Είδη συνδέσμων
Οι σύνδεσμοι ανάλογα με αυτό που δηλώνουν χωρίζονται στις ακόλουθες κατηγορίες:
- Συμπλεκτικοί: και, ούτε, μήτε
- Διαζευκτικοί: ή, ή-ή, είτε, είτε-είτε, είτε-ή
- Αντιθετικοί: αλλά, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, μόνο (που), μα, εντούτοις,
- Συμπερασματικοί: λοιπόν, ώστε, άρα, έτσι, που, έπειτα, τότε, ύστερα, επομένως
- Επεξηγηματικός: δηλαδή
- Ειδικοί: ότι, πως, που
- Χρονικοί: όταν, σαν, ενώ, καθώς, κάθε που, αφού, αφότου, πριν (να), μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, εφόσον, άμα, εκεί που (= μόλις)
- Αιτιολογικοί: επειδή, αφού, καθώς, διότι, μια και, μια που
- Υποθετικοί: αν, εάν, άμα, σαν
- Τελικοί: να, για να
- Αποτελεσματικοί: ώστε, ώστε να, έτσι που, που, (για να)
- Διστακτικοί ή ενδοιαστικοί: μη(ν), μήπως
- Εναντιωματικοί / παραχωρητικοί: αν και, μολονότι, μόλο που, παρόλο που, και που, και ας, και αν, και αν ακόμη, ακόμη και αν, έστω και αν, παρ’ ότι, ενώ, και που, και ας
- Βουλητικός: να
- Συγκριτικός: παρά
Τα πέντε πρώτα από τα παραπάνω είδη συνδέσμων ανήκουν στην κατηγορία των παρατακτικών συνδέσμων, ενώ τα υπόλοιπα δέκα είδη στην κατηγορία των υποτακτικών συνδέσμων.
Με τους παρατακτικούς συνδέσμους συνδέουμε ίδιες λέξεις, φράσεις και προτάσεις, ενώ με τους υποτακτικούς συνδέσμους συνδέουμε μεταξύ τους μόνο προτάσεις.
Παρατακτικοί:
Αγόρασα ψωμί και γάλα. (σύνδεση λέξεων)
Περπάτησα πολλή ώρα και κουράστηκα. (σύνδεση προτάσεων, κύρια με κύρια)
Περίμενα αλλά δεν ήρθες. (σύνδεση προτάσεων, κύρια με κύρια)
Ενώ περπατούσε και χάζευε τις βιτρίνες, άκουσε μια φωνή να καλεί σε βοήθεια (σύνδεση προτάσεων, δευτερεύουσα με δευτερεύουσα)
Στο σπίτι ή στο γραφείο να σε περιμένω; (σύνδεση φράσεων)
Υποτακτικοί:
Δεν ξέρω γιατί δεν απαντά στα τηλέφωνά μου, αφού ξέρει πως ανησυχώ. (σύνδεση προτάσεων, κύρια με δευτερεύουσα)
Σου είπα ότι δε θα αργήσω. (σύνδεση προτάσεων, κύρια με δευτερεύουσα)
Η σύνδεση των προτάσεων
Διερεύνηση και αιτιολόγηση παρατακτικής και υποτακτικής σύνδεσης
(απλή υπόταξη – διαδοχική υπόταξη):
| Παρατακτική σύνδεση | Υποτακτική σύνδεση |
| Συνδέονται ισοδύναμες προτάσεις (Κ+Κ, Δ+Δ όμοιες) με τη χρήση παρατακτικών συνδέσμων:
συμπλεκτικών (και, ούτε, μήτε..), αντιθετικών (αλλά, όμως, παρ΄..), διαζευκτικών (ή, είτε – είτε),συμπερασματικών (λοιπόν, επομένως…). |
Συνδέονται ανόμοιες προτάσεις (Κ+Δ, Δ+Δ ανόμοιες) με υποτακτικούς συνδέσμους,
αντωνυμίες ή επιρρήματα (ότι, μήπως, ποιος, πότε, επειδή, για να, ώστε, όταν, αν, εάν, και, όπως…). |
| Ο παρατακτικός λόγος καταρχήν είναι λιτός, απλός, γοργός και κοφτός, ωστόσο, συχνά, δυσχεραίνει το δέκτη να συλλάβει σε βάθος ένα μήνυμα.
π.χ. Ο συγγραφές υπαινίσσεται την πολιτεία. Η πολιτεία είναι η οριστικά χαμένη, εδώ και σαράντα χρόνια, για τον ελληνισμό πρωτεύουσα της Ιωνίας. Μια από τις λαϊκές συνοικίες της ονοματίζει και ο τίτλος του μυθιστορήματος. |
Η υπόταξη είναι πυκνός λόγος, καθιστά το ύφος σύνθετο και αποτελεί δείγμα υψηλού πνευματικού επιπέδου, ενώ προσδίδει πειστικότητα στις απόψεις μας. Ωστόσο, μερικές φορές το ύφος του κειμένου γίνεται δυσνόητο ενώ ενδέχεται να μαρτυρεί και μια τάση επιδειξιομανίας εκ μέρους του
πομπού.
π.χ. Όσοι πάλι πιστεύουν πως ελευθερία χωρίς νόμο δεν είναι ελευθερία, πιθανώς νομίζουν ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να συγκρατήσει τον εαυτό του και να επιβληθεί στα πάθη του, με αποτέλεσμα να κάνει κακό στους άλλους και στον εαυτό του. |
Είναι δυνατή η μετατροπή της παρατακτικής σύνδεσης σε υποτακτική και το αντίστροφο.
Παράδειγμα:
- Η αδικοπραγία οφείλεται στη θεοποίηση του χρήματος.
- Επειδή θεοποιείται το χρήμα, η αδικοπραγία ενισχύεται.
- Μιλά τόσο σιγά, ώστε δεν ακούγεται καθόλου.
- Μιλά τόσο σιγά· δεν ακούγεται καθόλου.
Ασύνδετο σχήμα
Στο ασύνδετο σχήμα οι προτάσεις δεν ενώνονται με κάποια λέξη ή σύνδεσμο, παρά μόνο χωρίζονται με κόμμα:
- π.χ. Παίξαμε, τραγουδήσαμε, ήπιαμε νερό, φρέσκο καθώς ξεπήδαγε απ’ τους αιώνες. (Οδ. Ελύτης, «Στα κτήματα βαδίσαμε όλη μέρα»)
Αναφορικά με τη χρήση του ασύνδετου σχήματος, ο συγγραφέας αποσκοπεί στο να δώσει ένταση, έμφαση στο λόγο και ίσως να χρωματίσει συναισθηματικά το κείμενό του. παράλληλα, διαπιστώνουμε ότι το ασύνδετο σχήμα συμβάλλει στη ζωντάνια και την παραστατικότητα ενός κειμένου, ενώ συνάμα πυκνώνει το λόγο.
Απλή και διαδοχική υπόταξη
Στην απλή υποτακτική σύνδεση, μια δευτερεύουσα πρόταση (ΔΠ) «υποτάσσεται»-εξαρτάται από μια κύρια (ΚΠ). Οι δύο προτάσεις (η κύρια και η δευτερεύουσα) δεν βέβαια ούτε ομοειδείς ούτε ισοδύναμες.
Όταν μια δευτερεύουσα πρόταση εξαρτάται από μια άλλη δευτερεύουσα και αυτή με τη σειρά της από μια τρίτη κ.ο.κ., έχουμε διαδοχική υπόταξη. Όταν κάτι τέτοιο εμφανίζεται σε υπερβολικό βαθμό, ο δέκτης αδυνατεί να εμβαθύνει στα νοήματα και να τα συσχετίσει, ειδικά όταν υπάρχει προφορική επικοινωνία. Αυτό είναι πιθανό να οφείλεται στην πρόθεση του πομπού να περιπλέξει τις έννοιες, ώστε να εξαπατήσει το δέκτη.
Άρθρο
Είναι δημοσίευμα σε εφημερίδα ή περιοδικό που πραγματεύεται ένα ειδικό, επίκαιρο θέμα γενικού ενδιαφέροντος.
Χαρακτηριστικά
- Έχει επικαιρικό χαρακτήρα, αφορμάται δηλαδή πάντα από ένα επίκαιρο γεγονός το οποίο σχολιάζει ή και ερμηνεύει.
- Καλύπτει θέματα γενικού ενδιαφέροντος.
- Συντάσσεται από δημοσιογράφους και συνεργάτες της εφημερίδας.
- Κινείται στο χώρο της ερμηνευτικής δημοσιογραφίας ή και της επιστήμης και απέχει από τη λογοτεχνία.
- Στόχος του είναι η πληροφόρηση, ενημέρωση του δέκτη για την τρέχουσα επικαιρότητα.
- Επικρατεί η αναφορική λειτουργία της γλώσσας.
- Συνήθως το ύφος είναι αντικειμενικό και ουδέτερο και απουσιάζει ο προσωπικός και οικείος τόνος.
- Είναι συνήθως συντομότερο από ένα δοκίμιο.
- Το άρθρο έχει τίτλο.
Πρόσφατα σχόλια