμός → συγκρίνετε το δικό σας ορισμό με τον ορισμό του λεξικού. Βρήκατε διαφορές ή ομοιότητες. Αξιολογήστε την εργασία σας.
Κατ’οίκον εργασία
1. Να γράψετε ένα κείμενο έκτασης 120-140 λέξεων στο οποίο να αναφέρεστε στα αίτια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. Στο κείμενό σας να εντάσσονται λειτουργικά και οι παρακάτω όροι/έννοιες: Εθνικισμός, Υπερπαραγωγή, Μιλιταριστικό πνεύμα, Στρατιωτικοί εξοπλισμοί.
Διαθεματική δραστηριότητα:
Να διαβάσετε ένα από τα σχετικά με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο λογοτεχνικά έργα που προτείνονται και να τα παρουσιάσετε στην τάξη σας.
Ο α΄ παγκόσμιος πόλεμος στη Λογοτεχνία
Έριχ Μ. Ρεμάρκ, Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο (1929), Έργο μνημείο της αντιπολεμικής πεζογραφίας. Δείτε επίσης και την ομότιτλη ταινία.
Ανρί Μπαρμύς, Η φωτιά (1916). Μια νατουραλιστική περιγραφή της ζωής των στρατιωτών στα χαρακώματα.
Στρατής Μυριβήλης, Η ζωή εν τάφω (τελική μορφή 1931). Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος με τα μάτια ενός ανθρώπου που τον έζησε πολεμώντας στην πρώτη γραμμή.
Σεμπαστιέν Ζαπριζό, Ατέλειωτοι αρραβώνες (1996), Μία ανθρώπινη, αντιηρωική ματιά στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Δείτε επίσης και την ομότιτλη ταινία.
: