ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ –ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ -ΟΝΟΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ
Ο πομπός ανάλογα με την πρόθεσή του, τον δίαυλο επικοινωνίας, το κοινό στο οποίο απευθύνεται , διαμορφώνει και το ύφος που θέλει να προσδώσει στον λόγο του. Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του ύφους του παίζει η ονοματική αλλά και η ρηματική διατύπωση:
| Ονοματική διατύπωση | Υφολογικό αποτέλεσμα |
| Επιλέγονται ονοματικά σύνολα (ονοματικό σύνολο ονοµάζεται ένα ουσιαστικό µαζί µε τα συµπληρώµατά του (άρθρο, επίθετο, αριθµητικό, αντωνυµία ή γενικές άλλων ουσιαστικών). | -το μήνυμα καθίσταται γενικό, αφηρηµένο και διαχρονικό και όχι μόνιμο ή συγκεκριμένο.
-ο λόγος γίνεται πιο πυκνός και σύνθετος -το ύφος καθίσταται επίσημο, σοβαρό -αναδεικνύεται η διανοητική και εκφραστική ικανότητα του πομπού -συνηθίζεται σε απαιτητικές επικοινωνιακές περιστάσεις και σε επίσημα κείμενα (πχ επιστημονικά) -συνηθίζεται στο κειμενικό είδος της επιχειρηματολογίας |
πχ Απόσμασμα από δοκίμιο: Ου. Έκο: Ο υπεράνθρωπος των μαζών
Η πρώτη θεωρία της πλοκής γεννιέται με τον Αριστοτέλη. Για μας δεν έχει καμιά σημασία αν ο Αριστοτέλης την εφάρμοσε στην τραγωδία και όχι στο μυθιστόρημα· άλλωστε είναι γεγονός ότι από τότε όλες οι θεωρίες της αφήγησης ανάγονται σε αυτό το πρότυπο. Ο Αριστοτέλης μιλά για τη μίμηση πράξεως (δηλαδή για μια αλληλουχία γεγονότων) η οποία πραγματοποιείται με την κατασκευή ενός μύθου, δηλαδή μιας πλοκής μιας αφηγηματικής αλληλουχίας. Μπροστά σε αυτή την αλληλουχία, ο σχεδιασμός των χαρακτήρων (δηλαδή η ψυχολογία) και η ίδια η έκφραση (το ύφος, η γραφή) είναι δευτερεύοντα. Είναι εύκολο επομένως να θεωρήσουμε ότι υπάρχει η οντότητα «πλοκή» που υπεισέρχεται χωρίς διάκριση τόσο στις δραματικές όσο και στις αφηγηματικές επιτελέσεις.
| Ρηματική διατύπωση | Υφολογικό αποτέλεσμα |
| Επιλέγονται ρηματικά σύνολα (ρηματικό σύνολο ονοµάζεται ένα ρήµα µαζί µε τις λέξεις ή τις φράσεις που συµπληρώνουν το νόηµά του (αντικείµενο, κατηγορούµενο, επιρρήµατα, προθετικές φράσεις, πλάγιες πτώσεις κ.ά.) | -Η ρηµατική διατύπωση αναφέρεται σε συγκεκριµένο γεγονός, συγκεκριµένες πράξεις που δηλώνουν τα ρήµατα που χρησιµοποιούνται.
-το μήνυμα καθίσταται άμεσο, συγκεκριμένο και σαφές -ο λόγος εύληπτος με έντονη δραστικότητα -το ύφος καθίσταται οικείο και καθημερινό -δεν απαιτούνται οι διανοητικές και εκφραστικές δυνατότητες της ονοματικής διατύπωσης -Η κυριαρχία ρηµατικών συνόλων συνηθίζεται, ανεξάρτητα από το επίπεδο του ποµπού ή του δέκτη, σε επικοινωνιακές περιστάσεις της καθηµερινότητας και σε κείμενα λιγότερο επίσημα
|
| π.χ. Μια διμοιρία στρατιωτών κατασκεύασε τη γέφυρα.
Δεν επεδίωκε ποτέ αξιώματα. Οι ενέργειες αυτές άπτονται των δικαιωμάτων του. Της μιλούσε όλη μέρα για το ταξίδι του. Τα νιάτα ζουν τη ζωή τους. Ονοματοποίηση ονομάζεται η διαδικασία μετατροπής του ρήματος ή ενός επιθετικού προσδιορισμού σε ουσιαστικό (πχ υπολογίζω>υπολογισμός, αλλάζω>αλλαγή, ικανός>ικανότητα, φτωχός>φτωχοποίηση). Μπορεί να ζητηθεί και η αντίθετη διαδικασία δηλ. η μετατροπή των ρημάτων σε ονόματα με την αντίστοιχη υφολογική στόχευση. Κατά τη μετατροπή σημαντικό είναι να προσέχουμε τις αλλαγές που θα ακολουθήσουν προκειμένου να έχουμε το σωστό συντακτικά και εκφραστικά αποτέλεσμα. Η ονοματοποίηση χαρακτηρίζει τα επιστημονικά κείμενα και τα «ακαδημαϊκά» είδη λόγου, όπως το δοκίμιο ή οι τεχνικές αναφορές, που επεξεργάζονται αφηρημένες και τεχνικές έννοιες.
|