Ειδίκευση

Ορισμός.

«Ειδίκευση» καλείται η ιδιαίτερη και συστηματική ενασχόληση του ανθρώ­που με ένα συγκεκριμένο αντικείμενο που προ­ϋποθέτει εμβάθυνση σ’ αυτό το αντικείμενο.

Θετικά.

Εκτός από την αύξηση της παραγωγικότητας και τη βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων αγαθών, με την ειδίκευση επιτυγχάνεται βελτίωση των συνθηκών εργασίας, καθώς περιορίζεται ο ανθρώπινος μόχθος, αυξάνεται ο ελεύθερος χρόνος του εργαζομένου, έρχονται στο φως καινούργιες τεχνικές και μέθοδοι.
Ανα­πτύσσονται διάφοροι κλάδοι της οικονομίας, όπως η βιομηχανία, το εμπόριο και η γεωργία ικανοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό οι ανθρώπινες ανά­γκες και αναβαθμίζεται ταχύτατα το βιοτικό επίπεδο.
Εξελίσσονται ιατρικές μέθοδοι, αντιμετωπίστηκαν επάρατες νόσοι και συνεχώς ανεβαίνει ο μέσος όρος ζωής.
Ανάπτυξη της τεχνολογίας του διαστήματος, ξεπερνούμε τα όρια του πλανήτη και αναζητάμε ζωή και αλλού.
Αξιοποιεί καταλληλότερα τους φυσικούς πόρους, μεθοδεύει περισσότερο την εργασία του, αποφεύγει τις προχειρότητες, ενώ με τη βοήθεια της μηχανοργάνωσης και των ηλεκτρο­νικών υπολογιστών ελέγχεται καλύτερα η οικονομία και προσφέρονται ποι­οτικότερες υπηρεσίες σε όλους.
Διευρύνει τη γνώση του στους συγκεκρι­μένους κλάδους, κρίνει και προβληματίζεται πιο ουσιαστικά.ü Προϊόν της ειδίκευσης είναι και η εξέλιξη των ΜΜΕ που δίνουν τη δυ­νατότητα για άμεση και έγκυρη πληροφόρηση, με αποτέλεσμα την πνευμα­τική διεύρυνση των ανθρώπων.
«Εθίζει» τον άνθρωπο στην πειθαρχία, νιώθει περισσότερο υπεύθυνος στον ειδικό χώρο εργασίας του. Αλλά και η ηθική ικανοποίηση από την εξέλιξη της επιστήμης οπλίζει με θάρρος και αυτοπεποίθηση για τη συνέχιση του έργου.
Η εμπι­στοσύνη, που απορρέει από την ύπαρξη καταρτισμένων επαγγελμα­τιών, δίνει στα άτομα σιγουριά και ασφάλεια, ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν ευκολότερα άσχημες καταστά­σεις.
Η άμβλυνση των αποστάσεων, ως απόρροια της ειδίκευσης, παρέχει τη δυ­νατότητα επικοινωνίας και την καλλιέργεια κλίματος συνεργασίας και αλλη­λοβοήθειας.
Η ευημερία, η οποία απορρέει από την ειδική γνώση, όταν αφορά στους περισσότερους, συμβάλλει στον περιορισμό των ανισοτήτων και της αδικίας, καθώς και στη συνεργασία των πολι­τών.
Με τα νέα τεχνολογικά δεδομένα, που προκύ­πτουν από την ειδίκευση, προβάλλεται καλύτερα ο πολιτικός λόγος, γίνο­νται γνωστές ιδεολογίες και πολιτικά συστήματα, ενώ με την αμεσότητα που προσφέρει η τηλεόραση, για παράδειγμα, προωθείται η γόνιμη πολιτική αντιπαράθεση που διασφαλίζει τη δημοκρατική ομαλότητα.
Αναπτύσσονται τα γράμματα και οι τέχνες, ολοκληρώνε­ται η επιστημονική έρευνα και γενικότερα αναβαθμίζεται το πολιτιστικό επίπεδο μιας κοινωνίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εξέλιξη μιας χώρας.
Αρνητικά.

Πνευματικός Τομέας

Η τυφλή προσκόλληση στην εξειδίκευση οδηγεί στην πνευματική μονομέ­ρεια.
Περιορίζεται η κριτική σκέψη, ο προβληματισμός του ατόμου, οι πνευματικοί ορίζοντες του συρρικνώνονται, εφόσον παραιτείται από οποιαδήποτε άλλη πνευματική αναζήτηση πέρα αντι­κείμενο της εργασίας του.
Στερείται πολύπλευρης καλλιέργειας και είναι εύκολο να αποπροσανατολιστεί, ειδικά σήμερα που δέχεται πλή­θος μηνυμάτων.
Ο άνθρωπος γίνεται μονοδιάστατος, δεν αμφιβάλλει γόνιμα και μετατρέπεται σε θύμα προπαγάνδας και μαζοποίησης.
Ο πνευματικός λήθαργος τον κά­νει περισσότερο επιρρεπή στα υλικά και στείρα τεχνοκρατικά πρότυπα της εποχής, με αποτέλεσμα να υπερεργάζεται γεγονός που εκφυλίζει τον ευρύτερο δυναμισμό του και τον υποδουλώνει στην ασύδοτη μανία συσσώρευσης χρημάτων.
Αντί η εργασία ν’ αποβλέπει σε μια άνετη ζωή, ο άνθρωπος ζει για να εργάζεται και σε αρκετές περιπτώσεις επαναλαμβάνει διαρκώς τις ίδιες κινήσεις, λειτουργεί μηχανικά και τυποποιείται.

Ηθικός – Ψυχολογικός Τομέας

Ο άνθρωπος στερείται αυτοκριτικής, παρα­γκωνίζει τις αληθινές αξίες, χάνοντας το μέτρο και οδηγούμενος στην ηθική αλλοτρίωση.
Μέ­σα απ’ τη μονοτονία των δραστηριοτήτων του, το άτομο βιώνει την πλήξη, τον κορεσμό.
Χάνει την πρωτοτυπία και τη δημιουργικότητα του και μπορεί να διαπρέπει στον τομέα του, αλλά ευρύτερα μετατρέπεται σε μια επίπεδη προσωπικό­τητα, χωρίς ενδιαφέροντα, ώστε ακόμη και στον ελεύθερο χρόνο του παύει να ψυχαγωγείται και συνήθως εκτονώνεται.
Κοινωνικοπολιτικός τομέας.

Αποποιείται των ευ­θυνών του απέναντι στους άλλους και στην κοινωνία, θεωρώντας ως μοναδι­κό τομέα ευθύνης του την ειδικότητα του.
Αδιαφορεί για τις πολιτι­κοκοινωνικές εξελίξεις, δεν μπορεί να διαμορφώσει προσωπική άποψη για τα πράγματα, δεν είναι ώριμος πολίτης και εύκολα μετατρέπε­ται σε υπήκοο ή τυφλό οπαδό. Έτσι δεν έχει τη δυνατότητα, ν’ απο­κτήσει μια οργανωμένη αντίληψη των πραγμάτων, δε συμμετέχει στα κοινά και αδιαφορεί για την επίλυση των κοινωνικών προ­βλημάτων και την πρόοδο της κοινωνίας.
Υπάρχει κίνδυνος και για την κοινωνική ευρυθμία και για τη δημοκρατία, αφού ο μονολι­θικός αυτός πολίτης λησμονεί τις κοινωνικές ελευθερίες, τους νόμους και τη λειτουργία των θεσμών, δεν προβαίνει σε έλεγχο της εξουσίας και της πολι­τικής ζωής, ενώ ακολουθεί ατομικιστική πορεία.
Αποξενώνει τα άτομα, γιατί δεν υπάρχουν κοινά σημεία επικοινωνίας, εφόσον ο καθένας, διαθέτοντας μια εντυπωσιακή ποσότη­τα και ποιότητα γνώσεων στο συγκεκριμένο αντικείμενο του, αδιαφορεί για τους άλλους γνωστικούς τομείς ή ενασχολήσεις, οπότε το έδαφος δεν είναι πρόσφορο για αληθινή ανθρώπινη επαφή.
Πολιτιστικός – Εθνικός Τομέας

Δε συμμετέχει σε πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις, αδιαφο­ρεί για σημαντικά ζητήματα, όπως οι τέχνες, η γλώσσα, οι παραδόσεις, και αυτή του η πνευματική κενότητα γίνεται επομένως επικίνδυνη για την αλ­λοίωση της ίδιας της πολιτιστικής του ταυτότητας και της εθνικής του φυ­σιογνωμίας.
Ελλοχεύει, ο κίνδυνος της επικράτησης στυγνών τεχνοκρατών, που, χωρίς ευαισθησίες, «θυσιάζουν» τον παράγοντα άνθρωπο στο όνομα της υπερανάπτυξης, του κέρδους και των σκοπιμοτήτων.

Τρόποι-Προϋποθέσεις.

Δεν είναι ούτε εφικτό, ούτε επιθυμητό να ανασταλεί ή να περιοριστεί η ειδί­κευση, γιατί συμβαδίζει με την υλικοτεχνική και επιστημονική εξέλιξη.
Ο άνθρω­πος πρέπει να ασχοληθεί με την πολύπλευρη καλλιέργεια του, με την αξιοποίη­ση των κλίσεων, με την ενίσχυση των διαπροσωπικών του σχέσεων, αλλά και να έρθει σε επαφή με τη φύση – την τέχνη και να βρει τρό­πους που θα περιορίσουν την αλλοτρίωση του (δημιουργική αξιοποίηση του ελευθέρου χρόνου).
Απόκτηση κατάλληλης παιδείας (ανθρωπιστική αγωγή), από τους βασικούς φορείς της κοινωνικοποίησης, την οικογένεια και το σχολείο ώστε το άτομο με κριτικό πνεύμα ν’ αποφύγει τις υπερβολές και να πορευτεί προς τη διαμόρφωση ολοκληρωμένης προσωπι­κότητας.