Ν. ΠΙΕΡΙΑΣ
ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΠΙΟ
Η Πιερία βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Κεντρικής Μακεδονίας. Απλώνεται ανάμεσα στο μυθικό Όλυμπο και τα Πιέρια Όρη στα δυτικά, τον ποταμό Αλιάκμονα στα βόρεια, το Θερμαϊκό Κόλπο στα ανατολικά και τον ποταμό Πηνειό στα νότια. Το μήκος των ακτών της ξεπερνάει τα 70χλμ.
Το ΝΔ τμήμα της Πιερίας είναι ορεινό. Αντίθετα το παραλιακό είναι μια εκτεταμένη και πλούσια πεδιάδα που καλύπτει το 40% του εδάφους της. Το έδαφος του νομού είναι σχετικά φτωχό σε ορυκτό πλούτο, με εξαίρεση τις αλυκές στο Κίτρος.
Στο νομό υπάρχουν ποτάμια και χείμαρροι που ξεκινούν από τον Όλυμπο και τα Πιέρια, όπως ο Αίσωνας ή Μαυρονέρι, ο Ελικών, ο Λεύκος ή Πέλεκας, ο Ενιπέας και ο Γερακάρης. Στα ΒΑ χύνεται ο Αλιάκμονας. Υπάρχουν και ρέματα, όπως το ρέμα Ουρλιά. Κοντά στις εκβολές του Αλιάκμονα σχηματίζεται ο όρμος της Μεθώνης και το ακρωτήριο Αχεράδα, στις εσωτερικές ακτές του οποίου βρίσκονται οι μεγάλες αλυκές του Κίτρους.
Τα όρη του Ν. Πιερίας είναι κατάφυτα από δάση. Τα κυριότερα δασικά δέντρα είναι οξιές, βελανιδιές, πεύκα και έλατα.
Το κλίμα είναι ηπειρωτικό με θερμά καλοκαίρια και ψυχρούς χειμώνες. Στα παράλια οι κλιματολογικές συνθήκες είναι ήπιες λόγω της επίδρασης της θάλασσας.
ΙΣΤΟΡΙΑ – ΜΝΗΜΕΙΑ
Έδρα των Ελληνικών θεοτήτων και των Μουσών, η Πιερία κατοικήθηκε από την εποχή του Χαλκού. Η ονομασία της προέρχεται από την αρχαία φυλή και την αρχαία χώρα της Πιερίδος. Οι κάτοικοί της, οι Πιερείες κατά τη μακεδονική κατάκτηση μετανάστευσαν πέρα του Στρυμώνα, στους πρόποδες του Παγγαίου(Θουκ.Β99). Η Πιερία είναι διάσπαρτη από μνημεία και τόπους ιερούς, σημεία αναφοράς της μυθολογίας, της ιστορίας και του πολιτισμού του Ελληνισμού.
Τα Λείβηθρα, όπου έχουν ανακαλυφθεί ερείπια από αρχαίες εγκαταστάσεις, αρχαία πόλη κτισμένη ανάμεσα στην Παλαιά Λεπτοκαρυά και τη Σκοτίνα, γενέτειρα του μύστη Ορφέα και αφιερωμένη στις 9 Μούσες, όπως και η Πίμπλεια ή Πίμπλα.
Ο νεολιθικός οικισμός του Μακρυγιάλου ένας από τους μεγαλύτερους προϊστορικούς οικισμούς της Ελλάδας.
Η Πύδνα, η σπουδαιότερη αρχαία πόλη της Πιερίας που διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην ιστορία της Μακεδονίας, χάρη στο λιμάνι της και τη στρατηγική της θέση, σημαντικό εμπορικό κέντρο. Στην περιοχή Πύδνας έλαβε χώρα και η σύγκρουση ανάμεσα σε Έλληνες και Ρωμαίους το 168π.χ. που σήμανε την έναρξη της Ρωμαϊκής κατοχής στην Ελλάδα.
Το αρχαίο Δίον, η ιερή πόλη των Μακεδόνων όπου ο βασιλιάς Αρχέλαος τον 5αι.π.χ.οργάνωσε αθλητικούς και σκηνικούς αγώνες, ενώ ο Φίλιππος γιόρταζε τις νίκες του και ο Μέγας Αλέξανδρος πρόσφερε θυσία στον Ολύμπιο Δία πριν ξεκινήσει για τη μεγάλη εκστρατεία του. Στο Αρχαιολογικό Πάρκο του Δίου σήμερα υπάρχει Αρχαιολογικό Μουσείο που στεγάζει τα κινητά ευρήματα των ανασκαφών.
Το ενετικό Κάστρο του Πλαταμώνα, «σήμα κατατεθέν» του νομού, κτίστηκε από τους Λομβαρδούς Σταυροφόρους το 1204 και εξυπηρετούσε τον έλεγχο του περάσματος από τη Μακεδονία στη Θεσσαλία.
Κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής περιόδου η Πιερία ήταν μια επαρχία με ασήμαντο ιστορικό ρόλο. Το πέρασμα του Χριστιανισμού όμως από την περιοχή γύρω στα 50-51π.χ., όταν ο Απόστολος Παύλος την επισκέφθηκε καθ’ οδόν για την Αθήνα, αποτέλεσε ένα μεγάλο ιστορικό γεγονός. Κατά τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους, η περιοχή έτυχε σημαντικής ανάπτυξης όπως αποδεικνύεται από τις πολλές εκκλησίες της εποχής εκείνης. Ιστορικές μνήμες του λαμπρού πνευματικού βίου της Πιερίας της Βυζαντινής περιόδου αποτελούν οι ναοί στην Κονταριώτισσα, την Πέτρα, το Αιγίνιο, τη Σκοτίνα, τον Κολινδρό, το Λιτόχωρο και μοναστήρια, όπως του Αγίου Διονυσίου στον Όλυμπο που ιδρύθηκε το 16 αι. από τον Άγιο Διονύσιο εν Ολύμπω και του Αγίου Γεωργίου στη Ρητίνη.
Στα βυζαντινά χρόνια η Πιερία δέχτηκε επιθέσεις από τους Σλάβους, τους Ούνους, τους Νορμανδούς τους Αβάρους. Το 1389 καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Ορόσημο στην ένδοξη ιστορία της στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αποτελεί το 1878, οπότε πραγματοποιήθηκε η αποτυχημένη αλλά ηρωική εξέγερση στο Λιτόχωρο. Στις 16 Οκτωβρίου 1912 απελευθερώθηκε η Κατερίνη και η τελευταία μάχη δόθηκε στο Κολοκούρι (σημερινός Σβορώνος).
ΚΑΤΕΡΙΝΗ
Πρωτεύουσα του Ν. Πιερίας είναι η Κατερίνη. Το όνομά της λέγεται πως έχει τις ρίζες του στην Αικατερίνη της Αλεξανδρείας, μια χριστιανή μάρτυρα, που έζησε τον 4αι.
Στα τέλη του 19αι. η Κατερίνη παρουσιάζεται στις πηγές ως μια ασήμαντη κωμόπολη. Στις αρχές του 20αι. οι βλαχόφωνοι αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της που έφτανε τους 5.000 περίπου κατοίκους.
Σημαντική αύξηση σημείωσε ο πληθυσμός της μετά την απελευθέρωσή της από τους Τούρκους στις 16 Οκτωβρίου του 1912 με την εγκατάσταση προσφύγων από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και τη Θράκη, ιδίως μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου. Το προσφυγικό στοιχείο επηρέασε καθοριστικά την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη, καθώς και τη διαμόρφωση του κοινωνικού και πολιτικού χάρτη της πόλης.
Σήμερα η πόλη αποτελεί μια από τις πιο δυναμικές αστικές περιοχές της Μακεδονίας με μεγάλη τουριστική κίνηση και οικιστική ανάπτυξη. Αποτελεί συγκοινωνιακό κόμβο και απέχει 68 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη.
ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ
Κάθε καλοκαίρι διοργανώνεται το Φεστιβάλ Ολύμπου στο αρχαίο θέατρο του Δίου και στο Κάστρο του Πλαταμώνα . Μοναδικές θεατρικές και μουσικές παραστάσεις το καθιστούν το κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός του νομού.
Το Διεθνές Φολκλορικό Φεστιβάλ φιλοξενεί μουσικά και χορευτικά συγκροτήματα από όλο τον κόσμο.
Τα πολιτιστικά δρώμενα της Πιερίας συμπληρώνονται με μουσικές συναυλίες , εικαστικές εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις. Επιπλέον λειτουργούν τοπικά θεατρικά σχήματα, όπως ο «Πήγασος», το θέατρο Μο, το Θέατρο Ράχης, το θέατρο «Μάσκες» του Λιτοχώρου, το θεατρικό εργαστήρι «Αυλαία».
ΦΥΣΙΚΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΗΣ ΠΙΕΡΙΑΣ
ΟΛΥΜΠΟΣ
Ο Όλυμπος είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας και ξακουστό ανά την υφήλιο, καθώς στην κορυφή του το Μύτικα με υψόμετρο 2.917μ. οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τοποθετήσει την κατοικία των Δώδεκα Ολύμπιων θεών τους.
Ο συμπαγής ορεινός όγκος του δεσπόζει επιβλητικός στα όρια Μακεδονίας και Θεσσαλίας, με μια σειρά από ψηλές κορυφές, όπως το Σκολιό, το Στεφάνι, οι Εννέα Πύργοι, ο Καλόγερος, ο Προφήτης Ηλίας, η Σκάλα που αυλακώνουν βαθιές χαράδρες, γύρω από τις οποίες εκτείνεται μια περιοχή ιδιαίτερης βιοποικιλότητας.
Για την προστασία της μοναδικής αυτής κληρονομιάς, ανακηρύχθηκε ήδη από το 1938 ως ο πρώτος Εθνικός Δρυμός της Ελλάδας.
Κάθε χρόνο χιλιάδες φυσιολάτρες επισκέπτονται τον Όλυμπο, για να θαυμάσουν από κοντά τη γοητεία της φύσης του και να χαρούν την περιήγηση στις πλαγιές του και την κατάκτηση των κορυφών του. Οργανωμένα ορεινά καταφύγια, όπως του Σταυρού, του Σπήλιου Αγαπητού, του Χρήστου Κάκαλου, του Γιόσου Αποστολίδη, οι Βρυσοπούλες, με ποικίλες ορειβατικές και αναρριχητικές διαδρομές βρίσκονται στη διάθεση των επισκεπτών που θέλουν να εξερευνήσουν τις ομορφιές του. Στις παρυφές του Ολύμπου βρίσκεται και ο Παλαιός Παντελεήμονας, ένας παραδοσιακός εγκατελειμένος οικισμός που κτίστηκε πιθανά το 14αι. και η οικοδόμησή του έγινε από Ηπειρώτες τεχνίτες.
ΤΑ ΠΙΕΡΙΑ ΟΡΗ
ΒΔ του Ολύμπου απλώνονται τα Πιέρια Όρη. Η ιδιαίτερη ομορφιά, η γεωμορφολογική ηπιότητα και η αρμονία των γραμμών τους εντυπωσίασαν τους αρχαίους Έλληνες και εδώ διάλεξαν να τοποθετήσουν τις εκφράσεις της τέχνης και του πολιτισμού, τις Πιερίδες Μούσες .
Παραδοσιακοί οικισμοί με ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, όπως τα Σκοτεινά ή Μόρνα, η Μηλιά, η Ρητίνη, το Ελατοχώρι, τα Ρυάκια και ο Κολινδρός, απλώνονται στα Πιέρια και δίνουν την ευκαιρία στον επισκέπτη για διαδρομές ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς.
ΠΑΡΑΚΤΙΟΙ ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ
ΤΟ ΔΕΛΤΑ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ
Καλύπτει έκταση 40.000 στρεμμάτων και είναι από τα πιο σημαντικά στην Ευρώπη. Ανάμεσα σε αβαθείς λιμνοθάλασσες και αμμονησίδες, πυκνούς θάμνους και ψηλά δένδρα, ζουν αλεπούδες, τσακάλια, ασβοί, λαγοί και αγριόγατες, πετούν 215 είδη πουλιών, όπως ο ερωδιός και στο ποτάμι κρύβονται 33 είδη ψαριών αλλά και νεροχελώνες, νερόφιδα κα.
Η ΑΛΥΚΗ ΚΙΤΡΟΥΣ
Εντυπωσιακή λιμνοθάλασσα 15.000 στρεμμάτων με ποικιλία πουλιών που ενδημούν εκεί , όπως και το ροζ φοινικόπτερο. Ζει επίσης και μεγάλος πληθυσμός μεσογειακών χελωνών.
Ο ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΠΟΡΩΝ
Καλύπτει το βορειότερο τμήμα του Δέλτα του ποταμού Πηνειού. Περιλαμβάνει 600 είδη φυτών και πλήθος από αποδημητικά και υδρόβια πτηνά, όπως και τα θρυλικά αρπακτικά του Κάτω Ολύμπου.
ΟΙ ΑΚΤΕΣ ΤΗΣ ΠΙΕΡΙΑΣ
Μεθώνη, Νέα Αγαθούπολη, Μακρύγιαλος, Αλυκή Κίτρους στη Βόρεια Πιερία, παραλία Κορινού, Κατερίνης, Ολυμπιακή Ακτή στην Κεντρική, Βαρικό, Γρίτσα, Πλάκα, Λεπτοκαρυά, παραλία Σκοτίνας, Παντελεήμονα, Πλαταμώνας, Νέοι Πόροι στην Νότια, οι ακτές της Πιερίας είναι μοναδικές, τόσο για την έκτασή τους όσο και για την ποικιλομορφία των διακοπών που προσφέρουν. Πλούσια και χρυσή άμμος που διακόπτεται ανά διαστήματα από βότσαλα, άλση και πευκώνες, καταλήγουν ομαλά στη ζεστή και γαλάζια θάλασσα.
Οι περισσότερες διαθέτουν οργανωμένους οικισμούς με όλες τις απαραίτητες τουριστικές υποδομές, κοσμοπολίτικο περιβάλλον και έντονη νυχτερινή ζωή.
ΣΠΟΡ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Η Πιερία κρύβει εναλλαγή ακτών και προτείνονται διαφορετικές δραστηριότητες στους λάτρεις των σπορ. Κολύμβηση, αλεξίπτωτο θαλάσσης, ιστιοσανίδα, θαλάσσιο σκι, τζετ σκι, θαλάσσιο ποδήλατο, κανό, ιστιοπλοϊα, καταδύσεις με τη βοήθεια έμπειρων δυτών.
Στον Π. Παντελεήμονα λειτουργεί πίστα για αλεξίπτωτο πλαγιάς και αιωρόπτερου.
Σε δασικούς δρόμους και μονοπάτια προσφέρεται η δυνατότητα για ποδήλατο βουνού ,ιππασία, πεζοπορία, αναρρίχηση, μαγευτικές διαδρομές με αυτοκίνητο.
Στις ποτάμιες διαδρομές χρησιμοποιούν φουσκωτές βάρκες.
Στα Πιέρια, στο Ελατοχώρι λειτουργεί οργανωμένο χιονοδρομικό κέντρο.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Οι αρχαίοι Ελληνες διάλεξαν την Πιερία ως τόπο διαμονής των θεών τους, λόγω της φυσικής ομορφιάς της και η επιλογή τους αυτή δικαιώνεται και με τα σημερινά δεδομένα: Το μήκος του θαλασσινού μετώπου, ο ανεπανάληπτος συνδυασμός της ακτής και των ορεινών όγκων, η εναλλαγή του τοπίου, η εύκολη οδική και σιδηροδρομική πρόσβαση, οι διευκολύνσεις για τα μικρά σκάφη, η εναλλαγή ηρεμίας και κοσμικής ζωής, η ξενοδοχειακή υποδομή, η ποικιλία στην κουζίνα και τη διασκέδαση, το εύρος των αθλητικών δραστηριοτήτων, τα πολιτιστικά και οικολογικά ενδιαφέροντα καθιστούν την Πιερία ασυναγώνιστη.