ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ
Αν και στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες η θανατική ποινή θεωρείται από πολλούς παρωχημένος τρόπος απονομής δικαιοσύνης, η διόγκωση της εγκληματικότητας στην εποχή μας επαναφέρει στο προσκήνιο προβληματισμούς και συζητήσεις, σχετικές με την ανάγκη επιβολής ή την κατάργησή της.
Α. Επιχειρηματολογία υπέρ της επιβολής της θανατικής ποινής
1. Επιτυγχάνει τον παραδειγματισμό και αποτρέπει αποτελεσματικά τη διάπραξη ειδεχθών εγκλημάτων (γενική πρόληψη).
2. Ιδιαίτερα για τους επαγγελματίες εγκληματίες η απειλή της θανατικής ποινής έχει αναμφίβολα ανασταλτικό αποτέλεσμα.
3. Αποκαθιστά το κοινό περί δικαίου αίσθημα.
4. Αποτελεί πράξη δικαίωσης, κυρίως για τους συγγενείς του θύματος.
5. Αναβαθμίζει το κύρος της πολιτείας, αφού προστατεύει με δραστικά μέτρα τους πολίτες. Διαμορφώνει αίσθημα ασφάλειας, αφού υπερασπίζεται με τον πιο δυναμικό τρόπο το δικαίωμα της ζωής.
6. Συνιστά, μερικές φορές, τη μόνη επιλογή, αφού υπάρχουν εγκληματίες που η φύση του χαρακτήρα τους δεν επιδέχεται σωφρονισμό.
7. Το ανεπανόρθωτο της θανατικής ποινής είναι παραπλανητικό επιχείρημα.
Κάθε ποινή, όταν εκτελείται, δεν είναι επανορθώσιμη (εκτός από τη χρηματική).
Β. Επιχειρηματολογία υπέρ της κατάργησής της
1. Η επιβολή της θανατικής ποινής δεν αποτελεί πράξη σωφρονισμού, αλλά εκδίκησης.
2. Σε περίπτωση δικαστικής πλάνης η ποινή δεν είναι επανορθώσιμη.
3. Η εκτέλεση της θανατικής ποινής αποκτηνώνει αυτούς που εμπλέκονται στη διαδικασία της, εξοικειώνει με την ιδέα της απώλειας της ανθρώπινης ζωής και σχετικοποιεί την ηθική αξία της.
4. Η επιβολή της θανατικής ποινής, ενώ δεν αποτελεί λύση, προκαλεί την εσφαλμένη εντύπωση ότι λαμβάνονται σθεναρά μέτρα κατά του εγκλήματος. Έτσι, αποσπά την προσοχή από τα πιο σύνθετα μέτρα που είναι πράγματι αναγκαία.
5. Η θεσμοθέτηση της θανατικής ποινής από την πολιτεία αποτελεί προσβολή του πολιτισμού, των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της δημοκρατική υφής της κοινωνίας.
6. Στηρίζει την αυθεντία της κρατικής εξουσίας. Τα δικτατορικά, μάλιστα, καθεστώτα, προφασιζόμενα τη δημόσια ασφάλεια, την αξιοποιούν για την εξόντωση των πολιτικών τους αντιπάλων.
7. Η αποτελεσματικότητά της δεν έχει αποδειχθεί. Τα ειδεχθή εγκλήματα διαπράττονται συνήθως
· σε καταστάσεις έντονης συναισθηματικής διέγερσης
· από ψυχασθενείς
· από επαγγελματίες δολοφόνους
Όπως γίνεται αντιληπτό, στις περιπτώσεις αυτές η θανατική ποινή δε λειτουργεί αποτρεπτικά.
Συμπέρασμα
Η νηφάλια προσέγγιση του θέματος οδηγεί στην ευρύτερα εδραιωμένη, σήμερα, αντίληψη ότι η θανατική ποινή πρέπει να καταργηθεί. Εκτός των επι-χειρημάτων (ηθικών, πολιτικών, κοινωνικών, δικαστικών) που προαναφέρθηκαν, πρέπει, επιπλέον να τονιστεί ότι:
1. Η επιβολή της θανατικής ποινής δεν υλοποιεί πνεύμα ισονομίας. Επιβάλλεται, συνήθως, σε εγκληματίες από:
· ασθενέστερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα
· περιθωριακές ομάδες
· μετανάστες ή μειονότητες
Σπάνια έχει επιβληθεί σε άτομα θεωρούμενα κοινωνικά επιφανή.
2. Το ζητούμενο είναι η αναμόρφωση του σωφρονιστικού συστήματος, ο εκσυγχρονισμός και η εξυγίανση των φορέων του
3. Η πολιτεία οφείλει να δώσει έμφαση στη διαμόρφωση κοινωνικών συνθηκών που θα προλαμβάνουν την εκδήλωση εγκληματικής συμπεριφοράς
4. Για τα στυγερά, ιδιαζόντως ειδεχθή εγκλήματα, η ισόβια κάθειρξη, στην πλήρη υλοποίησή της, επαρκεί. Η επιβολή της θανατικής ποινής σε περιπτώσεις αποδεδειγμένης εμπορίας ναρκωτικών μπορεί να αποτελέσει, κατά την άποψη ορισμένων, αντικείμενο εύλογου προβληματισμού.