Πόλη του δυτικού Πόντου κάπου 130 χιλιόμετρα στα νότια της Σαμψούντας. Περιβάλλεται από απόκρημνα όρη και διασχίζεται από τον ποταμό Ίρη.
Μέχρι σήμερα θεωρείται από τα σημαντικότερα μέρη της Ανατολίας. Η πόλη έχει τα περισσότερα αρχαία μνημεία στον Πόντο. Τα πιο περίφημα όμως είναι οι σπηλιές που λαξευμένες στα βραχώδη βουνά και πρόκειται για τους τάφους των βασιλέων του Πόντου. Το όρος Harşena και οι τάφοι των Ποντίων βασιλέων έχουν μπει στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Οι τάφοι στους βράχους των ηγετών του βασιλείου του Πόντου (3ος αιώνας π.Χ. – 1ος αιώνας μ.Χ.) είναι από τους μεγαλύτερους τάφους σε βράχο στην Ανατολία και μερικά από τα καλύτερα παραδείγματα βασιλικών τάφων στον κόσμο.
Το όρος Harşena έχει ύψος 272 μέτρα και είναι από ασβεστόλιθο σε μορφή ενός αιχμηρού κώνου. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της λεκάνης που δημιουργήθηκε από τον ποταμό Yeşilırmak, όπου βρισκόταν η αρχαία πόλη της Αμάσειας, εκεί όπου ιδρύθηκε το 301 π.Χ. το βασίλειο από τον Πέρση σατράπη Μιθριδάτη τον Α’ τον Κτίστη.
Υπάρχουν πέντε βασιλικοί τάφοι στο μεσαίο τμήμα του Harşena και ανήκουν στους βασιλιάδες Μιθριδάτη, Αριοβαρζάνη, Μιθριδάτη Β΄ και Γ΄ και του Φαρνάκη Α΄, με συνολικά 21 τάφους σε βράχους στην υπόλοιπη κοιλάδα και τη γύρω περιοχή. Στα χρόνια της Βυζαντινής κυριαρχίας, η Αμάσεια ήταν πρωτεύουσα της επαρχίας του Ελλενόποντου, ενώ αποτελούσε ένα από τα κυριότερα εμπορικά κέντρα της περιοχής.
Σπουδαίοι Πόντιοι καταδικάστηκαν και μαρτύρησαν, με την κατηγορία ότι μαζί με τους αντάρτες αγωνίζονταν για την ανεξαρτησία του Πόντου. Στην κεντρική πλατεία της πόλης, το Σεπτέμβριο 1821 οι Τούρκοι απαγχόνισαν 174 Έλληνες του Πόντου.
Πατρίδα του γεωγράφου Στράβωνα και γνωστή από τα αρχαία χρόνια η Αμάσεια υπήρξε, στην ελληνιστική περίοδο, πρωτεύουσα του Βασιλείου των Μιθριδατών, στη ρωμαϊκή, πρωτεύουσα ομώνυμης ρωμαϊκής επαρχίας και στα βυζαντινά χρόνια, έδρα μητροπολιτικής περιφέρειας. Ιδιαίτερα όμως η πόλη αυτή μας είναι γνωστή για τα δικαστήρια ανεξαρτησίας του Κεμάλ Ατατούρκ και τις εξοντωτικές φυλακές που στήθηκαν και χτίστηκαν εκεί ειδικά για την εξόντωση του ελληνικού στοιχείου. Από το Γενάρη του 1921 μέχρι την ανταλλαγή (1923) πέρασαν από τις υγρές φυλακές της Αμάσειας όλοι οι Έλληνες που διακρίνονταν στο εμπόριο, στον πλούτο, στις επιστήμες, στη κοινωνική ζωή και προέρχονταν απ’ όλες τις περιοχές του Πόντου. Το Σεπτέμβρη του 1921 καταδικάστηκαν με σύντομη και συνοπτική διαδικασία, και εκτελέστηκαν (δι’ αγχόνης) στο κέντρο της πόλης: οι Έλληνες καθηγητές και μαθητές του ελληνοαμερικανικού κολεγίου «Ανατόλια» της Μερζιφούντας, 52 χωρικοί από την Κάβζα, και υπόδικοι από Τοκάτ, Φάτσα, Τσορούμ, Αμισό, Πάφρα και αλλού. Συνολικά καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν γύρω στα 180 άτομα.
Πηγές: life-events.gr, pontos-news.gr
