ΣΤ11. Μουσική και… μουσικές

Στο σημερινό μάθημα…:

• Θα ακούσουμε διάφορα είδη μουσικής από όλο τον κόσμο.
• Θα γνωρίσουμε τις ορχήστρες και τα όργανα που είναι χαρακτηριστικά για διάφορα μουσικά είδη.
• Θα ανακαλύψουμε τα όργανα που αποτελούν τις παραδοσιακές μας ορχήστρες

Φύλλο εργασίας 1: Άκουσε πέντε διαφορετικά είδη μουσικής και αντιστοίχισε κάθε μουσικό κομμάτι με ένα από τα μουσικά είδη που βλέπεις στο σκίτσο

Φύλλο εργασίας 2: Συμπλήρωσε το παρακάτω ερωτηματολόγιο…

Φύλλο εργασίας 3: κάνετε μια μουσική δημοσκόπηση…

Η Ηπειρωτική ζυγιά

Οι πιο χαρακτηριστικές ηπειρωτικές ζυγιές είναι:

1. ζουρνάς-νταούλι (Ηπειρωτική, Βόρεια Ελλάδα, Πελοπόννησος και Ρούμελη)
2. λύρα-νταούλι (Βόρεια Ελλάδα από τους πρόσφυγες της ανατολικής Θράκης)
3. κεμεντσές-νταούλι (από τους πρόσφυγες του Πόντου)

Ο ζουρνάς

O ζουρνάς έλκει την καταγωγή του από τον αρχαίο οξύαυλο. Το διπλό του γλωσσίδι του χαρίζει έναν οξύ και διαπεραστικό ήχο. Κι αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό του είναι εκείνο που τον έκανε παντοτινό «ζευγάρι» με το νταούλι

Το δίδυμο ζουρνάς-νταούλι, ήδη από τους βυζαντινούς χρόνους, ήταν η πιο χαρακτηριστική ζυγιά (συνδυασμός μουσικών οργάνων) των γιορτών και των γάμων, αφού στην εποχή όπου δεν υπήρχαν οι ενισχυτές ο ήχος έφτανε μέχρι και τον τελευταίο θεατή.

Το νταούλι

Το νταούλι ήταν γνωστό ήδη από τα βυζαντινά χρόνια και χρησιμοποιούνταν ως πολεμικό όργανο το οποίο εμψύχωνε τους μαχητές και δημιουργούσε πανικό στον εχθρό. Συναντάται ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Θράκη, η Μακεδονία, η Κρήτη και ο Πόντος. Το νταούλι χρησιμοποιείται και σε διάφορους συνδυασμούς, που με τον καιρό καθιερώθηκαν ως οργανικά συγκροτήματα, για παράδειγμα οι ζυγιές και οι κομπανίες.

Η θρακική λύρα

Οι κάτοικοι της Θράκης έπαιζαν έναν τύπο αχλαδόσχημης λύρας, αυτήν που σήμερα ονομάζουμε θρακική η θρακιώτικη και μαζί με την γκάιντα αποτελούσαν την παλαιά θρακική ζυγιά Λόγω απομόνωσης η λύρα αυτή, δεν παρουσίασε στην κατασκευή της και στην τεχνική παιξίματος την εξέλιξη που παρουσίασαν άλλες λύρες, όπως η πολίτικη, η λύρα της Κρήτης κ.α, διατηρώντας έτσι τον αρχαικό της χαρακτήρα. Η θρακική λύρα δεν μπήκε ποτέ σε «λόγιο» κατασκευαστικό καλούπι. Αυτό σημαίνει ότι οι αναλογίες της δεν είναι ορισμένες. Ο εκάστοτε λύρατζης την κατασκεύαζε όπως την φανταζόταν η όπως του επέτρεπαν τα εργαλεία και το ξύλο που χρησιμοποιούσε. Αυτό φυσικά συμβαίνει ακόμα και σήμερα.

Η ποντιακή λύρα

Με το όνομα κεμετζές εννοούνται η Ποντιακή αλλά & η Πολίτικη λύρα. Η Ποντιακή λύρα έγινε περισσότερο γνωστή στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και συνοδεύεται από νταούλι.. Διακρίνεται από τη μοναδικότητα της φιαλόσχημης μορφής του με μακρύ λαιμό και στενόμακρο ηχείο, που φέρεται να μην έχει αλλάξει από την πρώτη του εμφάνιση.

Η νησιωτική ζυγιά

Η νησιώτικη ζυγιά αποτελείται από: βιολί και λαούτο

Η στεριανή κομπανία

Η κομπανία σε όλη τη στεριανή Ελλάδα , που αποτελείται από :    
κλαρίνο – βιολί – λαούτο και σαντούρι

Η Κρητική ζυγιά

Το λαούτο ή λαγούτο, είναι έγχορδο όργανο, που στην ελληνική παραδοσιακή μουσική χρησιμοποιείται κυρίως σαν συνοδεία σε βιολί, λύρα, κλαρίνο, ή άλλα όργανα. Το λαούτο αποτελεί σύνθεση στοιχείων από την αρχαιοελληνική πανδούρα. Η χρήση του είναι πολύ διαδεδομένη στην Κρήτη, όπου συνοδεύει κυρίως το βιολί και τη λύρα, καθώς και στην Κύπρο, όπου συνοδεύει συνήθως το βιολί. Πολλές φορές όμως, το συναντάμε και μόνο του ή σε ζευγάρια. Το λαούτο στην Κρήτη συνηθίζεται να λέγεται λαγούτο.

Η Κρητική λύρα είναι ξύλινο χορδόφωνο και παίζεται τρίβοντας ένα δοξάρι στις χορδές της. Κατέχει κεντρική θέση στην παραδοσιακή μουσική της Κρήτης και άλλων νησιών του Αιγαίου και των Δωδεκανήσων. Θεωρείται η πλέον δημοφιλής παραλλαγή της βυζαντινής λύρας που χρησιμοποιείται σήμερα.

Οι ρεμπέτικες κομπανίες

Είναι ομάδες μουσικών (από το λατινικό companium που σημαίνει συντροφιά, παρέα) οι οποίες παίζουν και τραγουδούν ρεμπέτικα τραγούδια. Η ρεμπέτικη κομπανία συνήθως αποτελείται από μπουζούκι, τζουρά, μπαγλαμά και κιθάρα

the Beatles

         ηλεκτρική κιθάρα                          συνθεσάιζερ

ηλεκτρικό  μπάσο                                      ντραμς

Φύλλο εργασίας 4: Άκουσε τις μελωδίες και συμπλήρωσε τα μουσικά είδη.

Φύλλο εργασίας 5: Συμπλήρωσε το μουσικό σταυρόλεξο χρησιμοποιώντας τις λέξεις στην παρένθεση

 

                       (βιολί, κιθάρα, ορχήστρα, ρεμπέτικη, μπαγλαμάς, κλαρίνο,                         σαντούρι, νταούλι, μπουζούκι, ζυγιά, λαγούτο, λύρα, ζουρνάς)

Οριζόντια

1. Μαζί με το λαούτο σχηματίζουν τη νησιώτικη ζυγιά.
2. Η ………. κομπανία είναι μια συντροφιά μουσικών.
3. Το μικρό «αδερφάκι» του μπουζουκιού.
4. Μαζί με το νταούλι διασκέδαζε τους παππούδες μας στα γλέντια και στα πανηγύρια.
5. Το πιο μεγάλο παραδοσιακό μεμβρανόφωνο όργανο.
6. Είναι συγγενής του βιολιού και παραδοσιακό όργανο στα νησιά μας.
7. Θα το συναντήσεις στη συμφωνική ορχήστρα, στις στρατιωτικές μπάντες σε παραδοσιακές κομπανίες.

Κάθετα

1. Είναι ένα παραδοσιακό κρουστό χορδόφωνο όργανο που ανήκει στην ίδια οικογένεια με το πιάνο.
2. Ένα από τα όργανα που αποτελούν τη ρεμπέτικη κομπανία.
3. Λέμε και έτσι ένα σύνολο μουσικών.
4. Το βασικό όργανο της ρεμπέτικης κομπανίας.
5. Ένα ζευγάρι μουσικών οργάνων την αποτελούν.
6. Όργανο με μεγάλο ηχείο που ήταν ιδανικό για να συνοδεύει το βιολί, τη λύρα ή το κλαρίνο στα γλέντια των προγόνων μας.