O Γερμανός συγγραφέας Έρμαν Έσσε έγραψε το διήγημα “Ο λύκος”  στις αρχές του εικοστού αιώνα, το 1903, όταν ακόμη τα άγρια ζώα δε διέτρεχαν πολλούς κινδύνους ούτε απειλούνταν με εξαφάνιση, όπως συμβαίνει στην εποχή μας. O μακρύς και ψυχρός χειμώνας των γαλλικών και ελβετικών βουνών περιγράφεται πολύ σκληρός για τα ζώα της περιοχής, τόσο που ακόμα και οι γνωστοί για την επιθετικότητά τους λύκοι να αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης.

Ακούμε το διήγημα εδώ

Βασικές πληροφορίες για το λύκο

και πιο αναλυτικά εδώ

Ο λύκος (Canis lupus) είναι σαρκοφάγο θηλαστικό και ανήκει στην οικογένεια των κυνοειδών, όπως η αλεπού και το τσακάλι.Έχει κοινή καταγωγή με τον σκύλο (Canis lupus familiaris) και θεωρείται πρόγονος όλων των ειδών σκύλων που υπάρχουν σήμερα. Οι λύκοι ήταν κάποτε άφθονοι και κατοικούσαν σε όλη σχεδόν τη Βόρεια Αμερική, την Ευρασία και τη Μέση Ανατολή, και έως πριν λίγους αιώνες ήταν το θηλαστικό με τη μεγαλύτερη γεωγραφική εξάπλωση στη Γη. Σήμερα, για διάφορους λόγους που έχουν να κάνουν με την εξάπλωση και τη δραστηριότητα του ανθρώπου, που συνεπάγεται την καταστροφή των τόπων διαβίωσης των λύκων, αλλά και το εκτεταμένο κυνήγι εναντίον τους, οι λύκοι υπάρχουν μόνο σε ένα πολύ μικρό κομμάτι της προηγούμενης ζώνης εξάπλωσής τους

Όντας είδος κλειδί (keystone species) αποτελεί συστατικό του οικοσυστήματος, στο οποίο τυπικά ανήκει. Η μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων τα οποία χρησιμοποιούν οι λύκοι υποδεικνύει την προσαρμοστικότητά τους ως είδος και περιλαμβάνει δάση, βουνά, τούνδρες, τάιγκες και λιβάδια. Αναφέρονται ως απειλούμενο είδος, εξαιτίας της δραστικής μείωσης του πληθυσμού του σε διάφορες περιοχές του κόσμου.
Κατά το παρελθόν κυνηγήθηκε έντονα από τον άνθρωπο, λόγω των ζημιών που προκαλούσε στην κτηνοτροφία, αλλά και λόγω των δεισιδαιμονιών που συνδέονται με την παρουσία του.

Στους μύθους και τα παραμύθια παρουσιάζεται συχνά ως “κακός”, “πονηρός” ή “ψεύτης”.

Πολλές φορές η δημόσια συζήτηση για τον λύκο στην Ελλάδα γίνεται με βάση λάθος δεδομένα, προκαταλήψεις και παραπληροφόρηση.

Σύντομα βίντεο από την περιβαλλοντική οργάνωση Καλλιστώ εδώ κι εδώ

Παραμύθια με τον “κακό” το λύκο!

Ο λύκος και τα 7 κατσικάκια

Η κοκκινοσκουφίτσα

Ο λύκος και τα 3 γουρουνάκια

Παραμύθια με τον “καλό” το λύκο  ΕΔΩ

 

Γιατί οι λύκοι ουρλιάζουν; 

Φως στην ευαίσθητη πλευρά των λύκων ρίχνουν τα αποτελέσματα μιας νέας μελέτης ερευνητών από πανεπιστήμια της Ελβετίας και της Αυστρίας….

Όπως αποκαλύπτουν, μόλις οι δεινοί αυτοί κυνηγοί αντιληφθούν την απουσία ενός…
συμμάχου ή ενός ζώου ανώτερου από αυτούς στην ιεραρχία του κοπαδιού, ουρλιάζουν αδιάκοπα.

Όπως γράφουν στην επιθεώρηση Current Biology, διαπίστωσαν ότι ο «βαθμός του ουρλιαχτού» σχετίζεται με τον «ποιοτικό χρόνο» που είχαν περάσει μαζί το ζώο που ούρλιαζε και αυτό που απουσίαζε. Επιπλέον, συνδέεται με την ιεραρχία κάθε λύκου στο κοπάδι, αφού τα ζώα που έμεναν πίσω ούρλιαζαν περισσότερο όταν έφευγε κάποιος από τους κυρίαρχους λύκους.

«Δεν θα μάθουμε ποτέ ποιο είναι το κίνητρό τους», παραδέχθηκε μιλώντας στο NBC News η Φριντερίκε Ράνγκε, μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Το σίγουρο είναι ότι υπάρχει μια συναισθηματική αντίδραση.»

«Οι λύκοι φαίνεται πως ουρλιάζουν περισσότερο όταν απομακρύνονται πιο υψηλόβαθμα μέλη γιατί τα μέλη αυτά παίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινωνική ζωή των λύκων», εξήγησε μιλώντας στο BBC ο Σάιμον Τάουνσεντ από το πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, ένας από τους βασικούς συντάκτες της έκθεσης. «Όταν απομακρύνονται, είναι λογικό οι υπόλοιποι λύκοι να προσπαθούν να ανακτήσουν την επαφή. Το ίδιο ισχύει για τις φιλίες.»

Ο μαγικός κόσμος των λύκων από το 1:42 έως :45

Θέματα:

• Ο αγώνας των λύκων για την επιβίωση στα γαλλικά βουνά κατά την περίοδο του χειμώνα
• Το τέλος μιας αγέλης που επιτέθηκε σε κατοικίδια ζώα
• Η εκδικητικότητα των ανθρώπων, οι οποίοι υποφέρουν επίσης από το κρύο

Παρουσίαση

Ο Βοσκός και ο λύκος 

Μια φορά κι ένα καιρό ήταν ένας βοσκός που φύλαγε τα πρόβατά του. Μια μέρα, αποφάσισε να κάνει ένα αστείο στους συγχωριανούς του γιατί βαριόταν. Φώναξε, «Βοήθεια! Λύκος! Λύκος!» και οι συγχωριανοί του έτρεξαν να τον βοηθήσουν. Όταν έφτασαν στο βουνό τον ρώτησαν που είναι ο λύκος. Εκείνος γέλασε και τους είπε ότι ήταν αστείο.

Ο βοσκός έκανε το ίδιο αστείο πολλές φορές. Μια φορά όμως, ένας λύκος πράγματι εμφανίστηκε και επιτέθηκε στα πρόβατα. Ο βοσκός έτρεξε προς το χωριό και φώναξε: «Βοήθεια! Λύκος! Λύκος!».

Οι συγχωριανοί του τον άκουσαν αλλά δεν τον πίστεψαν γιατί νόμιζαν ότι ήταν αστείο. Τότε, εκείνος τους εξήγησε ότι δεν έλεγε ψέματα.

Τελικά, πήγαν όλοι στο βουνό και είδαν το λύκο να φεύγει τρέχοντας και τριγύρω τους βρίσκονταν πολλά σκοτωμένα πρόβατα.

Ινδιάνικο παραμύθι :

Ένα βράδυ ένας γέρος (ινδιάνος) της φυλής Τσερόκι, μίλησε στον εγγονό του για τη μάχη που γίνεται μέσα στην ψυχή των ανθρώπων. Είπε:

 “Γιέ μου, η μάχη γίνεται μεταξύ δυο ‘λύκων’ που υπάρχουν μέσα σε όλους μας”Ο ένας είναι το Κακό. – Είναι ο θυμός, η ζήλια, η θλίψη, η απογοήτευση, η απληστία, η αλαζονεία, η αυτολύπηση, η ενοχή προσβολή, η κατωτερότητα, τα ψέματα, η ματαιοδοξία, η υπεροψία, και το εγώ. Ο άλλος είναι το Καλό. – Είναι η χαρά, η ειρήνη, η αγάπη, η ελπίδα, η ηρεμία, η ταπεινοφροσύνη, η ευγένεια, η φιλανθρωπία, η συμπόνια, η γενναιοδωρία, η αλήθεια, η ευσπλαχνία και  η πίστη στο Θεό.’

Ο εγγονός το σκέφτηκε για ένα λεπτό και μετά ρώτησε τον παππού του:

   “Ποιος λύκος νικάει;”

    Ο γέρος Ινδιάνος Τσερόκι απάντησε απλά ……………

   “Αυτός που ταΐζεις.”

1η ενότητα :1η παράγραφος: ο παγετός? ποιοι υφίστανται τις συνέπειες του παγετού;
(βουνά , αέρας, φεγγάρι, άνθρωποι)
?ποια ρήματα χρησιμοποιεί για τα βουνά και το φεγγάρι;
(γνωρίζουν , σκαρφαλώνει)
► προσωποποίηση : λειτουργία > ζωντάνια, παραστατικότητα
η προσωποποίηση δεν μας προκαλεί έκπληξη(τα βουνά δεν μιλάνε όπως στο δημοτικό τραγούδι) αλλά αναφερόμαστε σ’ αυτά με ρήματα που θα ταίριαζαν σε άνθρωπο> ισοδύναμοι φύση και άνθρωπος
? πότε αφηγείται και πότε περιγράφει;
Τα παιδιά δε θα ξέρουν τη διάκριση.. τους τονίζουμε ότι αφήγηση σημαίνει εξιστόρηση ενός γεγονότος ενώ περιγραφή απεικόνιση ενός πράγματος, ανθρώπου, ζώου κτλ. Η αφήγηση στηρίζεται στο ρήμα, η περιγραφή στο επίθετο
Ένα κείμενο όπως ένα μυθιστόρημα διήγημα κτλ αποτελείται από την ένωση περιγραφής και αφήγησης.
? που έχουμε περιγραφή και που αφήγηση στην πρώτη παράγραφο
?τι μας χρειάζεται η περιγραφή
(μας δίνει την ατμόσφαιρα , το πλαίσιο, μας προετοιμάζει για επόμενες σκηνές)

2η ενότητα: 2η + 3η παράγραφος : η αγέλη των ζώων
? ζητάμε από τα παιδιά να βρουν τις αντιθέσεις
(άλλα ζώα – λύκοι
μέρα – νύχτα)
? και στη συνέχεια τις εικόνες (εντοπίζουμε τις ακουστικές εικόνες του κειμένου που έχουν να κάνουν με το χαρακτηριστικό ήχο των λύκων)
? ποια πορεία ακολουθεί η ιστορία μας
(άψυχα- ζώα – αγέλη λύκων)
►κλιμάκωση: ο συγγραφέας ακολουθεί μια τέτοια πορεία για να επικεντρωθεί τελικά στον ήρωά του.

3η ενότητα: 4η + 5η παράγραφος: ένα μικρό τμήμα απομακρύνεται
? συνεχίζουμε την κλιμάκωση
(αγέλη λύκων – ένα τμήμα – τρεις λύκοι – ένας λύκος)
► αποτέλεσμα κλιμάκωσης: κλιμακώνει το ενδιαφέρον των αναγνωστών
κλιμακώνει την αγωνία
προοικονομεί το τέλος
? ο λύκος θα επιζήσει;
Ζητάμε από τα παιδιά να δικαιολογήσουν τις απαντήσεις τους με βάση το κείμενο
Μπορούμε να έχουμε επιχειρήματα και για τις δύο απαντήσεις.
Τους μιλάμε για τις δύο τεχνικές που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να μας προϊδεάσει για τα επόμενα.
Προοικονομία: τεχνική με την οποία ο συγγραφέας προετοιμάζει τις επόμενες σκηνές
Προσήμανση: τεχνική με την οποία ο συγγραφέας μας αφήνει να καταλάβουμε τι θα συμβεί στο τέλος

? διαβάζουμε το τελευταίο κομμάτι της τέταρτης παραγράφου χωρίς να διαβάζουμε τη λέξη λύκος. Θα μπορούσε αυτό το απόσπασμα να αναφέρεται σε έναν άνθρωπο;
► στόχος του συγγραφέα να παρουσιάσει το λύκο σαν έναν δραπέτη πεινασμένο που κλέβει για να επιβιώσει.

4η ενότητα: 6η + 7η παράγραφος: η καταδίωξη? τελικά θα πεθάνει;
Όσο προχωράμε τόσο γίνεται πιο σίγουρο το τέλος
Στόχος δεν είναι η έκπληξη αλλά η ένταση της αγωνίας

? συγκρίνουμε τις παραγράφους της καταδίωξης με την 1η παράγραφο
που έχουμε μεγαλύτερες προτάσεις;
(καταδίωξη: μικρές προτάσεις, κοφτός λόγος, αγωνία, ένταση
► μορφή και περιεχόμενο πηγαίνουν μαζί

? το φεγγάρι αλλάζει χρώμα. Γιατί;

5η ενότητα: 8η + 9η παράγραφος : ο θάνατος του λύκου
? ποια στάση κρατούν οι άνθρωποι;
Πόσο δικαιολογημένη είναι;
Ποια στάση κρατά ο συγγραφέας; Δηλώνεται;
► δε χρειάζεται η σαφής δήλωση για να το καταλάβουμε. Ο τρόπος που αντιμετωπίζει το λύκο σε όλο το αφήγημα, οι περιγραφές του, τα επίθετα που χρησιμοποιεί, το τέλος που δείχνει την αδιαφορία των κατοίκων , μας αφήνουν να καταλάβουμε την στάση του Έσσε. ΠΗΓΗ

Μια άλλη ερμηνευτική προσέγγιση και απάντηση των ερωτήσεων του σχολικού βιβλίου ΕΔΩ

Εργασίες-ερωτήματα

• Να εντοπίσετε τις τεχνικές της προοικονομίας, της κλιμάκωσης και της αντίθεσης
• Να διακρίνετε σε ποια αποσπάσματα υπάρχει περιγραφή και σε ποια αφήγηση
• Να εξηγήσετε τη συμπεριφορά των ανθρώπων μπροστά στο σκοτωμένο λύκο
• Ποια συναισθήματα μας άφησε η ιστορία του λύκου;
• Να σχολιάσετε τη φράση: Ο σεβασμός των νεκρών μια μορφή πολιτισμού
• Αν παρουσιάζαμε έναν άνθρωπο με λύκο, ποια χαρακτηριστικά του θα μας οδηγούσαν στο συγκεκριμένο ζώο;
• Βρείτε κι ακούστε τραγούδια σχετικά με το λύκο και παρουσιάστε τα σχολιάζοντας στην τάξη.
• Βρείτε μύθους, παραμύθια, λέξεις και γλωσσικές εκφράσεις με λύκους και εξετάστε ποια εικόνα μεταδίδουν για τους λύκους. Περιγράψτε τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της στερεότυπης εικόνας που έχει δημιουργηθεί για τους λύκους. Συγκρίνετε την τύχη που έχουν οι λύκοι στα παραμύθια με την υπόθεση του διηγήματος του Έσε.
• Επικοινωνήστε με την Ελληνική Φιλοζωϊκή Εταιρεία ή με άλλους τοπικούς οργανισμούς που έχουν σκοπό την προστασία των ζώων, και ζητήστε ενημερωτικό υλικό σχετικά με τα διάφορα είδη ζώων που αντιμετωπίζουν δύσκολες συνθήκες, κακοποιούνται ή απειλούνται με εξαφάνιση εξαιτίας του ανθρώπου.
• Συγκρίνετε τη ζωή και την κατάντια των δύο λύκων που συναντάμε στο διήγημα του Έσε και στο ποίημα του Μαρκίδη.

Έρμαν Έσσε by chgialopsos