Ονοματικοί ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί
Παράθεση
- Είναι ένα ουσιαστικό ή ουσιαστικοποιημένη λέξη που τίθεται ως ομοιόπτωτος προσδιορισμός ενός άλλου ουσιαστικού
- Του προσθέτει ένα κύριο και γνωστό γνώρισμα ή απλώς το χαρακτηρίζει
- όταν δίνεται στο ουσιαστικό που προσδιορίζεται ένα κύριο και γνωστό γνώρισμα
- στην παράθεση πηγαίνουμε από μερικές σε γενικές έννοιες
- η παράθεση μπορεί να αναλυθεί σε αναφορική πρόταση (ο οποίος, που)
- παράθεση , εκτός από ουσιαστικά δέχονται και οι αντωνυμίες (κυρίως προσωπικές και δεικτικές) αλλά και άλλα μέρη του λόγου ή και μια ολόκληρη πρόταση
- ως παράθεση ενός ουσιαστικού μπορούν να τεθούν και περισσότερα του ενός ουσιαστικά (Ἀλέξανδρος, ὁ Φιλίππου, Μακεδών)
- η παράθεση που προσδιορίζει μια ολόκληρη πρόταση κανονικά προτάσσεται και γι’ αυτό λέγεται προεξαγγελτική παράθεση (συνήθως χρησιμοποιούνται οι φράσεις: τό λεγόμενον, τόμέγιστον, τό δεινότατον, τοὐναντίον κ.τ.λ.,ουδέτερα ουσιαστικοποιημένων μετοχών, επιθέτων και φράσεων, αναφορική πρόταση που εισάγεται με το ὁ
Επεξήγηση
- όταν επεξηγεί, διασαφηνίζει την έννοια του ουσιαστικού που προσδιορίζει, η οποία είναι γενική και αόριστη
- μεταφράζεται με το «δηλαδή»
- ως επεξήγηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο ουσιαστικό αλλά και άλλη λέξη ή και ολόκληρη πρόταση
- επεξήγηση, εκτός από ουσιαστικά δέχονται και οι αντωνυμίες αλλά και άλλα μέρη του λόγου ή και μια ολόκληρη πρόταση
Επιθετικός προσδιορισμός
- λέγεται το επίθετο που προσδιορίζει ένα ουσιαστικό και φανερώνει μια μόνιμη ιδιότητά του
- συμφωνεί με το ουσιαστικό που προσδιορίζει στο γένος, στον αριθμό και στην πτώση
- ως επιθετικοί προσδιορισμοί εκτός από τα επίθετα χρησιμοποιούνται: αντωνυμίες, αριθμητικά, μετοχές, ουσιαστικά που δηλώνουν ηλικία, επάγγελμα, εθνικότητα, κύρια ονόματα γεωγραφικών όρων του ίδιου γένους και αριθμού και προτάσσονται με το άρθρο.
Κατηγορηματικός προσδιορισμός
- εκφέρεται με επίθετο ή μετοχή και αποδίδει στο ουσιαστικό που προσδιορίζει μια παροδική ιδιότητα
- ως κατηγορηματικοί προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται συνήθως τα επίθετα: ἄκρος, μέσος, ἔσχατος, πᾶς, ἅπας, ὅλος, μόνος, αὐτός, ἕκαστος (με άρθρο τα παραπάνω επίθετα χρησιμοποιούνται ως επιθετικοί προσδιορισμοί και έχουν άλλη σημασία)
Ονοματικοίετερόπτωτοι προσδιορισμοί : πλάγιες πτώσεις
Γενική
- προσδιορίζει ουσιαστικά κι επίθετα και είναι: κτητική, διαιρετική, της ύλης ή του περιεχομένου,της ιδιότητας, της αξίας, της αιτίας, υποκειμενική, αντικειμενική
· Κτητικήà τῶν δυστυχούντων οὐδείς ἐστί φίλος.
· Του δημιουργούà ἑξήκοντα τῶν νεῶν.
· Της ύληςà νόμισμα ἀργύρου.
· Του περιεχομένουà ἡ στρατιά τῶν Ἑλλήνων.
· Της αιτίαςà μεγάλων ἀδικημάτων ὀργή.
· Συγκριτικήà ὁ Ὄλυμπος ὑψηλότερος τῆς Ὄσσας ἐστίν.
· Υποκειμενικήà ἡ νίκη τῶν Ἑλλήνων.
· Αντικειμενικήà ὁ φόβος τῶν Εἱλώτων.
κ.τ.λ.
Δοτική
- προσδιορίζει κυρίως επίθετα (σπάνια ουσιαστικά) που σημαίνουν: ωφέλεια, βλάβη, φιλία, έχθρα, υποταγή, ακολουθία, επικοινωνία,ταυτότητα, ομοιότητα, συμφωνία, διαφωνία κ.τ.λ.
- σε επίθετα ή ουσιαστικά σημαίνει πολλές φορές αναφορά: δοτική της αναφορά
· Αντικειμενικήàὠφέλιμος τῇ πατρίδι.
Αιτιατική
- δεν είναι πολύ συχνή
- συμαίνει κυρίως την αναφορά
- μεταφράζεται: ως προς, στο…
· Της αναφοράςà τυφλός τά τ’ ὦτα τόν τε νοῦν τά τ’ ὄμματα εἶ.
· Συνήθεις αιτιατικές είναι αυτές που δείχνουν το εύρος, το ύψος, το πλήθος, το όνομα, το μήκος, το βάθος, το μέγεθος.
|