Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
ΤΙΤΛΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ- ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
ΤΙΤΛΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ – ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Ο τίτλος αποτελεί την πρώτη επαφή του αναγνώστη με το κείμενο. Λειτουργεί με στόχο την προαναγγελία του περιεχομένου του κειμένου αλλά και την προσέλκυση του ενδιαφέροντος του αναγνώστη. Άρα κατά τον σχολιασμό μας -λαμβάνοντας υπόψη και την επικοινωνιακή περίσταση και το είδος κειμένου- σχολιάζουμε τόσο σε επίπεδο περιεχομένου αλλά και γλωσσικών επιλογών προκειμένου να αξιολογηθεί ως αποτελεσματικός ή όχι.
Συγκεκριμένα
1.Γράφουμε αν ο τίτλος είναι δηλωτικός του περιεχομένου ή όχι, δηλαδή αν υποδηλώνει ή σχετίζεται με το θέμα του κειμένου ή αν είναι σε αναντιστοιχία με αυτό.
2.Γράφουμε αν ο τίτλος έχει κάποιο σχόλιο, με το οποίο φαίνεται η άποψη του συγγραφέα.
3.Γράφουμε αν ο τίτλος έχει κυριολεκτική ή μεταφορική λειτουργία γλώσσας και σχολιάζουμε την εκάστοτε λειτουργία.
4.Γράφουμε αν ο τίτλος κινείται στο ίδιο υφολογικό επίπεδο με το περιεχόμενο του κειμένου και σχολιάζουμε το ύφος αυτό (χιουμοριστικό, επίσημο, απλό, κτλ.).
- Εάν έχει ρήμα, γράφουμε το ρηματικό πρόσωπο (α, β, γ), τη σύνταξη (ενεργητική ή παθητική) και την έγκλισή του (οριστική, υποτακτική, προστακτική) και σχολιάζουμε την εκάστοτε λειτουργία. Εάν δεν έχει ρήμα, γράφουμε ότι ο συγγραφέας μεταδίδει άμεσα το μήνυμα χωρίς χρήση ρήματος.
- Σχολιάζουμε τη σειρά των λέξεων, δηλαδή με ποια λέξη αρχίζει και πού δίνει έμφαση. Για παράδειγμα, αν αρχίζει με το υποκείμενο δίνει έμφαση στο πρόσωπο, ενώ αν αρχίζει με χρονικό προσδιορισμό δίνει έμφαση στον χρόνο.
7.Εάν έχει σημεία στίξης, τα σχολιάζουμε:
αποσιωπητικά (…) -> υπαινιγμό, ειρωνεία, αμφιβολία
ερωτηματικό (;) -> απορία, ειρωνεία
θαυμαστικό (!) -> θαυμασμό, έκπληξη, έμφαση, ειρωνεία
εισαγωγικά (« ») -> μεταφορική χρήση του λόγου, έμφαση, ειρωνεία
8. Γράφουμε αν ο τίτλος είναι σύντομος, εύστοχος κι αν προσελκύει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ
Αναφέρεται στη νοηματική συνάφεια ανάμεσα στις προτάσεις, τις περιόδους και τις παραγράφου του κειμένου.
Σχετίζεται την εσωτερική σύνδεση των ιδεών/ νοημάτων σε επίπεδο περιεχομένου.
Η συνεκτικότητα αναφέρεται κυρίως στη συγκρότηση των ιδεών και των επιχειρημάτων, ώστε να γίνεται ομαλά η μετάβαση από το ένα νόημα στο άλλο. Το κύριο συνεκτικό στοιχείο σε κάθε κείμενο είναι το θέμα του (θεματική συνεκτικότητα).
Οι παράγραφοι αναλύουν κάποιο θεματικό κέντρο που συνδέεται άμεσα με το θέμα, την κύρια ιδέα του κειμένου. Εντός των παραγράφων παρατηρούμε λογική αλληλουχία και νοηματική συνάφεια ανάμεσα στα στοιχεία (νοηματική συνεκτικότητα).
Εφόσον ένα κείμενο είναι λογικό τότε η συνεκτικότητα είναι υποχρεωτική.
Πιθανότατα αυτές οι λογικές νοηματικές σχέσεις επισημαίνονται με συγκεκριμένες διαρθρωτικές λέξεις φράσεις. Αυτές, εάν υπάρχουν, δημιουργούν τη συνοχήτου κειμένου.
Πώς εργαζόμαστε:
Αν μας ζητηθεί ο εντοπισμός της συνοχής και συνεκτικότητας σε ένα κείμενο ή μία παράγραφο ενός κειμένου προσπαθούμε να τις εντοπίσουμε στην αμέσως μικρότερη συντακτική ενότητα από αυτήν που μας ζητήθηκε. Δηλαδή αν μας ζητηθεί συνοχή και συνεκτικότητα κειμένου δουλεύουμε ανάμεσα στις παραγράφους του κειμένου ∙ αν μας ζητηθεί συνοχή συνεκτικότητα παραγράφου δουλεύουμε ανάμεσα στις περιόδους αυτή της παραγράφου.
Επίσης, δεν προσπαθούμε να αποκαλύψουμε οποιαδήποτε νοηματική σύνδεση που διατρέχει το κείμενο. Υποχρεωτικά κάθε παράγραφος ή κάθε περίοδος που εισέρχεται σε ένα κείμενο πρέπει να δημιουργήσει λογικές σχέσεις με την προηγούμενη της. Αυτήν την σχέση και τη συνοχή, εάν υπάρχει προσπαθούμε να βρούμε εμείς. Τελικά η απάντηση μας θα έχει την ακόλουθη μορφή:
Ανάμεσα στη πρώτη και τη δεύτερη περίοδο/παράγραφο η συνεκτικότητα επιτυγχάνεται με τη λογική σχέση … και η συνοχή διασφαλίζεται με τη συνδετική λέξη-φράση…
ΚΥΡΙΕΣ ΛΟΓΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
- σχέση προσθήκης
- σχέση αντίθεσης
- σχέση διάζευξης
- σχέση επεξήγησης
- σχέση επιβεβαίωσης
- σχέση έμφασης
- σχέση συμπερασματικήή αιτίου-αποτελέσματος
- σχέση αιτιολόγησης
- σχέση προϋπόθεσης
- σχέση γενίκευσης
- σχέση αναλογίας
- χρονικέςκαι τοπικέςσχέσεις.
ΣΥΝΟΧΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΣΥΝΟΧΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Συνοχή είναι η μορφική (λεκτική) σύνδεση μεταξύ των φράσεων, προτάσεων, περιόδων, παραγράφων ενός κειμένου που υλοποιείται με τους ακόλουθους τρόπους εξασφαλίζοντας ομαλή μετάβαση από τη μια ιδέα στην άλλη:
1) Διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις (βλ. παρακάτω)
2) Επανάληψη λέξης της προηγούμενης παραγράφου για έμφαση
3)χρήση αντωνυμιών: αυτός, άλλος, εκείνος, ο οποίος (που) κ.λπ.
4) λέξεις με νοηματική συγγένεια ή συνώνυμα: π.χ. πρότυπο, υπόδειγμα
5) Παράλειψη μιας λέξης ή φράσης που ήδη αναφέρθηκε και εννοείται (πχ υποκειμένου)
6) Χρήση υπώνυμων και υπερώνυμων λέξεων (πχ ο Τύπος, η τηλεόραση=τα ΜΜΕ)
7) Χρήση γενικότερου όρου (π.χ. οι καλλιτέχνες, οι επιστήμονες, οι διανοούμενοι = οι πνευματικοί άνθρωποι)
8) Νοηματική συνάφεια/σύνδεση μεταξύ του περιεχομένου δύο παραγράφων
9)ερωτήσεις
Διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις-τι δηλώνουν
1) Αιτιολόγηση: εξαιτίας, επειδή, γιατί, διότι, αφού, μια και, μια που, ένας ακόμη λόγος που, καθώς, εφόσον, αυτό οφείλεται/ εξηγείται/ ερμηνεύεται/ αιτιολογείταi…, γι’ αυτό το λόγο
2) Αποτέλεσμα: έτσι που, ώστε, λοιπόν, κατά συνέπεια, γι’ αυτό το λόγο, και γι’ αυτό, ως επακόλουθο, αποτέλεσμα/ απόρροια/ απότοκο όλων αυτών, χάρη σ’ αυτό
3) Αντίθεση-εναντίωση: αλλά, μα, όμως, και όμως, παρά, μόνο, παρόλο, ωστόσο,εντούτοις, μάλιστα, έπειτα, μολαταύτα, εξάλλου, αντίθετα, σε αντίθεση,απεναντίας, διαφορετικά, ειδάλλως, ειδεμή, αλλιώς, αλλιώτικα, από την άλληπλευρά, πάλι, ενώ, αν και, και αν, μολονότι, αντίστροφα, στον αντίποδα, ενάντια,ακόμη κι αν, παρ’ όλ’ αυτά, όχι μόνο … αλλά και, και που, και ας, όχι μόνο δεν … μα ούτε, όχι μόνο να μη(ν) … αλλά ούτε και να, όχι μόνο να μη(ν) … αλλά να
4) Χρονική σχέση: αρχικά, προηγουμένως, στη συνέχεια, πρώτα, ύστερα, πριν, εντωμεταξύ, έπειτα, τέλος, όταν, καθώς, οπότε, μόλις, αργότερα, ταυτόχρονα
5) Όρο, υπόθεση, προϋπόθεση: αν, εκτός αν, σε περίπτωση που, με την προϋπόθεση ότι, υπό τον όρο
6) Επεξήγηση: δηλαδή, αυτό σημαίνει ότι, ειδικότερα, με άλλα λόγια, ήτοι,συγκεκριμένα, με όσα είπα προηγουμένως εννοούσα, για να γίνω πιο σαφής
7) Έμφαση: το σημαντικότερο απ’ όλα, το κυριότερο, το συγκεκριμένο, είναι αξιοσημείωτο ότι, αξίζει να σημειωθεί πως, εκείνο που προέχει, θα έπρεπε να τονιστεί ότι, είναι αξιοπρόσεκτο ότι, ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι, πρέπει ακόμη να σημειωθεί, θα ήθελα να τονίσω πως/ να επιστήσω την προσοχή σας, ιδιαίτερα, κυρίως
8) Επιβεβαίωση: βέβαια/βεβαίως, φυσικά, αναμφισβήτητα, αναμφίβολα, πράγματι, οπωσδήποτε, μάλιστα
9) Παράδειγμα-διευκρίνιση: παραδείγματος χάρη, λόγου χάρη, για παράδειγμα, όπως …
10) Σύγκριση-διάζευξη: ή … ή, είτε … είτε, ούτε … ούτε, μήτε … μήτε
11) Απαρίθμηση, εισαγωγή μιας καινούργιας ιδέας: πρώτο … δεύτερο, καταρχάς,
τελικά, το επόμενο επιχείρημα που θα μας απασχολήσει
12) Συμπέρασμα, συγκεφαλαίωση: επομένως, έτσι, λοιπόν, τελικά, για να συνοψίσουμε, συγκεφαλαιώνοντας/ επιλογικά/ συμπερασματικά θα λέγαμε ότι, συνάγεται το συμπέρασμα, ανακεφαλαιώνοντας
13) Γενίκευση: γενικά, γενικότερα, ευρύτερα, τις περισσότερες φορές
14) Προσθήκη: ακόμη, επίσης, επιπρόσθετα, επιπλέον, έπειτα, πρόσθετα, εκτός από αυτό
15) Ταξινόμηση-διαίρεση: αφενός … αφετέρου, από τη μια … από την άλλη, στο πρώτο μέρος … στο δεύτερο μέρος
16) Τοπική σχέση: εδώ, εκεί, μέσα, έξω, κοντά, μακριά, πάνω, κάτω
17) Αναλογία-ομοιότητα: όπως … έτσι, σαν, ομοίως, ανάλογα, παραπλήσια, κάτι ανάλογο συμβαίνει και με …, με/κατά τον ίδιο τρόπο
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ:
Οι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να συντάξουμε μια παράγραφο ονομαστικά είναι:
- Παράγραφος με Αιτιολόγηση
| Δομικά Μέρη | |
| Θεματική περίοδος = | Θέση /Απόφανση συγγραφέα |
| Λεπτομέρειες = | Επεξήγηση θέσης συγγραφέα
+ Αιτιολόγηση / Επιχειρηματολογία |
| Κατακλείδα = | Συμπέρασμα |
- Στις λεπτομέρειες αυτής της παραγράφου δίνονται οι αιτίες/λόγοι/παράγοντες για τους οποίους ισχύει η θέση της θεματικής πρότασης.
- Στην αναγνώριση αυτής της παραγράφου είναι πιθανό να μας βοηθήσει η παρουσία διαρθρωτικών λέξεων ή φράσεων που δηλώνουν αιτιολόγηση, όπως: γιατί, διότι, επειδή, αφού, καθώς, αιτία αποτελεί…, για το φαινόμενο αυτό ευθύνονται…, υπαίτιοι για… είναι…, παράγοντες που ευνοούν την ύπαρξη…. κ.α.
- Με τη χρήση της αιτιολόγησης γίνεται σαφής και κατανοητή η θέση του συγγραφέα που υποστηρίζεται από ισχυρά επιχειρήματα προσδίδοντας αξιοπιστία, αντικειμενικότητα και εγκυρότητα.
- Παράγραφος με Αναλογία
| Δομικά Μέρη | |
| Θεματική περίοδος = | δήλωση των στοιχείων που παρουσιάζουν ομοιότητα/ες. |
| Λεπτομέρειες = | Ανάλυση των χαρακτηριστικών του περιγραφόμενου, οικείου αντικειμένου, τα οποία είναι κοινά με το δεύτερο στοιχείο της αναλογίας. |
| Κατακλείδα = | Επαναδιατύπωση της ομοιότητας. |
- Η παράγραφος αυτή μοιάζει με εκτεταμένη παρομοίωση. Στην θεματική πρόταση παρουσιάζονται δύο συγκρινόμενα στοιχεία, τελείως ανομοιογενή μεταξύ τους, τα οποία αντιπαραβάλλονται στις λεπτομέρειες καταλήγοντας σε ομοιότητες.
- Στην αναγνώριση αυτής της παραγράφου είναι πιθανό να μας βοηθήσει η παρουσία λέξεων / φράσεων όπως: μοιάζει με…, είναι σαν…, μπορεί να παραλληλιστεί με…, όπως…, κ.α.
- Με την αναλογία ο συγγραφέας παρομοιάζει κάτι άγνωστο και δυσνόητο με κάτι που γνωρίζει ο αναγνώστης από την εμπειρία του. Ο λόγος αποκτά παραστατικότητα, γίνεται πιο άμεσος και κατανοητός. Έτσι, εξυπηρετείται η πρόθεσή του να διευκολύνει τον αναγνώστη να κατανοήσει τις σκέψεις και τις απόψεις που διατυπώνει.
Επίσης, με την αναλογία ο λόγος αποκτά πολυσημία και ποιητικότητα (συγκινησιακή/ποιητική χρήση της γλώσσας), καθώς η σκέψη και η φαντασία κινητοποιούνται, για να βρεθούν οι συνειρμικές σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα σε αυτά που παρομοιάζονται. Κατ’ αυτόν τον τρόπο εξυπηρετείται η πρόθεσή του να συγκινήσει τον αναγνώστη.
Τέλος, με την κυριολεκτική ‒όχι μεταφορική‒ αναλογία που χρησιμοποιεί, εξυπηρετείται η πρόθεσή του να πείσει τον αναγνώστη, επειδή η κυριολεκτική αναλογία έχει ως αναλογικός συλλογισμός αποδεικτική αξία και ισχύ.
3. Παράγραφος με Σύγκριση και Αντίθεση
| Δομικά Μέρη | |
| Θεματική περίοδος = | δήλωση των συγκρινόμενων στοιχείων. |
| Λεπτομέρειες = | καταγραφή των διαφορετικών κυρίως χαρακτηριστικών των συγκρινόμενων στοιχείων είτε ανά σημείο, είτε παρουσιάζοντας ολοκληρωμένα τα χαρακτηριστικά του ενός και έπειτα τα χαρακτηριστικά του άλλου. |
| Κατακλείδα = | Γενικό συμπέρασμα της διαφορετικότητας ή εναλλακτικά προβολή κάποιου κοινού χαρακτηριστικού. |
- Στην θεματική πρόταση αυτής της παραγράφου παρουσιάζονται δύο συγκρινόμενα στοιχεία, ομοιογενή μεταξύ τους, τα οποία αντιπαραβάλλονται στις λεπτομέρειες καταλήγοντας σε διαφορές. Στις λεπτομέρειες τα γνωρίσματα των συγκρινόμενων στοιχείων μπορούν να προβληθούν:
- είτε συγκεντρωτικά πρώτα του ενός και ύστερα του άλλου, είτε η σύγκριση μπορεί να γίνει σημείο προς σημείο για τα συγκρινόμενα μέρη.
Στην αναγνώριση αυτής της παραγράφου είναι πιθανό να μας βοηθήσει η παρουσία λέξεων / φράσεων που δηλώνουν αντίθεση, όπως: αντίθετα, από τη μια πλευρά… από την άλλη…, εντούτοις, ενώ, αλλά, όμως, αντίστροφα, κ.α.
- Με τη σύγκριση και αντίθεση εξυπηρετείται η πρόθεση του συγγραφέα να φωτίσει καλύτερα τα μέλη που συγκρίνονται αντιθετικά. Επίσης, η σύγκριση και αντίθεση, όταν από αυτήν ο συγγραφέας συνάγει κάποιο συμπέρασμα, λειτουργεί στον λόγο ως συλλογισμός/επιχείρημα και άρα εξυπηρετεί την πρόθεσή του να τεκμηριώσει την άποψή του. Στην περίπτωση αυτή, συνήθως, συγκρίνονται αντιθετικά δύο έννοιες και προβάλλονται τα πλεονεκτήματα της μιας σε σύγκριση με την άλλη.
- Παράγραφος με Διαίρεση
| Δομικά στοιχεία | |
| Διαιρετέα έννοια = | Έννοια η οποία υποκατηγοριοποιείται. |
| Διαιρετική βάση = | κριτήριο βάση του οποίου συντελείται η υποκατηγοριοποίηση. |
| Μέλη της διαίρεσης = | Αποτελέσματα της υποκατηγοριοποίησης. |
- Στην αναγνώριση αυτής της παραγράφου είναι πιθανό να μας βοηθήσει η παρουσία λέξεων / φράσεων που δηλώνουν αντίθεση όπως: διαιρούνται…, διακρίνονται…, χωρίζονται…, υποκατηγοριοποιούνται…, κ.α.
- Με τη διαίρεση εξυπηρετείται η πρόθεση του συγγραφέα να κάνει τον λόγο του πιο αναλυτικό και γι’ αυτό πιο συγκεκριμένο και σαφή.
- Παράγραφος με Ορισμό
| Δομικά στοιχεία | |
| Οριστέα έννοια = | Η έννοια που ορίζουμε. |
| Γένος = | λέξη ευρύτερης σημασίας στην οποία εντάσσεται η οριστέα έννοια. |
| Ειδοποιός Διαφορά = | Φράση που διαφοροποιεί την οριστέα έννοια από άλλες συναφείς σημασιολογικά έννοιες. |
- Στην αναγνώριση αυτής της παραγράφου είναι πιθανό να μας βοηθήσει η παρουσία λέξεων / φράσεων όπως: λέγεται…, ονομάζεται…, καλείται…, συνίσταται…, ορίζεται… με τον όρο… κ.α.
- Είδη Ορισμών: Ανάλογα με τον τρόπο που παρουσιάζουν την οριστέα έννοια:
α) Αναλυτικός = παρουσιάζει τα γνωρίσματα μίας έννοιας β) Γενετικός = περιγράφει τη διαδικασία γένεσης μίας έννοιας
Ανάλογα με την έκτασή τους: α) Σύντομοι , β) Εκτεταμένοι
- Με τον ορισμό εξυπηρετείται η πρόθεση του συγγραφέα να γίνει σαφής η έννοια που ορίζεται και να αποφευχθούν παρερμηνείες, ασάφεια και σύγχυση. Μερικές φορές ο ορισμός, ως αποφαντική κρίση, αποτελεί μέρος (προκείμενη) συλλογισμού/επιχειρήματος.
- Παράγραφος με Στοιχεία και Παραδείγματα
| Δομικά Μέρη | |
| Θεματική περίοδος = | διατύπωση της θέσης. |
| Λεπτομέρειες = | παράθεση των παραδειγμάτων, μορφών που επιβεβαιώνουν την θεματική πρόταση. |
| Κατακλείδα = | Γενικό συμπέρασμα. |
- Στην παράγραφο αυτή δίνονται παραδείγματα που πιστοποιούν/επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του φαινομένου που επισημαίνεται στην θεματική πρόταση.
- Στην αναγνώριση αυτής της παραγράφου είναι πιθανό να μας βοηθήσει η παρουσία λέξεων / φράσεων όπως: για παράδειγμα…, χαρακτηριστικό παράδειγμα…, λόγου χάρη…, χαρακτηριστικές
- Με τα παραδείγματα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας εξυπηρετείται η πρόθεσή του να επεξηγήσει την άποψη που διατυπώνει. Μερικά, μάλιστα, παραδείγματα δίνουν παραστατικότητα στον λόγο, καθώς φέρνουν στη φαντασία του αναγνώστη εικόνες από την πραγματική ζωή και τις εμπειρίες του.Έτσι, επικοινωνεί καλύτερα με τον αναγνώστη. Επίσης, χρησιμοποιεί τα παραδείγματα για να τεκμηριώσει την άποψή του, αφού τα παραδείγματα ως μέσα πειθούς είναι τεκμήρια.
- Παράγραφος με Αίτιο – Αποτέλεσμα
| Δομικά Μέρη | |
| Θεματική περίοδος = | προβολή της θέσης/αιτίας/φαινομένου του οποίου θα εξεταστούν τα αποτελέσματα. |
| Λεπτομέρειες = | παράθεση συνεπειών/ επιπτώσεων/ αποτελεσμάτων της έννοιας που επισημάνθηκε στην θεματική πρόταση. |
| Κατακλείδα = | Γενικό συμπέρασμα – επαναδιατύπωση της νομοτελειακής σχέσης. |
- Στην παράγραφο αυτή επισημαίνεται στην θεματική περίοδο η αιτία ενός φαινομένου και στις λεπτομέρειες δίνονται οι συνέπειες – τα αποτελέσματα αυτής της αιτίας.
- Στην αναγνώριση αυτής της παραγράφου είναι πιθανό να μας βοηθήσει η παρουσία λέξεων/ φράσεων που δηλώνουν αποτέλεσμα/συμπέρασμα όπως: συνέπειες του φαινομένου…, επιπτώσεις…, αποτέλεσμα αυτού…, επομένως, άρα, συνεπώς, γι’ αυτό, κ.α.
- Με τη χρήση της αιτιολόγησης γίνεται σαφής και κατανοητή η θέση του συγγραφέα που υποστηρίζεται από ισχυρά επιχειρήματα προσδίδοντας αξιοπιστία, αντικειμενικότητα και εγκυρότητα.
- Με τον συνδυασμό μεθόδων εξυπηρετείται η πρόθεση του συγγραφέα να ορίσει, να επεξηγήσει, να πείσει κ.λπ., ανάλογα με τους τρόπους ανάπτυξης που συνδυάζονται στην ανάπτυξη μιας παραγράφου. Επίσης, με τον συνδυασμό μεθόδων προσδίδει στον λόγο του εκφραστική ποικιλία. Ο λόγος του γίνεται σαφέστερος, πληρέστερος, ζωηρός και καλύτερα τεκμηριωμένος