Η αυτονομία στη μάθηση είναι μια δεξιότητα που μπορεί να προάγει σημαντικά την ακαδημαϊκή επιτυχία και την προσωπική ανάπτυξη των μαθητών/μαθητριών. Η αυτοκαθοριστικότητα και η αυτορρύθμιση συνιστούν κεντρικές έννοιες στη διαμόρφωση της αυτονομίας του ατόμου στο εκπαιδευτικό και επαγγελματικό πλαίσιο. Οι δεξιότητες αυτές συνδέονται με την ικανότητα του/της μαθητή/μαθήτριας να θέτει, να παρακολουθεί και να επιτυγχάνει στόχους που ενσωματώνουν τόσο προσωπικές επιδιώξεις όσο και εξωτερικές απαιτήσεις.

Η Αυτοκαθοριστικότητα ως Κίνητρο για Ανάπτυξη και Αυτοπραγμάτωση

Η αυτοκαθοριστικότητα περιγράφει τη δυνατότητα του ατόμου να καθοδηγείται από εσωτερικά κίνητρα και να συνδέει τις επιλογές του με τις προσωπικές του αξίες και ενδιαφέροντα. Αυτή η ικανότητα επιτρέπει στο/στη μαθητή/μαθήτρια να συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία μάθησης με αίσθηση σκοπού, γεγονός που μπορεί να ενισχύσει τη συνέπεια στην προσπάθεια και την αφοσίωση στους στόχους του (Deci & Ryan, 2008). Όπως δείχνουν έρευνες, όταν οι μαθητές/μαθήτριες εμπλέκονται σε μαθησιακές διαδικασίες, που ενισχύουν την αίσθηση της αυτονομίας, αυξάνεται η δυνατότητα διαχείρισης των γνωστικών και συναισθηματικών προκλήσεων (Vallerand et al., 2008). Έτσι, οι διδακτικές στρατηγικές που ενθαρρύνουν την αυτοκαθοριστικότητα βοηθούν τους/τις μαθητές/μαθήτριες να διαμορφώσουν έναν ισχυρό εσωτερικό στόχο μάθησης.

Η Αυτορρύθμιση στη Μάθηση: Από την Ανάλυση στην Επίτευξη Στόχων

Η αυτορρύθμιση αναφέρεται στις στρατηγικές που χρησιμοποιεί το άτομο για να οργανώσει και να προσαρμόσει τις μαθησιακές του διαδικασίες, όπως είναι η θέσπιση στόχων, η παρακολούθηση της προόδου και η ανατροφοδότηση (Zimmerman, 2000). Αυτή η ικανότητα είναι κρίσιμη σε μαθησιακά πλαίσια καθώς συμβάλλει στη διαχείριση του χρόνου, την προσαρμογή σε νέα δεδομένα και την ενίσχυση της συγκέντρωσης. Σε σχολικό επίπεδο, εκπαιδευτικές πρακτικές που προάγουν την αυτορρύθμιση, μπορούν να περιλαμβάνουν δραστηριότητες αναστοχασμού και ενδοσκόπησης, οι οποίες δίνουν στους/στις μαθητές/μαθήτριες την ευκαιρία να αξιολογούν και να αναθεωρούν τις μαθησιακές τους πρακτικές με βάση τα αποτελέσματα και τις ανάγκες τους (Pintrich, 2004).

Συμπεράσματα

Η αυτοκαθοριστικότητα και η αυτορρύθμιση αποτελούν βασικούς παράγοντες για την ανάπτυξη της αυτονομίας και της αυτοπεποίθησης των μαθητών/μαθητριών. Εστιάζοντας στην ενίσχυση αυτών των δεξιοτήτων, το εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να συμβάλει στην προετοιμασία μαθητών/μαθητριών, που είναι όχι μόνο ακαδημαϊκά ικανοί αλλά και ικανοί να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις προσωπικές και επαγγελματικές τους προκλήσεις. Τα αποτελέσματα της σχετικής έρευνας τονίζουν τη σημασία μιας παιδαγωγικής προσέγγισης που ενθαρρύνει τη μαθητοκεντρική μάθηση και τη διαρκή αναζήτηση της γνώσης.

—

Βιβλιογραφία

• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2008). *Self-determination theory: A macrotheory of human motivation, development, and health.* Canadian Psychology/Psychologie canadienne, 49(3), 182–185.
• Pintrich, P. R. (2004). *A conceptual framework for assessing motivation and self-regulated learning in college students.* Educational Psychology Review, 16(4), 385–407.
• Vallerand, R. J., Pelletier, L. G., & Koestner, R. (2008). *Reflections on self-determination theory.* Canadian Psychology/Psychologie canadienne, 49(3), 257–262.
• Zimmerman, B. J. (2000). *Attaining self-regulation: A social cognitive perspective.* In M. Boekaerts, P. R. Pintrich, & M. Zeidner (Eds.), *Handbook of self-regulation* (pp. 13–39).