Ι. ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ→ απεραντοσύνη, → πολυμορφία (πρωτεϊκή) → παντοδυναμία
ΙΙ. ΟΙ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
| Α. γεωγραφικές ποικιλίες (οριζόντια διαίρεση)
↓ Κριτήριο η γεωγραφική καταγωγή του ομιλητή
Διάλεκτος: η κάθε γεωγραφική διαφοροποίηση στη χρήση της γλώσσας, ένα ιδίωμα που διαφέρει σημαντικά από την κοινή γλώσσα σε στοιχεία γραμματικής, φωνολογίας και λεξιλογίου (πχ τσακωνική, ποντιακή…)
Ιδίωμα: μικρότερη γλωσσική διαφοροποίηση που δεν εμποδίζει την κατανόηση από τους ομιλητές της κοινής (μια διάλεκτος μπορεί να έχει αρκετά ιδιώματα)/ η ντοπιολαλιά/ η τοπική παραλλαγή μιας γλώσσας Διακρίνονται σε: – βόρεια (πχ θρακιώτικα, μακεδονικά, ηπειρώτικα, θεσσαλικά…) -νότια (πχ πελοποννησιακά, κρητικά…) -ανατολικά (πχ χιώτικα…) -δυτικά (πχ εφτανησιώτικα, κρητοκυκλαδικά…) Κι ένα παράδειγμα… π. χ. στο τοπικό ιδίωμα της Καλαμάτας είναι πολύ συνηθισμένη η προσφώνηση “Μάνα μου”
Ιδιωματισμός: ένας διαλεκτικός τύπος άγνωστος στην κοινή (πχ με δίνει αντί μου δίνει)
Ιδιωτισμός: κάθε λεξιλογική φράση της Κοινής Ελληνικής που αποτελεί ιδιαίτερη έκφραση συνήθως με μεταφορική σημασία (πχ τα τσουγκρίσαμε)
Προσφορά –ωφελιμότητα ιδιωμάτων ↓ -αποτελούν πολύτιμη πολιτισμική κληρονομιά στην οποία εγγράφονται στοιχεία λαϊκού και πνευματικού πολιτισμού μας -πλουτίζουν την κοινή γλώσσα-λεκτικός θησαυρός -εκφράζουν τη ζωντάνια και την αυθεντικότητα του λαού
|
Β. κοινωνικές γλωσσικές ποικιλίες ( κάθετη διαίρεση)
Παράγοντες που τις διαμορφώνουν ↓ ηλικία Τα παιδιά: Προτιμούν τον αφηγηματικό και δραματικό λόγο. Οι έφηβοι με το λόγο τους θέλουν να καταδείξουν την επαναστατικότητα και τη διαφορετικότητα τους. Οι μεγαλύτεροι: Ανάλογα με τα ενδιαφέροντα τους προτιμούν λόγο επιστημονικό, πολιτικό, φιλοσοφικό ή λόγο που ξεκουράζει από την καθημερινή βιοπάλη.
μόρφωση Ανάλογη με την εκπαίδευση, την επιστημονική κατάρτιση και τη γενικότερη μόρφωση του καθενός είναι και η γλώσσα του . Η σαφήνεια, το βάθος της σκέψης και η άνεση στη διατύπωση χαρακτηρίζουν τα καλλιεργημένα άτομα. κοινωνική ομάδα Η κοινωνική θέση επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ιδεολογία, την επαγγελματική και οικονομική κατάσταση του ατόμου και κατ’ επέκταση τη δυνατότητα για μόρφωση, που αποτελούν παράγοντες της γλωσσικής διαμόρφωσης. Η κοινωνική κινητικότητα συνεπάγεται και ανάλογη γλωσσική προσαρμογή. φύλο Οι άνδρες χρησιμοποιούν λόγο περισσότερο λογικό, ανάλογο του κοινωνικού ρόλου που συνεχίζουν να έχουν και στις μέρες μας. Η κοινωνική, όμως, ελευθερία τους επιτρέπει και μεγαλύτερες γλωσσικές αποκλίσεις. Οι γυναίκες διακρίνονται από λόγο περισσότερο συναισθηματικό και ευαίσθητο, που εκφράζει τον εσωτερικό τους κόσμο. Επίσης, χρησιμοποιούν σε μεγαλύτερο βαθμό, εκφράσεις με κοινωνικό κύρος, λόγω της πίεσης που δέχονται να είναι κοινωνικά «σωστότερες». Κοινωνικό επίπεδο και υφολογικό επίπεδο. περίσταση επικοινωνίας ↓ «Μιλούμε με διαφορετικό τρόπο, σε διαφορετικό τόπο, σε διαφορετικό χρόνο, με διαφορετικούς ανθρώπους, για διαφορετικά πράγματα» |
ΙΙΙ. ΟΙ ΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ→Η γλώσσα καλύπτει και αποκαλύπτει.
- Εκφράζει το διαφορετικό τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται, αξιολογούν και βιώνουν τον κόσμο. Γιατί οι άνθρωποι: α. Χρησιμοποιούν διαφορετικές λέξεις για τα ίδια πράγματα.
β. Παρουσιάζουν με διαφορετικές αποχρώσεις της ίδιας έννοιας την ίδια λέξη.