Στο αποδεικτικό δοκίμιο (δοκίμιο πειθούς)  έχουμε συνήθως σοβαρό, επιμελημένο και επίσημο ύφος. Όμως δεν είναι απόλυτα αυστηρό, απρόσωπο και ουδέτερο, καθώς διατηρεί αρκετά στοιχεία προσωπικού λόγου. Βασική επιδίωξη του συγγραφέα είναι η πειθώ, με τη χρήση λογικών κυρίως μέσων πειθούς. Αντικειμενική σκοπιά, ανάπτυξη κυρίως σε γ’ ενικό πρόσωπο.

Κυριαρχεί η κυριολεκτική λειτουργία της γλώσσας, καθώς οι λέξεις χρησιμοποιούνται κατά βάση με τη δηλωτική σημασία τους, χωρίς να αποκλείεται όμως και η μεταφορική σε κάποια σημεία.

Το δοκίμιο δεν απαιτεί κάποια επιπλέον στοιχεία (όπως τίτλο – αν και δεν είναι απαγορευτικός – προσφώνηση, αποφώνηση .

Οι ιδέες διαρθρώνονται με λογική σειρά με βάση την κλασική τριμερή δομή: στην αρχή (πρόλογος) δηλώνεται το θέμα και η θέση του συγγραφέα. Στο κύριο μέρος προσκομίζονται τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία (επιχειρήματα και τεκμήρια), που επιβεβαιώνουν την ορθότητα της κύριας θέσης. Στον επίλογο εξάγονται τα συμπεράσματα.

Βασικές αρετές του δοκιμίου είναι: η πληρότητα (επαρκής ανάπτυξη επιχειρημάτων – ιδεών), η ενότητα (άμεση σχέση δευτερευουσών ιδεών με την κύρια), η αλληλουχία (στενή σύνδεση των μερών μεταξύ τους και με την κύρια ιδέα), η συνοχή (ομαλή σύνδεση των περιόδων και των παραγράφων) και η έμφαση.