ΓΕΛΙΟ- ΧΙΟΥΜΟΡ

 Γέλιο

είναι η φυσική αντίδραση στους ανθρώπους που αποτελείται από συνήθως ρυθμικές, συχνά ηχηρές συσπάσεις του διαφράγματος και άλλων τμημάτων του αναπνευστικού συστήματος μετά από συγκεκριμένα εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα.

Χιούμορ

Εκείνη η ποιότητα της φαντασίας που δίνει στις ιδέες μια αμφίβολη ή φανταστική όψη, και τείνει να προκαλεί το γέλιο ή την ευθυμία μέσω κωμικών εικόνων ή περιγραφών.

Η διανοητική ικανότητα της σύλληψης, της έκφρασης, ή της εκτίμησης του κωμικού ή του κωμικά αντιφατικού.

Συμπαθής σαρκασμός, παραδοξολογία.

Είδη χιούμορ

Το χιούμορ πολλές φορές υπόκειται σε διαβαθμίσεις και κατηγοριοποιήσεις, ανάλογα με το είδος του, την αισθητική ή την οξύτητά του. Περιφραστικά θα μπορούσαν να αναφερθούν οι εξής κατηγορίες:

Το ξερό χιούμορ. Όταν ο αστεϊζόμενος έχει ανέκφραστο ύφος και ο λόγος του δεν έχει κωμική χροιά.

Το καυστικό ή βιτριολικό χιούμορ. Εδώ οι παρατηρήσεις γίνονται με σκοπό τον ερεθισμό και τη μείωση των υποκειμένων στο χιούμορ και χρησιμοποιούνται διατυπώσεις και φόρμες, που θα  προσβάλουν.

Το μαύρο χιούμορ (black humor). Σε αυτό το είδος ο επιχειρούμενος αστεϊσμός ή σάτιρα ανάγεται σε θλιβερά γεγονότα ή καταστάσεις.

Η παρωδία. Στην παρωδία, μία μορφή ή ένα έργο τέχνης προβάλλεται μιμητικά με διαθλασμένο τρόπο με σκοπό τη γελοιοποίησή του.

Η σάτιρα. Η σάτιρα είναι μια λογοτεχνική ή καλλιτεχνική μορφή που εκθέτει τις αδυναμίες του θέματός της με στόχο τον εμπαιγμό, συχνά με την προσδοκία της βελτίωσής του.

Ο αυτοσαρκασμός. Με τον αυτοσαρκασμό, το άτομο σαρκάζοντας τον εαυτό του προσπαθεί να περάσει ένα μήνυμα στους συνομιλητές του.

Πηγαίο χιούμορ. Είναι ο τρόπος να κάνει κάποιος τους άλλους να γελούν χωρίς προσπάθεια.

Σουρεαλιστικό χιούμορ. Χιούμορ στο οποίο χρησιμοποιούνται οι φόρμες του υπερρεαλισμού.

Θετική προσφορά του  Γέλιου

κοινωνικός  τομέας

• Καθιστά το άτομο πιο δεκτικό απέναντι στον άλλο, διευκολύνει την κοινωνική επαφή με τον συνάνθρωπο καθώς διαμορφώνεται κλίμα θετικής διάθεσης, ευθυμίας , συμβάλλοντας στην εξομάλυνση των διαφορών μεταξύ των ατόμων, καθώς οι ευδιάθετοι άνθρωποι γίνονται όχι μόνο πιο ανοιχτοί κοινωνικά αλλά και περισσότερο πρόθυμοι για εποικοδομητική επαφή
• Αναπτύσσεται συναισθηματική αλληλεπίδραση μεταξύ των ατόμων καθώς το χιούμορ απελευθερώνει από μικρότητες , καταργεί τις αποστάσεις, ενισχύει την ψυχική δύναμη των ανθρώπων ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ένα αποτελεσματικό μέσο πειθούς

Πνευματικός – ψυχικός τομέας

• Ενισχύεται η αισιόδοξη διάθεση, η ψυχική ανθεκτικότητα, αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά  το άγχος, τονώνεται η αισιοδοξία και η θετική στάση απέναντι στη ζωή, καθίσταται  πιο εύκολη η αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων και δυσκολιών
• Καλλιεργείται η συναισθηματική νοημοσύνη μέσω της οποίας το άτομο μπορεί να καλλιεργήσει υγιείς κοινωνικές σχέσεις
• Οξύνει τη φαντασία, το πνεύμα. Το άτομο γίνεται πιο ευρηματικό στην επαφή του με τον συνάνθρωπο καθώς δημιουργούνται γέφυρες επικοινωνίας
• Μέσω του κωμικού στοιχείου ασκείται κριτική με στόχο τη βελτίωση των κακώς κειμένων ενώ μέσω του όπλου του αυτοσαρκασμού το άτομο ωθείται στην αυτοβελτίωση
• Αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα δύσκολες και άβολες καταστάσεις καθώς εξασθενούν  οι αντιθέσεις  αφού το επιτυχημένο χιούμορ  δημιουργεί θετικό κλίμα προσέγγισης και όχι απομάκρυνσης
• Βελτιώνεται η σωματική υγεία του ατόμου και κατ΄ επέκταση η ψυχική υγεία .  Σύγχρονες έρευνες αποδεικνύουν ότι το γέλιο αυξάνει την πρόσληψη οξυγόνου, ενισχύει την αντοχή της καρδιάς και των πνευμόνων, χαλαρώνει τους μυς, βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος, ευνοεί τον ήρεμο και χαλαρό ύπνο αποφορτίζοντας το άτομο.

Το χιούμορ στη σύγχρονη εποχή

Ενώ το γέλιο λυτρώνει τον άνθρωπο από τις αγχώδεις καταστάσεις στην εποχή μας που χαρακτηρίζεται από ατομικισμό και εσωστρέφεια,  δεν προωθείται το γέλιο.

Παράγοντες που εξοβελίζουν το γέλιο από την καθημερινότητά μας ενδεικτικά είναι:

-ο αγχώδης και ασθματικός ρυθμός της ζωής που στερεί το άτομο από τη διάθεση να αντιμετωπίσει χιουμοριστικά τις αυξημένες απαιτήσεις που επιτακτικά καλείται να διεκπεραιώσει

-η αλλοτρίωση και κοινωνική απομόνωση που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη υγειών κοινωνικών σχέσεων

-η λανθασμένη αντίληψη περί σοβαρότητας καθώς ένας αστεϊσμός θεωρούμε ότι θα δημιουργήσει αρνητική εικόνα για το πρόσωπό μας, ο εγκλωβισμός μας σε αυστηρά πρότυπα συμπεριφοράς

-η έλλειψη κουλτούρας γέλιου

το ευφυές χιούμορ ενισχύεται από εσωτερική καλλιέργεια και παιδεία που ωστόσο δεν προβάλλεται από τα ΜΜΕ στο πλαίσιο του εμπορευματοποιημένου κωμικού στοιχείου που στηρίζεται στην κακής ποιότητας κωμωδία

Το χιούμορ στο σχολικό περιβάλλον

-διαμορφώνει ευχάριστο κλίμα στο πλαίσιο της παιδαγωγικής αλληλεπίδρασης, ενισχύεται ο διάλογος

-ενδυναμώνει τις σχέσεις μεταξύ των συμμετεχόντων στη διαδικασία της μάθησης και παράλληλα ασκεί τους μαθητές σε μια θετική στάση απέναντι στον εαυτό τους, τους άλλους αλλά και στη διαχείριση της πραγματικότητας

-η επαφή με κείμενα που το κωμικό στοιχείο αξιοποιείται λειτουργεί ως διαδικασία μύησης στην κουλτούρα του γέλιου

-οξύνει την ευφυΐα, τη δημιουργικότητα

Τρόποι καλλιέργειας του κωμικού/ αγωγής του γέλιου στο σχολείο

– διδασκαλία υψηλών λογοτεχνικών έργων  (πχ αποσπάσματα κωμωδιών, ευθυμογραφήματα, χρονογραφήματα, διηγήματα, ποιήματα ) αλλά και πολυτροπικών κειμένων (γελοιογραφίες, σκίτσα

-Με την αξιοποίηση του χιούμορ μέσα στην τάξη, κατά τη διαδικασία της διδασκαλίας.

-Μέσω της δραματοποίησης κειμένων , της παρακολούθησης ή της παρουσίασης από τους ίδιους τους μαθητές κωμικών θεατρικών παραστάσεων.

Υλικό για μελέτη:

https://www.tovima.gr/2008/11/24/science/ksekardisteite-kanei-kalo/