Νεφρική ανεπάρκεια ή δολοφονική δηλητηρίαση; Μια ομάδα επιστημόνων ετοιμάζεται να ρίξει φως στον θάνατο μιας εξέχουσας προσωπικότητας

Στα μέσα του Νοεμβρίου έγινε η εκταφή της σορού του Μπραχέ από την εκκλησία της Θεοτόκου του Τιν, στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της Πράγας. Θα αποτελέσει αντικείμενο αναλύσεων προκειμένου να επιβεβαιωθεί ή να αναιρεθεί η επίσημη αιτία θανάτου του: νεφρική ανεπάρκεια. «Θα ασχοληθούμε με ολόκληρη τη ζωή του, όχι μόνο με τον θάνατό του», ξεκαθαρίζει ο Γενς Φέλεφ του δανικού πανεπιστημίου του Αρχους, επικεφαλής μιας διεθνούς ομάδας έρευνας που αριθμεί περί τα πενήντα άτομα.

Εργάτες ετοιμάζονται να αφαιρέσουν τη μαρμάρινη πλάκα από τον τάφο του σημαίνοντος δανού αστρονόμου του 16ου αι. Τύχονος Μπραχέ στην εκκλησία της Θεοτόκου του Τιν στο κέντρο της Πράγας. Ο Τύχων Μπραχέ (γεννημένος ως Tyge Ottesen Brahe, υιοθέτησε το λατινικό Tycho, μετεγγραφή του ελληνικού Τύχων) έφθασε το 1599 στην Πράγα, που τότε προσέλκυε την αφρόκρεμα των σοφών και των καλλιτεχνών χάρη στη γενναιοδωρία του αυτοκράτορα Ροδόλφου Β’ των Αψβούργων. Ο γλεντζές ευγενής με την περιπετειώδη ζωή απέκτησε αμέσως το προσωνύμιο «ο άνθρωπος με τη μύτη από χιόνι», εξαιτίας της τεχνητής μύτης του, καθώς είχε χάσει τη δική του σε μονομαχία, και άρχισε να διεξάγει αστρονομικές παρατηρήσεις και αλχημιστικά πειράματα, τα οποία εκτιμούσε ιδιαιτέρως ο εκκεντρικός ηγεμόνας.

Θιασώτης του γαιο-ηλιοκεντρικού μοντέλου, όπου η Σελήνη και ο Ηλιος περιστρέφονται γύρω από τη Γη, ενώ οι υπόλοιποι πλανήτες γύρω από τον Ηλιο, είχε ανακαλύψει το 1572 ένα σουπερνόβα στην Κασσιόπη. Ο μαθητής του Γιοχάννες Κέπλερ στηρίχθηκε στα ευρήματά του για να διατυπώσει τις δικές του διάσημες θέσεις. Η ιστορία που διαδραματίζεται το 1601 στην Πράγα μπορεί να διαβαστεί και σαν συναρπαστικό μυθιστόρημα: σύμφωνα με τον δανό ιστορικό Πέτερ Αντερσεν, ο Τύχων Μπραχέ, θύμα μιας μηχανορραφίας που εξύφανε ο δανός βασιλιάς Χριστιανός Δ’ (1577-1648), δηλητηριάστηκε με υδράργυρο από τον ανιψιό του Ερίκ Μπραχέ. Ο Πέτερ Αντερσεν στηρίζει τη θεωρία του στην ανακάλυψη ενός ημερολογίου του φερόμενου ως δολοφόνου. Εκτιμά πως ο Χριστιανός Δ’ μισούσε τον Μπραχέ εξαιτίας του ερωτικού δεσμού του τελευταίου με τη μητέρα του, τη βασίλισσα Σοφία.

Ωστόσο, ο αστρονόμος μπορούσε επίσης να έχει εκτεθεί κατά τύχη σε κάποιο επιβλαβές μείγμα κατά τη διάρκεια ενός αλχημιστικού πειράματος, παραδέχονται οι ιστορικοί. Ο υδράργυρος εκείνη την εποχή χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία διάφορων ασθενειών», υπενθυμίζει ο Γιάροσλαβ Ποντλίσκα, επικεφαλής του τμήματος Αρχαιολογίας του Ινστιτούτου Τσεχικής Κληρονομιάς. «Θεωρώ πως ο Μπραχέ πήρε υδράργυρο επειδή υπέφερε από πόνους, αλλά έλαβε υπερβολική ποσότητα. Αυτή είναι η θεωρία μου», καταλήγει ο Γ. Φέλεφ.

Η σορός του Τύχονος Μπραχέ θα υποβληθεί σε τομογραφική σάρωση με ακτίνες Χ, σε ραδιογραφική ανάλυση και σε άλλες εξεζητημένες εξετάσεις. Τα αποτελέσματά τους αναμένονται εντός του 2011.

Μένει να μάθουμε τις επιπτώσεις τους στη λαϊκή γλώσσα. Ενας θρύλος βαθιά ριζωμένος στην ψυχή των Τσέχων θέλει τον Μπραχέ να πεθαίνει από τις συνέπειες της διάτρησης της ουροδόχου κύστης του κατά τη διάρκεια ενός συμποσίου της αυτοκρατορικής αυλής, καθώς το πρωτόκολλο τού απαγόρευε να σηκωθεί από το τραπέζι πριν από τον αυτοκράτορα. «Μου επιτρέπετε ένα λεπτό; Δεν θέλω να καταλήξω σαν τον Τύχωνα Μπραχέ», λένε μέχρι και σήμερα οι Τσέχοι όταν αισθάνονται επείγουσα σωματική ανάγκη.

Τελικά, πώς πέθανε ο Τύχων Μπραχέ; | Τεχνολογία | Ελευθεροτυπία.