Διάγραμμα
Η Ιλιάδα είναι παλιότερο έπος από την Οδύσσεια. Και τα δύο τοποθετούνται στο δεύτερο μισό του 8ου αιώνα π.Χ (750-700)
Ιλιάδα και Ιστορία
Δεν αντιμετωπίζουμε την Ιλιάδα σαν ιστορική πηγή για τον τρωικό πόλεμο γιατί:
- Βασίζεται στο μύθο γύρω από τον πόλεμο στην Τροία και περιλαμβάνει πολλά πλαστά και φανταστικά στοιχεία.
- Περιέχει πολλούς αναχρονισμούς. Δηλαδή ο ποιητής τοποθετεί αντιλήψεις, συνήθειες και υλικά της δικής του εποχής (8ος αιώνας π.Χ) στην εποχή του τρωικού πολέμου (12οςαιώνας π.Χ).
- Αποτελεί κυρίως ποίηση, δηλαδή σκοπός της είναι η ευχαρίστηση του κοινού και όχι η πληροφόρηση για τα γεγονότα.
Περιεχόμενο, θέμα και δομή
Άλλο το θέμα της Ιλιάδας και άλλο περιεχόμενό της.
Θέμα: η μῆνις, ο θυμός, του Αχιλλέα προς τον Αγαμέμνονα ως αφορμή.
Περιεχόμενο: ο πόλεμος μεταξύ ελλήνων και τρώων
Γι’ αυτό λέγεται Ιλιάδα και όχι Αχιλληίδα.
Διαφορές Ιλιάδας και Οδύσσειας
- Η Οδύσσεια είναι ένα ναυτικό παραμύθι με φανταστικά τέρατα και περιπέτειες ενώ η Ιλιάδα βασίζεται στον πραγματικό κόσμο.
- Στην Οδύσσεια η βασιλεία παρακμάζει ενώ στην Ιλιάδα βρίσκεται στην ακμή της.
- Στην Οδύσσεια οι ήρωες ανήκουν σε όλες τις κοινωνικές τάξεις ενώ στην Ιλιάδα μόνο στην αριστοκρατία.
- Στην Οδύσσεια οι θεοί βοηθούν αλλά πιο διακριτικά, αφήνοντας τους ανθρώπους να αποφασίσουν ενώ στην Ιλιάδα είναι πιο εγωιστές και πιο άδικοι, παρεμβαίνουν και συγκρούονται.
- Ο Οδυσσέας είναι πιο μετρημένος, με υπομονή και εξυπνάδα ενώ ο Αχιλλέας είναι αυθόρμητος, επιθετικός, ορμητικός και συμπεριφέρεται χωρίς μέτρο.
- Η Ιλιάδα έχει πολεμικό χαρακτήρα ενώ η Οδύσσεια ειρηνικό.
Καημένε Πάρη!
Η επίδραση της Ιλιάδας και στο ρεμπέτικο τραγούδι!
Η ταινία “Troy” εμπνέεται όπως και η Ιλιάδα από τον τρωικό μύθο και ΔΕΝ είναι κινηματογραφική μεταφορά της Ιλιάδας.
Εισαγωγή
Ιλιάδα και Οδύσσεια: Τα αρχαιότερα λογοτεχνικά έργα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.
Τοποθετούνται στο δεύτερο μισό του 8ου π.Χ. αιώνα
Η Ιλιάδα είναι αρχαιότερη της Οδύσσειας και εκτενέστερη. Γράφτηκε γύρω στο 750 π.Χ. και έχει έκταση 15693 στίχους, χωρισμένους σε 24 ραψωδίες που ονομάζονται από τα κεφαλαία γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου.
Ιλιάδα>> έπος>> ηρωικός χαρακτήρας: αναφέρεται στο ένδοξο παρελθόν και αφηγείται ηρωικά κατορθώματα ανθρώπων και θεών .
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την Ιλιάδα ως ιστορικό σύγγραμμα;
ΟΧΙ. Γιατί:
- Η Ιλιάδα γράφτηκε στον 8ο αιώνα και τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται (Τρωικός Πόλεμος) διαδραματίζονται τον 12ο αιώνα>> μεγάλη χρονική απόσταση>>
- Ο ποιητής συχνά παρουσιάζει τους ήρωες της Ιλιάδας να γνωρίζουν υλικά (π.χ. σίδηρο), έθιμα (π.χ. καύση νεκρών) ή θεσμούς (συνέλευση του λαού) της εποχής του, που όμως ήταν άγνωστα στα μυκηναϊκά χρόνια>> αναχρονισμοί.
- Ο ποιητής χρησιμοποιεί συχνά φανταστικά και εξωπραγματικά στοιχεία, με στόχο να τέρψει το κοινό>> Ιλιάδα και Οδύσσεια >> περιγράφουν μια πλαστή πραγματικότητα που αποτελείται από συσσωρευμένες μνήμες του παρελθόντος και στοιχεία που δημιούργησε η φαντασία του ποιητή>>
- Είναι περισσότερο πηγή για την εποχή κατά την οποία συντέθηκε παρά για την εποχή στην οποία αναφέρεται>>
- Όμως: Είναι ποίηση και όχι Ιστορία>> σκοπός να τέρψει και όχι να πληροφορήσει. Η ιστορική περίοδος είναι απλά το πλαίσιο στο οποίο εκτυλίσσεται η δράση.
Περιεχόμενο, θέμα και δομή της Ιλιάδας
Θέμα της Ιλιάδας: Η οργή του Αχιλλέα (μήνις Αχιλλέως)
Ο θυμός του Αχιλλέα προκλήθηκε με αφορμή τη μοιρασιά των λαφύρων. Ο Αγαμέμνονας, οαρχηγός των Αχαιών, είχε πάρει ως γέρας (πολεμικό λάφυρο)τη Χρυσηίδα, κόρη του ιερέα του Απόλλωνα Χρύση. Έπειτα από παράκληση του Χρύση, ο Απόλλων έστειλε λοιμό στο στρατόπεδο των Αχαιών για να τους τιμωρήσει επειδή ο Αγαμέμνονας αρνήθηκε να του την δώσει πίσω. Έτσι, ο Αγαμέμνονας υποχρεώθηκε να επιστρέψει την Χρυσηίδα, απαίτησε όμως αυθαίρετα να πάρει την Βρισηίδα, που ήταν το γέρας του Αχιλλέα. Το γεγονός αυτό πρόσβαλε τον Αχιλλέα, οποίος αποφάσισε να αποχωρήσει από τον πόλεμο. Η αποχώρηση του Αχιλλέα σε συνδυασμό με την απόφαση του Δία (Διός βουλή) να βοηθήσει τους Τρώες προκαλεί δεινά στους Αχαιούς. Ο Αχιλλέας επανέρχεται με στην μάχη όταν ο Έκτορας σκότωσε τον φίλο του τον Πάτροκλό και, διψασμένος για εκδίκηση, μονομαχεί μαζί του και τον σκοτώνει. Η Ιλιάδα τελειώνει με την ταφή του Έκτορα.
Περιεχόμενο: ο Τρωικός Πόλεμος.
Δομή: Η οργή του Αχιλλέα (θέμα) καλύπτει 51 μέρες, αποτελεί δηλαδή επεισόδιο του δεκάχρονου πολέμου της Τροίας (περιεχόμενο).
Μέσα σε αυτές τις 51 μέρες ο ποιητής:
α) περιγράφει ή αναφέρει γεγονότα που έγιναν πριν μέσω αναδρομικών αφηγήσεων.
β) μεταφέρει γεγονότα που θεωρητικά συνέβησαν πιο πριν μέσα σε αυτές τις 51 μέρες ώστε να μπορεί να τις αφηγηθεί (πχ. Κατάλογος των πλοίων, η Ελένη στα τείχη)
γ) προοιωνίζει μέσω προοικονομιών πράγματα που θα γίνουν μετά, όπως η πτώση της Τροίας και ο θάνατος του Αχιλλέα.
>>> Το έργο είναι Ιλιάδα (Ίλιον=Τροία) και όχι Αχιλληίδα
Η οργή του Αχιλλέα είναι το κέντρο της Ιλιάδας, αλλά γύρω από αυτό πλέκει ο ποιητής πολλά γεγονότα από τους δεκάχρονους αγώνες των Αχαιών.
Διαφορές Ιλιάδας και Οδύσσειας
| ΙΛΙΑΔΑ (το παλιότερο έργο) | ΟΔΥΣΣΕΙΑ |
| Χωρίς τέρατα και φανταστικές καταστάσεις. Ακόμα και οι θεοί έχουν πιο ανθρώπινες διαστάσεις. | Ναυτικό παραμύθι με πολλά εξωπραγματικά στοιχεία παραμυθιού (Κύκλωπες. Σειρήνες και άλλα τέρατα… ) |
| Παρουσιάζεται μια πιο κλειστή αριστοκρατική τάξη, ο θεσμός της βασιλείας είναι ακόμα ισχυρός, τα κατώτερα στρώματα χωρίς δικαίωμα λόγου | Ο θεσμός της βασιλείας παρακμάζει, περιγράφεται η γέννηση της πόλης με πιο αντιπροσωπευτικά πολιτικά σώματα (συνέλευση γερόντων, άτυπη συνέλευση του λαού, ήρωες από όλα τα κοινωνικά στρώματα) |
| Οι θεοί παρουσιάζονται πιο εκδικητικοί, λειτουργούν χωρίς ηθική τάξη. | Οι θεοί είναι λιγότερο άδικοι και εγωιστές, συνεργάζονται και ενεργούν με βάση το δίκαιο. |
| Ο βασικός ήρωας Αχιλλέας είναι ορμητικός, με μυϊκή δύναμη>> ως ανώτατο αγαθό παρουσιάζεται η ανδρεία. | Ο Οδυσσέας παρουσιάζεται εφευρετικός, έξυπνος και καρτερικός. Βασίζεται στο μυαλό του και όχι στη δύναμή του>> Ανώτατα αγαθά η πατρίδα και η οικογένεια. |
| ΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ | ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ |