Το «κι αν ήσουν εσύ;» είναι ένα πρόγραμμα ευαισθητοποίησης της ευρύτερης εκπαιδευτικής κοινότητας στα ανθρώπινα δικαιώματα και σε θέματα προσφύγων με βιωματικές δραστηριότητες, και τεχνικές θεάτρου και εκπαιδευτικού δράματος.
Υλοποιείται από τον Φεβρουάριο 2015 από το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Το πρόγραμμα είναι εγκεκριμένο από το Υπουργείο Παιδείας και πιστοποιημένο από τον Διεθνή Οργανισμό για το Θέατρο στην Εκπαίδευση (IDEA).

Επιστημονική υποστήριξη – συνεργασία:

• Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΕΚΠΑ/Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (Προπτυχιακό και Μεταπτυχιακό προγραμμα)
• Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΑΠΘ / Τμήμα Θεάτρου
• Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΑΠΘ/Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής
• Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου/Τμήμα Θεατρικών Σπουδών
• Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας/Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης

Το Πρόγραμμα στοχεύει:

• στην ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών και μαθητών στα ανθρώπινα δικαιώματα και σε θέματα προσφύγων μέσα από επιμορφωτικά εργαστήρια και σεμινάρια
• στη στήριξη σχολείων και εκπαιδευτικών που υλοποιούν ανάλογα προγράμματα με βιωματικές τεχνικές διδασκαλίας και αξιοποίηση τεχνικών θεάτρου, θεατρικού παιχνιδιού και εκπαιδευτικού δράματος.

Οι δράσεις μας

• Τι είναι σπίτι

Το πρώτο «κέντρισμα» αφορά ένα φωτογραφικό πρότζεκτ που υλοποιήθηκε στη Συρία από έναν Σύριο φωτογράφο. Αφού είδαμε  μαθητές την ακόλουθη φωτογραφία:

Σχολιάσαμε τα εξής:

 ποιοι πρωταγωνιστούν;

 πού φωτογραφίζονται;

 ποια αντικείμενα υπάρχουν γύρω τους;

 πού μπορεί να ζουν;

 τι κοινό συνδέει τα παιδιά των φωτογραφιών;

 η λήψη είναι αυθόρμητη ή τα παιδιά έχουν στηθεί απέναντι από τον φωτογραφικό φακό για κάποιον σκοπό;

 τι μπορούμε να καταλάβουμε για τον συναισθηματικό κόσμο των παιδιών;

Το συμπέρασμα ήταν ότι τα παιδιά δεν ήταν εξοικειωμένα με εικόνες πολέμου ή προσφύγων. Τα περισσότερα θώρησαν ότι πρόκειται για παιδιά Ινουίτ, ή Λαπώνων. Επίσης δεν μπόρεσαν να καταλάβουν ότι τα παιδιά δεν είναι χαρούμενα, γιατί κανένα παιδί δεν μπορεί να συλλάβει τη δυστυχία, αν δεν τη ζήσει το ίδιο.

Στη συνέχεια είπαμε ότι κάθε παιδί, θύμα πολέμου στη χώρα του, αντιπροσωπεύει μια διαφορετική ιστορία. Ποια ιστορία θα μπορούσε να είναι αυτή; Αφήνουμε ελεύθερη τη φαντασία μας και γράφουμε ένα σύντομο κείμενο.

Η αλήθεια είναι ότι δεν πέσαμε και πολύ μέσα!!

Αν τα παιδιά αυτά είχαν φωνή, τι θα μας έλεγαν; Προσθέσαμε συννεφάκια στις φωτογραφίες και μέσα σε αυτά γράψαμε τα μηνύματα των παιδιών.

Τώρα ήταν η ώρα να μάθουμε περισσότερες πληροφορίες για τις φωτογραφίες: Το Reuters ανέθεσε στον Σύρο φωτογράφο Χαλίλ Ασάουι να απαθανατίσει με τον φακό του τα πρόσωπα ενός πολέμου που μαίνεται στην πατρίδα του με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων. Εκείνος πήγε στον προσφυγικό καταυλισμό Άτμεχ, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, όπου φιλοξενούνται εκτοπισμένες οικογένειες από το 2011. Ο πόλεμος έχει αφήσει τους μισούς Σύρους άστεγους. Ο Ασάουι απεικόνισε τον κάθε χρόνο του εννιαετούς πολέμου με μια απλή φωτογραφία: ένα προσφυγόπουλο που γεννήθηκε μια διαφορετική χρονιά, μέσα στα χρόνια του πολέμου. Το καθένα τους ποζάρει μέσα σε μια σκηνή. Μόνο του. Εκτός από την οκτάχρονη Τζουμάνα με τον δίδυμο αδελφό της Φαρχάν. «Το κάθε παιδί αντιπροσωπεύει και από μια χρονιά του εννιαετούς πολέμου. Κάθε παιδί αφηγείται μια ιστορία και το καθένα έχει μια δική του ιστορία πολέμου. Αυτά τα παιδιά δεν γνωρίζουν τι σημαίνει σπίτι, κάποια παιδιά δεν γνωρίζουν ή έχουν ξεχάσει ότι ένα σπίτι έχει τοίχους και μια πόρτα», λέει ο φωτογράφος. Στα παιδιά εκείνα που είναι αρκετά μεγάλα ώστε να μιλάνε, ο Ασάουι έκανε την ίδια ερώτηση: τι είναι σπίτι; Ο Άμπντουλ Ραχμάν είναι τεσσάρων μηνών. Είναι τυλιγμένος με μια μπλε κουβέρτα και ακουμπισμένος σε μαξιλάρια μέσα στην σκηνή που μένει με την οικογένειά του. Ο Ουαλίντ είναι δύο χρονών. Καθισμένος στο κέντρο του στρώματος ποζάρει με την στάση του πυγμάχου. Η Ρανίμ είναι 9 ετών. Από τότε που γεννήθηκε δεν γνώρισε την ειρήνη. Είναι ξυπόλητη και φοράει ένα κόκκινο φόρεμα με κέντημα. Εντοπίζουμε τον Άμπντουλ, τον Ουαλίντ και τη Ρανίμ στις φωτογραφίες.

Πώς να ήταν το σπίτι τους πριν καταστραφεί από τους βομβαρδισμούς; Τι είναι για σένα σπίτι;

Τώρα που ξέρουμε ότι τα παιδιά της φωτογραφίας κατάγονται από τη Συρία, αφηγούμαστε ξανά τις ιστορίες τους. Επιλέγουμε ένα από αυτά και του γράφουμε ένα γράμμα. Εκφράζουμε ελεύθερα τις σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας.

  

 

πηγή: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://theatroedu.gr/Portals/0/main/images/stories/files/Yliko_Drast/Kentrismata/6_%CE%A4%CE%99%20%CE%95%CE%99%CE%9D%CE%91%CE%99%20%CE%A3%CE%A0%CE%99%CE%A4%CE%99.pdf?ver=ANx8GbB2IcP8CxnR0F0lrA%3d%3d

• Σκληρό καρύδι

Διαβάστε το! Αξίζει! SKLIRO_KARIDI_manual (3) 

Το βιβλίο αυτό, είναι αλήθεια, πως μας πρόσφερε πλήθος δραστηριοτήτων, συναισθημάτων και τεχνικών θεάτρου. 

 1η δραστηριότητα: Οι νέοι μας φίλοι (ρόλος στον τοίχο)

Αρχικά ζωγραφίσαμε την Αϊσέ. Μέσα στο περίγραμμα καταγράψαμε με μαρκαδόρους (οποιαδήποτε χρώμα εκτός από κόκκινο) όλα τα στοιχεία που μας δίνει η ιστορία σχετικά με την Αϊσέ. Με κόκκινο χρώμα μαρκαδόρο σημειώνουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά της κατά το περιστατικό στην αυλή. Έξω από το περίγραμμα σημειώσαμε όλα αυτά που θα θέλαμε να μάθουμε για το κορίτσι αλλά και για το περιστατικό στην αυλή

  

Στο χαρτί του μέτρου σχεδιάσαμε επίσης ένα μεγάλο κύκλο. Στο περίγραμμά του σχεδιάσαμε πολλά πρόσωπα. Είναι η τάξη της Αϊσέ. Με τον ίδιο τρόπο σημειώσαμε μέσα από το περίγραμμα στοιχεία που προκύπτουν για τους συμμαθητές της. Με κόκκινο μαρκαδόρο σημειώνουμε τι αισθάνονται και τι σκέφτονται την ώρα του περιστατικού στην αυλή.

Σε ένα τρίτο κομμάτι χαρτί του μέτρου που τοποθετείται ανάμεσα στα δυο προηγούμενα σχεδιάζουμε βέλη που ενώσαμε το περίγραμμα της Αϊσέ με το περίγραμμα των μαθητών. Μέσα σε αυτά τα βέλη σημειώσαμε πράγματα που ενώνουν το κορίτσι και τα άλλα παιδιά και πράγματα που τους χωρίζουν (συνήθειες, αγαπημένα παιχνίδια, οικογενειακή κατάσταση, συναισθήματα κ.λπ.).
Αναρτήσαμε τα περιγράμματά μας στον τοίχο. Οι φίλοι αυτοί θα μας συντροφεύουν για αρκετές μέρες.

2η Δραστηριότητα: Δώσε τους φωνή, άλλαξε τα γεγονότα (Παγωμένη εικόνα – ανίχνευση σκέψης)

Οι μαθητές χωρίστηκαν σε μικρές ομάδες των 6-8 ατόμων και πήραν ρόλους: Αϊσέ (ένα παιδί), συμμαθητές (4-5 παιδιά), κυρία Περσεφόνη (ένα παιδί), Αλοντίν.
Πήραν τα χαρτάκια που έγραφαν τον ρόλο τους 
Αϊσέ
Κυρία Περσεφόνη
Συμμαθήτρια
Συμμαθήτρια
Αλοντίν
Συμμαθητής
Συμμαθητής

Παγωμένη εικόνα

Οδηγίες:  «Θα διαβάσουμε ξανά την αρχή της ιστορίας για να θυμηθούμε τη σκηνή στο προαύλιο. Ακούστε την δίνοντας
ιδιαίτερη προσοχή στο ρόλο που σας αντιστοιχεί. Στη συνέχεια, θα προσπαθήσετε να φτιάξετε μια παγωμένη εικόνα, μια φωτογραφία της σκηνής στο προαύλιο. Θα διαλέξετε μια στιγμή μόνο του περιστατικού για τη φωτογραφία σας. Θα
διατηρήσετε τους ρόλους σας. Στη φωτογραφία δε θα μιλάτε, ούτε θα κινείστε. Θα σας αφήσω 10’ για την προετοιμασία. Προς το παρόν ακούτε προσεκτικά».

Τα παιδιά δούλεψαν την τεχνική αυτή στις ομάδες, οι οποίες στη συνέχεια παρουσίασαν με τη σειρά την παγωμένη εικόνα τους. Τα παιδιά έπρεπε να παρατηρήσουν καλά την εικόνα της κάθε ομάδας, για να σχολιάσουμε ομοιότητες και διαφορές.

       

Ανίχνευση σκέψης

Ζητάμε από τα παιδιά να αποφασίσουν ποια ομάδα αποτυπώνει καλύτερα τη στιγμή της κορύφωσης/δραματικής έντασης. Στη συνέχεια η ομάδα που επιλέχθηκε παρουσιάζει ξανά τη φωτογραφία της. Οι υπόλοιποι μαθητές έπρεπε να σκεφτούν τα εξής:
«Τι να σκέφτονται άραγε τα πρόσωπα αυτή τη στιγμή; Τι αισθάνονται;

Τώρα έπρεπε να γίνουν οι φωνές τους. Κάθε παιδί διαλέγει έναν ρόλο, πηγαίνει από πίσω του και κάνει τη φωνή του.  Το αποτέλεσμα ήταν συγκλονιστικό. Ήταν σα να μεταφερθήκαμε όλοι στο προαύλιο του σχολείου. Οι ρόλοι μιλάνε, σκέφτονται ζωντανεύουν.

Άλλαξε τα γεγονότα

Καθισμένοι στις ομάδες τώρα συζητήσαμε αυτά που παρατηρήσαμε. Θέσαμε το ερώτημα, «Θα μπορούσε άραγε να έχει εξελιχθεί αλλιώς η σκηνή; Θα ήθελε κάποια ομάδα να δημιουργήσει μια νέα παγωμένη εικόνα που να δείχνει αυτή τη διαφορετική εξέλιξη;».

Οι ομάδες τελικά θέλησαν να αλλάξουν τα γεγονότα

Στο τέλος, καθίσαμε όλοι σε κύκλο και συζητήσαμε σε ολομέλεια τις σκέψεις που γεννήθηκαν από το παιχνίδι.

3η Δραστηριότητα: Δεν το βάζω κάτω! (Ανάκληση προσωπικών εμπειριών «επιβίωσης»)

Συζητάμε την εξέλιξη της ιστορίας με ερωτήσεις όπως:
• Ποιος φαντάζεστε ότι βοήθησε την κυρία Περσεφόνη να δώσει λύση στο πρόβλημα των παπουτσιών της Αϊσέ;
• Πώς αισθάνθηκε εκείνη; Άλλαξε καθόλου η διάθεσή της;
• Τι ονειρεύεται να γίνει όταν μεγαλώσει;
• Τι προόδους έχει σημειώσει;
• Πώς καταφέρνει να έχει δύναμη να διαβάζει και να μαθαίνει ελληνικά, μια δύσκολη γλώσσα; Ποιες δυσκολίες έχει στο διάβασμα;

Τώρα τα παιδιά έπρεπε να σκεφτούν μια στιγμή στη ζωή τους που ενώ όλα ήταν δύσκολα δεν το έβαλαν κάτω. Δεν έχασαν το κουράγιο τους και τα κατάφεραν. Όσο οι συμμαθητές μας αφηγούνται όλοι μας ακούμε προσεκτικά και προσπαθούμε να βρούμε ποιες ικανότητες είχαν ώστε να τα βγάλουν πέρα: π.χ. εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, πείσμα, δουλειά κ.λπ. Είχαν, άραγε, βοήθεια από κάποιον άλλο, μεγάλο ή μικρό; Τη ζήτησε ή του προσφέρθηκε χωρίς να τη
ζητήσει; Μιλάμε για το πόσο σημαντικό είναι να ζητάμε βοήθεια σε δύσκολες καταστάσεις. Μετά από έναν καταιγισμό ιδεών καταγράψαμε τις ικανότητες και δεξιότητες των αφηγητών σε χαρτάκια post-it και τα κολλήσαμε είτε στην μπλούζα του. 

Τέλος, οργανώσαμε όλες τις δεξιότητες και ικανότητες που μας χρειάζονται για να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες, καλλιεργώντας έτσι ένα σύστημα αξιών στο οποίο μπορούμε να αναφερόμαστε όποτε προκύπτει σχετική αφορμή.

4η Δραστηριότητα: Κεφαλοκαλύμματα 

Μιλήσαμε για όλα εκείνα τα κεφαλοκαλύμματα τα οποία χαρακτηρίζουν ενα επάγγελμα, ένα αξίωμα, μια θρησκεία…

Κάποια θα πρέπει να μας τρομάζουν

κάποια άλλα όχι!!

• Αξιολόγηση προγράμματος

Τι μου άρεσε περισσότερο; Το κολλά στην Αϊσέ για να το μάθει κι αυτή!

Μάλλον οι τεχνικές θεάτρου μας ενθουσίασαν περισσότερο…